|راضيه فراهاني|
پس از پايان مهلت ۶۰ روزه ايران به کشورهاي باقي‌‌مانده در برجام روز گذشته اين مهلت به اتمام رسيد و مقامات ايراني در کنفرانس خبري اعلام کردند که غني‌سازي بيش از ۳/۶۷ درصد آغاز مي‌شود. سيد عباس عراقچي معاون وزير امور خارجه در اين باره گفت: امروز در پايان ۶۰ روز گام اول کاهش تعهدات برجامي هستيم و چون خواسته‌هاي ما محقق نشده گام دوم را برمي‌داريم. او همچنين تاکيد کرد: حرکت ما داخل برجام مشروع است و اين اقدامات از نظر ما نقض برجام نيست. همزمان ما هم شکايات خود را از آمريکا و اروپايي‌ها ارائه مي‌دهيم. آنها هم در اجراي تعهداتشان کوتاهي کردند و بايد پاسخگو باشند.
همچنين محمدجواد ظريف وزير امورخارجه کشورمان پس از اين خبر اعلام کرد که از حد تعيين شده در برجام براي غني‌سازي خود فراتر خواهد رفت و در حساب کاربري خود در توئيتر نوشت: امروز، ايران در حال برداشتن دور دوم گام‌هاي جبراني خود طبق پاراگراف ۳۶ برجام است. ما اين حق را براي خود محفوظ مي‌دانيم که به اتخاذ اقدامات جبراني قانوني در چارچوب برجام براي حفاظت از منافع خود در برابر تروريسم اقتصادي ايالات متحده ادامه دهيم.
در ادامه سخنان مقامات وزارت خارجه کشورمان،‌ آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در واکنش به افزايش سطح غني‌سازي از سوي ايران اعلام کرد که از اين تصميم ايران مطلع است و بازرسان آژانس پس از بررسي اين موضوع در اين باره گزارش خواهند داد.
حال پس از اين موضوع بايد ديد آيا کشورهاي اروپايي آنچنان که وعده داده‌اند بر سر قول‌هاي خود خواهند ماند يا اينکه مانند گذشته سياست يک بام و دوهواي خود را ادامه خواهند داد. اروپائيان اين بار مطمئن هستند که ايران مانند گذشته نيست و طبق گفته‌هايش در صورت عدم تعهد آنها به وعده‌هايشان به سوي گام سوم حرکت کرده و ممکن است در نهايت از برجام خارج شود.
اروپا در گذشته به تعهداتش عمل نکرد
دياکو حسيني تحليلگر ارشد مرکز بررسي‌هاي استراتژيک رياست جمهوري در اين باره در گفت‌وگو با «رسالت»‌ اظهار داشت: اروپا امروز در معرض يک انتخاب بزرگ است و مي‌تواند اقداماتي انجام دهد. اروپا در گذشته تصورش آن بود که ايران تحت هر شرايطي در برجام باقي خواهد ماند و به همين جهت تعهدات و اقداماتش را عملياتي نکرد.
مدير برنامه مطالعات جهاني مرکز بررسي‌هاي استراتژيک رياست جمهوري تصريح کرد: بخشي از اين اقدامات مربوط به داخل برجام و تعهدات طبيعي طرف اروپايي مي‌شود مانند معاملات تجاري با ايران از جمله معامله نفت که قرار بود INSTEX با اين هدف ايجاد شود اما متاسفانه شاهد بوديم که تنها به بحث غذا و دارو محدود شده است.
اين کارشناس مسائل آمريکا با اشاره به قول‌هاي اروپايي‌ها طي هفته‌هاي گذشته درباره INSTEX به ايران، ادامه داد: بايد منتظر ماند که تا چه اندازه اين موضوع به وضعيت ايده‌آل يعني گسترش INSTEX به معاملات تجاري نفت با ايران حرکت مي‌کند، همچنين اروپائيان با توجه به تعهداتشان در برجام ناگزير هستند تا تلاش بيشتري در متقاعد کردن آمريکا در راستاي کاهش فشارهاي غيرقانوني بر ايران، متوقف کردن تحريم‌ها و بازگشت به ميز مذاکره با ايران حرکت کنند.
حسيني افزود: از نزديکترين متحدان برجام به آمريکا مي‌توان به اروپائيان اشاره کرد، چرا که آنها داراي ابزارهاي لازم و کافي هستند تا بتوانند آمريکا را به مسير صحيحي راهنمايي کنند. باتوجه به اقدامي که امروز ايران حول افزايش غني‌سازي انجام داد، ممکن است با برداشتن گام‌هاي ديگر در نهايت از برجام خارج شويم. در اينجا بايد توجه کرد که اروپائيان چه تصميمي خواهندگرفت تا اراده و توافق داخل اروپا را ايجاد کرده و تعهدات بيشتري را آنگونه که در برجام ذکر شده رعايت کنند؛ بنابراين اين موضوعات از ابتکارهايي است که اروپا بايد به آن جدي‌تر بينديشد.
