دوران نوجوانی فرزندان برای هر پدر و مادری دوران سختی است؛ چراکه نوجوانان می‌توانند بداخلاق، بی‌ملاحضه و غیرقابل پیش‌بینی باشند. با این حال، این سال‌ها به ویژه برای والدینی که که فرزند نوجوان شان مشکلات پرخاشگری دارد و مدام جنگ و دعوا می‌کنند، سخت‌تر است.

در حالی که بسیاری از نوجوانان پرخاشگر نیاز به درمان حرفه‌ای دارند، راهکارها زیادی هست که والدین می‌توانند  با عمل به آنها خشم نوجوان خود را کنترل کنند. با حمایت و درمان مناسب، نوجوان پرخاشگر می‌تواند روشهای مدیریت احساسات خود را بیاموزد. در ادامه مرکز مشاوره یاسان ضمن بیان علل سرپیچی و رفتارهای ناهنجار نوجوانان، راهکارهایی برای مهار پرخاشگری و عصبانیت آنها ارائه می دهد.

عصبانیت نوجوانان طبیعی است یا غیرعادی ؟

خشم یک احساس کمکی برای نوجوانان است؛ زیرا اغلب آنها در معرض احساساتی از جمله غم، صدمه، ترس و شرم واقع می‌شوند. هنگامی که نوجوانان بیش از حد دچار این احساسات می‌شوند، با عصبانیت آن‌ها را بروز می‌دهد. از آنجا که دوران نوجوانی ممکن است استرس‌زا باشد، اغلب نوجوانان هرزگاهی عصبانی می‌شوند. پس خشم بخش عادی نوجوانی است و می‌تواند پاسخی احساسی و سالم به عوامل استرس‌زای بیرونی باشد.

اما رفتار نوجوانانی که مشکلات عصبی دارند و مدام در حال جنگ و مخالفت با والدین هستند، بسیار بدتر از بی احترامی‌های معمولی، چشم غره رفتن، درها را به هم کوبیدن و مشاجره بین نوجوان و والدین آنهاست.

نوجوانانی که مشکلات عصبی جدی دارند، با عصبانیت از پا در می‌آیند. این افراد ممکن است نافرمانی کنند و برای مقابله با احساسات شدید خود به خشونت، آسیب رساندن به خود، رفتارهای خطرناک و فعالیت‌های غیرقانونی روی آورند. آنها ممکن است عوامل استرس‌زای خارجی یا یک اختلال روانی درمان نشده یا تشخیص داده نشده را با عصبانیت بروز دهند.

علل‌ پرخاشگری و عصبانیت نوجوانان

عوامل زیادی می‌توانند در بروز خشم و سرکشی نوجوانان نقش داشته باشد. ظرفیت و  مهارت‌های تنظیم هیجانی هر نوجوان متفاوت است. برخی از نوجوانان برای یادگیری نحوه مدیریت سالم احساسات خود و مقابله با استرس به کمک بیشتری نیاز دارند. برخی از  محرک‌های رایج عصبانیت در نوجوانان عبارتند از:

• عزت نفس پایین
• قربانی قلدری یا فشار مداوم و نادرست همسالان شدن
• درگیری درون خانواده
• صدمه‌ روحی و روانی
• مرگ یکی از عزیزان
• مسائل مربوط به فرزندخواندگی
• سوء مصرف مواد
• طلاق والدین
• مورد سواستفاده قرار گرفتن

علاوه بر این، مسائل حل نشده مانند افسردگی، اضطراب، اختلال بیش فعالی کم‌توجهی (ADHD)  و اختلال نافرمانی مخالف (ODD) می‌تواند در بروز خشم نوجوانان نقش داشته باشد. این اختلالات اغلب بر مهارت‌های اجتماعی، کنترل خود و کنترل تنش‌ها تأثیر می‌گذارد که در نتیجه منجر می‌شود نوجوان بیشتر مستعد حملات عصبی باشد.

