علائم بالینی ناشی از فتق دیسک کمر از درد هایی متوسط کمر و باسن،  تا ایجاد بی حسی منتشرشونده در ناحیه کمری را شامل می شود که این میزان بی حسی، ممکن است به حدی باشد که نیازشود به پزشک مراجعه کنید. در بررسی طیف وسیعی از بیماران، گزارش شده است که میزان درد و ناراحتی حاصله، در طی شش ماه تقلیل یافته ، اما در طی همین دوره شش ماهه، درد می تواند به گونه ای شدید و فوق العاده آزاردهنده باشد و بیمار را با محدودیت های فیزیکی در امور زندگی روزانه خود مواجه سازد. در مواردی نیز گزارش شده است که درد می تواند به صورت مزمن ادامه یابد و به علت ناراحتی حاصله، بیمار را در دراز مدت با ناتوانی قابل ملاحظه ای روبه رو کند.

نمونه های شایع  ایجاد فتق در دیسک مهره های کمر

یکی از عوارض ناشی از ایجاد فتق در دیسک مهره های کمری، ایجاد فشار و یا ایجاد التهاب، در اطراف نواحی رشته های عصبی است  که سبب ایجاد دردی منتشر شونده در طول عصب می شود. ایجاد فتق دیسک در ناحیه کمری، یکی از شایع ترین علل ایجاد سیاتیک، درد پا  منتشر شونده  در طول عصب سیاتیک قسمت خلفی پا، محسوب می شود.

در ادامه به بررسی چندین ویژگی و خصوصیت عام و شایع ناشی از ایجاد فتق دیسک کمری می پردازیم:

پا درد

درد پا، عارضه ای بدتر و آزار دهنده تر از درد کمری است. در صورتی که درد در طول مسیر اصلی عصب سیاتیک موجود در پشت پا، عبور کند، به این حالت، سیاتیک . یا رادیکولوپاتی گویند.

درد عصب

یکی از بارزترین علائم بالینی در فتق دیسک کمر، درد عصب پا است  که به صورت دردی، تیز و سوزاننده حس می شود.

متغیر بودن مکان ایجاد علائم  و درد در  بدن بیمار

متناسب با متغیر بودن مکان اعمال فتق در دیسک مهره های کمری و میزان درجه آسیب و فتق ایجاد شده در دیسک مفصل، علائم درد و ناراحتی می تواند در ناحیه پایین کمری، باسن و یا در قسمت خلفی وقدامی ران و ساق پا و یا حتی در پا و در انگشتان پا ایجاد شده و به طور معمول تنها این علائم در یک سمت بدن، خود را نشان می دهند.

علائم عصبی

بی حسی، حس سوزن سوزن شدن و حس ضعف و یا حتی  مور مور شدن ممکن است در ناحیه ساق  پا ها ،  کف پا و حتی در انگشتان  نیز حس شود که نشانه اختلالات عصبی ناشی از فتق دیسک  می باشد.

ناتوانی در بالا آوردن پا

علائم عصبی که به علت ایجاد فتق در دیسک کمر ایجاد شده اند، می توانند شامل ایجاد ناراحتی و سختی در بالا آوردن پاها در زمانی که بر روی قسمت گوی کف پاهای خود  ایستاده اید و یا راه می روید، خود را نشان داده و دیگر بیمار در وضعیت مذکور نمی تواند پاهای خود را به سمت ساق پا بلند کند.

درد ناحیه تحتانی کمر

 ایجاد درد در ناحیه پایین کمر یکی دیگر از نشانه های فتق دیسک کمر می باشد.  این نوع از درد به صورت دردی داخلی و مزمن و یا به صورت دردی ضربان دار خود را همراه با گرفتگی و سفتی، نشان می دهد. در صورتی که فتق مذکور سبب ایجاد درد در ناحیه تحتانی کمر بشود، درد می تواند طی استراحت یک یا دو روزه تسکین یابد، یا آنکه برای تسکین، از یخ و یا حرارت استفاده کنیم و همچنین می توانیم موقع نشستن از صندلی های مخصوص واجد تکیه گاه مهندسی شده استفاده کنیم  و یا زمانی که می خواهیم بر روی کمر دراز بکشیم، از سطح کاملا صاف استفاده کنیم و به کمک یک بالش در زیر زانو، از شدت این درد بکاهیم.

