|‌گروه اجتماعی‌|
تقریبا هیچ صنفی به اندازه پرستاران در معرض ابتلا به کرونا نیست. افزایش تعداد مبتلایان و کمبود تجهیزات، بار سنگین‌تری هم بر دوش آنان نهاده و به‌رغم ایستادن در خط مقدم نظام سلامت، بازهم خبری از وفای به عهد مسئولان به گوش نمی‌رسد! 
نتایج پژوهش بر روی ۴۴ هزار بیمار در چین یادآور این نکته است که پس از سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای، کادر  درمان با خطر ابتلا به کووید ۱۹ مواجه‌اند و اطلاعات منتشرشده از سویرسانه‌ها و مقام‌های رسمی نشان می‌دهد،دست‌کم ۱۴پرستار تاکنون ، جان خود را بر اثر ابتلا به این ویروس از دست داده‌اند و  بالطبع این وضعیت برای کشورهایی که از حداقل استاندارد نیروی پرستار محروم‌اند، بغرنج‌تر است و می‌تواند در مسیر رویارویی با سوغات نفسگیر چینی، خللی اساسی ایجاد نماید.
سازمان بهداشت جهانی، با اشاره به کمبود ۱۶ میلیونپرستار و بهیار در سراسر جهان برای مقابله با شیوع ویروس کرونا، درباره کمبود کادر درمانی در کشورهای غرب آسيا و شمال آفریقا هشدار داده است. در حال حاضر تعداد پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت در ایران، حدود ۱٫۶ برآورد شده که این نسبت در مقایسه با کشورهای جهان، از سرانه ۱۱۱ کشور پایین‌تر بوده و نزدیک به فاجعه است. در کشورهای اروپایی به ازای هر صد تخت بیمارستانی، هزار و صد کادر پرستاری فعالیت می‌کنند و نسبت آنان به جمعیت، رقمی حدود ۱۰ را نشان می‌دهد.  
سال گذشته۲۰ هزار پرستار بیکار و آماده به خدمت به دلیل نبود بودجه و اعتبارات لازم، استخدام نشدند و یا فرآیند استخدام آن‌ها با محدودیت انجام گرفت و به تعبیر صاحب‌نظران، آنان نیروهای بالقوه ولی هدررفته در سیستم نظام سلامت کشور به شمار می‌آیند! 
هم‌اینک تعداد پرستاران حدود ۱۰ هزار نفر عنوان شده که اگر قرار باشد به حداقل استاندارد‌های جهانی دست‌یابیم، باید این رقم به ۳۰۰ هزار نفر افزایش یابد و چنانچه این آمار محقق نشود، مهم‌ترین تبعات و پیامدی که به دنبال دارد، فشار کاری مضاعف و ابتلا به بیماری‌های روحی و درگیر شدن با عوامل استرس‌زاست.  آنان به دلیل عدم رعایت استانداردهای محیط و ایمنی کار، تحت‌فشارهای جسمی و روانی متعددی هستند که هم برای خودشان زیان دارد و هم موجب خطای کار و خستگی بیش از حد و برخورد نامناسب با بیماران می‌شود. 

​​​​​​​
مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت سال گذشته برای مقابله با ویروس کرونا فراخوان استخدام منتشر کرد و از پرستاران بیکار، بازنشسته و حتی دانشجویان سال آخر این رشته درخواست نمود برای کار داوطلب شوند.
