گروه اجتماعی
همه می‌گویند، زود است و خیلی زود، اگر دستپاچه و عجول باشیم، هرچه رشته‌ایم پنبه می‌شود، همه می‌گویند، نباید گول بخوریم، این آرامش، آرامش قبل از طوفان است، از آمارهای شکننده، هنوز بوی ناخوشایند مرگ به مشام می‌رسد، اما روزهاست که زمزمه بازگشایی مدارس قوت گرفته، آنان که در اعلام مخالفت خود صراحت بیشتری دارند، مسئولان را به پرهیز از خوش‌بینی کاذب دعوت می‌کنند. 
وزیر بهداشت هم عدم موافقت خود را صریح و بی‌پرده آشکار ساخته است و نگرانی‌اش را از این بابت پنهان نکرده که عادی انگاری، ما را در تله اردیبهشت و خردادماه گرفتار می‌کند و «اگر این بار گرفتار شویم، موج و شدت خیز جدید کرونا در کشور شاید بیشتر باشد و نیروهای ما ممکن است توان و انرژی مقابله چندباره با موجی جدید را نداشته باشند». 
این تصمیم به بیست و یکم دی‌ماه و اظهارات وزیر آموزش‌وپرورش بازمی‌گردد که خواست خوش‌خبر باشد و نوید بازگشایی مدارس را به جامعه مخاطبانش بدهد. «محسن حاجی میرزایی» گفت: «تمامی پایه‌های تحصیلی در مدارس زیر ۵۰ نفر و فقط پایه‌های اول و دوم ابتدایی در مدارس بالای  ۵۰ نفر از یکم بهمن حضوری خواهد بود، همچنین کلاس‌های عملی هنرستانی‌ها نیز در مناطق آبی و زرد از یکم بهمن حضوری تشکیل می‌شود». ظاهرا «حاجی میرزایی»، حواسش به واهمه و دل آشوبه خانواده‌ها هم بوده و آن‌طور که گفته است، «به مدارس ابلاغ‌شده تشکیل کلاس‌ها با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و حداکثر تعداد دانش‌آموزان در هر کلاس ۱۰ نفر باشد و  آموزش دانش آموزان پایه‌های سوم تا دوازدهم در مدارس بالای ۵۰ نفر باید همچنان غیرحضوری باشد». اما این تصمیم خوشایند هیچ‌کس نبود، دستکم آن‌هایی که با ما سخن گفته‌اند، هراس و دلواپسی‌شان را پشت نقاب بی‌خیالی مخفی نکرده‌اند اما این اتفاق، مطلوب برخی دانش آموزان هم بوده، همان‌هایی که به گوشی موبایل ،  تبلت و اینترنت دسترسی ندارند و تعدادشان هم کم نیست، ۳۰ درصد دانش آموزان از دسترسی به وسایل هوشمند برای پیوستن به فضای مجازی و شبکه شاد بی‌نصیب مانده‌اند و این ۳۰ درصد، نزدیک به ۵ میلیون دانش‌آموز را در برمی‌گیرد و یا آن‌ها که دایره آموخته‌هایشان از قاب مجازی محدود است و روزها و هفته‌هاست دلشان پر می‌کشد برای آموزش چهره به چهره اما آنان که در نظام سلامت مشغولیت دارند، بر اوضاع مسلط‌اند و می‌دانند کوچک‌ترین خطا و اشتباه محاسباتی می‌تواند به‌سادگی همه دستاوردهایمان را به باد بدهد.
   اجباری اما اختیاری؟
گرچه علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفته «مدارس تحت هیچ عنوان به‌صورت اجباری برگزار نمی‌شود و برای پایه‌های اول و دوم دانش آموزان به‌صورت اختیاری می‌توانند در مدارس حضور یابند». اما آموزش‌وپرورش دراین‌باره هیچ واکنشی نداشته است، جز اظهارات رضوان حکیم‌زاده معاون ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش که در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان کرده، مقوله‌ای با عنوان بازگشایی مدارس نداریم و نباید این عبارت را برای این تصمیم به کار ببریم بلکه حضور بسیار جزئی دانش‌آموزان پایه اول و دوم در گروه‌های کمتر از ۱۰ نفر را از اول بهمن‌ماه امسال خواهیم داشت.
