میترا فتحی-  درمانگر و مربی هوش هیجانی زندگی
براساس یافته‌های علوم اجتماعی تعامل و ارتباط اجتماعی یکی از نیازهای مهم و پایه‌ای افراد برای زندگی است. روابط اجتماعی به وجود آمده براساس محیط اجتماعی ازجمله معیارهای مهم برای تشکیل یک شخصیت است. 
امروزه براساس مطالعات گسترده روابط اجتماعی و ارتباطات گروهی ازجمله عوامل اصلی تعیین‌کننده برای سلامت افراد است. اما در مورد میزان تأثیر آن و نفوذ آن اطلاعات و داده‌هایی در دست نیست، به همین دلیل نمی‌توان به‌صورت قطع در مورد این ادعا صحبت کرد. برای داشتن روابط پایدار و موفق باید زمان صرف کنید.
اما آن چیزی که اهمیت دارد توجه و تمرکز بر روی روابط اجتماعی است که باعث رشد فکری و پیشرفت افراد می‌شود. برای ارائه نظرات قطعی نیاز به مجموعه داده‌های قطعی در این زمینه است. رابطه مستقیمی بین گسترش روابط اجتماعی و سلامت روحی افراد وجود دارد. هرچه روابط اجتماعی افراد محکم‌تر و قوی‌تر باشد میزان رضایت آن‌ها از زندگی نیز افزایش می‌یابد.
هر چه افراد از محیط‌های اجتماعی و ارتباطات با جامعه دور شوند بیشتر دچار حس ناراحتی و دوری می‌شوند. بالای ۷۰ درصد از شادی‌ها و لذت‌های ما از زندگی ناشی از روابط اجتماعی ما است. به همین دلیل تعیین افراد موردنظر برای ایجاد این رابطه بسیار مهم و اساسی است.
انسان‌ها ذاتا داری خاصیتی اجتماعی هستند و در اجتماع‌های مناسب است که می‌توانند استعدادهای خود را شکوفا کنند. این موضوع میلیون‌ها سال است که در انسان‌ها وجود دارد و توانسته‌اند با استفاده از همکاری و ارتباطات اجتماعی بر بسیاری از مشکلات غلبه کنند.
این روابط گاهی می‌تواند با کیفیت بالاتری وجود داشته باشد و گاهی نیز از کیفیت پایین‌تری برخوردار باشد. این روابط نزدیک و باکیفیت معمولا با دوستان نزدیک و خانواده است. ارتباطات اجتماعی باعث می‌شود که افراد با فشارهای زندگی بهتر کنار بیایند و شرایط زندگی را بهتر مدیریت کنند. افراد اجتماعی‌تر معمولا طول عمر بیشتری داشته و سطح رضایت بالاتری از زندگی شخصی خود دارند.
درواقع روابط اجتماعی به سه طریق می‌توانند بر روی روابط میان افراد تأثیر بگذارند. این پیوندها گاهی می‌تواند بسیار قوی و گاهی نیز بسیار ضعیف و محدود باشند. عملکرد شما بر تصویری که دیگران در ذهنشان از شما دارند تأثیرگذار است.
درمجموع این روابط دارای سه اثر رفتاری، مکانیسم‌های روانی و فیزیولوژیکی هستند.
رفتاری: مطالعات مختلف نشان می‌دهد که روابط اجتماعی بر روی داشتن رفتارهای سالم و هنجار اجتماعی بسیار تأثیرگذار است. با تغییر رفتار خود، در بهبود روابطمان با دیگران نقش داشته باشیم. شرکت در دورهمی‌ها و جلسات گروهی می‌تواند تأثیر مثبتی بر روی شکل‌گیری رفتارهای افراد بگذارد.
مکانیسم‌های روانی که افراد می‌توانند داشته باشند در زمان‌های حضور در اجتماع بسیار مثبت است. به‌عنوان‌مثال در زمانی که در جمعی از او تقدیر می‌شود و یا به او ابراز علاقه می‌شود تأثیرات مثبت بسیاری دارد که ازجمله آن می‌توان به کاهش استرس و افزایش روحیه اشاره کرد.
فیزیولوژیکی: پیوند‌های اجتماعی و روابط گسترده اجتماعی دارای اثرات مثبت بسیاری بر روی سیستم‌های مختلف بدن دارد.
ازجمله اثرات مثبت حضور در اجتماع می‌توان به کاهش فشارخون، ضربان قلب و ترشح هورمون‌های استرس‌زا شود. استرس مزمن یک بیماری طولانی‌مدت و عوارض جانبی آن زیاد است. همچنین احتمال آسیب‌های اجتماعی به این افراد نیز کاهش پیدا می‌کند.
برای داشتن یک رابطه اجتماعی قوی در بیشتر موارد سعی کنید پیش‌قدم باشید و از ارائه نظرات خود نهراسید. به‌عنوان شروع‌کننده گفت‌وگوها در رابطه‌های اجتماعی باشید و همواره داوطلبانه به سمت انجام کارها حرکت کنید.
