‌| حانیه مسجودی‌|
بازهم یکی دیگر از قصه‌های رنج و درد مردم و کشور و بازهم تکراری. داستانی که بارها و بارها تکرار کردیم و آن را با صدای بلند در گوش مسئولان خواندیم بلکه بیدار شوند اما غافل از این‌که آقایان فریادها را لالایی می‌پندارند و می‌گویند بلد نیستیم!
در کشورمان هزاران هزار پیرمرد رنجور هست اما نقاط دردهایشان مختلف است. این بار بازهم به سراغ گندم کاران آفتاب‌سوخته زمین‌های زراعی کشور رفتیم تا دقیق و از زبان عاری از غرضشان بشنویم آنچه مسئولان دریغ می‌کنند.
گندم،‌ کالایی که به‌تنهایی می‌تواند کشور را از واردات صدها کالای وابسته نجات دهد اکنون خود در حال غرق شدن در سموم شیمیایی، گرانی بذر و کود و ارزانی ارزش است. شاید این بار هم مسئولان بگویند بازهم داستان نرخ خرید تضمینی گندم و ناله‌های مردم… اما بد نیست بدانند همین گندم کاران هستند که باوجود نایاب بودن کود، گرانی بذر، ارزان بودن نرخ خرید تضمینی، تسویه‌حساب دیر مبلغ گندم‌های خریداری‌شده توسط دولت، گران بودن هزینه اجاره زمین کشاورزی، هزینه‌های سنگین آماده‌سازی کاشت و برداشت
 و … بازهم تولید برایشان مهم است و باوجود این‌که کشت‌های دیگر سود بیشتری دارند حتی به میزان کم نیز شده باشد کشت گندم را رها نکردند. اما دولت در مقابل این‌ها چه کرد؟ هیچ. به معنای واقعی واژه هیچ.
دولت با آغاز هرسال جدید زراعی، نرخ خرید تضمینی گندم را طوری تعیین می‌کند که گویا خبری از هزینه‌های کاشت و برداشت گندم ندارد و کاش یک روز صبح جمعه متوجه شوند که بعید است.
شورای اقتصاد بنا به درخواست و نامه وزارت جهاد کشاورزی در مورد قیمت خرید تضمینی محصولات زراعی سال
 ۱۳۸۹-۱۳۸۸ اتخاذ تصمیم کرد. بر این اساس قیمت خرید هر کیلوگرم گندم معمولی برای سال زراعی جاری ۲۲۰۰ تومان، گندم دوروم ۲۲۹۰ تومان و ۶ ریال تعیین‌شده است.
پای صحبت‌ها و درد دل‌های گندم‌کاری از دزفول نشستیم و لهجه زیبا دل‌نشین او بر اندوه و تأسف ما برای بی‌توجهی به این قشر زحمتکش افزود.
بذر گندم ۳ هزار و ۵۰۰ تومان و نرخ خرید تضمینی گندم ۲ هزار و ۲۰۰ تومان
حسن برمکی، گندم‌کار دزفولی از وضعیت هزینه‌ها و میزان سود گندم کاران به «رسالت» می‌گوید که گندم مادر تمام محصولات کشاورزی است و سفره ما با گندم زنده است، اما باید دید چرا مسئولان به گندم بی‌تفاوت شدند و امروز کشاورزان ما در این منطقه گندم را کنار گذاشتند، چرا نرخ خرید تضمینی گندم بایدآنقدر کم باشد؟ با توجه به مسائل هزینه کرد بالا، آیا نرخ گندم جهانی است و نرخی است که ما در خمس و زکات به کار می‌بریم؟ حتی این‌طور هم نیست.
او ادامه می‌دهد امروز زمین و سموم کشاورزی بسیار گران شده است و مسئولان می‌گویند ما در گندم خودکفا شدیم، اما ما به‌هیچ‌وجه در گندم خودکفا نیستیم. امسال با توجه به این‌که مسئولان از کلزا حمایت کردند تمام کشاورزان گندم را رها کردند و من امسال به‌زور توانستم یک هکتار کشت داشته باشم، درحالی‌که همیشه ۹ هکتار کشت می‌کردم. کشاورزان دیگر که اصلا کشت نکردند و کشت گندم در دزفول بسیار کاهش داشته است درصورتی‌که اهمیت گندم برای ما بسیار مهم است زیرا می‌تواند کل محصولات خود را تحت‌الشعاع قرار دهد،
برمکی در پاسخ به این‌که بذر گندم و هزینه‌های کشت و کاشت گندم چقدر است می‌گوید اکنون بذر گندم را از
 ۳ هزار الی ۳ هزار و ۵۰۰ تومان می‌خریم و هزینه‌های کشت گندم شامل دستگاه‌ها، اجاره زمین، آب مصرفی، سموم و کود می‌شود.