*پرستاران در اولویت استخدام؟ 
وزارت بهداشت در شرایطی برای جبران کمبود پرستار فراخوان جذب با قراردادهای ۸۹ روزه داده که خانه پرستار می‌گویداین قراردادها «استثمار نیروی کار» است و حتی در برهه سرنوشت‌ساز کنونی که جدال با کرونا در اولویت نخست است، دولت حاضر نشده وضعیت شغلی و استخدامی پرستاران را بهبود ببخشد و حتی دانشگاه‌های علوم پزشکی در آگهی جذب ۸۹ روزه تأکید کرده‌اند: «انعقاد قرارداد پاره‌وقت هیچ‌گونه تعهد استخدامی برای دانشگاه ایجاد نخواهد کرد.» این اتفاقات در حالی به وقوع می‌پیوندد که سعید نمکی، وزیر بهداشت وعده داد، پرستارانی که به مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا مشغول‌اند در اولویت استخدام قرار خواهند گرفت. استخدام رسمی همواره یکی از اصلی‌ترین مطالبات پرستاران بوده است، اما فارغ از این مسئله، رفع تبعیض در دستمزد، تسریع در پرداخت کارانه و اضافه‌کار چندین ماهه پرستاران از دیگر خواسته‌های این صنف است و آنچه در این برهه، رنگ و رخ بیشتری نشان می‌دهد، افزایش توان جسمی و روحی این قشر است، آن‌هم در چنین موقعیت خطیری که برخی پرستاران اذعان می‌کنند، «باید حقوق واقعی‌شان به آن‌ها بازگردانده شود. چه کسی می‌تواند هفته‌ها کودک خردسالش را نبیند، از خانواده خود دور باشد و همچنان انرژی و انگیزه ادامه دادن در او زنده بماند، قطعا این حجم از زحمات را مسئولین باید پاسخگو باشند؛ این از خودگذشتگی و حماسه‌آفرینی در تاریخ ثبت می‌شود، ایثاری که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز مهر تأیید بر آن زدند.»
*تعدیل در شرایط کرونایی! 
آنان خواستار  پرداخت حق فوق‌العاده ویژه کادر درمانی و کاهش ساعت کاری همانند سایر کارکنان اداره‌ها و سازمان‌ها شده‌اند و ثبت مرخصی ذخیره برای آن دسته از کادر پرستاری که این روزها در محل کار حاضرند و اعطای پاداش ویژه به تمام گروه‌های پرستاری و در نظر گرفتن حق مرخصی سالانه و ماهانه همیشگی و افزایش دریافتی‌ها در زمره مسائلی است که اغلب نادیده گرفته شده، البته افزایش ۵۰ درصدی امتیازات فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری برای تمام گروه‌های کادر پرستاری و ازجمله اعمال آن برای شرکتی‌ها، اجرای قانون تعرفه گذاری و پرداخت معوقات یکساله بر زمین مانده پرستاران از دیگر مطالباتی است که تاکنون وصول نشده و این در حالی است که سعید نمکی وزیر بهداشت در نامه‌ای خطاب به رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور خواستار ارائه تسهیلات و حمایت‌های جامع در اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ از طلایه‌داران خطوط مقدم مبارزه با ویروس ‌کرونا اعم از اعضای هیئت‌علمی، دستیاران، کارورزان و دیگر دانشجویان شد. اما عجیب‌تر از عدم تحقق این مطالبات و وعده‌های بی‌سرانجام،  آن است که با توجه به کمبود نیروی پرستار، بخش خصوصی، برخی از کادر پرستاری خود را  تعدیل کرده اند! «رشید الازمنی نوده»، معاون اجرایی سازمان نظام پرستاری عنوان کرده است: «برخی مراکز درمانی خصوصی در سطح استان تهران، در بحبوحه بحران کرونا اقدام به تعدیل تعدادی از نیروهای خود کرده‌اند. متأسفانه در زمانی که باید از تلاش این پرسنل خدوم در راستای مقابله با کرونا تقدیر می‌شد یک‌باره شاهد اخراج این نیروها بوده‌ایم. غالب نیروهای تعدیل شده مربوط به بخش‌های بیهوشی، پرستاری، اتاق عمل و بهیاری بوده‌اند. تعداد نیروهای تعدیل شده در این مقطع حداقل ۵۰۰ نفر است و برخی از این افراد سابقه بالای ۲۰ سال دارند.»
