«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با شبکه «تی. آر. تی» ترکیه گفت از نظر تهران راه‌حل برطرف کردن نگرانی‌های امنیتی مرزی آنکارا، حمله به سوریه نیست.

ظریف در این مصاحبه درباره راهکار پایان دادن به بحران سوریه توضیح داد: «امروز چیزی که بدان نیاز داریم، گفت‌وگوهای درون‌سوری، قانون اساسی بازنویسی‌شده و انتخابات بعدی که امیدواریم در ۲۰۲۱ برگزار شود. زمانی که با وزیر خارجه ترکیه صحبت کردم، پیش از انتخابات قبلی بود، اکنون برای انتخابات بعدی آماده شویم. به نظرم تشکیل کمیته بازنویسی قانون اساسی سوریه بسیار مهم و گام اول است که باید متعاقب آن اقدامات جدی از جمله تنش کمتر، انجام شود».

وی با بیان اینکه ایران خواسته ترکیه برای امنیت در مرزهای جنوبی‌اش را می‌پذیرد، اظهار داشت: «اما اعتقاد نداریم که این امنیت را می‌توان از طریق تهاجم و یورش به سوریه کسب کرد. ما گزینه‌های بهتری داریم. ما گزینه‌های بهتری به دوستان ترکیه‌ای خود پیشنهاد کردیم… مانند توافق آدانا. هم‌اکنون توافق آدانا بین ترکیه و سوریه وجود دارد. ما می‌توانیم کمک کنیم کُردهای سوری و دولت سوریه و ترکیه به یک تفاهم برسند مبنی بر اینکه نیروهای مسلح سوریه به همراه ترکیه از مرزها محافظت کنند. این روش بهتری برای کسب امنیت است».

مجری تی.آر.تی. از وزیر خارجه ایران پرسید «ایران به دنبال چه چیزی در سوریه است» و ظریف نیز پاسخ داد: «شش سال پیش که وزیر خارجه شدم، با آقای احمد داووداوغلو وزیر خارجه پیشین ترکیه در کنار رودخانه شرقی قدم زدم و به او یک طرح صلح چهاربندی پیشنهاد کردم؛ آتش‌بس فوری، گفت‌وگوهای درون-سوری، دولت فراگیر – که آن زمان خواستارش بودیم، و انتخابات».

ظریف با بیان اینکه ایران نظر ترکیه را درباره اینکه گروهک کُرد یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) شاخه‌ای گروهک تروریستی حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) است درک می‌کند، تصریح کرد: «اما ی.پ.گ نماینده تمام کُردهای سوریه نیست. کُردها و دولت سوریه می‌توانند با ترکیه به تفاهم برسند تا امنیت مرزها تامین شود. باور ندارم که از طریق تهاجم به یک کشور دیگر، دوستان ترکیه‌ای ما بتوانند برای خودشان امنیت به ارمغان بیاورند و همچنین باور ندارم که افزایش خشونت بتواند راهکار سیاسی که ایران، ترکیه و روسیه در تلاش برای حصول آن در سوریه بودند، به دنبال داشته باشد».

وی در بخش دیگری از مصاحبه در جواب مجری شبکه ترکیه‌ای که عملیات پهپادی مقاومت یمن علیه تاسیسات نفتی سعودی را «یازده سپتامبر سعودی‌ها» توصیف کرد، گفت: «قبل از هر چیز باید بگویم که یازده سپتامبر هم کار خود آنها بود زیرا پانزده نفر از نوزده رباینده هواپیما شهروندان سعودی بودند. پس [فقط حادثه آرامکو] یازده سپتامبر آنها نبود، [سعودی‌ها] یازده سپتامبر [اصلی] را خودشان شروع کردند».

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران ادامه داد: «اما در حقیقت، مردم [جهان] فراموش کرده‌اند که برای چهار سال و نیم، مردم یمن زیر بمباران مدام بودند، کودکان کشته شدند، معلول شدند، زنان و سالخوردگان… بیشتر تلفات در یمن غیرنظامی بودند، صدها هزار کشته، بیش از ۲٫۳ میلیون نفر از وبا رنج می‌برند، چیزی حدود بیست میلیون نفر – که بخش بزرگی از جمعیت یمن است – دچار سوءتغذیه شدند».

