پروتکل‌هایی که به‌روز نیست
گروه اجتماعی
یک سال و چندین ماه است که ماجراهای ما با کرونا ادامه دارد. این بیماری همه آدم‌ها را خسته و مستأصل کرده و بخشی از خستگی و استیصال به تصمیمات غیراثربخشی مربوط است که کمکی به کنترل اپیدمی نکرده، درواقع برخی از تصمیمات و محدودیت‌هایی که در حوزه کرونا اعمال‌شده، یا بی‌تأثیر است و یا چندان تأثیری در کاهش انتقال ویروس ندارد اما بدون ارزیابی و تحلیل هزینه- فایده تاکنون ادامه یافته و زمینه نارضایتی شهروندان را هم فراهم کرده است. اخیرا رئیس ستاد مقابله با کرونا در تهران، بحث منع تردد شبانه را در کاهش کرونا بی‌تأثیر خوانده و گفته است، نتیجه‌ای جز به‌کارگیری و خستگی نیروهای انسانی پلیس نداشته است.
خیلی از طرح‌ها و اقداماتی که ما به‌منظور مقابله با کرونا تدوین و تصویب کرده‌ایم، جز ایجاد زحمت، هزینه و نارضایتی، ارمغان دیگری نداشته و باید مورد بازنگری قرار گیرد. بی‌تردید آنچه امروز در عرصه مبارزه با ویروس منحوس کرونا انجام می‌پذیرد، عالمانه مدیریت نمی‌شود بلکه تنها راه نجات و یگانه راه خلاصی از شر این ویروس هزار رنگ مجهز شدن به سلاح علم و دانش و بهره‌گیری از تجربه جهانی و همراه شدن با جهان پیشرو است و باید برنامه‌های ما متناسب با تغییرات اپیدمی باشد. در رابطه با طرح‌هایی مثل منع تردد شبانه که با هدف کاهش شب‌نشینی‌ها و دورهمی‌ها اجرا شد، عملا بی‌تأثیر بوده، چراکه نه دورهمی‌های خانوادگی را به‌عنوان عامل اصلی شیوع این ویروس کاهش داده و نه به افزایش همکاری مردم در رعایت محدودیت‌ها منجر شده و به دنبال آن پذیرش بیماران کرونایی نیز روند صعودی داشته است. البته در روزهای ابتدایی اجرای آن شاهد خلوت شدن خیابان‌ها در ساعت‌های منع تردد بودیم اما به‌تدریج، رعایت منع تردد به حاشیه رفت و تصاویری که از شب‌های تهران و برخی کلانشهرها در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود گواه آن است که بسیاری از افراد آن را جدی نمی‌گیرند.
فقط دوربین‌های طرح، عبور و مرورها را کنترل و جریمه می‌کنند!
یکی از پرسش‌هایی که مطرح بوده این است که منع تردد تا کی ادامه دارد؟ در ابتدا مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا به زمان پایان یافتن اجرای این طرح اشاره کرده بودند که خاتمه آن را منوط به وضعیت شهرها دانسته و اعلام کردند که منع تردد زمانی تمام می‌شود که وضعیت شهر از قرمز و نارنجی خارج و به وضعیت زرد، آبی یا سفید تغییر کند. اما پس‌ازآنکه کلانشهرها از قرمز و نارنجی به زرد و آبی هم‌تغییر وضعیت دادند، این طرح همچنان برای همه شهرها در هر وضعیتی ادامه یافت. سال گذشته علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرد که این محدودیت‌ها در طول فصل زمستان و تا پایان سال اجرا می‌شود و این محدودیت‌ها از ۹شب به بعد در کل کشور بدون توجه به مناطق زرد، قرمز و نارنجی انجام می‌شود.
بسیاری از کارشناسان در توضیح اینکه چرا طرح‌هایی مثل منع تردد شبانه به‌رغم غیراثربخش بودن آن ادامه یافته به درآمدزایی آن اشاره دارند، در همین ارتباط سال گذشته، خبرنگاری در توییتر نوشت: «از زمان اجرای منع تردد شبانه ازساعت۲۱ به‌طور میانگین هر شب ۱۷ میلیارد تومان جریمه از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود.» و ۵ اردیبهشت‌ماه امسال، معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ اعلام کرد که از زمان آغاز طرح منع تردد شبانه در پایتخت ۶۲۰ هزار دستگاه خودروی سواری جریمه‌شده‌اند. موضوع دیگری که بسیار عجیب و غیرقابل‌توجیه بوده این است که فقط دوربین‌های طرح ترافیک و طرح زوج و فرد (طرح کاهش) عبور و مرور ساعت ۱۰ شب به بعد را کنترل و جریمه می‌کنند و دوربین‌های چراغ‌قرمز، انتظامی، تردد شمار پل‌ها و کنترل سرعت هیچ‌کدام جریمه نمی‌کنند!
