بسیاری از دانش‌آموزان «شاد» نیستند!
الهه قاسمی
«شاد» همان است که چند ماه پیش بود بدون کوچک‌ترین تغییری، با همان کاستی‌ها و نواقصی که پیش‌تر داشت، با همان دردسرهایش در ارسال فیلم و کلیپ و زمان طولانی باز شدن صفحات. سال تحصیلی هم به‌سرعت برق وباد در حال سپری شدن است و بعد از ۳۳روز از رونمایی نسخه جدید، دانش آموزان و معلمان ماتم گرفته‌اند که مگر می‌شود در این شبکه حضور داشت و شادبود؟ یافته‌های ما که مبتنی است بر سخنان مدیران و معلمان، حکایت از ناخرسندی‌های فراوانی دارد و بسیاری از دانش آموزان و معلمان به سایر اپلیکیشن های ایرانی و خارجی کوچ کرده‌اند. اما به‌رغم این مسئله محمود حبیبی مدیرکل ارتباطات فناوری وزارت آموزش‌وپرورش گفته است : «به خاطر «شاد» می‌توانیم به خود ببالیم و این‌که یک سامانه بی‌نقص داشته باشیم امکان‌پذیر نیست!» حال‌آنکه بحث بر پاشنه «بی‌نقص بودن» نمی‌چرخد، حرف ما این است که «شاد» پرنقص است. با چند معلم سیستان و بلوچستانی تماس گرفتیم، آنان از دردسرهای قطعی و کندی اینترنت و نداشتن گوشی هوشمند و اضطراب‌های تدریس آنلاین گفتند و نیاز به پهنای باند وسیع برای جابه‌جایی داده‌ها که عملابا زیرساخت اینترنتی کشور به‌خصوص در استان‌های دوردست و کمتر برخوردار ناهمسان است. آنان قید« شاد» را زده‌اند و دانش آموزان را نشانده‌اند پشت میز و نیمکت‌های کلاس درس یا از طریق «واتس‌اپ» جریان آموزش را دنبال می‌کنند. این معلمان به ما یادآوری کردند که دستکم باید یک گوشی تلفن همراه که کف قیمت آن در شرایط فعلی بالای دو میلیون تومان است در اختیار دانش آموزان باشد. امکانی که اغلب خانواده‌های محروم در شرایط کسادی کسب‌وکارها و رکود کرونایی، امکان آن را ندارند. درعین‌حال، چالش آموزش در شبکه مجازی شاد موجب افزایش تقاضای والدین برای تهیه ملزومات آموزشی در این زمینه شده و قیمت تلفن همراه تب‌لت و لپ‌تاپ به طرز عجیبی افزایش پیداکرده است. آنان هم که امکان دسترسی به شاد را دارند نالان و گلایه‌مندهستندمثل معلم‌های کرمانشاهی که از دانلود فایل‌ها برای بچه‌ها ناراضی هستند به‌این‌علت که ۵، ۶ ساعت دانلودها طول می‌کشد و گاهی دو روز بعد فایل‌ها به دست دانش آموزان می‌رسد، برای همین چاره‌ای ندارند جز استفاده از تلگرام و واتس‌اپ و…. معلمان خوزستانی هم از کندی شبکه شاد و از کیفیت پایین این شبکه به هنگام «لایو» سخن گفتند.
تمام این موارد مشتی نمونه خروار است و نشان می‌دهد جریان آموزش مجازی و یادگیری دانش‌آموزان در این بستر تسهیل نشده است. آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری در حاشیه جلسه هیئت دولت برای تبیین مشکلات این شبکه، از حدود ۵/۸ میلیون نصب فعال در اپلیکیشن شاد خبر داد و گفت: ۵/۱ میلیون نفر استفاده مستمر دارند و متوسط استفاده از اپلیکیشن شاد برای هر کاربر حدود ۱۵۰ کیلوبایت بر ثانیه است و این چیزی نیست که شبکه ما را دچار چالش کند. مجموعه ترافیکی که این اپلیکیشن مدیریت می‌کند حدود ۲۰۰ گیگابایت است بنابراین عددی نیست که ظرفیت ۲۰ هزار گیگابایت شبکه را دچار مشکل کند.
