|نفيسه امامي|
ايران هفته گذشته از ورود يکي از بازرسان آژانس به سايت غني سازي نطنز جلوگيري کرد و علت اين اقدام ايران نگراني از احتمال همراه داشتن مواد مشکوک عنوان شده بود. اين در شرايطي است که به طور معمول همه بازرسان و وسائل همراه آنان در بدو ورود به هر يک از سايت‌هاي هسته ‌اي مورد تفتيش و کنترل قرار مي‌ گيرند.
کورنل فروتا، مدير کل آژانس بين المللي انرژي اتمي در پايان نشست شوراي حکام اين سازمان در هفته گذشته با انتشار بيانيه اي تأکید کرد: «ممانعت از خروج يک بازرس پذيرفتني نيست و نمي بايست اتفاق مي افتاد.» بعد از انتشار اين بيانيه، کاظم غريب آبادي، نماينده ايران در سازمان بين المللي انرژي اتمي اعلام کرد: «بقاياي يک ماده انفجاري با منشأ نيترات در جريان کنترل ورودي تأسيسات نطنز يافت شده که به بازرس اخراجي مربوط مي شود. » نماينده ايران همچنين دستگيري بازرس ياد شده در ايران را تکذيب کرد و مدعي شد که وي به‌رغم درجريان بودن تحقيقات درباره اين پرونده، اجازه خروج از کشور را دريافت کرده بود.
اما اين مسئله با جوگيري مسموم از سوي دولتمردان و رسانه هاي غربي دنبال شد. وزير خارجه آمريکا در پيامي توئيتري درباره بازداشت بازرس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تأسیسات نطنز ابراز نگراني کرد و مدعي شد که ايران در تلاش براي باج خواهي هسته ‌اي است. جکي والکوت، نماينده آمريکا در شوراي حکام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيزبازداشت يک بازرس آژانس در ايران را تحريکي گستاخانه دانست که بايد پيامدهايي براي انجام آن در نظر گرفته شود.
نماينده اتحاديه اروپا در شوراي حکام نيز در نشست اضطراري روز پنج‌شنبه در وين درباره اين اقدام ايران گفت: «ما از اتفاقي که براي يک بازرس آژانس انرژي اتمي در ايران افتاده، بسيار نگرانيم و از ايران مي‌ خواهيم تا در چارچوب تعهداتش اجازه دهد بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي وظايف خود را انجام دهند.» تمامي اين اظهارات در حالي بيان مي شود که بازرس آژانس داراي محتوياتي غيرممنوع بوده که اجازه ورود آن را به داخل تأسیسات نطنز نداشته است اما غرب از اين موضوع هياهوي رسانه اي را در مجامع بين المللي به راه انداخته است.
نکته قابل توجه شايد اين باشد که از زمان امضاي توافق هسته‌ اي براي اولين بار، تهران دست به بازداشت و اخراج يک کارمند آژانس بين المللي انرژي اتمي مي ‌زند، آن هم در زماني که ايران چهارمين مرحله از اقدامات گام به گام خود براي کاهش تعهدات برجامي را آغاز کرده است.
فريدون عباسي فيزيکدان و رئيس سابق سازمان انرژي اتمي ايران در گفت‌و‌گو با «رسالت»، نفوذ کشورهاي متخاصم با ايران در سازمان هاي مختلف را در راستاي ضربه زدن به کشور توصيف کرد و گفت: «کشورهاي متخاصم و به خصوص رژيم صهيونيستي در مجامع بين المللي نفوذ بسياري دارند و به کارمندان سازمان ها کمک مالي مي کنند
و به آنها تجهيزات خاصي مي دهند. نبايد تصور شود آژانس بين المللي انرژي هسته اي يا سازمان ملل متحد، زير نفوذ سرويس هاي امنيتي بيگانه نيستند، بلکه بايد توجه داشت که آنها مأمور کشور خود و کشورهايي که آنها را جذب کرده اند، هستند.»
وي ادامه داد: «سرويس هاي جاسوسي از مليت هاي مختلف افرادي را در اختيار دارند. کشوري مانند ايران که از سالهاي گذشته پرونده اي از اتهامات را دارد، بايد بر افرادي که خارج از کشور به تأسیسات هسته اي وارد مي شوند، نظارت کافي داشته باشد تا مواد آلوده اي را به سايت هاي ما وارد نکنند و از اين طريق بتوانند کشور را متهم کنند.»
