| گروه اجتماعی   |
جهان روزهای دشوار و سرنوشت سازی را سپری می کند، روزهایی که بعد از جنگ جهانی دوم بی سابقه بوده است، شاهد مثال این سخن، شناسایی روزانه صدها مورد جدید ابتلا به ویروس کرونا در هریک از کشورهایی است که شیوع این ویروس در آن گستردگی و انتشار بیشتری دارد و بالطبع ظرفیت بیمارستان‌ها، کفاف درمان بیماران را نمی دهد!
پس از ورود کرونا به دنیای امروز، توجه به امر سلامتی بیش از پیش جزء شاخصه های اصلی کیفیت زندگی افراد قلمداد شده و برهمین اساس چشم انداز دیدگاه های سلامت محور نیز وسیع تر شده است و می توان بر این نکته تصریح کرد که در شرایط حال حاضر، سرمایه گذاری عظیم دولت ها، موجب تثبیت موفقیت در عملکرد نظام بهداشتی کشورها شده، هرچند نظام های پیشرفته درمانی از جمله انگلیس و ایتالیا هم نتوانسته اند به منظور غلبه بر کرونا اقدام شایان توجهی انجام دهند و پزشکان در نیویورک از کاهش شدید امکانات پزشکی و کمبود لوازمِ حفاظتی برای کارکنان بخش درمان خبر داده اند. چرا که چنین پدیده ای خارج از محاسبات تمامی کشورها بروز و ظهور کرده و فائق آمدن بر آن، کار پیچیده ای است. اما این را باید در نظر داشت که نظام بهداشت و درمان آمریکا، در میان نظام‌های بهداشتی و درمانی سایر کشورها، بیش از آنکه به نظام های پیشرفته شبیه باشد، به نظام سلامت کشورهای توسعه نیافته مشابهت دارد و به رغم این مسئله، مطابق گزارش سازمان بهداشت جهانی، «آمادگی آمریکا در برابر چنین بیماری‌های بیش از هر کشور دیگری است» ولی در مقام عمل، این کشور برای مقابله با بزرگترین چالش قرن بیست و یکم در ابعاد ویروس کرونا اصلا آماده نبوده است. کمبود لباس‌های ایزوله و گان‌های پزشکی، کادر درمانی این کشور را به استفاده از نایلون‌ها و کیسه‌های زباله وادار کرده است. 
سردرگمی بوروکراسی در آمریکا سبب شده تا ایالت‌ها در این کشورنتوانند پاسخگوی نیازهای درمانی مردم باشند، این امر بیش از همه، نمایانگر شکنندگی شدید نظام درمانی آمریکاست و مقامات این کشور کنترل اوضاع را از دست داده و نتوانسته اند با گستردگی شیوع این عفونت مقابله کنند و سیستم پزشکی، آمادگی  درمان تعداد کثیری از مبتلایان کووید ۱۹ را نداشته و به لحاظ تعداد دستگاه تنفسی و تخت بیمارستانی از کمبود شدید در رنج است. 
دستگاه تنفس مصنوعی برای نجات بیماران ضرورت دارد. در حالی که شمار بیماران بستری‌شده در بیمارستان‌های این کشور به شدت رو به افزایش است و تاکنون شمار ملی قربانیان کووید ۱۹ در آمریکا به ۱۶ هزار و ۴۰۰ نفر رسیده، کمبود دستگاه‌های تنفس مصنوعی به مشکلی بزرگ‌تر بدل شده و از سوی دیگر کمبود تخت بیمارستانی نسبت به جمعیت از دیگر مصداق های بارزی است که اثبات
 می کند پیشرفته ترین کشور جهان اساسا برای مواجهه موثر با چنین بحرانی آماده نبوده و در حال حاضر ۲٫۸ تخت بیمارستانی به‌ازای هر هزار نفر جمعیت در این کشور وجود دارد و این کمبود سبب شده برخی بیماران در راهروها نگهداری شوند. کارشناسان تصریح کرده اند
 به‌علت کمبود کیت تشخیص کرونا به احتمال بسیار زیاد، شمار مبتلایان بالاتر از اعداد و ارقامی است که ارائه می شود. 