وزیر ارتباطات، اشکالات شبکه شاد را مربوط به پهنای باند هم ندانست و در تشریح این موضوع عنوان کرد: شبکه اینترنت کشور به تمام پیام‌رسان‌ها پهنای باند می‌دهد و همین مسئله نشان می‌دهد که موضوع اصلی پهنای باند نیست. شاد اولین پیام‌رسان ایرانی است که مدل‌های خارجی خود را پشت سر گذاشته و استفاده آن از واتس‌اپ هم بیشتر است. طبیعی است که چالش‌هایی به وجود بیاید.
آذری جهرمی در مورد به‌روزرسانی نرم‌افزارهای این شبکه تأکید کرد که از همراه اول درخواست شده، مرکز تماس راه بیندازند. اما سه اشکال عمده این است که «نمی‌توانیم احراز هویت انجام دهیم و این به سیستم سناد آموزش‌وپرورش برمی‌گردد. موضوع دوم این است که شاد روی گوشی‌ها نصب نمی‌شود. دلیلش نيز طراحی اپلیکیشن شاد برای یک نسخه‌ای از اندروید به بعد است و تیم توسعه‌دهنده باید این را اصلاح کند چراکه برخی از مردم گوشی‌های قدیمی با اندروید پایین دارند. مشکل سوم هم کندی است که به سرورهای اپلیکیشن شاد برمی‌گردد و بحث لبه تکنولوژی است.»
به هر تربیت، هوشمند شدن مسئله آموزش و استفاده از تکنولوژی در مدارس ازجمله موضوعاتی بود که سال‌هاست درباره آن سخن گفته‌شده اما تا پیش از شیوع کرونا هیچ اراده‌ای برای اجرایی کردن آن وجود نداشت و اگر اقداماتی هم در این زمینه صورت پذیرفته بود، فراگیری نداشت.
نیمه اسفندماه سال گذشته بود که وزارت آموزش‌وپرورش از افتتاح شبکه اجتماعی دانش‌آموزان موسوم به سامانه شاد خبر داد و این اپلیکیشن را بستری امن برای فراگیری جریان آموزش دانست تا معلمان بتوانند محتوای درسی را از طریق این شبکه بادانش آموزان به اشتراک بگذارند و طرح سؤال و آزمون کنند.
آخرین وضعیت سامانه شاد به روایت آمار و ارقام
بااین‌وجود پس از گذشت هفت ماه از راه‌اندازی این شبکه و علی‌رغم امکاناتی که به نسخه اولیه این سامانه افزوده‌شده، همچنان معلمان و دانش‌آموزان در استفاده از این سامانه مشکل‌دارند و راه چاره‌ای هم برای حل این مسئله نیافته‌اند، اما بر اساس آمار اختصاصی که در اختیار روزنامه« رسالت»قرارگرفته تاکنون نزدیک به ۱۱ میلیون و ۱۶۵ هزار دانش‌آموز ۱۰۱ هزار مدیر و ۶۳۹ هزار معلم در این سامانه احزار هویت شده‌اند، که این رقم به نسبت بالاست. بر همین اساس نزدیک به ۲ میلیون و ۶۶۷ هزار گروه در این شبکه ساخته‌شده و نزدیک به ۲ میلیارد و ۸۹ میلیون پیام در آن تبادل شده است.
نقاط قوت و ضعف شاد به روایت کارشناسان آموزشی
محمدرضا نیک نژاد به‌عنوان کنشگر آموزش در گفت‌وگو با «رسالت» به تشریح مشکلات کنونی سامانه شاد پرداخت و گفت: «دیدگاه‌ها درباره این سامانه مختلف است. برای مثال فرزند خودم که کلاس ششم است و برای آموزش از سامانه شاد استفاده می‌کند، امکانات آن نسبت به سال گذشته افزایش‌یافته و سرعتش هم بیشتر شده اما به‌تناسب افزایش امکانات، مشکلاتش هم بیشتر شده است و عملا نمی‌توان روی آن حساب کرد. در یک بازه زمانی به‌خصوص در مورد فایل‌هایی که حجم‌شان بالا می‌رود، شاهد عدم پاسخگویی شبکه شاد هستیم.»