۱۰ نشانه‌ای که می‌گوید عصبانیت نوجوان شما خارج از کنترل است

اگر والدین نگران میزان عصبانیت و سرکشی نوجوان هستند، اولین قدم درک این است که رفتارهای عادی نوجوانان چیست و کدام رفتارها ممکن است نشان دهنده‌ یک مسئله جدی‌ باشد. اگر نوجوان شما یک یا چند مورد از رفتارهای زیر را از خود نشان می‌دهد، به احتمال زیاد دچار مشکلات عصبی است:

• تجاوز فیزیکی یا خشونت
• مشاجره زیاد با والدین، خواهر و برادر ، معلمان یا همسالان
• طغیان های عاطفی منظم که ممکن است شامل فریاد زدن یا کتک زدن باشد
• تفکر و رفتار غیرمنطقی
• قلدری
• تهدیدهای کلامی
• رفتارهای ظالمانه نسبت به مردم یا حیوانات
• فعالیت‌های جنایی
• پول هدر دادن
• خودزنی

هر یک از رفتارهای بالا، خطری است که نشان می‌دهد فرزند نوجوان شما علاوه بر حمایت شما به عنوان والدین، نیاز به درمان هم دارد. اگر عصبانیت نوجوان شما فراتر از واکنش معمولی به عوامل استرس‌زا باشد و یک یا چند مورد از رفتارهای بالا را از خودش نشان دهد باید حتما از یک روانشناس نوجوان کمک بگیرید.

۸ راهکار برای درمان نوجوان عصبی و پرخاشگر

با توجه به اینکه نوجوان به بلوغ و ثبات عاطفی نرسیده‌ به شدت به والدین خود متکی است تا کمک و راهنمایی لازم را از آن‌ها دریافت کند. والدین باید تمام تلاششان را برای دوست داشتن و حمایت از فرزند خود بکنند در عین حال این موضوع را نیز در نظر بگیرند که نمی‌توانند احساسات یا اقدامات نوجوان خود را کنترل کنند. بهترین کاری که والدین می‌توانند انجام دهند این است که از نوجوان خود حمایت کنند و به دنبال درمان مناسب از طریق مشاوره و روانشناس نوجوان باشند. چندین راهکار کلیدی وجود دارد که والدین می‌توانند برای کاهش مشاجره و فشار در خانه انجام دهند. همچنین توصیه می کنیم این مقاله را نیز بخوانید: چگونه نوجوان شادی داشته باشیم؟

1. قانون وضع کنید: نوجوان عصبانی و طغیانگر نیاز به قوانین و حد و مرزهای مشخصی دارد که در صورت زیر پا گذاشتن آن‌ها باید منتظر عواقبش باشد. این قوانین و انتظارات را در آرامش مطرح کنید. با نوجوان خود صحبت کنید تا او بداند در صورت نقض قوانین باید انتظار چه چیزی را داشته باشد. به نوجوان خود توضیح دهید که این قوانین برای محافظت از او در برابر آسیب است. محبت خود را به فرزندتان ابراز کنید؛ چراکه حتی نوجوانان عصبانی هم می‌خواهند بدانند که والدینشان آنها را دوست دارند و به آنها اهمیت می‌دهند.
2. با نوجوانتان صحبت کنید: صحبت کردن و برقراری ارتباط با فرزند نوجوان به هنگام عصبانیت و دعوا دشوار است. در زمان صلح یا هنگامی که از عصبانیت نوجوان کم شده، والدین باید سعی کنند با فرزند خود درباره آنچه که آزارش می‌دهد صحبت کنند. اگر نوجوانتان به صحبت یا درد و دل تمایل نشان می‌دهد، قضاوتش نکنید و به فکر اصلاح او نباشید. بدون اینکه عصبانی شوید، تنها به حرفهایش گوش دهید.
3. او را به سبک زندگی سالم تشویق کنید: نوجوانتان را به ورزش، تغذیه سالم و خواب کافی تشویق کنید. با پیش‌گرفتن سبک زندگی سالم، به ایجاد رفتارهای خوب در کودکان و نوجوانان کمک می‌کنید.

بیشتر از همه، مطمئن شوید که نوجوان شما به اندازه کافی می‌خوابد. کم‌خوابی می‌تواند استرس، نوسانات خلقی، و تحریک‌پذیری را افزایش دهد. همچنین می‌تواند مشکلاتی در وزن، حافظه، تمرکز و تصمیم‌گیری ایجاد کند. همه‌ نوجوانان باید بین ۸ تا ۱۰ ساعت بخوابند. برای رسیدن به این هدف، تحویل دادن موبایل و وسایل الکترونیکی دو ساعت قبل از خواب مفید است.