سهم نظام سلامت در آمریکا از مجموع تولید ناخالص ملی آن حدود ۱۹ درصد برآورد می شود و در کشور ما این رقم، زیر ۷ درصد است که همین میزان هم به صورت متناسب و عادلانه توزیع نمی شود. ایران در تولید ناخالص ملی در شمار کشورهایی با درآمد متوسط است و
 هم اینک تولید ناخالص ملی ما پایین تر و به همان نسبت، سهمی که از تولید ناخالص ملی برای نظام سلامت قرار داده ایم نیز پایین است. سهم برخی از کشورهای منطقه از حوزه سلامت ۱۰ درصد یا بالاتر از آن است و حتی در برخی از کشورهای اروپایی این سهم به ۱۸ تا ۲۰ درصد نیز می‌رسد. هر میزان این سهم بالاتر برود یعنی دولت ها برای سلامت مردم اهمیت بیشتری قائل هستند. مطابق محاسباتی که در برخی از کشورهای توسعه یافته انجام گرفته، سلامت در جایگاه اول قرار می‌گیرد. توجه به این حوزه باید در زمره ۵ اولویت نخست کشورها باشد. اکنون در کشور ما حوزه سلامت از این اولویت برخوردار نیست و در جایگاه پایین‌تری قرار دارد. تا زمانی که اوضاع به همین منوال پیش رود بودجه‌های بیشتری به بخش‌های دیگر اختصاص می‌یابد و بودجه کمتری برای بخش سلامت در نظر گرفته می‌شود.
از سوی دیگر، امروز به علت گسترش شیوع کرونا، زیر سایه شدیدترین تحریم ها قرار داریم. البته آمریکایی ها مدعی هستند که غذا و دارو مشمول تحریم های شدیدتر سال ۲۰۱۸ نمی‌شود، اما به دلیل نبود امکان مبادله پول، در عمل طی ماه‌های گذشته خرید تجهیزات پزشکی و داروهای ضروری هم برای ما غیرممکن شده ‌و در روزهای نخست همه گیری کووید ۱۹ در کشورمان، وسایل اولیه از جمله ماسک، گان (لباس اتاق عمل) و عینک حفاظتی برای کادر بیمارستانی در اختیار نبوده و مهمتر از همه اینکه کیت‌های تشخیص بسیار محدود بوده است. از طرفی، پیش از شیوع ویروس کُرونا، کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی از کمبود ۲۵ هزار تخت بیمارستانی خبر داده بود. سرانه تخت در ایران به ازای هر هزار نفر ١/٦ است در حالی‌ که استاندارد جهانی ٣/٥ و در کشورهای منطقه ٢/٥ تخت به ازای هر‌ هزار نفر است. پیش تر گزارش‌ها از استان‌های مختلف از جمله گیلان، مازندران، خراسان رضوی و یزد حاکی از ناکافی بودن تجهیزات پزشکی و حتی نیروی انسانی و تکمیل ظرفیت بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بود و اینکه کمبود تخت برای پذیریش بیماران مبتلا به کُرونا محدود است.  حسین بی‌نیاز، رئیس کمیته اطلاع‌رسانی ستاد مقابله با کُرونا استان قزوین هم درباره وضعیت تخت‌های درمانی در این استان گفته است: «علاوه‌بر بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، بیمارستان سیاری‌ در محوطه نمایشگاه بین‌المللی راه‌اندازی شده و آماده پذیرش بیماران است، البته سالن داخلی نمایشگاه بین‌المللی هم برای گذران دوران نقاهت بیماران در نظر گرفته شده است.» محمدعلی طالبی استاندار یزد هم ۲۰ اسفند اعلام کرد که «به دلیل شیوع کرُوناویروس ظرفیت بیمارستان‌های یزد تکمیل شده، و از سایر اماکن بجای بیمارستان برای بستری کردن بیماران مبتلا به کووید۱۹ استفاده