حانيه مسجودي
پايان سال ۹۷ بهانه اي براي ارزيابي نهادهاي مختلف کشور، از سه قوه اصلي گرفته تا ارگان هاي زيرمجموعه و کوچک تر است. اين سال براي مجلس شوراي اسلامي پر از فراز و نشيب، استيضاح هاي بي نتيجه، عدم راي اعتماد نمايندگان به برخي وزرا و حتي آغازي براي پايان دوره دهم مجلس شوراي اسلامي بود.اما امسال مجلس شوراي اسلامي عملکردهاي ضعيف و قوي ارائه داد؛ ديدار با موگريني و سلفي گرفتن نمايندگان با او، که با هشتگ #سلفي_حقارت در شبکه هاي اجتماعي پخش شد و نمره منفي و حرکت زشتي براي مجلس بود تا نوسانات اقتصادي و توقع مردم از مجلس که در مقابل عملکرد ضعيف دولت نقش قوي تري ايفا کند.از طرفي پرداختن به برجام و لوايح چهار گانه يکي از طرح هاي سخت براي مجلس بود و در اواخر سال ۹۷ با بررسي بودجه سال ۹۸ و افزايش حداقل حقوق کارگران و کارمندان دولتي قدرت مجلس در تصميم گيري به چالش کشيده شد.اما طرح سوال مجلس از رئيس جمهور در اين دوره يکي ديگر از اقدامات حاشيه ساز بود، اين طرح در دهم مرداد با ۸۰ امضا و ۵ سوال اعلام وصول شد، اما مجلس از ۴ پاسخ‌ روحاني درباره بيکاري، ارز، رکودو قاچاق قانع نشد و قرار بود سوالات به قوه قضائيه ارسال شود اما در پايان، نتيجه اين سوالات و ارسال آن ها به قوه قضائيه مشخص نشد و پاياني باز براي مجلس دهم بود.
به همين منظور با چند تن از نمايندگان در مورد نقاط ضعف و قوت و نحوه عملکرد مجلس دهم در سال ۹۷ گفت‌وگو کرديم که هر کدام نظرات مختلفي داشتند.
سهيلا جلودارزاده، يکي از نمايندگان تهران، در اين گفت‌وگو استيضاح مکرر وزرا را يکي از نقاط ضعف مجلس دهم دانست و گفت: درگيري با بعضي وزرا از نقاط ضعف مجلس بود که مستحق اين رفتار نبودند، زيرا ابتداي کار بودند و ضعف کارشان مشخص شده بود، بعد از تغيير نه تنها شرايط بهتر نشد بلکه در حالت رکود و ايستايي قرار گرفتيم.وي در ادامه افزود: نقطه ضعف ديگر عدم کارشناسي در مسائل مختلف است؛ يعني زماني که موضوعي به کميسيون مي رود آن‌طور که بايد پيش نمي رود و ضعف ها
و قوت هايش اصلاح يا تقويت نمي شود.
جلودارزاده نقطه قوت مجلس را ارتباط مجلس با مردم دانست و خاطرنشان کرد: اما قوت مجلس ارتباط نمايندگان تهران و شهرستان با مردم است، نمايندگان تهران براي اولين بار است که در ۵ فرمانداري دفتر ملاقات گذاشتند و بر اساس برنامه منظمي با مردم هر منطقه ارتباط مستقيم دارند.
همچنين در ادامه اين گفت‌وگو احمد سالک، نماينده اصفهان، بيان داشت: ماموريت مجلس قانون گذاري، نظارت بر حسن اجراي قوانين و عملکرد مديران و ارتباط با مردم است؛ اين ها سه وظيفه بزرگي است که بر عهده نمايندگان است.
وي با بيان اين که تراکم قانون در اجرا مديران را با مشکل روبه‌رو مي کند اشاره‌اي به يکي از نقاط قوت مجلس کرد و ادامه داد: نقطه قوت مجلس در بخش قانون گذاري است و مهم ترينش توانايي تنقيح و پالايش قوانين است؛ زيرا تراکم قانون در اجرا، مديران ما را با مشکلات روبه‌رو مي کند. اين نقطه قوت از دوره نهم شروع شد و بايد ادامه پيدا کند، بايد تلاش کنيم که بستر را براي قانون گذاري قوه مجريه فراهم کنيم.
سالک تاکيد کرد: يکي ديگر از نقاط قوت مجلس تدوين برنامه توسعه پنج ساله ششم است؛ دولت برنامه ششم را در قالب چندين ماده به مجلس آورد اما براي مجلس قابل قبول نبود و طي نامه نگاري هايي که با مقام معظم رهبري صورت گرفت درنهايت اين اختيار به مجلس داده شد که خودش طرح برنامه پنج ساله ششم را فراهم کند.
اين نماينده نقطه ضعف مجلس را ورود مجلس به لوايح چهار گانه دانست و گفت: اما نقطه ضعف مجلس را در چند مطلب مي دانم؛ يکي موضوع لوايح چهار گانه است، که دولت به مجلس آورده بود و مجلس بايد براي تصويب تصميم مي گرفت.
احمد سالک ايستادگي نکردن مجلس در برابر تشديد تحريم‌ها به واسطه برجام را يکي از نقطه ضعف‌هاي مجلس خواند و گفت: به طور مثال، در برجام شاهد بوديم که آثار وجودي برجام بايد ضعف و از بين بردن تحريم ها باشد، اما اين چنين نبود و باعث تشديد تحريم ها شد. جايي که مجلس بايد در اين موضوع محکم مي ايستاد، ايستادگي نکرد و به نظر من اين نقطه ضعف مجلس بود.