او درباره اينکه برخي از جنگ ايران و آمريکا سخن مي گويند، گفت: امروز هم در جنگ اقتصادي با آمريکا هستيم چرا که خودش جنگ عليه ايران را اعلام کرد و طبعا پيامدهاي اقتصادي‌اش بسيار گسترده خواهد بود و اين روند غيرقانوني براي ايران غيرقابل تحمل است.
اين تحليلگر ارشد مرکز بررسي‌هاي استراتژيک رياست جمهوري تصريح کرد: اينکه آمريکا تصميم بگيرد تا به واسطه ايران از حقوق مندرج خود در برجام براي کاهش تعهدات استفاده کند يک اقدام غيرقانوني ديگر خواهد بود؛ تصورم آن نيست که آمريکايي‌ها اساسا بتوانند توجيهي براي ايجاد جنگ نظامي با ايران پيدا کنند.
او با اشاره به اين که جنگ با ايران نقطه ضعفي براي آمريکا است، افزود: فارغ از موضع‌گيري‌هاي اقليت تندرو‌ي داخل آمريکا بايد گفت که به خوبي فهم شده جنگ با ايران فاجعه بسيار بزرگي خواهد بود، به ويژه اين که اين جنگ هيچ توجيه اخلاقي و قانوني و هيچ ضرورت استراتژيک براي آنها ندارد.
حسيني با اشاره به درخواست اخير آمريکا براي برگزاري جلسه شوراي حکام، گفت: اين موضوع صرفا يک نمايش سياسي براي ايجاد هياهويي به نفع آمريکا است تا بتواند فضاي رواني جهان را تحت تاثير خود قرار دهد اما از نظر حقوقي اين يک رفتار کاملا بي ‌ربط است چرا که آمريکا نمي‌تواند توجيه کند که پرونده ايران را يک بار ديگر به شوراي حکام ارجاع دهد در حالي که آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به طور مکرر پايبندي ايران به برجام را تاييد کرده، ضمن اينکه پرونده ايران از شوراي حکام به شوراي امنيت ملل متحد ارجاع و توسط قطعنامه ۲۲۳۱ عملا اين پرونده بسته شده، بنابراين باز شدن اين پرونده بدون اينکه پروسه حقوقي آن طي شود بي‌فايده است و صرفا يک نمايش سياسي است و در نتيجه اين جلسه به هيچ جايي نخواهد رسيد.
مدير برنامه مطالعات جهاني مرکز بررسي‌هاي استراتژيک رياست جمهوري افزود: ما بايد توجه را به جهان و افکار عمومي داخل کشورمان بدهيم که ايران از اين طريق تنها به دنبال تحت فشار گذاشتن اروپا نيست بلکه هدف اصلي ما حفظ سنگ بناي برجام است. اين سنگ بنا هم براساس توازن بين تعهدات داده شده به اين کشورها و تعهدات گرفته‌شده از آنها بنا شده است. امروز پس از خروج آمريکا از برجام و فقدان تعهد کافي اروپا به اجراي آنچه که در برجام تعهد داد، اين اروپاست که منجر شد اين توازن به هم بخورد.
حسيني افزود: اقدامي که ايران در حال انجام آن است، فارغ از اينکه اروپا در نهايت چه خواهد کرد، به منظور احياي توازن است، همانگونه که مطرح کردم ايران مقداري در اين حرکت جلو خواهد رفت تا در توازن با طرف اروپايي و آمريکايي باشد.
اين کارشناس روابط بين‌الملل تصريح کرد: صحبت‌هايي درباره ميزان غني‌سازي به گوش مي‌رسد و حتي روز گذشته در کنفرانس خبري هم مطرح شد اما صريح‌تر آن است که ايران هيچ نوع انگيزه سياسي را در ميزان غني‌سازي آينده دخالت نخواهد داد. کاهش تعهدات ايران در برجام اساسا اقدام سياسي بود اما به لحاظ فني اجرايي کردن آن يک موضوع کاملا فني و تخصصي است که براساس نيازهاي ايران خواهد بود. اين تصور که ايران به دنبال افزايش غني‌سازي براي فشار بر غرب است بايد گفت کاملا نادرست است.
او در پايان گفت: ميزان غني‌سازي ايران مقداري افزايش پيدا خواهد کرد که نيازهاي فني کشور ايجاب کند و تنها مرجع معتبر براي اعلام فني فقط و فقط سازمان انرژي اتمي است و هر نهاد يا فردي که اعداد و ارقامي را در آينده بگويد تنها نظر شخصي خود را مطرح کرده و ديدگاه رسمي کشور ما نيست. اين موضوع يکي از دلايلي بود که ميزان دقيق غني‌سازي در اين کنفرانس خبري اعلام نشد چرا که اين ميزان بايد توسط بررسي‌هاي فني و نيازهاي واقعي سنجيده و اعلام شود.