می‌شود.» اما پس از ابلاغ رهبر انقلاب، ۷۰ درصد تخت‌های بیمارستانی نیروهای مسلح و سپاه به بیماران کرونایی اختصاص داده شد. بیمارستان بقیةالله (عج) در اسفند ماه بیشترین تخت بستری کرونایی را در نظر گرفت به‌گونه‌ای که ۵۵۰ بیمار کرونایی بستری شدند و در همین بیمارستان، ۷۰۰ تخت نقاهتگاهی و در سراسر کشور ۱۴ هزار تخت نقاهتگاهی ایجاد شد. بیمارستان علی‌بن ابی‌طالب (ع) قم ۱۰۰ درصد ظرفیت خود را در اختیار بیماران کرونایی قرار داد. طی دو مرحله، ظرفیت تخت‌های مراقبت ویژه در بیمارستان بقیةالله از ۳۰ تخت به ۱۰۰ تخت افزایش یافت و مطابق اظهارات سردار عبداللهی، معاون سلامت، آموزش پزشکی و دفاع زیستی سپاه، بعید است این کار در هیچ کجای دنیا سابقه داشته باشد و این یک رکورد محسوب می‌شود.
به هر ترتیب، رئیس هیئت اعزامی سازمان جهانی بهداشت هم در سفر به ایران، مدیریت کرونا در کشورمان را صحیح، قوی و پیشرفته دانسته و تاکید کرده است، «مسئولان ایرانی بر اساس آموزه‌های درست، مدیریت مطلوب مجموعه درمانی، جانفشانی‌های افراد، ساختار قوی بخش درمان و آگاهی عمومی افراد ظرفیت غلبه بر کرونا را داراست و متعهدانه در حال ایستادگی در برابر ویروس است.»
*بستری بیماران ایتالیایی در خیابان 
رئیس هیئت اعزامی سازمان جهانی بهداشت از سخت کوشی دولت و کادر درمانی و سایر بخش‌ها برای شکست کرونا ابراز شگفتی کرده و اعلام نموده، «نسبت به پیشرفت ایران در مقابله با ویروس کرونا خوش بین است.» این سخنان در شرایطی مطرح شده که اغلب کشورهای پیشرفته جهان در مهار این ویروس ناکام مانده اند و در این باره می توان ایتالیا را مثال زد که از نظر کیفیت ارائه خدمات سلامت در میان ۱۰ کشور برتر سازمان بهداشت جهانی قرار دارد اما تصاویری منتشر شده که به دلیل عدم ظرفیت و گنجاش مراکز درمانی، برخی بیماران کرونایی در اطراف بیمارستان ها بستری
 می شوند و بیمارستان‌های این کشور چنان فشاری را تحمل می کنند که پزشکان ناگزیرند تخت‌های آی سی یو را به بیمارانی اختصاص دهند که شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند. دکتر کریستین سالارولی، رئیس بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان برگامو عنوان کرده است، «اگر بیماری که از ناراحتی شدید تنفسی رنج می‌برد بین ۸۰ تا ۹۵ ساله باشد به احتمال زیاد او را درمان نمی‌کنیم.» پزشکی ایتالیایی با صراحت اذعان کرده، «اگر متوجه شویم بیمار در چنان وضع بدحالی است که شانسی برای زنده ماندن ندارد و نیاز داشته باشیم که تخت و تجهیزات را به کسی بدهیم که شانس زنده ماندن بیشتری دارد، آن وقت به رغم اینکه از منظر اخلاقی پذیرفتن آن مشکل است، از منظر پزشکی منابع را به کسی اختصاص می دهیم که شانسی داشته باشد و نه کسی که هیچ شانسی ندارد.»
گفته می شود، درخواست این کشور برای تجهیزانی مانند دستگاه تنفس مصنوعی افزایش یافته و به دلیل عدم وجود ناهماهنگی و همین‌طور ناکافی بودن تخت‌های مراقبت ویژه، این کشور از آمادگی چندانی برای رویارویی با شیوع ویروس کرونا برخوردار نیست. 