حکیم زاده که از مصوبه‌ای مبنی بر بازگشایی مدارس پایه اول و دوم به‌صورت محدود و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی سخن گفته، تأکید کرده «در مدارسی که شورای مدرسه تشخیص داده، پایه‌های اول و دوم در گروه‌های کمتر از ۱۰ نفر اول بهمن‌ماه امسال آموزش‌های حضوری خواهند داشت». حتی اگر این آموزش اختیاری هم باشد، باز دردسرساز است، احتمال دارد کرونا دوباره سرکشی کند و سیر مبتلایان و قربانیان آهسته و پیوسته در مسیر صعود قرار بگیرد. این احتمال، بعید نیست، بعید نیست چون به گفته سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «تاکنون پنج بیمار مبتلابه ویروس کرونای جهش‌یافته، موسوم به ویروس انگلیسی، در کشور شناسایی‌شده است» و می‌تواند ۷۰ درصد بیشتر قابل‌سرایت باشد و به‌طور متوسط ۵/۱نفر را آلوده کند. طبق یافته‌های محققان، این‌گونه جدید «قدرت چسبندگی بیشتری به سلول‌های تنفسی پیداکرده و از طرفی قدرت ورود این ویروس به سلول‌های تنفسی هم افزایش‌یافته است». تدروس آدهانوم، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت هم بر اهمیت حیاتی جلوگیری از انتقال گونه جدید تأکید کرده و محققان اعلام نموده‌اند، «تغییرات صورت گرفته در ویروس کرونا موجب شده تا بیماری‌زایی این نوع ویروس جدید در کودکان بیشتر باشد درحالی‌که کرونای فعلی، کمتر کودکان را درگیر می‌کرد و در صورت درگیری هم قدرت ایجاد علائم شدید را نداشت، اما ویروس کرونای انگلیسی قدرت بیماری‌زایی بیشتری در کودکان پیداکرده است». بنابراین نمی‌توان موضوع پرمسئله بازگشایی مدارس را اقدامی معمولی و پیش‌پاافتاده فرض کرد. خاصه آنکه آگاهان و صاحب‌نظران عرصه سلامت این روزها از هر دری که سخن گفته‌اند،
 در این مورد مشخص هم نقطه‌نظر خود را قاطعانه مطرح و نسبت به عواقب بازگشایی مدارس اظهار ناخرسندی کرده‌اند. رئیس سازمان نظام پزشکی مشهد هم تأکیدش بر آن است که با توجه به خطر شیوع کرونای انگلیسی با بازگشایی دوباره مدارس به‌شدت مخالفیم و معتقدیم این کار موجب شیوع بیماری می‌شود. 
«دکتر علی بیرجندی‌نژاد»، آماری ارائه کرده که از ابتدای اپیدمی ویروس کرونا تاکنون ۲ میلیون کودک در جهان به کووید ۱۹ مبتلا شده‌اند، او با این آمار خواسته بگوید، طی یک ماه گذشته نیمی از این موارد و به دنبال شیوع کرونای انگلیسی ثبت‌شده و برآیند سخنانش ازاین‌قرار است که بازگشایی مدارس در هر مقطع تحصیلی حتی با رعایت پذیرش حداکثر ۱۰ نفر در هر کلاس نیز خطرناک خواهد بود.
کرونا به یک‌سالگی  خود نزدیک می‌شود و چندین ماه هم از اجرای طرح آموزش مجازی می‌گذرد، برخی توانسته‌اند خود را با این سبک از آموزش‌ وفق دهند و البته برخی هم نتوانسته‌اند. اما کارشناسان بهداشت و سلامت درباره ورود دانش آموزان به مدرسه عواقبی را گوشزد کرده‌اند که از شیوع بیشتر کرونا و دردسرها و تبعات بیشتر برای دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌های آنان حکایت دارد. آنان خطر شیوع کرونای انگلیسی را جدی می‌خوانند، این‌که ویروس جهش‌یافته کرونا مسری‌تر است و طبق مطالعات اولیه در افراد زیر ۲۰ سال به‌ویژه کودکان بیشتر از کووید ۱۹ غیر جهش‌یافته بروز پیدا می‌کند. 