این گندم‌کار در تشریح اینکه یک هکتار زمین از کاشت تا برداشت چقدر هزینه می‌برد؟ تشریح کرد که هر هکتار، ۲۵۰ کیلو بذر گندم می‌برد و اگر بخواهیم سم و کود را با کل محصولات مصرفی حساب کنیم، دست‌کم هکتار۲.۵۰۰ الی ۳ میلیون هزینه می‌برد.
او در ادامه گفت‌وگو به انتقاد از عملکرد مسئولان کشاورزی می‌گوید: «یکی دیگر از مشکلات ما نیز این است که زمین‌های ما را کسی کارشناسی نمی‌کند، زمین‌های کشاورزی دزفول از بهترین زمین‌ها در سطح کشور است. ما فقط زمین را گسترش می‌دهیم و نمی‌گوییم مشکل این‌که تناژ محصولات ما کاهش پیدا کرد است، چیست؟ ما زمانی ۶ الی ۷ تن گندم می‌دادیم و اکنون ۴ تن گندم بار می‌دهیم. دیگر چقدر باید کود شیمیایی بریزیم؟ سفره و سلامت مردم چه می‌شود؟»
این گندم‌کار دزفولی در انتقاد از کودهای شیمیایی که به محصولات کشاورزی می‌زنند، گفت:‌ «اگر به زمین کود شیمیایی ندهیم بار نمی‌دهد، ما یک‌زمانی زمین را یک کشته برداشت می‌کردیم، به این دلیل که در سال‌های خیلی دور قیمت گندم خوب بود و اجازه می‌دادیم زمین ۶ ماه استراحت کند و دوباره بعد از ۶ ماه کشت می‌کردیم اما اکنون نمی‌توانیم و نمی‌رسیم که اجازه دهیم زمین استراحت کند.»
او دلیل بیماری‌های صعب‌العلاج را کودهای شیمیایی می‌داند و زمین کشاورزی که به‌زور کودهای شیمیایی کشت داده را به انسانی تشبیه می‌کند که مدام از آن بار بکشیم. او می‌گوید ما به‌زور کودهای شیمیایی زمین را بارور می‌کنیم و این معضلی است که امروز بیماری‌هایی صعب‌العلاج را به وجود آورده است.
برمکی می‌گوید برای اینکه چنین اتفاقی رخ ندهد گندم کاران باید حمایت شوند و قیمت گندم افزایش یابد، کشاورز باید دستش پول باشد که هم بتواند زمینش را نگه‌داری کند و هم بتواند زندگی‌اش را بچرخاند. زمین به استراحت نیاز دارد. اما امروز این‌طور نیست، به همین دلیل کشت دوم را بلافاصله بعد از کشت نخست و کشت سوم را بلافاصله پس از کشت دوم انجام می‌دهند.»
او ادامه می‌دهد که اگر کشاورز این کار را نکند برایش صرف ندارد، به‌طور مثال ۴ تن برداشت می‌کند و دولت،‌گندم را کیلویی ۱۷۰۰ تومان با احتساب میزان افت به دلیل رطوبت و هوا از او می‌خرد و ۲ الی ۳ درصد آن را هم خود شرکت از گندم‌کار می‌برد، یعنی این هزینه‌ها باعث شدند مردم کشت گندم را رها کنند. 
این گندم‌کار در واکنش به این‌که چقدر طول می‌کشد دولت این مبلغ را با شما تسویه کند؟ پاسخ می‌دهد که باور می‌کنید امسال ۵ ماه بعد به ما پول دادند؟ ما چه امیدی داریم گندم کشت کنیم؟
او همچنین در پاسخ این سؤال «رسالت» که این مبلغ بعد از ۵ ماه چند درصد با هزینه‌هایی که می‌کنید برای شما سود دارد؟ می‌گوید ما سوددهی را میانگینی حساب می‌کنیم این سود میانگینی اکنون طوری است که کشاورز را راضی نمی‌کند، اگر بخواهم با دید خوب حساب کنم در هر یک هکتار دو میلیون تومان به دست می‌آوریم. این در حالی است که فردی ۹ هکتار زمین دارد و اگر خوب سود کند
 ۱۸ میلیون سود برای ۶ ماه به دست می‌آورد، این احتساب ۲ میلیون برای هر هکتار در صورتی است که کشت نخوابد و اگر خوابید هکتاری ۳ تن هم محصول نمی‌دهد.