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، خدمات ملی بهداشت و درمان انگلستان (NHS) از نظر حفظ استانداردهای بین‌ المللی و ارتقا سطح سلامت جامعه از بهترین و کامل‌ترین نظام‌های بهداشتی و درمانی جهان به شمار می‌رود اما این کشور اندکی بیش از ۴ هزار تخت مراقبت‌های ویژه در اختیار دارد که روزانه تقریبا
 ۸۳ درصد آنها به بیماران اختصاص می‌یابد. سرانه تخت آی‌سی‌یو در بریتانیا در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی بسیار کمتر است و طبق جدول آماری ارائه‌شده در پایگاه بین‌المللی اطلاع‌رسانی کرونا، تا لحظه نگارش این متن، از میان ۵۵ هزار و ۲۴۲ مورد مبتلا به کووید ۱۹ فقط ۱۳۵ نفر بهبود یافته‌اند.
*زمین گیر شدن قوی ترین نظام های درمانی
با این وصف، اگر بخواهیم تحلیلی جامع تر در شرایط فعلی ارائه دهیم، باید همان حرف های همیشگی را تکرار کنیم که زیرساخت‌های بهداشتی ضعیف، شهر‌های پرجمعیت با امکانات بهداشتی درمانی ناکافی، نه تنها بهترین فرصت‌ را برای شیوع ویروس جانگیر فراهم می سازد بلکه به احتمال زیاد، هر روز بر شمار تلفات و قربانیان 
می افزاید و مشکلات موجود در بخش خدمات درمانی از جمله کمبود پزشک، پرستار، دارو و تخت بیمارستان می تواند با شیوع هرچه بیشتر بیماری، مخاطراتی را برای افرادی با وضعیت جسمانی ضعیف در پی داشته باشد. اما همان طور که پیش تر اشاره شد، نکته حائز اهمیت این است که ویروس منحوس ۲۰۲۰ حتی قوی ترین نظام های بهداشتی درمانی را هم زمین گیر کرده و مقامات ارشد سازمان بهداشت جهانی، ضمن هشدار نسبت به گسترش ویروس کرونا، از کمبود تجهیزات و وسائل حفاظتی برای کادر درمانی به شدت ابراز نگرانی کرده و گفته اند، این کمبودها می‌تواند تلاش‌ها برای مهار شیوع این ویروس را با خطر مواجه سازد. 
پروفسور کای زاخاروفسکی در بیمارستان دانشگاهی فرانکفورت در آلمان بر این مسئله تاکید کرده است که «دولت ها در اروپا، از جمله بریتانیا، برای این فشار باورنکردنی که در نتیجه پاندمی کرونا بر خدمات بهداشتی وارد شده آماده نیستند و نتوانسته‌اند خودشان را به گونه‌ای سازمان‌دهی کنند که تمام امکانات لازم را در اختیار داشته باشند، مثلا تعداد کافی دستگاه تنفس مصنوعی ندارند تا در آن تعداد زیادی بیمار را در بخش مراقبت‌های ویژه مداوا کنند.»
بررسی ها نشان می دهد، اروپایی ها طی یک دهه گذشته از تعداد تخت‌های بیمارستانی، از جمله تخت‌های بخش مراقبت‌های ویژه (آی‌سی‌یو) کاسته‌اند و اکنون درمواجهه با کرونا در‌یافته اند که تخت کافی ندارند و اگر به موقع هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دادند و تجهیزات را توزیع می‌کردند، شاید می‌توانستند از وضعیت ایجاد شده اجتناب ورزند. 