      تجربه شهریورماه در بازگشایی مدارس/ موج چهارم کرونا درراه است
موج چهارم هم بیخ گوش ماست که احتمال بروز و ظهور آن در بهمن و اسفندماه محتمل است. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، هشدار داده است که می‌تواند موج چهارم شکل بگیرد و تعداد فوتی‌ها افزایش یابد: «می‌دانیم که با شکل‌گیری هر موج ۸‌تا ۱۰ هزار و بیشتر بر تعداد فوتی‌ها افزوده می‌شود و اگر رعایت نکنیم چنین وضعیتی پیش رویمان قرار خواهد داشت». عبور از شرایط قرمز و رسیدن به وضعیت نارنجی و زرد در اغلب شهر‌های کشور حاصل کوشش‌های بی‌وقفه‌ است و روا نیست، دستاویز سهل‌انگاری‌ها قرار گیرد. تجربه بازگشایی مدارس در ۱۵ شهریورماه امسال نشان داد که بازگشایی شتاب‌زده مدارس، اقدامی غیرمعقولانه است، نیمه مهرماه بود که ابتلای ۱۸ دانش‌آموز به کرونا در سیرجان و ابتلای ۱۶۳دانش‌آموز به این بیماری در اصفهان و
 ۳۹ دانش‌آموز الشتر استان لرستان باعث نگرانی شد و خبر مثبت شدن تست کرونای ۳۳دانش‌آموز و پنج معلم در فسا و ابتلای ۹ دانش‌آموز به کرونا در اردبیل، مشتی نمونه خروار بود که  خاطر خانواده‌ها را مشوش کرد و تکذیب‌ها نتوانست مؤثر باشد و ستاد مرکزی مدیریت بحران سازمان نظام پزشکی طی بیانیه‌‌ای نسبت به هم‌زمانی اپیدمی آنفلوآنزا و کرونا و تعجیل در بازگشایی مدارس در کشور هشدار داد. ۱۳ شهریورماه هم رئیس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی از ستاد ملی مبارزه با کرونا درخواست کرد از بازگشایی حضوری مدارس در کلیه مناطق کشور جلوگیری کنند. عباس آقازاده در این نامه مکتوب کرده بود که «دستور وزیر با شرایط حاکم
 بر همه‌گیری ویروس کرونا و وضعیت «قرمز» بسیاری از مناطق کشور، همخوانی ندارد. به خطر انداختن جان میلیون‌ها دانش‌آموز و آموزگار و خانواده‌های ایشان و دخالت در کارشناسی تخصصی نحوه مقابله و مبارزه با بیماری از سوی مسئولین غیرمرتبط با امور بهداشتی، می‌تواند در کمترین فاصله زمانی به یک فاجعه انسانی تبدیل شود». 
پیش‌تر ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت منشأ آلودگی دانش‌آموزان را نه محیط‌های آموزشی و همسالان که از محیط‌های دیگر دانسته بود «منشأ ابتلای اکثر قریب به‌اتفاق دانش‌آموزان و معلمان مبتلابه کرونا، جامعه بوده و از زمان بازگشایی مدارس تاکنون در محیط مدرسه کسی به کرونا مبتلا نشده است». حریرچی در یک برنامه خبری صداوسیما خبر داد که در ماه‌های گذشته، حدود
 ۲۰۰ دانش‌آموز جانشان را به دلیل کرونا ازدست‌داده‌اند: «در ۸ ماه گذشته، تعداد مبتلایان به کرونا در میان دانش‌آموزان، بیش از ۱۰ هزار نفر بوده و حدود  ۲۰۰ نفر از آنان جان‌باخته‌اند». اما کسی نمی‌داند چقدر این سخن می‌تواند مقرون به‌واقع باشد، چون تمامی این آمارها به بعد از بازگشایی مدارس بازمی‌گردد و از سوی دیگر هیچ تحلیل و بررسی علمی‌ای در کار نیست تا ثابت کند، این ویروس چند دانش‌آموز را به فهرست مبتلایان و قربانیانش افزوده است.  
