حانیه مسجودی
نشست کمیسیون مشترک برجام در وین. اتفاقی که برای گعده همیشه منتظر بهانه‌ای تازه بود. با تمام تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها و انتظارها این نشست روز گذشته از ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه به‌وقت محلی (۱۷ به‌وقت‌تهران) در وین از سر گرفته شد.  این نشست ادامه هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام است که در روز جمعه ۱۳ فروردین به‌صورت مجازی آغازشده بود. در روزهای اخیر با نزدیک شدن به برگزاری این نشست، کسانی که منتظر پالس‌های غربی‌ها برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا بودند بازارشان داغ و تحلیل‌هایشان منطقی به نظر می‌رسد. اما منطقی از چه روی.در ابتدا بسیاری نشست کمیسیون مشترک برجام در وین را راهی برای ردوبدل شدن شرط و شروط ایران و آمریکا دانستند چراکه مشکل اساسی ایران خروج آمریکا از برجام و عدم لغو تحریم‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای است. از طرفی رفتار و گام‌های کاهش تعهدات جمهوری اسلامی ایران نیز به همین دلیل است. تحلیل دوم اما به ارتباط ناگسستنی اروپا با آمریکا و نقش این ارتباط در بدعهدی کشورهای انگلیس، آلمان و  فرانسه در برجام مربوط است. همگام با همین مسئله، افرادی که معتقدند اکنون زمان مناسب برای کاهش تنش با آمریکاست، از لزوم ازسرگیری گفت‌وگو  و مذاکره ایران و آمریکا می‌گویند و تأکید می‌کنند که ایران هیچ حرف و مسئله‌ای با اروپا ندارد و مشکل اساسی آمریکاست؛ بنابراین برگزاری این نشست به‌منظور ردوبدل شدن شروط این دو کشور است.
در این میان اما مقامات ارشد کشورمان بارها تصریح کردند که هیچ گفت‌وگوی مستقیم یا حتی غیرمستقیمی در وین با آمریکا نخواهیم داشت اما در مقابل رسانه‌های دولتی از احیای برجام دم می‌زنند و برای بازگشت آمریکا به این توافق سیاست گام‌به‌گام را پیشنهاد می‌کنند.
 حضور آمریکا در نشست وین؛ از استقبال مقامات آمریکا تا انکار مقامات ایران
بنابراین بعدازظهر جمعه و بعدازاین نشست که حدود ۲ ساعت به طول انجامید، اخباری مطرح شد که هیئت آمریکایی نیز قرار است همان روز در شهر وین حضورداشته باشد و برخی رسانه‌ها هم عنوان کردند که آمریکا نیز در این نشست شرکت می‌کند که بلافاصله عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگویی بابیان این‌که در نشست سه‌شنبه در وین صرفاً اعضای کنونی برجام حضور خواهند داشت، تصریح کرد: آمریکا در هیچ نشستی که ایران در آن حضورداشته باشد ازجمله نشست کمیسیون مشترک برجام حضور نخواهد داشت و این قطعی است.
از سوی دیگر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز در تويیتی اعلام کرد که ایران و ایالات‌متحده آمریکا دیداری نخواهند داشت و این دیدار غیرضروری است.
همچنین معاون سیاسی وزیر امور خارجه شامگاه جمعه در گفت‌وگویی بابیان این‌که هیچ مذاکره‌ای با آمریکا نداریم، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، گفت: ازنظر ما هیچ طرح گام‌به‌گامی وجود ندارد و ما به نقشه راه احتیاج نداریم. 
وی افزود: ازنظر ما هیچ طرح گام‌به‌گامی وجود ندارد و ما به نقشه راه احتیاج نداریم. ما فقط یک گام نهایی داریم که آمریکا باید بردارد و تحریم‌هایی که در چهار سال گذشته اعمال کرده، چه مجدداً اعمال کرده، چه جدید اعمال کرده و چه برچسب‌هایش را عوض کرده را باید بردارد و بعدازآن است که ما راستی آزمایی می‌کنیم و بعد هم ایران به تعهداتش برمی‌گردد. 
اما  «رابرت مالی»  نماینده آمریکا در امور ایران در پیامی توییتری با اشاره به نشست روز سه‌شنبه کمیسیون مشترک برجام در وین اتریش گفت که مذاکراتی سخت در پیش است.
سخنگوی کاخ سفید هم شامگاه جمعه در اجلاس خبری گفت که واشنگتن انتظار ندارد که درحال‌حاضر گفت‌وگوهای مستقیمی با ایران داشته باشد.
روز بعد نیز سعید خطیب زاده  سخنگوی وزارت خارجه در ۱۴ فروردین‌ماه در واکنش به اظهارات معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره طرح گام‌به‌گام لغو تحریم‌های ایران تأکید کرد سیاست قطعی جمهوری اسلامی، لغو تمامی تحریم‌هاست. عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز  ۱۵ فروردین پیش از حضور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در اظهاراتی بابیان این‌که در وین هیچ مذاکره مستقیم یا غیرمستقیمی با آمریکا نخواهیم داشت، تصریح کرد: هیچ طرح گام‌به‌گامی را نداریم و قبول هم نمی‌کنیم.
در این میان، یک مقام آمریکایی مدعی شد که دولت این کشور به دنبال حفظ برخی از تحریم‌های هسته‌ای به‌عنوان اهرم فشار علیه ایران نیست.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین هم در اظهاراتی تأکید کرد که در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین هیچ‌گونه مذاکرات مستقیمی بین ایران و آمریکا انجام نخواهد شد و در توییتی ابراز امیدواری کرد نشست برجامی در وین، آغازی بر روند رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران و بازگشت کامل تهران به تعهدات خود ذیل این توافق باشد.
معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در اظهاراتی عنوان کرد که لغو هیچ تحریم خاصی را پیش‌بینی نمی‌کنیم و در نشست وین فقط درباره تسهیل برخی تحریم‌ها بحث و بررسی خواهد شد.
در همین خصوص سعید خطیب  زاده سخنگوی وزارت خارجه روز دوشنبه ۱۶ فروردین‌ماه در نخستین نشست هفتگی با خبرنگاران در سال جدید گفت: آنچه روز سه‌شنبه در وین اتفاق می‌افتد، هیچ فرقی با همه کمیسیون‌های مشترکی که تا الآن بوده، ندارد. این کمیسیون ادواری فصلی کمیسیون مشترک بین ایران و ۱+۴ است. دستور کار این جلسه، رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران و چگونگی اجرای تعهدات طرف‌های مقابل است. در نشست روز جمعه بحث جدی مطرح شد و سه‌شنبه معلوم‌ می‌شود آیا ۱+۴ می‌تواند موارد موردنظر ایران را تأمین کند یا خیر و آن‌وقت می‌‌توانیم مسیر روشن‌تری را داشته باشیم.
خطیب همچنین تصریح کرد: هیچ طرح گام‌به‌گامی هیچ‌وقت از سوی ایران مطرح نبوده و ایران هم هیچ طرح گامی به گامی را نپذیرفته است. 
این دیپلمات ارشد ایرانی بار دیگر تأکید کرد که گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیمی با هیچ طرفی از آمریکا در وین و در هیچ جای دیگری صورت نگرفته و نخواهد گرفت و گفت: اینکه ۱+۴ در کجا و چگونه با آمریکا صحبت می‌کند به خود ۱+۴ مرتبط است در همین خصوص نیز «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید شامگاه دوشنبه در اجلاس خبری کاخ سفید، گفت: «نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که چه مدت‌زمان طول خواهد کشید که دیپلماسی (سرانجام) به گفت‌وگوها بین ایران و آمریکا بینجامد.»ساکی در ادامه سخنانش با اشاره به این موضوع که موضع رئیس‌جمهور آمریکا درباره برجام تغییری نکرده است، گفت: «ما قطعاً آماده گفت‌وگوهای مستقیم با ایران در جریان مذاکرات این هفته وین هستیم.»
از طرفی با بررسی مواضع دو طرف و نگاهی به وضعیت سیاست داخلی کشور به‌واسطه نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری و فعالیت انتخاباتی جبهه اصلاحات به نظر می‌رسد پالس داخلی برای تأکید حضور آمریکا در این نشست و برقراری گفت‌وگو در مورد برجام و لغو تحریم‌ها، یک هدف انتخاباتی است و باوجوداینکه مقامات وزارت امور خارجه تصریح کرده‌اند که هیچ گفت‌وگوی مستقیم و غیرمستقیمی با آمریکا نخواهند داشت اما به نظر می‌رسد نامه جبهه اصلاحات به بایدن برای بازگشت به برجام و گره زدن مجدد تمام مسائل به این اتفاق، پشت پرده دیگری دارد.
گویا لیبرال‌ها و غرب‌گرایان داخلی درصدد هستند تا با برقراری گفت‌وگو با آمریکا و برداشته شدن سوری چند تحریم هسته‌ای، نرخ دلار و اقلام اساسی را در نزدیکی انتخابات کاهش دهند تا بار دیگر این مسئله را به اذهان عمومی القا کنند که «اگر در کشور قحطی نشد، مدیون ما هستید.» همان ترفندی که در انتخابات ۹۲ در پیش گرفتند. این‌یک تحلیل منطقی به نظر می‌رسد چراکه لیبرال‌های کشور می‌دانند به‌واسطه عملکرد مفتضحشان هیچ شانسی برای برنده‌شدن در انتخابات ندارند و به‌همین‌دلیل به دنبال گلاویز شدن مجدد با تفکر «تکیه به توان داخلی» و چنگ زدن به پنجره غربی‌ها هستند تا از قدرت دور نشوند.
به‌هرحال روز گذشته هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام از سر گرفته‌شده است و سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، ریاست هیئت کشورمان را در این نشست بر عهده دارد و‌ نمایندگانی از سایر دستگاه‌ها ازجمله بانک مرکزی، وزارت نفت و سازمان انرژی اتمی، وی‌ را در این نشست همراهی می‌کنند.گفته‌شده است رایزنی‌های فنی در قالب نشست‌های کارشناسی در دو حوزه رفع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای ازجمله مهم‌ترین موضوعات در دستور کار این نشست است و در حاشیه نشست کمیسیون، به روال معمول، جلسات دوجانبه با روسای سایر هیئت‌های ۴+۱ برگزار می‌شود. در این چارچوب، شامگاه دوشنبه دیدار دوجانبه با چین انجام‌شده و صبح سه‌شنبه نیز دیدارهایی با هیئت روسیه و اتحادیه اروپایی تنظیم‌شده است.
حال باید دید همان‌طور که قبلاً نیز تأکید شده است نماینده‌ای از آمریکا در نشست کمیسیون مشترک یا نشست‌های کارشناسی مرتبط با آن شرکت می‌کند یا خیر.