از مشارکت برای انجام کارهای کوچک و بزرگ نهراسید زیرا که این همکاری‌ها علاوه بر تقویت روابط اجتماعی شما به رشد علمی شما نیز کمک زیادی می‌کند.
برای بهبود روابط اجتماعی باید اعتمادبه‌نفس بالایی داشته باشید تا بتوانید دیگران را جذب رفتار خود کنید. همین روابط اجتماعی زمینه‌ساز پیشرفت و موفقیت همه افراد جامعه خواهد بود. انسان‌هایی که از روابط اجتماعی خوبی برخوردارند جزء افراد موفق محسوب می‌شوند چراکه همین روابط آن‌هاست که باعث می‌شود بتوانند اعتماد گروهی را جلب کرده و به جایگاهی مطلوب برسند.
بسیاری از افراد نمی‌دانند که چطور رابطه اجتماعی سالم و قوی‌ای برقرار کنند، برخی هم نمی‌دانند که نمی‌دانند رابطه اجتماعی سالم چگونه است! دسته اول، افرادی هستند با روابط اجتماعی بسیار محدود و دسته دوم همان‌هایی هستند که روابط اجتماعی برقرار می‌کنند، اما روابط آن‌ها معمولا سطحی است و به شکست منجر می‌شود.
سپاسگزاری: یکی از نشانه‌های روابط اجتماعی سالم، وجود روحیه سپاسگزاری و قدردانی متقابل است. افرادی که سپاسگزاری و قدردانی را بلد هستند می‌توانند روابط سالم و گرمی 
در جامعه داشته باشند. در مقابل چنین افرادی، افراد متوقع و طلبکار هستند. این افراد دائما از دیگران توقعات مختلف دارند و انگار همیشه چیزی را از دیگران طلبکارند. چنین افرادی موفقیت کمی در برقراری ارتباط سالم با دیگران دارند و غالبا به خاطر رنجش و نارضایتی که در اکثر مواقع از اطرافیان خود دارند دیگران را از خود دور می‌کنند.
احترام متقابل: احترام متقابل یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های روابط سالم است. 
در روابط سالم افراد به حریم، احساسات، سبک زندگی، علایق، عقاید و وجود یکدیگر احترام می‌گذارند؛ اما در روابط ناسالم افراد اغلب دچار خودشیفتگی هستند و هر چیزی را که خودشان در لحظه می‌خواهند یا احساس می‌کنند صرف‌نظر از شرایط و وجود دیگری، در اولویت قرار می‌دهند.
تحسین: در روابط سالم افراد یکدیگر را تحسین می‌کنند و موجب بروز هر چه بیشتر زیبایی‌های یکدیگر و شکوفایی درون می‌شوند؛ اما در روابط ناسالم افراد ذوق یکدیگر را کور می‌کنند، 
به یکدیگر حسادت می‌ورزند، از گفتن زیبایی‌های یکدیگر اجتناب می‌کنند و غالبا از جملات سردکننده و تلخ استفاده می‌کنند. یکی از نشانه‌های جامعه متعالی این است که افراد آن جامعه زیبایی‌های یکدیگر را می‌بینند، تحسین می‌کنند، تنگ‌نظری در آن به‌ندرت دیده می‌شود و آن‌ها در شکوفا کردن زیبایی‌ها و استعدادهای یکدیگر نقش بسزایی دارند.
تشویق: تشویق و ایجاد شوق کردن در یکدیگر یکی دیگر از نشانه‌های سلامت روانی و روابط سالم است. اگر می‌خواهید روابط اجتماعی سالم و گرمی داشته باشید، یکدیگر را تشویق کنید. در روابط ناسالم بسیار رخ می‌دهد که افراد از یکدیگر عیب‌جویی یا یکدیگر را دلسرد می‌کنند، چنین اتفاقی به‌نوعی بذر سردی، کینه و خشم را در دل دیگران می‌کارد و به روابط آسیب وارد می‌کند.
تعیین و رعایت حدومرزها: هر انسان سالمی دارای حدومرز و خط قرمزهایی است که افراد اجازه بی‌احترامی یا ورود به آن را ندارند و هر رابطه سالمی نیز یک سری حدومرزهایی دارد که طرفین رابطه باید آن‌ها را رعایت کنند. روابط ناسالم روابطی باز و بی‌حدومرز هستند که هیچ چارچوب و قوانین مشخصی ندارند. این روابط به‌نوعی باری به هر جهت هستند که در آن به‌مرورزمان حرمت‌ها شکسته می‌شود.
شفافیت و صراحت: شفافیت و صراحت یکی دیگر از عناصر مهم هر نوع رابطه است. یکی از نشانه‌های هوش هیجانی بالا نیز این است که افراد آنچه را که واقعا هستند به نمایش می‌گذارند و تلاش نمی‌کنند که ظاهر خود را نزد مردم خوب نگه دارند. افراد شفاف و صریح همانی هستند که نشان می‌دهند و در کلام خود نیز صراحت و صداقت دارند. این افراد دیگران را در رابطه با خود دچار سردرگمی نمی‌کنند و هر چه می‌خواهند را با صراحت بیان می‌کنند. آن‌ها از این‌که خودشان باشند، حتی با وجود کاستی‌ها، واهمه‌ای ندارند. افراد بسیاری در جامعه سعی دارند که خود را بهتر از آنچه که هستند یا کاملا آنچه که نیستند نشان دهند، این افراد معمولا هوش هیجانی، خود ارزشمند پنداری و اعتمادبه‌نفس پایینی دارند، آن‌ها غالبا شناخت بسیار کمی از خود دارند و سعی می‌کنند که برخی از جنبه‌های وجودی خود را انکار و از آن‌ها فرار کنند؛ بنابراین راهی نمی‌یابند جز آنکه به آنچه که نیستند تظاهر کنند.