حالا هم خطر در کمین غفلت‌های ماست و مشخص نیست آموزش‌وپرورش امکانات لازم را در اختیار تمام مدارس بگذارد و آیا این امکانات می‌تواند اجرای پروتکل‌های بهداشتی را تضمین کند؟  کسی این روزها به چنین پرسشی پاسخ نداده و ما فقط از زبان رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش شنیده‌ایم که پژوهش‌های مختلف از ضرورت آموزش حضوری برای کودکان پایه‌های اول حکایت دارد: «کشورهای پیشرفته بر اساس همین تحقیقات، اجازه بازگشایی مدارس، حتی باوجود بالا بودن آمار مبتلایان را صادر کرده‌اند. ازاین‌رو امیدواریم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و همکاری خانواده‌ها به‌زودی شاهد حضور همه دانش آموزان در مدارس باشیم».  بی‌تردید تمایل به بازگشایی مدارس مربوط به کاهش آمار قربانیان کروناست که سبب شده وزارت آموزش‌وپرورش برای مناطق زرد و آبی چنین تصمیمی اتخاذ کند، موضوعی که در شرایط حال حاضر، مقبول واقع نشده و خبرها به افزایش تدریجی مجدد موارد ابتلا به کرونا اشاره دارد. این در حالی است که به گفته مقامات وزارت بهداشت در صورت وقوع موج بعدی کرونا بیمارستان‌ها و کادر درمان به‌دلیل فرسودگی توان ادامه کار نخواهند داشت. سعید خال، مدیرعامل قبرستان بهشت‌زهرا در جنوب تهران هم می‌گوید که شرایط کرونا شکننده است و نباید فریب آمار را خورد. آمار رسمی کووید ۱۹ در کشور، طی روزهای اخیر کاهش‌یافته اما این نگرانی وجود دارد که با کاهش محدودیت‌ها و عدم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی دوباره شیوع کرونا بالا بگیرد. 
 حمید سوری، رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ :
هنوز برای بازگشایی مدارس زود است
حمید سوری، رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ درباره بازگشایی مدارس با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی ازجمله فاصله‌گذاری و رعایت سقف تعداد ۱۰ نفر در هر کلاس به خبرنگار مهر گفته، رعایت نکات بهداشتی برای کودکان بسیار مشکل است، پس امکان رعایت کامل وجود نخواهد داشت. تحرک و رعایت نکردن موازین پیشگیری در شرایط بی‌ثبات و خارج از کنترل اپیدمی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، زیرا فرزندانمان می‌توانند ناقل یا حامل کرونا شوند بدون این‌که خودشان علائمی نشان دهند.
پیش‌تر هم پزشکان در بیمارستان کودکان شهر واشنگتن دی سی دریافته بودند که کودکان مبتلابه ویروس کرونا، حتی بدون این‌که علائمی از آن در وجودشان دیده شود، به‌عنوان ناقل این ویروس به دیگران در چند هفته عمل می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، کودکان با داشتن علائم خفیف و حتی بروز هیچ علامتی می‌توانند آدم‌های اطرافشان را ناآگاهانه به این ویروس مبتلا کنند. قبل از این پژوهش گران در شهر بوستون ایالات‌متحده به گونه شگفت‌انگیز دریافتند که حجم ویروس کرونا نزد کودکان و جوانان بالا بوده است. نتایج برخی از پژوهش‌ها نیز نشان می‌دهد، حدود ۲۲ درصد کودکان در جریان مبتلا شدن به کووید ۱۹، هیچ علائمی از خود بروز نداده‌اند. ۲۰ درصد آنان در آغاز بدون علائم ابتلا به ویروس کرونا بودند اما بعدتر نشانه‌های ابتلا به این ویروس در آنان دیده شد و در وجود ۵۸ درصد دیگرشان علائم این بیماری در آغاز دیده می‌شد. 
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا مطالعه جدیدی را بر روی ۵۸۰  کودکی که از آغاز ماه مارس تا پایان ژوئیه در بیمارستان بستری بودند انجام داد. میزان بستری‌شده‌ها در این مقطع زمانی، به‌طور پیوسته افزایش داشت.
از هر سه کودک بستری، یک نفر به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌شد که درست شبیه آماری است که در بزرگسالان مبتلا به این ویروس مشاهده‌شده است. از سوی دیگر کودکانی که علائم بیماری را دارند ازلحاظ قدرت انتقال ویروس به دیگران با بزرگسالان تفاوتی ندارند. 
در ماه‌های مارس و آوریل، مطالعه‌ای در شیکاگو بر روی ۱۴۵ کودک و بزرگسال انجام شد که نشان داد کودکانی که علائم ویروس در آن‌ها بروز پیداکرده است، می‌توانند تا صد برابر بیشتر از بزرگسالان در بینی و حلق خود حامل ذرات ویروس باشند. برخی، با استناد به این مطالعه به این نتیجه رسیدند که کودکان می‌توانند به‌اندازه بزرگسالان و به همان سهولت، ناقل ویروس باشند.