هزینه‌های کشت گندم در یک هکتار چقدر است؟
طبق برآوردهای میدانی و گفت‌‌وگوی «رسالت» با گندم کاران، آب و اجاره هر هکتار زمین ۷۰۰ الی ۸۰۰ هزار تومان است و این زمین‌ها هیئتی هستند و بیشتر زمین‌های کشاورزی در کشور هیئتی هستند آن‌هایی که خصوصی هستند بیشتر باغ هستند. همچنین هزینه سموم برای یک‌بار و در هر هکتار دست‌کم ۲۰۰ هزار تومان، کل آماده‌سازی زمین دست‌کمیک میلیون تومان، برداشت و کمباین و ماشین و تشکیلات نیز ۳ میلیون تومان هزینه دارد، اگر زحمت و کار کشاورز را نیز به دست آوردن میزان سود در نظر بگیریم، مشخص می‌شود چقدر هزینه‌ها بالاست به همین دلیل کشاورزان اکنون در این مخارج مانده‌اند و سراغ گندم نمی‌روند.
برمکی در تشریح هزینه‌های کشت گندم می‌گوید خودم یک زمین مشاع ۳۰۰ هکتاری داشتم و بعید است که ۳۰ هکتارش هم گندم باشد. سال‌های گذشته بیشتر بود اما امسال بسیار کاهش داشته است.
او ضمن انتقاد از نرخ خرید تضمینی برای سال زراعی آینده تشریح می‌کند که این مبلغ کم است و دست‌کم باید بیشتر از ۲۷۰۰ الی ۲۸۰۰ تومان باشد و به ۳ هزار تومان برسد. دولت باید حمایت کند و اگر هم نمی‌توانند نرخ را به این میزان برسانند اشکالی ندارد، شرکت‌های خدماتی را فعال کنند و محصولات یارانه‌ای به کشاورز بدهند مانند سموم و کود که اکنون به نرخ آزاد حساب می‌کنند و هیچ همکاری نمی‌کنند اگر می‌خواهند ۲۲۰۰ تومان نرخ خرید تضمینی را تصویب کنند باید کود، سم و بذر را حمایت کنند.
این کشاورز افزود: «جدیدا شنیدم یارانه‌هایی که به کود و سم می‌دهند را برخی به کشاورزان نمی‌رسانند و به همین دلیل هم ۲ یا ۳ نفر را دستگیر کردند اما وضعیت بسیار خراب است، اکنون حتی نمی‌توانیم کود بخریم. هر یک کود ۵۰ کیلویی، ۱۰۰ هزار تومان شده است،‌ دولت نزدیک به ۸ سال پیش برای خرید کود کمی به ما کمک می‌کرد اما امروز این کمک‌ها دیده نمی‌شود.»
برمکی در پایان گفت‌وگو خاطرنشان کرد که بعضی وقت‌ها حتی کود پیدا نمی‌شود و زمانی که می‌خواهیم کود بخریم می‌بینیم برخی سالن‌های بزرگ زدند و کود آزاد می‌فروشند،‌ آن‌ها از کجا می‌آورند که کشاورز نمی‌تواند پیدا کند؟ از این بی‌بندوباری کشاورزی هم مردم ضرر می‌کنند و هم‌سفره مردم و در کمال تعجب و تأسف مسئولان نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شدند.»
در ادامه با علی قلی ایمانی، رئیس بنیاد توانمندی سازی گندم کاران به گفت‌‌وگو پرداختیم تا نظر آن‌ها را در مورد نرخ خرید تضمینی گندم، وضعیت کشت و هزینه‌ها را جویا شویم.
نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی نباید کمتر از نرخ تورم سالانه باشد
رئیس بنیاد توانمندسازی گندم به «رسالت» می‌گوید: «در مورد قیمت محصولات کشاورزی، قانونی داریم به نام قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی، که قانون‌گذار دولت‌ها را ملزم به این کرده که سالانه نرخ محصولات کشاورزی را بر اساس هزینه‌های تولید، یک واحد متعارف حساب کنند و طوری این نرخ را اعلام کنند که از نرخ تورم سالانه کشور پایین‌تر نباشد و این‌یک قانون است.»