*کارآمدی سیستم بهداشتی درمانی آلمان در مبارزه با کرونا
با وجود اینکه در آلمان نزدیک به ۸٫۳ تخت بیمارستانی برای هر یک‌هزار نفر گزارش می شود و میان کشورهای اروپایی، بیشترین ظرفیت تخت‌های بیمارستانی را داراست و در آمار جهانی رتبه سوم را به نام خود ثبت نموده اما برای مقابله با ویروس کرونا، دولت مرکزی و مسئولان ١۶ ایالت فدرال آلمان بر آن شدند که تعداد تخت های موجود در بخش های مراقبت ویژه مراکز درمانی این کشور را به میزان دو برابر افزایش دهند و برای دست یابی به این برنامه، تعدادی از هتل ها و سالن های موجود در سراسر آلمان به بخش مراقبت ویژه موقت، تغییر کاربری داده اند و می توان بر این نکته تاکید کرد که برخلاف آمریکا و سایر کشورهای اروپایی، میزان شیوع کووید ۱۹ در این کشور به عنوان چهارمین کشور اروپایی از نظر میزان مبتلایان، پایین است و علت این مسئله به سیستم درمانی قوی و کارآمد و افزایش آمادگی و توان رویارویی بیمارستان‌ها پیش از وقوع بحران کرونا بازمی گردد و این موضوع به کاهش تلفات مبتلایان منجر شده است. دکتر رضا ملک زاده- معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشته است: «تعداد تخت‌های بیماران حاد در آلمان ۶۲۱ در ۱۰۰ هزار نفر، در مقایسه با ۲۷۵ تخت در ۱۰۰ هزار نفر در ایتالیا و ۲۲۸ تخت در انگلیس به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است و انجام تست‌های فراوان و رایگان کرونا ( ۳۵۰ هزار تست در هفته تاکنون) در مقایسه با دیگر کشورها از آمادگی این کشورها برای مبارزه با کرونا حکایت دارد. تست‌های اولیه حتی از افراد بدون علامت و یا دارای علامت خفیف در سطح گسترده به مسئولان این کشور امکان آن را داده است تا با جدا کردن موارد شناخته شده و قطعی ابتلا، شیوع همه گیری را به سرعت کاهش دهند.» 
اسپانیا که در کنار ایتالیا بیش از سایر کشورهای اروپایی درگیر بحران شیوع ویروس کروناست و پس از ایالات متحده، بالاترین موارد شناسایی مبتلایان به بیماری کووید ۱۹ در جهان را به خود اختصاص داده، وضعیت حاد و نگران کننده ای دارد. به طوری که نخست وزیر این کشور هشدار داده، در مرحله بعدی بحران کرونا، امکانات پزشکی و درمانی این کشور پاسخگو نیست و دچار مشکلات جدی خواهند شد. کمبود تخت و تجهیزات پزشکی در این کشور سبب شده تا یک نمایشگاه بزرگ برای نگهداری و مراقبت از افراد مبتلا به این ویروس مورد استفاده قرار بگیرد. سخنگوی فوریت‌ های پزشکی این کشور گفته است: «کادر پزشکی این کشور تنها برای ۱۰ درصد از مبتلایان به این ویروس آماده ارائه خدمت است که این موضوع یک معضل بزرگ برای این کشور به شمار می‌آید.» 
«امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری فرانسه هم اعتراف کرده است که این کشور با کمبود دستگاه‌های کمک تنفسی مواجه است و از نظر تأمین برخی داروها مشکل دارد. در پی گسترش ویروس، بخش‌هایی از این کشور، از جمله بخش‌های شرقی و پاریس و حومه آن،‌‌ با افزایش شمار مبتلایان و مرگ و میر ناشی از عوارض ویروس کرونا روبه رو است و با کمبود تخت مواجه هستند. مسئولان بیمارستان‌ها در مناطق یاد شده می‌گویند در بخش‌ مراقبت‌های ویژه با کمبود تخت و دستگاه کمک تنفسی مواجه اند و حتی طی روزهای گذشته، تعدادی از بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه در منطقه شرق فرانسه،‌ به منظور ادامه درمان، با هواپیما به آلمان منتقل شدند  و این درحالی است که به تعبیر وزیر بهداشت این کشور، فرانسه هنوز به نقطه اوج همه‌گیری کرونا نرسیده و در مرحله وخامت اوضاع قرار دارد.