در ادامه با عبدالرضا مصري، نماينده کرمانشاه و مهرداد لاهوتي، نماينده لنگرود در اين رابطه گفت‌وگو کرديم.
عبدالرضا مصري عملکرد مجلس را وابسته به وجود فراکسيون اکثريت دانست و گفت: اگر در ترکيب مجلس گروه اکثريت و اقليت وجود داشته باشد نتايج مباحث بهتر مي شود، و به دليل ساختاري که اکنون در مجلس وجود دارد مقداري تصميم گيري ها سخت است زيرا امکان نظردهي فراکسيون ها و به توافق رسيدن کم و بيشتر اوقات، نظرها خنثي کننده يکديگر هستند.
مصري افزود: از آن جا که نظام پارلماني، دستوري نيست و برمبناي راي گيري است چنين مشکلاتي وجود دارد، به همين دليل با يک راي نتيجه راي‌گيري تغيير مي کند.
نماينده کرمانشاه با بيان اينکه تحريم ها بر عملکرد مجلس تاثير گذاشته است، ادامه داد: همچنين مشکلات کشور در حوزه هاي مختلف مانند تحريم ها بر مجلس اثر گذاشته است و از طرف ديگر مردم خواسته هاي به حقي درمورد سختي معيشت دارند و از مجلس انتظار دارند براي حل آن ها حرکتي بکند.
وي اذعان داشت: دولت‌ها بايد لايحه هاي اقتصادي به مجلس بياورند و از طريق لوايح کمک به حل مشکلات کنند؛ اما متاسفانه هيچ لايحه‌اي از طرف دولت براي حل معضلات اقتصادي و معيشت مردم به مجلس تقديم نشده است؛ بعضي ها فکر مي کنند مجلس بايد خودش براي حل مشکلات اقدام کند اما مجلس هر طرحي که بار مالي داشته باشد را تصويب کند، شوراي نگهبان آن را رد مي کند به همين دليل بايد حتما از طريق لايحه اقتصادي دولت باشد. لذا در اين رابطه موفقيت بسياري حاصل نشده است.
عبدالرضا مصري ضمن تاکيد اين که وقتي دولت راهکاري براي حل مشکلات ندارد مجلس هم به بررسي قوانين معمولي مي پردازد، ابراز کرد: البته مجلس براي مشکلات معيشتي بسيار تلاش کرده است و کميسيون ها و صحن فعال‌اند، اما اصلي ترين مشکل مردم، معيشت است که اگر دولت عزمي بر رفع مشکل نداشته باشد، که دارد اما راهکاري ارائه نداده است، طبيعتا مجلس هم به قوانين معمولي رسيدگي مي کند.
وي در پايان گفت‌وگو دولت ناکارآمد را دليل ناکارآمدي مجلس دانست و تاکيد کرد: زماني که دولت ناکارآمد باشد مجلس هم مقداري ناکارآمد مي شود؛ دولت‌هايي که فعال اند مجلس هم فعال مي شود.
و در پايان مهرداد لاهوتي، عملکرد قوي مجلس دهم را سامان دادن به لايحه بودجه و تصويب قانون حداکثر توان توليد داخل خواند و در گفت‌وگو با رسالت تشريح کرد: يکي از نقاط قوت مجلس سامان دادن لايحه بودجه و قانون حداکثر توان توليد داخل بود، زيرا سازمان هاي دولتي را به استفاده از محصولات داخلي محدود کرد.همچنين مجلس در قانون گذاري، علي رغم فشارهاي بيروني و دروني براي برخي قوانين يا پيوستن به کنوانسيوني خاص، قدرت لازم تصميم گيري را داشت و اين از نکات مثبتش است.
وي ضعف مجلس دهم را در حوزه نظارت دانست و گفت: نقاط ضعف مجلس کاملا مشهود هستند، مجلس دو وظيفه دارد؛ يکي قانون گذاري و ديگري نظارت بر اجراي قانون؛ ما همواره نظارت را با کمي داد و فرياد و نطق در مجلس اشتباه مي گيريم، مجلس ناظري قوي نيست، به طور مثال دولت امسال ۱۳ ميليارد دلار ارز ۴۲۰۰ توماني به مردم داد، و موضوع تخلفات و رانت ها پيش آمد. مجلس بايد فکري درمورد نظارت کند زيرا اهرمي مثل ديوان محاسبات را در اختيار دارد و مي تواند اين نظارت را جدي تر کند.
اين نماينده افزود: همچنين حجم کاري نمايندگان براي قانون گذاري زياد است؛ ما نبايد اين مقدار حجم قانون گذاري داشته باشيم. حدودا بالاي ۳۰ درصد از قانون گذاري هاي ما تهديد است و نبايد اين اتفاقات بيفتد.
لاهوتي حجم زياد قانون گذاري را يکي ديگر از مشکلات مجلس دهم خواند و توضيح داد: اين حجم از قانون گذاري هيچ جاي دنيا نيست، ما صبح تا غروب در مجلس مي نشينيم و قانون تصويب مي کنيم، يک‌بار به لاريجاني گفتم ابتداي دوره، کميسيون ها ۱۳ طرح مشترک با دولت در بياورند و به صورت يک بسته يا بيشتربه مجلس ارائه دهند، اينگونه حاصل کار هر کميسيون ابتداي سال مشخص مي شود.
وي در پايان گفت که تمام مشکلات به نظارت برمي گردد، مجلس و ديوان محاسبات بايد بر اين بخش کار کنند، اگر مجلس درست در راهش حرکت کند بسياري از بي‌اعتمادي ها در جامعه حل خواهد شد.