دردهایی که با انجام حرکات فیزیکی بیمار،تشدید می شوند.

این درد ممکن است  که در اثر طولانی مدت نشستن و ایستادن طولانی مدت و یا پیاده روی در طول مسیری کوتاه،  بروز کند. خندین، عطسه کردن و هر حرکت ناگهانی دیگر می تواند سبب بدتر شدن میزان شدت درد بیمار بشود.

دردهایی که با خم شدن بیمار، تشدید می شوند.

تعدادی از بیماران، بیان داشته اند که در حالت هایی مانند خم شدن بدن در زمان نشستن بر صندلی و یا خم شدن در ناحیه کمری، به میزان قابل توجهی سبب بدتر شدن درد، می شود.

درد ناگهانی و سریع

درد ناشی از ایجاد فتق در دیسک های کمری، به طور معمول به سرعت پیشرفت کرده ، درحالیکه  ممکن است که هیچ اقدام خاصی در ظاهر سبب ایجاد درد مذکور نشود و یا این درد می تواند بدون هیچ بهانه ای و اتفاق خاصی ایجاد شود.

در صورتی که میزان این فتق ایجاد شده در دیسک های کمری، شدید باشد، علائم بالینی ایجاد شده نیز به همان نسبت شدیدتر خواهند بود. درد حاصله می تواند ملایم تر و محدود تر باشد، در شرایطی که فتق ایجاد شده در ناحیه کمری، عصب کمر را تحت فشار قرار نداده باشد. در مواردی، گزارش شده است که درد ناحیه تحتانی کمر و یا پا درد، می تواند برای چندین روز ایجاد شده و سپس از بین بروند که این درد گذرا، به عنوان اولین نشانه تشخیصی اختلال و فتق دیسک مهره ها محسوب می شوند.

علائم نادر اما خطرناک حاصل از فتق دیسک کمر

از بین رفتن کنترل ارادی مثانه و یا روده ها، درد ناحیه تحتانی کمر، بی حسی در ناحیه نشیمنگاه و یا / همزمان ایجد ضعف در هردو پاها، می تواند از جمله علائم نادر اما بسیار جدی و خطرناک محسوب شده که به نام بیماری سندروم دم اسبی یا همان کودا اکوینا (cauda equine) شناخته می شود.

ایجاد فشار و تورم وارده بر اعصاب در ناحیه انتهایی  ستون مهره ها، می تواند منجر به فلج شدن و دیگر اختلالات حرکتی-عصبی بلندمدت ، در صورت تعویق درمان، بشود. بخش اورژانس بیمارستان، در بروز چنین علائمی جدی در بیمار، سری تست های معین انجام می دهند و در صورت لزوم نیز حتی ممکن است جراحی را پیشنهاد کنند.

عوارض بالینی ناشی از بروز اختلال و بیماری مهره های کمری چیست؟

بیماری های دیسک مهره های کمری، می توانند سبب کمر درد و پا درد شوند، که منجر به ایجاد اختلال در امور روزانه بیمار می شود. این اختلال ستون مهره ها، می تواند منجر به ضعف ویا بی حسی به همراه اختلال کنترل روده ومثانه خواهد بود.

چه عواملی سبب فتق دیسک ستون مهره ها می شوند؟

استهلاک بافتی ستون فقرات در طی گذر زمان،تروما و یا کار و فشار بیش از حد مفاصل ستون مهره ها و البته چاقی و ژنتیک بیمار، می توانند از جمله عوامل مهم و تعیین کننده در احتمال ایجاد فتق دیسک باشند. در بسیاری از موارد، فتق دیسک کمر، تنها ناشی از یک علت نیست؛ بلکه ترکیبی از عوامل مختلف زمینه ساز اختلال مذکور فقراتی هستند.