لزوم بازبینی در مداخلات برای کنترل اپیدمی
حمید سوری- رئیس گروه واکنش سریع کووید ۱۹ در نقد این مسئله به «رسالت» می‌گوید: «تمامی مداخلات و پروتکل‌هایی که از ابتدای اپیدمی تاکنون تدوین‌شده باید موردبازنگری و بازبینی قرار گیرد و میزان اثربخشی آن‌ها سنجیده شود تا اگر برای کنترل و مهار اپیدمی مفید است، ادامه دهیم و اگر نیاز به اصلاح دارد، آن را اصلاح‌کرده و مورد بازبینی قرار دهیم و چنانچه بی‌تأثیر است در یک شرایط غیرمتعارف، برای مردم زحمتی مضاعف ایجاد نکنیم. بنابراین نه‌فقط برای منع تردد شبانه، بلکه معتقدم بسیاری از مداخلاتی که صورت گرفته، باید هرچند ماه یک‌بار، مجددا موردبازنگری و بازبینی قرار بگیرد و باید کمیته‌ای در این زمینه تشکیل شود که به‌طور مرتب طرح‌ها و برنامه‌ها را بررسی کرده و تغییرات لازم را اعمال کند، طبیعی است که تا این اتفاق نیفتد، برای اقداماتی که نمی‌دانیم تأثیر دارد یا ندارد، بیهوده هزینه می‌کنیم. در اینجا می‌توان به مسئله بسته بودن پارک‌ها، دورکاری و تعطیلات اداری و نیمه‌وقت بودن اشاره کرد که باعث شده مردم ندانند اثر این‌ها چقدر است. از طرفی در نظر بگیرید که سفر رفتن با وسیله نقلیه شخصی ممنوع است ولی با اتوبوس و قطار و هواپیما می‌توانیم به هر محدوده‌ای که دلمان می‌خواهد سفر کنیم! این‌ها اشکالاتی است که در ستاد ملی مقابله با کرونا بدون آنکه مطالعه و تحقیقی صورت بگیرد، تصویب‌شده و هیچ اراده‌ای هم برای اصلاح و بازنگری و ارزیابی تأثیراتش وجود ندارد و فقط مردم را بیهوده در فضایی قرار می‌دهیم که نه می‌توانیم سؤالاتشان را به‌درستی پاسخ بدهیم و نه خودمان هم می‌دانیم پاسخ این سؤالات چیست. معتقدم که ستاد ملی باید از خود هم این سؤال را بپرسد که میزان و هزینه اثربخشی طرحی که تصویب کرده چقدر است.»
اپیدمی شرایط ایستایی ندارد و مقررات ما هم نباید ایستا باشد
سوری این سؤال را هم مطرح می‌کند که مگر اپیدمی شرایط ایستایی دارد که مقررات و قاعده‌ای را اعمال کنیم و بعدهم تغییرش ندهیم؟ «اپیدمی شرایط پویا و متغیری دارد، ما ۱۸ ماه پیش قانونی را تدوین کرده‌ایم و بدون آنکه روی آن فکر و مطالعه‌ای داشته باشیم، همان راه را ادامه می‌دهیم و هنگامی‌که مهار اپیدمی از دستمان خارج می‌شود، نسخه تعطیلات تکراری و بی‌نتیجه را تجویز می‌کنیم و مدام این سیکل معیوب، تکرار و تکرار می‌شود.»
رئیس گروه واکنش سریع کووید ۱۹ در رابطه با تأثیرات طرح منع تردد شبانه نیز توضیح می‌دهد: «ما هنگامی می‌توانیم در رابطه با طرح‌ها و برنامه‌هایی که تصویب کرده‌ایم نظر قطعی بدهیم که مطالعه سیستماتیک عمیق و دقیقی انجام دهیم. این مطالعه در کشور ما، هرگز انجام نشده است تا ببینیم تأثیر برنامه‌هایمان چقدر بوده است، درحالی‌که باید برای همه مداخلات در کشور، سازوکاری کلی تدارک دیده شود و مرتب این‌ها را رصد کرده و تأثیرش را بسنجند و در اتاق فکری که ستاد ملی مبارزه با کرونا دارد این موارد مطرح شود و باتوجه به آنکه بیشتر افراد حقوقی در آنجا حضور دارند، نه افرادی که عالم و محقق هستند، آن‌ها باتوجه به مسئولیت‌های دولتی‌ای که دارند تصمیم بگیرند.»