وی ادامه داد: « این مسائل علی‌رغم این‌که مسئولان آموزش‌وپرورش در مصاحبه‌های متعدد خود اعلام کرده‌اند که امکانات سامانه را افزایش داده‌اند و اگر در بخشی دارای اشکال است، مشکل از اینترنت یا پهنای باندی است که ارگان‌های دیگر باید نسبت به آن پاسخگو باشند، موجب شده که برخی از معلمان همزمان با استفاده از سامانه شاد به پیام‌رسان‌های خارجی که سال گذشته از آن‌ها استفاده می‌کردند هم‌روی بیاورند. تناقض در اظهارات مسئولان آموزش‌وپرورش در اینجا مشخص می‌شود که طی بازه زمانی ثابت، یک فایل مشخص به‌سرعت در پیام‌رسان‌هایی مانند واتس‌اپ یا تلگرام ارسال می‌شود اما این مسئله در سامانه شاد امکان‌پذیر نیست. برخی ادعا می‌کنند که به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها، سامانه شاد دارای ایراد است ولی عملاشاهد هستیم که با همان سرعت اینترنت، فایل در پیام‌رسان‌های خارجی به‌راحتی منتقل می‌شود. جای تعجب اینجاست که در برخی مناطق باوجودی که تلگرام محدودیت استفاده از فیلترشکن را دارد اما بازهم سرعتش از سامانه شاد بیشتر است که باید برای آن فکر اساسی کرد.»
این کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش خاطرنشان کرد: « ابزارهای آموزشی نسبت به سال گذشته افزایش‌یافته است اما بدان معنا نیست که کارایی آن‌هم بیشتر شده باشد. متأسفانه علی‌رغم این‌که سامانه شاد جواب نمی‌دهد ممنوعیتی را هم در استفاده از دیگر ابزارهای آموزشی فراهم می‌کنند که معلمان باید تنها از سامانه شاد استفاده کنند و این مسئله معلمان و خانواده‌ها را در این شرایط کرونایی با بلاتکلیفی مواجه می‌کند که راهکاری هم برای آن ارائه نشده است و مسئولان آموزش‌وپرورش هم از جوابگویی به آن طفره می‌روند.»
نیک نژاد به سؤالی در خصوص تسهیلات ارائه‌شده به معلمان برای استفاده از کندی اینترنت در سامانه شاد پاسخ داد و گفت: « آموزش‌وپرورش با احراز هویت و گرفتن کدملی نزدیک به ۲۰ گیگابایت اینترنت رایگان به ۷۰۰ هزار معلم به مدت سه ماه داده اما این‌که این امتیاز به همه جامعه فرهنگیان اختصاص پیداکرده باشد، این‌گونه نیست. هرچند که اشکالاتی را نسبت به سال گذشته رفع کرده‌اند و سال گذشته این مسئله تنها به معلمان رسمی اختصاص یافت اما امسال با رقم اعلام‌شده به نظر می‌رسد که این امتیاز به حوزه‌های دیگر از معلمان حق‌التدریس و بازنشسته تا دیگر حوزه‌ها هم اختصاص‌یافته باشد.»
سرعت‌پایین شاد اتلاف وقتدر بحث آموزشی
این کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش تأکید کرد: « هرچند اعلام کرده اند استفاده از شاد هزینه‌ای ندارد و اگر برای آموزش از این سامانه استفاده کنیم، در مصرف اینترنت صرفه‌جویی می‌شود اما نکته اصلی، اتلاف وقت در بحث آموزش از طریق سامانه شاد است که در مدارس غیردولتی شاهد هستیم، مدارس از سامانه‌های برخط برای امر آموزش استفاده می‌کنند و حتی هزینه اینترنت معلمان هم تأمین‌شده و عملاهیچ مشکلی در انتقال فایل‌ها وجود ندارد. در مدارس دولتی که این امکانات را ندارند، متأسفانه سامانه شاد بسیار اذیت می‌کند و درنهایت معلمان مجبور می‌شوند به سراغ پیام‌رسان‌های خارجی مانند واتس‌اپ یا تلگرام بروند تا بتوانند به دانش‌آموزانشان محتوای آموزشی را برسانند.»