عباسي بر صحت گزارش هاي آژانس انرژي اتمي ايران تأکید کرد و افزود: «ما به گزارش سازمان هاي داخلي اطمينان داريم و نه به گزارش آژانس بين المللي انرژي اتمي و اصل را بر صحت گزارش هاي سازمان انرژي اتمي ايران مبني بر اينکه بازرس آژانس مواد آلوده اي را به همراه داشته است، مي گذاريم. کشورهاي متخاصم از وضعيت پيش آمده استفاده کرده و جوسازي هاي مسموم انجام مي دهند، چراکه يکي از جاسوسان آنها به دام افتاده است. آنها استفاده ژورناليستي و جنجالي از اين خبر مي کنند تا آن را به اين شکل جلوه دهند که ايران با مأموران آژانس همکاري نداشته است.
رئيس سابق سازمان انرژي اتمي ايران ادامه داد: «دستگاه هاي اندازه گيري و تصويربرداري تأسیسات هسته اي در برابر برخي مواد حساسيت بالايي دارد. در ورودي مراکز حساس که بايد امنيت آنها بيشتر رعايت شود، نيروهاي امنيتي تجهيزات خاصي را دارا هستند که کنترل بالا بر مراکز داشته باشند. گاهي کيف اشخاص داراي محتويات موادي است که تصور نمي شود مشکل زا باشد، در حالي که شايد ماده مزبور در مراکز ديگر مشکل ساز نباشد. بازرس اخير آژانس بين المللي انرژي اتمي، موادي حاوي نيترات را به همراه خود داشته که قابليت انفجار دارد و ورود آنها به تأسیسات هسته اي ممنوع است. »
عباسي با بيان اينکه مأموران آژانس را بايد از دو جهت مورد نظارت قرار داد، گفت: «جهتي که اکنون در دستگاه هاي اجرايي ما حاکم است، يعني غرب و آمريکا قابل اعتمادهستند و بايد با آنها مذاکره کرد و جهت دوم اينکه ماهيت و ذات آنها را فريبکار بدانيم زيرا جاسوسي براي کشور خود و کشورهاي وابسته انجام مي دهند. معتقدم جهت گيري دوم در کشورهاي غربي آژانس وجود دارد بنابراين بايد دقت لازم را داشته باشيم زيرا آنها در خدمت سرويس هاي بيگانه هستند حتي اگر خودشان مستقيم جاسوس نباشند زيرا احتمال اينکه اطلاعات آنها در اختيار مراکز ديگر قرار بگيرد، وجود دارد.»
وي با تأکید بر اينکه آژانس بين المللي انرژي اتمي مرکز امني نيست، گفت: «در آنجا هر اطلاعاتي مي تواند هک شود. چه کسي مي داند سيستم ديتا سنتر مرکز چگونه ايجاد شده و اصلا در کنترل چه کساني قرار دارد و يا انتخاب مديران آژانس بر چه مبنايي انجام مي گيرد؟ هرچند که بي طرفي در انتخاب اين افراد وجود ندارد.»
*عدم رعايت قواعد بين المللي توسط آژانس
با توجه به رعايت نشدن مقررات از سوي بازرس آژانس بين المللي انرژي اتمي، ايران مي تواند از حق قانوني خود در بازجويي و حتي اخراج بازرس آژانس استفاده کند و اقدام اخير ايران را نمي تواند بر خلاف مقررات قلمداد کرد.
الهام امين زاده معاون حقوقي سابق رئيس جمهور در گفت و گو با «رسالت» درباره اقدام حقوقي ايران در مواجه با اقدامات متخاصمانه در تأسیسات هسته اي گفت: «نيروهاي آژانس نيروهاي بي طرف و حرفه اي هستند که اگر اين دو مؤلفه را رعايت نکنند، نيروهايي در اختيار کشور يا سازماني محسوب مي شوند که اهداف خاصي را دنبال مي کنند. به همين علت اگر اين شرايط مدنظر قرار نگيرد، کشور ميزبان مي تواند با توجه به خراب کاري احتمالي و گرفتن اطلاعات و ارسال اخبار محرمانه براي کشورهاي متخاصم، اجازه ورود آنها را به کشور يا تأسیسات مورد نظر ندهد.»
وي افزود: «هر بازرس آژانس بين المللي انرژي اتمي ملزم به بي طرفي و امانتداري است و حق داشتن هيچ گونه هدف سوئي براي ايجاد اختلال در تأسیسات هسته اي را ندارد در حاليکه بازرسان در بعضي از کشورهاي دنيا، محموله اي را در تأسیسات هسته اي منتقل مي کنند و سپس ادعا مي شود درصدها و قواعد آژانس رعايت نشده است. با اين وجود کشور ميزبان مي تواند نهايت دقت را داشته باشد و خود را از مظان اتهام دور نگه دارد.»