طبق گفته‌های «الازمنی» این مراکز درمانی، ورشکستگی را دلیل عدم توانایی در پرداخت حداقلی حقوق نیروهای خود و در نتیجه تعدیل پرستاران ابراز کرده‌اند. البته این تعدیل نیرو فقط  مربوط به کلان‌شهر تهران نیست و در شهرهای دیگر نیز چنین اتفاقی رخ ‌داده، حال آنکه مسئولان ذی‌ربط نسبت به استخدام ۲۰ هزار نیروی پرستاری وعده داده بودند و از این تعداد تنها ۷، ۸ هزار نیرو آن‌هم به‌صورت ۸۹ روزه و شرکتی استخدام‌ شده‌اند که پرستاران با چنین قراردادهایی مشمول قوانین حمایتی وزارت کار نمی‌‌شوند! 
با این حال، محمد میرزا بیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری، از سازمان برنامه‌وبودجه درخواست کرده، حال که فصل دهم قانون خدمات کشوری مانند تمام وزارتخانه‌ها برای پرسنل وزارت بهداشت در نظر گرفته شده، پرستاران شرکتی از این حق محروم نشوند. 
میرزا  بیگی اعلام امیدواری کرده، مجوز جذب ۱۰ هزار پرستار دیگر در این ایام داده شده تا بتوان خدمات بهتر و بیشتری به بیماران کرونایی ارائه داد. 
کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت هم «از دستور رئیس‌جمهور برای استخدام بیش از ۹ هزار نفر که طی این مدت با نظام سلامت و بسیج ملی مقابله با کرونا چه در مراکز بهداشتی و چه درمانی همکاری داشته‌اند خبر داده که ۴۵۰۰ نفر از آن‌ها، پرستاران هستند. وی همچنین اعلام کرده، تغییر وضعیت پرستاران را از شرکتی یا قراردادی به پیمانی خواهیم داشت و برای ارتقاء وضعیت حقوقی این افراد، تدابیری اندیشیده شده که بعضا در روز‌های ابتدایی سال اعمال و برخی موارد هم در روز‌های آینده اعمال می‌شود.» اما پرستاران به شنیدن این وعده و وعیدها عادت دارند، آتشِ حوادث که خاموش شود، وعده‌ها یکی پس از دیگری فروکش می‌کند. 
«محمد شریفی مقدم»، دبیر کل خانه پرستار در گفت‌وگو با «رسالت» تأکید می‌کند، حتی در شرایط قبل از کرونا هم نظام سلامت ما به لحاظ تعداد پرستار، نیمی از حداقل استاندارهای جامعه جهانی را دارا بود و در بحران فعلی اگر قرار بر ادامه‌دار بودن شرایط باشد، آنان توان و انرژی خود را برای کار از دست خواهند داد. 
او با مقایسه آمارهای جهانی اظهار کرده است: «هم‌اکنون در کشورهای اروپایی به ازاء هر هزار نفرجمعیت، ۱۰ گروه پرستاری فعالیت می‌کنند. متوسط جهانی به ازاء هر هزار نفر، ۶ مورد است. کف این عدد در کشورهای منطقه، نظیر گرجستان، آذربایجان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس است که آن‌چنان پیشرفتی هم از لحاظ پزشکی نداشته‌اند و به ازای هر هزار نفر، ۳ کادر پرستاری در بیمارستان‌ها شاغل‌اند. البته این آمار مربوط به قبل از کروناست و چنانچه مردم بخواهند حداقل استاندارها را درخصوص مراقبت‌های درمانی دریافت کنند، نیاز به ۳ پرستار در ازای هر هزار نفر جمعیت است که این آمار در کشور ما ۱٫۶ است. یعنی اگر تقریبا جمعیت پرستاری، دو برابر بشود تازه بیماران نیمی از حداقل مراقبت‌های پرستاری را دارا خواهند بود.»