قبل از اجرای برنامه، طراحان شواهد و مستندات ارائه کنند
مسعود یونسیان- اپیدمیولوژیست و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم در این رابطه به «رسالت» می‌گوید: «برنامه‌هایی که تحت عنوان کنترل کووید ۱۹ اجرایی شده باید مورد ارزیابی قرار بگیرد تا ببینیم آیا این برنامه طبق آن چیزی که طراحی‌شده، اجرایی شده یا خیر و بعد ارزیابی شود آیا نتیجه‌ای به دنبال داشته یا نداشته است و در مرحله بعد اگر نتیجه داشته، فایده و ضررش مورد ارزیابی قرار بگیرد و سپس ببینیم فایده آن بیشتر بوده یا ضررش، چون هر برنامه‌ای مضراتی هم دارد و در مرحله نهایی باید هزینه اثربخشی آن بررسی شود، این برای هر برنامه‌ای ضروری است، منع تردد شبانه هم از این مسئله مستثنا نیست، البته قبل از اینکه برنامه‌ای اجرایی شود باید طراحان برنامه، شواهد و مستندات خود را بیان کنند و هم در جمع کارشناسان و هم مردم مورد مداقه و چکش‌کاری قرار گیرد و تعامل بسیار اهمیت دارد و اگر تعامل به‌اندازه کافی رخ ندهد، نتیجه مثبتی نخواهیم گرفت، تعامل یعنی اینکه هرکس که در جریان برنامه‌ای، نفعی می‌برد و یا آسیبی می‌بیند، مشخص شود و همه این‌ها باید در تعامل با یکدیگر باشند. برنامه‌ای که پشت درهای بسته و توسط جمعی که عمدتا اجرایی یا علمی هستند، به نتیجه برسد برنامه مفیدی نخواهد بود.
یعنی نباید صرفا عوامل اجرایی و یا فقط عوامل علمی حضور داشته باشند و تصمیم بگیرند، هر دو این عوامل باید همزمان حضورداشته و در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند. حتما باید هم بدنه علمی وارد این کار شوند و هم بدنه اجرایی وهم کسانی که اصطلاحا آن‌ها را ذینفع می‌دانیم. ذینفع کسی است که برنامه‌ای را اجرایی می‌کنیم تا از او محافظت کنیم، کسی که فعالیتش را محدود کرده‌ایم تا از او و یا فرد دیگری حفاظت کنیم. آسیب‌هایی که ازنظر اقتصادی ممکن است وارد شود، آسیب‌هایی که ازنظر اجتماعی می‌تواند وارد شود و مجری و ناظر بر اجرای قانون و آن‌کسی که اگر دیگران قانون را رعایت نکردند، باید افراد را مجازات کند و قانون‌گذار و حقوقدان و متخصص علوم اجتماعی و همه این‌ها باید برای هر برنامه‌ای درگیر باشند. البته نمی‌گویم این عوامل برای برنامه‌ها درگیر نبوده‌اند اما وقتی به شکل شفاف با مردم صحبت نمی‌کنیم، کسی متوجه نمی‌شود و لذا اگر هم‌چنین تیمی درگیر بودند، چون تعامل با ذینفعان دیگر صورت نگرفته، این اتهام وارد می‌شود که فلان برنامه مورد مداقه قرار نگرفته است. بنابراین یک‌قدم عقب‌تر می‌روم و می‌گویم، اول باید در یک تعاملی بین همه ذینفعان برنامه شکل بگیرد و بعد که برنامه شکل گرفت در اجرا نظارت بشود که آیا درست اجراشده یا خیر و بعد باید ارزیابی کرد که آیا نتیجه‌ای داشته یا نداشته و اگر این مراحل پشت سر گذاشته نشود، صرف نگارش برنامه و تصویبش در مراجع قانونی و مراجعی که صلاحیت ابلاغ دارند و ابلاغ آن منجر به نتیجه نخواهد بود.»
کرونا , محدودیت های شبانه
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.