نیک‌نژاد تصریح کرد: « در برخی مدارس غیردولتی از سامانه‌های برخط استفاده می‌شود و مدارس خودشان برخی فایل‌های آموزشی را در آن به اشتراک می‌گذارند تا خانواده‌ها از آنان استفاده کنند و درعین‌حال مورد مؤاخذه آموزش‌وپرورش قرار نگیرند. در این شرایط فرد نمی‌داند چه بگوید چراکه هدف از استفاده تکنولوژی پیشبرد آموزش است که برای این امر می‌توان از هر وسیله‌ای استفاده کرد. در این شرایط کرونایی در برخی شهرهای کم‌جمعیت مدارس می‌توانند با حضور فیزیکی دانش آموزان در مدارس امر آموزش را به‌پیش ببرند اما در شهرهای پرجمعیتی که دانش آموزان و معلمان امکان حضور فیزیکی ندارند، بهتر است که دست معلمان را باز بگذارند که با افت کیفیت در امر آموزش روبه‌رو نشویم و محدود کردن معلمان به سامانه شاد درست نیست.»
مدرسه محوری به‌جای «شاد» محوری
این کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش در خاتمه تأکید کرد: « از ابتدای رونمایی از سامانه شاد اعلام کردیم که بهتر است آموزش‌وپرورش در این حوزه به‌طور مستقیم دخالت نکند و اجازه دهد مدارس با همان امکانات و نیاز خودشان در این حوزه امر آموزش را ادامه دهند و وظیفه آموزش‌وپرورش در این حوزه باید این باشد که بر این مسئله نظارت کند تا ببیند روند به چه صورتی در حال تداوم است. این کار اقدامی در جهت سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش است که بر مدرسه محوری بسیار تأکید دارد و برون‌سپاری اختیارات به مدارس ازجمله اموری است که در دنیا همبر آن تأکید می‌شود. در این شرایط این مسئله اجرایی نشده و تاکنون برای آن فکری نشده است. اکنون فرصت آن فراهم‌شده که این کار اجرایی شود. ما ناخواسته وارد فضائی شدیم که وزارتخانه نمی‌تواند ۱۱۲ هزار مدرسه و ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار کلاس با جمعیت ۱۴ میلیونی دانش‌آموزان را به‌تنهایی در امر آموزش پشتیبانی کند و زیرساخت‌ها در کشورمان ضعیف است و اگر همه افراد در این سامانه آنلاین باشند، طبیعی است که این سامانه دچار اختلال شود، درنتیجه بهتر است که به سندهای بالادستی خود برگردیم و مدرسه محوری را اجرایی کنیم که دردسرش برای وزارتخانه کمتر است و اگر اولویت آموزشی را مدنظر قرار دهیم استفاده از این سامانه به‌تنهایی جوابگو نخواهد بود. در واقعیت هم اگر بخواهیم این مسئله را بسنجیم، خانواده‌ها و معلمان به سامانه شاد اکتفا نخواهند کرد و در صورت تداوم این مشکلات به دیگر پیام‌رسان‌های دیگر خواهند رفت که هم‌اکنون هم این اتفاق در حال رخ دادن است.»
امکان تقلب کردن دانش آموزاندر استفاده از شاد بالاست
مهدی بهلولی از دیگر کنشگران و کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با «رسالت» به تشریح نقاط منفی و مثبت سامانه شاد پرداخت و عنوان کرد: « کم بودن پهنای باند اینترنت ازجمله مسائلی است که استفاده از سامانه شاد را دچار مشکل می‌کند اما مسئله این است که حتی وقتی اینترنت پرسرعت هم هست، عملاعملکرد سامانه شاد بسته به منطقه متفاوت است. آپلود یا دانلود فایل برای معلمان بسیار سخت است و زمان زیادی می‌برد.»
این کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش تأکید کرد: « یکی از مسائلی که سال گذشته هم در سامانه شاد دارای ایراد بود، نحوه آزمون و امتحان گرفتن بود و اصلا ارزیابی محتوای آموزشی از دانش‌آموزان هیچ امنیتی نداشت و خیلی از دانش آموزان سال گذشته تقلب کردند و حتی شاهد امتحان‌های مشورتی هم در این سامانه بودیم و همچنان این مشکلات به‌جای خود پابرجاست. درنتیجه من فکر می‌کنم ازلحاظ کارایی این سامانه تفاوتی چندانی نداشته است و خیلی از همکاران از پیام‌رسان‌های خارجی مانند واتس‌اپ و تلگرام استفاده می‌کنند چراکه بسیاری از مدارس دولتی عملانمی‌توانند از این سامانه استفاده کنند و خیلی از مدارس تنها به‌صورت صوری در این سامانه حضور دارند.»
مصائب و مشقت‌های معلمان برای استفاده از سامانه شاد
بهلولی در ادامه خاطرنشان کرد: « فرزند خودم که از سامانه شاد استفاده می‌کند برای فرستادن یک فایل صوتی که حجمی ندارد، نزدیک به سه ساعت زمانش تلف می‌شود، بنابراین با افزایش کاربران این سامانه عملاکیفیت آموزشی در آن افت کرده و جوابگو نیست. درنتیجه باید فکر اساسی برای این مسئله انجام شود چراکه تداوم این جریان باعث خستگی معلمان و دانش‌آموزان می‌شود. از طرفی اطلاعات کلی در این زمینه وجود ندارد که این نرم‌افزار در هر منطقه از چه سرعتی برخوردار است اما شخصاتجربه خودم با اینترنت پرسرعت ۴G است اما سامانه شاد در منطقه محل سکونتمان جوابگو نیست و برای تدریس به نقطه‌ای که اینترنت به‌خوبی جوابگو باشد، میروم تا در آن نقطه بتوانم برای بچه‌ها تدریس کنم. در محل منطقه خودمان اینترنت اصلابه‌گونه‌ای نیست که فیلم آپلود کنم و از زمان بازگشایی مدارس در خودروی شخصی‌ام تدریس کرده‌ام. این در حالی است که ابزار و امکاناتم برای تدریس ریاضی بسیار کم است. حتی این امکانات در مدرسه هم فراهم نیست چراکه مدرسه در محل تجاری قرار دارد و سرعت اینترنت از صبح تا ظهر صفر می‌شود و اینترنتی هم که برای مدرسه گرفته‌اند جوابگو نیست. حتی باوجود پیگیری‌هایی که در این زمینه انجام داده‌ایم اما همچنان نمی‌توان اصلا از اینترنت استفاده کرد.» این کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش در پایان تأکید کرد: « مشکل اینترنت وجود دارد اما مسئله این است که شاد هم مشکلات خود را در پشت مشکلات اینترنت پنهان کرده است.»
به نظر می‌رسد همان‌گونه که وزارت ارتباطات در حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی خوب عمل نکرد اکنون همین برنامه را در ماجرای سامانه شاد هم تکرار کرده است، هنوز یادمان نرفته که وضعیت شاد به‌مثابه وضعیت پیام‌رسان‌های داخلی است که حتی در قطعی اینترنت بین‌الملل هم امکان استفاده از آنان امکان‌پذیر نبود و هت‌تریک پیام‌رسان‌های داخلی به مردم اثبات شد. بر این اساس بهتر است پیش از این که سرنوشت شاد به سرنوشت پیام‌رسان‌های داخلی دچار شود و معلمان و دانش آموزان عطای آن را به لقایش ببخشند، مسئولان ذی‌ربط فکری کنند و وضعیت آشفته‌اش را سامان بخشند.
الهه قاسمی , سامانه شاد , شاد , نرم افزار شاد , وزارت آموزش و پرورش
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.