وی افزود: «اما متأسفانه این قانون در برخی مواقع و برخی دولت‌ها اجرا شد و در برخی مواقع اجرایی نشد و اکنون نیز متأسفانه علی‌رغم افزایش هزینه‌های تولید، بعد از مباحث ارزی و مشکلات پیش‌آمده، تمام هزینه‌های تولید اعم از کود، سم و بذر، خدمت، ماشین‌آلات، دنباله بندها و حمل‌ونقل افزایش پیداکرده‌اند»
قلی ایمانی تصریح کرد:‌ «بانک مرکزی در ماه‌های مختلف سال تورم را ۴۲ درصد و ۴۵ درصد اعلام می‌کند و در بخش تولید حتی تا ۶۹ درصد نیز اعلام‌شده است و اگر دنبال هیچ‌کدام از بندهای این قانون نباشیم و همین تورم ۴۲ درصدی را لحاظ کنیم می‌بینیم قانون اجرانشده است.»
وی ادامه داد: «ما به‌عنوان بنیاد ملی توانمندسازی گندم کشور، آنالیز هزینه‌های تولید را به‌صورت ریز و میدانی محاسبه کردیم و خدمت مسئولان ارائه دادیم. اما متأسفانه شورای عالی اقتصاد این کار را به شکلی عمل کرد که قیمت ۲۲۰۰ تومان برآورد شد درصورتی‌که این نرخ مورد وثوق و رضایت کشاورزان نیست.»
رئیس بنیاد توانمندسازی گندم ابراز کرد: «به دلیل عدم رضایت کشاورزان ابتدا با کمیسیون کشاورزی مجلس صحبت‌هایی را داشتیم که وقتی قانون وضع می‌کنید باید بر اجرای قانون نیز نظارت داشته باشید، زیرا این قانون عملیاتی و اجرایی نشده است و از طرف دیگر ما شکوائیه‌ای را تنظیم کردیم و از بازرسی کل کشور کمک خواستیم که ورود پیدا کنند و ببینیم چرا در مورد محصولات کشاورزی به‌ویژه گندم قانون اجرا نمی‌شود.»
قلی ایمانی گفت: اکنون نیز ما از کمیسیون کشاورزی مجلس پیگیر هستیم که در حال بررسی بودجه سال ۹۹ هستند پیشنهاد دادیم که بتوانند در بودجه کاری کنند که قیمت محصولات کشاورزی ردیف اعتباری داشته باشند تا دولت بتواند آن‌ها را افزایش دهد.
او درواکنش به این‌که نرخ مدنظر بنیاد توانمندسازی گندم برای خرید تضمینی این محصول چقدر است؟ گفت: «بر اساس آنالیز هزینه‌های تولید و تورم در این بنیاد، گفتیم نرخ خرید تضمینی نباید کمتر از ۲۵۰۰ تومان باشد زیرا اگر کمتر باشد برای کشاورز سودش بسیار ناچیز و اندک است و جوابگوی هزینه‌ها نیست.»
*گندم ۲ هزار و ۲۰۰ تومانی سودی نزدیک به ۵ درصد دارد
رئیس بنیاد توانمندسازی گندم کشور همچنین در پاسخ به این‌که هزینه کشت و بذر این محصول چقدر است؟ بیان کرد: «طبق آنالیز صورت گرفته برای این‌که بستر کشت آماده و کود و بذر تهیه شود، پیشنهاد ما یک سود ۲۰ الی ۲۵ درصدی بوده اما در این نرخ تعیین‌شده برای سال آینده (۲۲۰۰ تومان خرید تضمینی گندم) شاید سود ما نزدیک به ۵ درصد باشد که بسیار ناچیز است.»
وی افزود: «وزارت جهاد کشاورزی در مسئله کشت، متولی تولید محصولات کشاورزی و تأمین نهاده‌ها است که خوشبختانه در تأمین نهاده‌ها به‌ویژه بذر در ارقام مختلف چه داخلی و چه خارجی موجود است و مشکلی نداریم و حتی مازاد بذر نیز داریم. در استان‌های کشور نیز مازاد بذر وجود دارد و مشکلی در زمینه تأمین نهاده‌ها وجود نداشته است.»
*کمبود کود به دلیل یارانه‌ای بودن آن است
قلی‌ایمانی در مورد کود کشاورزی برای کشت گندم، تصریح کرد:‌ «در مسئله کود کمی با کمبود مواجه هستیم و پتروشیمی‌ها در برخی مواقع در تحویل کود عقب‌نشینی می‌کنند و حاضر نیستند کود را تحویل دهند، اما مسئولان جهاد کشاورزی درصدد هستند که این موضوعات را هم رفع کنند.»