4. استفاده از تکنولوژی را محدود کنید: والدین نباید تکنولوژی را فقط هنگام خواب محدود کنند. استفاده بیش از حد از تکنولوژی، رسانه‌های اجتماعی یا موبایل برای هر نوجوانی خوب نیست. استفاده از موبایل برای مدت زمان زیادی در روز نه تنها می‌تواند بر روی خواب فرزند شما تأثیر منفی بگذارد، بلکه می‌تواند منجر به تحریک‌پذیری نیز شود. والدین باید استفاده نوجوانشان از تکنولوژی را زیر نظر داشته باشند تا مطمئن شوند برنامه‌های تلویزیونی، بازی‌های ویدئویی، فیلم‌ها و موسیقی خشونت‌آمیز نگاه نمی‌کنند؛ زیرا چنین مواردی احتمال بروز عصبانیت شدید و رفتارهای خشونت‌آمیز را افزایش می‌دهد.
5. نوجوان خود را به انجام سرگرمی های مناسب تشویق کنید: سرگرمی‌های مناسب می‌توانند در مدیریت احساسات منفی به نوجوانان کمک کنند. این سرگرمی ها شامل همه چیز از جمله ورزش، روزنامه‌نویسی، موسیقی، یوگا، ذهن آگاهی و مدیتیشن، آشپزی، هنر و نقاشی است.
6. الگوی خوبی برای آن‌ها باشید: یکی از بهترین روش هایی که والدین می‌توانند به کمک آن به نوجوانان خود الگوهای مقابله سالم و تنظیم احساسات را آموزش دهند، رفتار خودشان است. هنگامی که نوجوان شما عصبانی می‌‌شود، مطمئن شوید که واکنش‌های سالم و مناسب نشان می‌دهید و تا آنجا که ممکن است آرام و منطقی باشید، حتی زمانی که نوجوان شما بسیار سرکش و سرگردان است.
7. انتظارات معقولی از نوجوانان خود داشته باشید: انتظار کمال داشتن از نوجوانان منطقی نیست. مغز یک نوجوان تا اواسط۲۰ سالگی مدام در حال تغییر و تحول است. به همین دلیل آنها اطلاعات از جمله نحوه مدیریت احساسات و تصمیم‌گیری‌ها را بسیار متفاوت پردازش می‌کنند. هورمون‌ها می‌توانند همه چیز را پیچیده‌تر کنند. اگرچه این عوامل نباید بهانه‌ای برای رفتارهای پرخاشگرانه باشند اما بسیار مهم است که والدین این تفاوت‌های بیولوژیکی را مد نظر قرار دهند و انتظاراتی متناسب با سنشان از آن‌ها داشته باشند، نه بیشتر و نه کمتر.
8. برای نوجوان خود وقت بگذارید: هر کودکی می خواهد بدون قید و شرط مورد محبت و پذیرش والدین خود قرار بگیرد ، حتی اگر به ظاهر چنین نیازی را نشان ندهد. برای گذراندن وقت با نوجوان خود به انجام فعالیتی بپردازید که از آن لذت می‌برد. در این مدت فقط بر دوست داشتن، ارزش دادن و مثبت اندیشی نسبت به نوجوان خود و نقاط قوت او تمرکز کنید. به آنها اطمینان دهید که چه در گفتار و چه در عمل آنها را دوست دارید. حتی اگر نوجوانتان با عصبانیت با شما برخورد کند یا احساس منفی نسبت به شما داشته باشد، باز هم خواهان این است که بداند شما دوستش دارید. به نوجوان خود بی چون و چرا توجه کنید تا به او اطمینان دهید که دوستش دارید و برایتان اهمیت دارد.

با وجود بهترین تلاش های والدین برای شناخت نوجوان خود، برخی اوقات به نظر می رسد مشکلات فرزندان برای آنها غافلگیر کننده است. در مواجهه با مشکلات رفتاری و هیجانی مانند رفتارهای پرخطر و غیر قابل کنترل باید حتماً از روانشناس متخصص نوجوان کمک بگیرید. برای دریافت نوبت از روانشناس نوجوانان به سایت مرکز مشاوره یاسان به آدرس www.yasanclinic.ir مراجعه کنید یا به شماره ۰۹۹۳۵۹۶۸۰۱۰ از طریق واتس اپ پیام دهید.