امين زاده اضافه مي کند: «رفتار ايران در قبال بازرس آژانس بين المللي هسته اي رفتار درستي بوده چراکه آنها قواعد متعلق به بازرسان را رعايت نکرده اند.»
جنگ رسانه اي و هياهوي غرب در برخورد ايران با بازرس خاطي آژانس بين المللي انرژي هسته اي مي تواند ناشي از کاهش تعهدات برجامي ايران و بازگشت به چرخه هسته اي باشد، تا از اين حربه براي تحت فشار قرار دادن ايران استفاده شود.
*جنگ رسانه اي و برخورد خصمانه با ايران
سعيد خزاعي کارشناس سياسي و رئيس انجمن آينده نگري در گفت و گو با «رسالت» گفت: «طبق قوانين NPT و روح قوانين حاکم بر آن، هر کشورعضو آژانس مي تواند بر بازرسان آژانس نظارت داشته باشد و بازرسي را رد و بازرس ديگري را جايگزين کند. در پروتکل الحاقي آژانس هم چنين نکته اي لحاظ شده اما بايد از طريق مذاکره اين روند طي شود. رابطه بازرس قبلي که آژانس براي تأسیسات ايران انتخاب کرده بود، با سازمان هاي اطلاعاتي غرب مشخص شد و اين موضوع به اطلاع آژانس رسيده بود بنابراين از گذشته، ايران بر بازرسان آژانس نظارت داشت زيرا حملات سايبري و جاسوسي براي تأسیسات ايراني اتفاق افتاده بود.»
وي به راه اندازي هياهوي رسانه اي غرب در برخورد ايران با بازرس آژانس بين المللي انرژي اتمي، افزود: «اتحاديه اروپا و آمريکا تصور مي کردند با پر کردن قلب رآکتور هسته اي از سيمان يا تعطيلي فردو به زودي امکان بازگشت ايران به چرخه هسته اي وجود نداشته باشد، اما وقتي ايران مجددا وارد فاز جديدي از فعاليت هاي هسته اي مي شود، بايد زمينه هاي ذهني را ايجاد کنند تا واکنش هاي غرب را در اين مورد برانگيزد.»
اين کارشناس سياسي معتقد است: «جنگ رسانه اي و برخورد خصمانه با ايران، واکنش به بازگشت ايران و زمينه ساز براي فشارهاي سياسي و اقتصادي به ايران تلقي مي شود تا کشور را تحت فشار قرار بدهد که در اجراي گام هاي برون رفت از برجام ملاحظاتي را داشته باشد.»
خزاعي با اشاره به خروج جزئيات و اطلاعات سايت هاي ايران به خارج، افزود: « آژانس به عنوان نهادي فني بايد همه اطلاعات بازديدها و مصاحبه ها را محرمانه نگه دارد اما اين کار را انجام نداده بود و ايران مراتب نارضايتي و اعتراض خود را اعلام کرده بود. ايران به دليل عدم رعايت آمريکا و اروپا به تعهدات شان در برجام، اقدام به کاهش تعهدات هسته اي خود کرد و بالطبع غرب هم از اين موقعيت سوءاستفاده کرده و جنگ رسانه اي به راه انداخت که ايران را با مشکلاتي همراه کند.»
اين استاد دانشگاه با بيان اينکه ايران همکاري کامل با بازرسان آژانس انجام داده است، گفت: «به رغم آنکه کشورهاي عضو NPT ملزم نيستند بالاجبار پروتکل الحاقي را اجرا کنند، اما ايران به دليل نشان دادن حسن نيت آن را پذيرفت. ايران در ميان کشورهاي عضو آژانس بيشترين تعداد بازرسان را پذيرفته و همه شواهد نشان دهنده همکاري ايران با آژانس است، اما آمريکا و غرب با راه انداختن جنگ رسانه اي به دنبال تحت فشار قرار دادن ايران هستند. اين احتمال نيز وجود دارد که آنها به دنبال خرابکاري در تأسیسات هسته اي باشند همان طور که در گذشته اين اتفاق در ديگر کشورها رخ داده است.»
خزاعي در پايان سخنانش چنين گفت: «فشارهاي تبليغاتي آژانس و آمريکا در واکنش به تلاش هاي ايران با توجه به راه اندازي دستگاه هاي IR7 و تأسیسات فردو است. اما آنچه که مهم است و بايد آژانس در نشست هاي دوره اي خود بيان کند، همکاري ايران با اين سازمان است.»