رئیس بنیاد توانمندسازی گندم افزود: «ازآنجاکه کود یارانه دار است، پتروشیمی‌ها به آن میزان یارانه‌ای که دولت می‌دهد قانع نیستند به همین دلیل گاهی سماجت می‌کنند که ما کود تحویل نمی‌دهیم و مقاومت می‌کنند. دولت نیز گاهی ورود می‌کند و مشکلات را حل کند اما  فاصله‌ای که برای تأمین کود می‌افتد کشاورزان را اذیت می‌کند.»
*تحقق تمام ۶ میلیون هکتار برش در نظر گرفته‌شده گندم؛ ۴ میلیون هکتار کشت دیم و ۲ میلیون هکتار آبی او می‌گوید که تاکنون برشی که وزارت جهاد در گندم برای استان‌های در نظر گرفته بود حدود ۶ میلیون هکتار بوده است که از این مقدار، نزدیک به ۴ میلیون هکتار دیم و ۲ میلیون هکتار آن کشت آبی است و خوشبختانه تمام این سطح محقق و کشت انجام‌شده است و در بیشتر مناطق،‌ زمین‌هایی سبز و یکنواخت داریم به‌جز برخی مناطق که بارندگی‌ها کم بوده اما با بارندگی‌ها اخیر آن نقیصه هم جبران خواهد شد.قلی‌ایمانی در پایان می‌گوید که در مسئله کشت مشکلی نداریم اما به‌شدت دنبال این هستیم که قیمت‌ها را برای کشاورزان منصفانه‌تر و اقتصادی کنیم.
کمیسیون کشاورزی مجلس درصدد افزایش نرخ خرید تضمینی گندم است 
جواد کاظم نسب، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی دراین‌باره به «رسالت» گفت‌: «ما در مجلس نرخ خرید تضمینی گندم را پیگیری کردیم و در کمیسیون کشاورزی نیز در حال بررسی هستیم تا قیمت‌ها را با توجه به گرانی امکانات، حق آبه، بذر و کود تعیین کنیم زیرا کشاورز در این شرایط نمی‌تواند محصولی تولید کند و حتی هزینه‌های خودش را هم جبران کند، به همین منظور درخواست کردیم که نسبت به افزایش قیمت گندم حرکتی صورت بگیرد.»
وی افزود: «سال گذشته مبلغی به نرخ خرید تضمینی افزوده شد و این بار نیز با توجه به شرایط کشور اضافه خواهد شد. باید برای افزایش نرخ خرید تضمینی فشار مجلس باشد و با توجه به مستندات دولت را قانع کرد که در شورای اقتصاد این قیمت‌ها را افزایش دهند.»عضو کمیسیون کشاورزی مجلس تأکید کرد: «هنوز در مجلس نرخی تعیین نشده است اما بر اساس مشکلات موجود در کشور به دنبال این هستیم که پیگیری‌های لازم را انجام دهیم اما کشاورزان نیز باید بر اساس شرایط کشور، دولت را همراهی کند.»
کاظم نسب در واکنش به این‌که همیشه کشاورز دولت را همراهی کرده و دولت هیچ‌وقت با کشاورز همراهی نکرده است، گفت: «درست است که همواره کشاورز متحمل این قضیه است و این حتی درسیل های اخیر نیز اثبات شد که مزارع شان را در اختیار سیل قراردادند تا به شهرها آسیبی نرسد. اکنون در خوزستان کشاورزانی داریم که هنوز خسارتشان پرداخت‌نشده است، دولت باید عنایت ویژه‌ای به کشاورز داشته باشد زیرا تنها قشری که با دست خودش تولید مستقیم دارد.»
درنهایت و گفت‌وگو با قشرهای مختلف باید بازهم مانند همیشه به نظاره بنشینیم تا ببینیم مسئولانی که به درجه‌ای از علم و آگاهی رسیدند که از پشت شیشه اتومبیل غیر تشریفاتی خود با توجه به چهره‌های مردم متوجه می‌شوند از شرایط راضی هستند یاخیر،‌ این بار چه سرنوشتی برای گندم کاران آفتاب‌سوخته‌ای که کاشت و درو گندم برایشان جز زحمت ندارد، رقم خواهند زد.