چگونه بیماری های دیسک کمری ترمیم و درمان می شوند؟

به طور معمول، درمان غیر تهاجمی به عنوان اولین سری درمان های پیشنهادی، مورد استفاده خواهند بود تا بتوان به کمک این تکنیک های غیرتهاجی،اختلال ستون مهره های خود را ترمیم نمود. این سری درمان ها ممکن است شامل زیر موارد مذکور زیر باشد؛ از جمله:

• خوابیدن و استراحت کردن
• تغییر مکانیسم های آسیب زا بدن ( تا بتوان میزان شانس ایجاد و بدتر شدن درد و یا وارد شدن آسیب به دیسک هارا تقلیل داد.)
• برنامه فیزیوتراپی که  می تواند همراه با استفاده از امواج سونوگرافی، ماساژدرمانی، به چالش کشیدن و ورزیده سازی تمامی اندام های بدن  و اعمال برنامه ورزشی – نرمشی منظم و تحت نظارت  باشد.
• کنترل وزن
• تقویت و حفاظت کردن بافت ناحیه خاجی ستون فقرات
• مصرف داروهای تقلیل دهنده کمر  درد و کاهنده میزان التهاب ناحیه درگیر ستون مهره ها

اگر این راهکارهای درمانی برای شما موثر واقع نشوند، شما می بایست به جهت ترمیم دیسک بیرون زده از مفصل کمری، عمل جراحی انجام دهید. جراحی در شرایط بیهوشی کامل بیمار انجام شده و به صورت بی حسی موضعی و هشیاری بیمار، انجام نمی شود.

در صورتی که فتق دیسک درمان پذیر نباشد، چه اتفاقی می افتد؟

پاسخ این سوال، به این بستگی دارد که میزان عوارض و شرایط فتق دیسک شما، چگونه است. در صورتی که هیچ عوارض بالینی نداشته باشید، درمانی نیز نیاز نخواهد بود؛ اما در صورتی وجود علائم بالینی، در صورت عدم درمان، بیماری شما پیشرفت خواهد کرد.البته نکته مهم  در این شرایط این است که  شما به علت این اختلال ستون فقراتی، مجبور شوید که دایره تحرکات فیزیکی خود را کاهش دهید که این امر به ضعیف شدن و عدم به کارگیری عضلات اطراف ستون فقرات شما منجر شده و مهره های کمری شما را مستعد آسیب های ثانویه نیز می کند.

آیا امکان درمان فتق دیسک مهره های کمری، بدون جراحی وجود دارد؟

تعدادی از بیماران هستند که بدون انجام جراحی، بهبود یافته اند. تغییرات سبک زندگی که شامل ایجاد یک برنامه ملایم و محدودی از انجام حرکات ورزشی، تقویت کننده عضلات ستون مهره ها است، می تواند تا حدی کمک کننده باشد. همچنین، ممکن است پزشک شما مصرف مسکن های بدون نیاز به نسخه و انجام برنامه فیزیوتراپی را برای درمان فتق دیسک کمر تجویز کند.

آیا فتق دیسک کمری، همان لیز خوردگی و لغزیدن دیسک در بین مهره های کمری است؟

بله، هر دو عارضه یکسان هستند. اصطلاح دیگری که ممکن است به جای فتق بشوید، عارضه، تخریب و پارگی  دیسک است.

آیا می توان از ایجاد فتق دیسک مهره های کمری پیش گیری کرد؟

شاید نتوان با میزان پیشرفت سطح علم پزشکی، از ایجاد لغزش و فتق در دیسک کمر، جلوگیری کرد، اما شما می توانید گام های موثر و پیشگیرنده را برای کاهش میزان خطر و ریسک ایجاد فتق دیسک، اعمال کنید. این راهکارها عبارتند از:

• انجام تکنیک های ورزشی  خاص و متمرکز: با تمرکز و استفاده از مفاصل ناحیه زانو خود( نه مفاصل ناحیه کمر) حرکات ورزشی خم شدن وانجام عمل  بلندکردن  اجسام را بدون فشار و تکیه بر کمر خود، انجام دهید.
• وزن خود را در حد متعادل و مناسب نگه دارید.
• به مدت طولانی در حالت نشسته قرار نگیرید. پیوسته بین کار خود بلند شوید و حرکات نرمشی و کششی ملایم انجام دهید.
• حرکات ورزشی انجام دهید تا عضلات بدن خود را در ناحیه اطراف مهره های کمری، پاها و ناحیه شکمی تقویت شود و با تقویت عضلات بدن، از آسیب وارده به مفاصل اسکلتی خود جلوگیری کنید.