   هنوز برای بازگشایی زود است
این یافته‌ها مورد تأکید «حمید سوری» رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ است. او در گفت‌وگو با «رسالت» بر اتخاذ تصمیمات سنجیده و معقول تأکید کرده و می‌گوید: «همه ما علاقه‌مندیم که جامعه هرچه زودتر به شرایط عادی بازگردد به‌ویژه برای دانش آموزان که مدت‌هاست در خانه‌مانده‌اند و مسیر آموزش برای آن‌ها با اشکالات و موانعی روبه‌روست و حتی برخی از دانش آموزان فاقد وسایل ارتباطی بوده و به اینترنت دسترسی ندارند و از همه مهم‌تر این است که دانش آموزان برای پیمودن مسیر اجتماعی شدن، نیاز به تعامل با سایر
 دانش آموزان دارند و سلامت روان آن‌ها نیز حائز اهمیت است. اما باید به هزینه-فایده تصمیماتی که اخذ می‌کنیم، توجه کرده و بدانیم یک حرکت اشتباه می‌تواند تمامی معادلات را برهم بزند. اگر آنچه را احتمالا به‌دست می‌آوریم و آنچه را با بازگشایی مدارس از دست می‌دهیم، در یک موازنه قرار دهیم، درمی‌یابیم که برای بازگشایی مدارس زود است، چون هنوز به کنترل اپیدمی نرسیده‌ایم و حدود چندهفته دیگر لازم است که همکاری شود تا اپیدمی تحت کنترل قرار بگیرد و بعد به شکل جدی‌تری به مسئله بازگشایی مدارس بپردازیم، ضمن این‌که یک سیر مطالعاتی در وزارت بهداشت آغازشده، مبنی براین که بازگشایی‌ها چگونه و با چه فرآیند و ضوابطی انجام شود تا کمترین آسیب و بیشترین سود را ببریم. بنابراین باید هم مردم و هم سازمان‌ها شکیبا باشند تا از این وضعیت شکننده عبور کنیم. درحالی كه‌برای کنترل اپیدمی نزدیک به دوسوم مسیر را طی کرده‌ایم و برای یک‌سوم باقی‌مانده هم اگر همکاری و همراهی صورت بگیرد، قطعا با ضریب احتمال کمتری ممکن است به وضعیت قبلی بازگردیم». 
   وضعیت عادی نیست
سوری در ادامه تأکید می‌کند: ما باید یادمان باشد که در مهر و آبان شرایط بسیار بدی داشتیم، بنابراین لازم است در تصمیم‌گیری‌هایمان کمی سنجیده‌تر و محتاط‌تر رفتار کنیم و اجازه دهیم دو ماه پایانی سال بگذرد و سال آینده نسبت به بازگشایی مدارس اقدام کنیم. اگرچه در حال حاضر گفته‌اند حضور در مدرسه اختیاری است اما در این موارد، رنگ و بوی عادی جلوه دادن شرایط اپیدمی به مشام می‌رسد و نباید در جامعه این‌گونه تداعی شود که با دورقمی شدن مرگ‌ومیرها، وضعیت عادی است و این فقط در مورد مدارس هم صدق نمی‌کند، بلکه درباره سفرها نیز این موضوع نگران‌کننده است و طی روزهای گذشته افراد بسیاری به شمال و قشم رفته‌اند. بنابراین هرکدام از پیام‌ها و سیاست‌ها مثل بازگشایی مدارس اگر به شکل جامع و کامل دیده نشود، عادی انگاری را تقویت می‌کند.
 هزینه‌ای که جامعه بابت خطای محاسباتی ما ممکن است بپردازد بسیار سنگین بوده و خطر کردن در این شرایط قابل‌پذیرش نیست. هرگاه تصمیم گرفتیم مکانی را بازکرده و گشایشی انجام دهیم، بهتر است به یاد بیمارستان‌ها و افزایش مبتلایان و جان‌باختگان بیفتیم. 
سردخانه‌های ما مملو از جنازه بود و تعداد جان‌باختگانمان به مرز ۵۰۰ تن رسیده بود، ازاین‌رو باید احتیاط کرد. تصمیم حضور دانش آموزان در مدرسه، بسیار تصمیم بزرگی است که اگر به‌درستی انجام نشود، خسارت سنگین مادی و جانی به جامعه وارد می‌کند و این نیاز به همفکری و همراهی جامعه و پیشینه مطالعاتی قطعی دارد، دستکم وقتی وزیر بهداشت مخالفتش را اعلام می‌کند یعنی همراهی و همدلی صورت نگرفته و همچنان ابهامات فراوان است و نباید به سمت خطری با چنین وسعتی خیز برداشت».