او بر این باور است، در بحران‌هایی مثل زلزله، آتش‌سوزی و حوادثی از این دست، چنانچه یک تا سه ماه به طول بینجامد؛ پرستار می‌تواند تمام انرژی خود را به کار بگیرد اما برای مدت‌زمانی بیشتر، 
 کم می‌آورد: « پرستاران ما در شرایط فعلی یک تا دو ماه است که اصلا به خانه نرفته‌اند البته این مسئله به خاطر ماهیت ویروس کروناست نه اینکه در طول این مدت، ۲۴ ساعته کار کنند.پرستاران در شرایط فعلی به‌جای هشت ساعت کار ممکن است ۱۵ ساعت کار کنند ولی با توجه به اینکه جنبه‌های جدید این ویروس و راه‌های سرایت‌اش هنوز مشخص نیست،احتمال دارد ابعاد جدیدی از آن کشف شود و ترجیح بر آن است تا پرستارانی که در بخش‌های مربوط به کرونا کار می‌کنند به خانه نروند.» 
*جامعه پرستاری سال‌هاست که با شعارزدگی مسئولین روبه‌روست
دبیر کل خانه پرستار با گلایه از عملکرد شعارزده مسئولین در قبال این جامعه، معتقد است:« اینکه پرستاری یک ماه به دیدن خانواده خود نمی‌رود تنها به خاطر حس نوع‌دوستی و وطن‌پرستی و مباحث اخلاقی و وجدانی است. وگرنه مسوولان فقط شعار می دهند فقط شعار می‌دهند ولی عمل نمی‌کنند. حال باید ببینیم بودجه‌های کلانی که برای مبارزه با کرونا دریافت می‌شود از جمله همین یک میلیارد یورویی که برداشت شده، چقدر برای پرستاران هزینه می‌شود. ما با طیف وسیعی از پرستاران هرمزگانی و غیره روبه‌رو هستیم که با شبی ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان، شیفت می‌ایستند. می‌خواهم بگویم نتایج خلف وعده‌های
 مسئولین برای کادر درمانی به‌مرورزمان مشخص خواهد شد. »
«شریفی مقدم»، ادامه‌دار شدن موضوع کرونا را مشکل‌ساز می‌داند و با ذکر دلایل آن می‌گوید: « اول اینکه، کرونا یک تعداد از پرستاران را مبتلا کرده و همچنان می‌کند و طبیعتا بخشی از نیروهای پرستاری ما از دور خارج می‌شوند. دوم اینکه، نیروهای پرستاری که به هر صورت با تمام توان کار می‌کنند، این تمام توان
 اندازه‌ای دارد و به‌مرور زمان تحلیل می‌رود و پرستار دیگر نمی‌تواند به این شکل کار کند. سوم اینکه در همین شرایط، جامعه پرستاری به‌شدت از عملکرد وزارت بهداشت ناراضی است و به خاطر وحدت ملی و حفظ روحیه مردم، خیلی از ناملایمات و برخوردهای نامناسب با جامعه پرستاری انجام می‌شود که قابل بازگو کردن نیست.» 