احترام به منافع جمع: برای زندگی اجتماعی در وهله اول باید اجتماعی و جمع‌گرا باشیم. افراد جمع‌گرا و اجتماعی معمولا خود را با جمع تعریف کرده و منافع جمع را نسبت به منافع فرد در اولویت می‌دانند. این افراد به منافع جمعی احترام می‌گذارند و از قوانین جمع تخطی نمی‌کنند. متأسفانه در جامعه ما مردم کمتر جمع‌گرا هستند؛ درحالی‌که در کشور‌های توسعه‌یافته یکی از دلایل رشد و توسعه را هویت جمعی می‌دانند. با در نظر گرفتن قانون نسبیت، در این کشور‌ها اکثر افراد خود را با جمع و اجتماع تعریف می‌کنند و کار گروهی یکی از مهم‌ترین اصول زندگی جمعی آن‌هاست. در این جوامع افراد چارچوب‌های مشخصی را برای جمع‌های خود تعریف کرده و به آن چارچوب و قوانین احترام می‌گذارند. آن‌ها به این مطلب مهم رسیده‌اند که: «رشد فردی در گرو رشد جمعی است.»
عدم قضاوت و دخالت در امور شخصی دیگران: اگر می‌خواهیم روابط اجتماعی سالمی داشته باشیم باید به حریم یکدیگر احترام گذاشته و یکدیگر را بابت آنچه که هستیم، سبک زندگی، علایق، عقاید، سلایق و انتخاب‌ها قضاوت نکنیم. هر انسان آگاه و سالمی حریمی برای خود دارد و هر انسان آگاه سالمی می‌داند که نباید به حریم دیگران تجاوز کند؛ بنابراین اگر به‌دنبال روابط اجتماعی سالمی هستید باید احترام به حریم‌ها و عدم قضاوت را یاد بگیرید، در غیر این صورت روابط شما روابطی سطحی و ناپایدار خواهند بود.
موقعیت‌شناسی: افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند موقعیت‌شناسان خوبی نیز هستند. به‌عنوان مثال، حتما شما هم در موقعیت‌هایی قرار گرفته‌اید که عجله دارید و می‌خواهید جایی بروید یا کاری دارید، اما در همین حین دوستی را می‌بینید و شروع به صحبت می‌کنید و دوست شما بی‌توجه به اشارات شما مبنی بر عجله داشتن به پرگویی خود ادامه می‌دهد، شاید هم خود شما تابه‌حال در موقعیت یک فرد پرگو قرار گرفته باشید. در چنین موقعیتی توقع بر این است که شخص مقابل متوجه شود و کلام خود را کوتاه کند، اما اگر این فرد نتواند از روی علائم، موقعیت را تشخیص دهد خود را در معرض طرد اجتماعی قرار می‌دهد. شناخت و تشخیص موقعیت‌ها یکی از نکات بسیار مهم روابط موفق است. این‌که، به‌عنوان مثال، بتوانیم تشخیص دهیم طرف مقابل ما اکنون خشمگین است، ناراحت است، آسیب‌پذیر است، خوشحال است و واکنش مناسبی به او نشان دهیم، نکته‌ای بسیار کلیدی در برقراری ارتباط مؤثر است.
احترام متقابل به عقاید یکدیگر: افراد مختلف عقاید متفاوتی دارند. زیبایی جوامع انسانی در همین تفاوت دیدگاه‌هاست و اگر قرار باشد که عقاید همه مردم مثل هم باشد؛ بنابراین قطعا در چنین جامعه‌ای مردم آن از ضعف شخصیتی رنج می‌برند. برخی از عقاید، هنجارها و ارزش‌های جمعی است که برای حفظ جامعه باید رعایت شوند اما در مسائل دیگر هر انسانی می‌تواند عقیده، باور و سبک زندگی متفاوت از دیگری داشته باشد. آنچه در این جا اهمیت پیدا می‌کند احترام به عقاید متفاوت است. در روابط اجتماعی ناسالم افراد یکدیگر را مورد هجوم ناسزاگویی‌ها، قضاوت‌ها یا تحمیل عقاید قرار می‌دهند، پس اگر می‌خواهید روابط اجتماعی خود را تقویت کنید احترام به عقاید را در اولویت قرار دهید. برقراری روابط اجتماعی سالم، مهارت‌هایی دارد که هر فردی با آموزش و تمرین آن‌ها می‌تواند به‌راحتی روابط مطلوبی را با دیگران برقرار کند.