او در ادامه به بیان نمونه‌هایی از سیاست‌های وزارت بهداشت در خصوص جامعه پرستاری می‌پردازد:
 «همان طور که می دانید پرستاران را در بحران کرونا، ۸۹ روزه جذب کردند در صورتی که اگر ۹۰ روزه باشد، امتیازات قانون کار به فرد تعلق می‌گیرد. در صورتی که برای تأمین امنیت نیروی پرستاری نه‌تنها در دنیا بلکه در قانون اساسی خودمان هم تأکید شده است. پرستاران شرکتی ، هفت هشت سال است که مشکل دارند. پرستاران دولتی، بلکه تمام کارکنان دولت  قبل از عید ۵۰ درصد به حقوقشان اضافه شد، بعد از عید هم مثل سایرین، ۱۵ در صد اضافه شد و به ۶۵ در صد رسید، این در حالی است که به حقوق پرستاران شرکتی همانند کارگران تنها  ۱۵ درصد اضافه شد. خب پرستار شرکتی وقتی می‌بیند حقوقش کم است و از آن‌طرف فشار و خطر کارش زیاد است، قید کارش را می‌زند. البته یکسری از همین‌ها زن و بچه‌دار هستند و نیاز دارند و ممکن است کار کنند ولی وقتی می‌بینند شرایط به این شکل است، احتمال دارد همکاری لازم را نداشته باشند، مگر اینکه وزارت بهداشت تمهیداتی در این خصوص اتخاذ کند. ما سال‌هاست که داد می‌زنیم که این مشکل حل شود. به‌علاوه متأسفانه شاهد هستیم که مسئولین همیشه در مناسبت‌ها و شرایط دشوار وعده داده‌اند و بعد خلف وعده کرده‌اند. به‌عنوان مثال وزیر بهداشت در روز پرستار گفتند ما تا پایان سال تمام معوقات کادر پرستاری را پرداخت می‌کنیم. اکنون که بحث کرونا پیش‌آمده این وزارت خانه تمام بدهی‌هایش را از بیمه وصول نمود و به خاطر این بحران کلی هم حمایت‌های مالی دریافت کرده، اما هنوز پرستاران ما یک‌سال معوقه دارند.»
*تجدید قوای جامعه پرستاری با استخدام رسمی ممکن است
دبیر کل خانه پرستار بر این موضوع تأکید می‌کند که اگر شرایط کرونا ادامه داشته باشد و بخش‌های دیگر بیمارستانی هم قرار باشد به روند قبلی خود برگردند مردم قطعا مراقبت‌های لازم را دریافت نخواهند کرد و از طرفی جامعه پرستاری نیاز به تجدیدقوا دارد و این امر با بحث استخدام رسمی محقق می‌شود. 
او در پاسخ به این پرسش که چرا نباید در شرایط کنونی، استخدام رسمی پرستاران انجام بگیرد، این‌گونه توضیح می‌دهد: « زمانی که ده‌ها هزار میلیارد تومان بودجه و اعتبار وارد سیستم وزارت بهداشت می‌شود، استخدام ۱۵ هزار پرستار واقعا رقمی نیست. هر پرستار در بخش دولتی با حقوق‌هایی که اکنون افزایش پیدا کرده، ۴ تا ۵ میلیون دریافت می‌کنند. پرستاران شرکتی نیز ۲٫۵ میلیون می‌گیرند و اگر شرکتی‌ها به رسمی تبدیل شوند، باید ۵ میلیون حقوق دریافت کنند  که با حق بیمه و سایر موارد
۶میلیون خواهد شد و اگر ۶ میلیون را در سال ضرب کنیم، مشخص می‌شود یک پرستار در سال ۷۰ میلیون تومان دریافتی خواهد داشت.  ۱۰ هزار پرستار، ۷۰۰ میلیارد تومان و بیست هزار پرستار، ۱۵۰۰ میلیارد تومان دریافت می‌کنند که هزار و پانصد میلیارد پول در بحث نظام سلامت رقمی نیست اما از استخدام رسمی امتناع می‌ورزند. متأسفانه این سیاستی که وزارت بهداشت دنبال می‌کند در آینده می‌تواند تهدیدزا باشد. »
او در ادامه با اشاره به اینکه، ویروس کرونا، درمانی ندارد و تنها باید از بیمار مراقبت صورت بگیرد، تأکید می‌کند: بیشترِ بار این بیماری بر دوش پرستار است، البته پزشکان در کوران کار هستند و به نوبه خود زحمت می‌کشند. اما به نسبت زحمتی که این دو گروه (پزشک و پرستار) می‌کشند و دریافتی که دارند، واقعا بی‌عدالتی صورت می‌گیرد. پرستار  ما شبی ۱۵۰ هزار تومان می‌گیرد، به‌اصطلاح ساعتی ۱۳ تا ۱۴ هزار تومان، آن‌هم در بخش آی سی یو که از نفس بیمار کرونایی همین‌طور ویروس بیرون می‌آید، با یک سرفه بیمار، ویروس تا دو متر پرتاب می‌شود و  زیر دستگاه هم که ویروس متراکم است و فردی که باید ساکشن کند جانش را کف دستش می‌گذارد. این تازه سقف دریافتی است. ما فیش‌های ۲۰ و ۳۰ هزار تومانی هم داشتیم. این‌طور مواقع، تخصص حرف زیادی نمی‌زند. پرستار و هر کسی که نزدیک به بیمار کار می‌کند بسیار بیشتر در معرض خطر است و طبیعتا باید دریافتی‌اش بیشتر باشد. اما می‌بینیم که در بالاترین سطح، ۱۵۰ هزار تومان حقوق می‌گیرند و پزشک همکاری که ممکن است یک یا نیم ساعت در بخش باشد، بابت آن یک ساعت، یک و نیم میلیون تومان دریافت می‌کند. این بی‌عدالتی‌ها در آینده چه بحث کرونا باشد یا نباشد، بحران‌های اجتماعی و اعتراضی را به دنبال خواهد داشت چرا که در حال حاضر آنچه،جامعه پرستاری را رنج می‌دهد بی‌عدالتی و نابرابری است که در کوتاه‌مدت ممکن است آن را تحمل کند ولی در بلندمدت چنین نخواهد بود. »
«شریفی مقدم» با تأکید بر اینکه عملکرد پرستاران ما اصلا قابل‌مقایسه با پرستاران دیگر کشورها نیست می‌گوید: «پرستار آمریکایی با چندین هزار برابر، دریافتی بیشتر نسبت به کادر پرستاری ایران، اعتراض کرده و از سختی کار و نامساعد بودن وضعیت، گلایه می‌کند ولی در اینجا پرستاران ما واقعا مظلوم واقع شده‌اند و حقیقتا در حال جان‌فشانی هستند. پرستاران در آمریکا سالانه از ۶۰  تا ۱۲۰ هزار دلار بسته به رده‌های مختلف، دریافتی دارند و ماهانه حدود  ۵ تا ۱۰ هزار دلار است. پرستار شرکتی ما با افزایش حقوقی که به‌واسطه قانون کار پیدا کرده، ۲٫۵ میلیون تومان دریافت می‌کند و اگر ۲۰۰ دلار هم بگیرند، ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. یعنی پرستاری که در اروپا و آمریکاست، ۵ هزار دلار می‌گیرد و تازه اعتراض هم می‌کند. پرستار در کشور ما به ۲۰۰ دلار راضی است و دارد جان‌فشانی می‌کند. از آقای دکتر حریرچی سؤال کردند که چرا پرستاران بخش خصوصی را تعدیل کردند؟ ایشان مثال زدند که در  تمام دنیا به همین شکل است. من می‌گویم در هیچ کجای دنیا نیروی پرستاری را تعدیل نکردند و در هیچ کجای دنیا نه‌تنها پرستار بیکار نداریم بلکه اکنون ۱۶ میلیون پرستار در دنیا کم داریم.  با این شرایط پرستاران ایرانی هر کجا بروند روی دست می‌برندشان. خیلی از پرستاران در همین بحث کرونا به من زنگ می‌زدند و از کمبود امکانات شکوه می‌کردند. مثلا یکی از پرستاران ما که اتفاقا فوت هم کردند، ۱۰ روز پیش از فوت تماس گرفته بود و از کمبود ماسک و لباس و حتی مواد شوینده گلایه می‌کرد و این مسئله به خاطر عدم توجه مسئولین و در اختیار نبودن وسایل کافی حفاظتی است.»