ظریف با پرسیدن این سوال که آیا انتظار می‌رود کسانی که تحت شدیدترین حملات هستند ساکت بایستند و هیچ پاسخی ندهند، خاطر نشان کرد: «حداقل این است که آنها به نحوی واکنش دادند که مردم بی‌گناه کشته نشوند و به یک پالایشگاه نفت حمله کردند. سوالی که باید پرسیده شود این است که چرا برای چهار سال و نیم، جهان درباره بی‌رحمی‌هایی که در یمن رخ داد ساکت بود؟ پس این یعنی مردم از نفت کمتر اهمیت دارند! زیرا حتی یک نفر هم در این [عملیات آرامکو] کشته نشد».

وی دلیل تلاش ریاض و کشورهای غربی برای مقصر دانستن ایران در حمله به تاسیسات نفتی سعودی را اینگونه بیان کرد: «زیرا می‌خواهند این حقیقت را که خودشان مشغول سلاخی مردم یمن و انجام جنایت‌های جنگی علیه آنها بودند، فراموش کنند. از آنجایی که آنها می‌خواهند از این حقایق چشم‌پوشی کنند و [عملیات را] به طرف‌های غیرمرتبط منتسب کنند، ایران را به این کار متهم می‌کنند».

وزیر خارجه ایران در پاسخ به ادعای مجری تی.آر.تی. درباره اینکه یمنی‌ها از فناوری چنان پیشرفته‌ای برای حمله و ردیابی نشدن آن توسط سامانه‌های پدافندی و راداری برخوردار نیستند، توضیح داد:‌ «اول اینکه حوثی‌ها مسئولیت [عملیات] را برعهده گرفتند اما [شما] در حال ساده‌سازی مشکل در یمن با منتسب کردن آن به حوثی‌ها هستید. یمن دولتی داشت که آن نیز تعداد بسیار زیادی سلاح داشت. تمام آن سلاح‌ها هم با پول سعودی‌ها خریداری شده بود. حال، با سرزنش کردن دیگری، مشکلات حل نمی‌شود».

ظریف ضمن تاکید بر اینکه خرید سلاح‌های پیشرفته آمریکایی توسط سعودی‌ها برای آنها امنیت به ارمغان نمی‌آورد، اضافه کرد: «اگر عربستان سعودی می‌خواهند امن باشد، بهترین راه این است که ابتدا جنگ در یمن را پایان دهد، روابط خوبی را با همسایگانش آغاز کند و به ایالات متحده اعتماد نکند. حتی آمریکایی‌ها هم روی [اسکناس] پول خود نوشته‌اند که ما به خدا اعتماد داریم! پس سعودی‌ها نباید بگویند که ما به آمریکا اعتماد داریم. آنها باید به خودشان، همسایگانشان و خدا اعتماد داشته باشند».

وی با بیان اینکه ایران همواره آماده بوده تا درباره هرچیزی با سعودی‌ها گفت‌وگو کند، اظهار داشت: «عربستان سعودی همسایه ماست. ما برای همیشه اینجا کنار هم خواهیم بود. ما انتخابی جز گفت‌وگو با یکدیگر نداریم و ما هم برای گفت‌وگو با سعودی چه مستقیم و چه با واسطه آماده بودیم. ما هیچوقت میانجی‌ها را رد نکردیم، از “نواز شریف” نخست‌وزیر پیشین پاکستان – که به ایران آمد و ما با آغوش باز از او استقبال کردیم – گرفته تا نخست‌وزیر اندونزی که در همان زمان به ایران آمد… رئیس‌جمهور روحانی در جلسه اخیر مجمع عمومی یک طرح را ارائه کرد و در آن از تمام هشت کشور حوزه خلیج فارس خواست تا برای بازگرداندن صلح به منطقه به گفت‌وگوها بپیوندند. نام آن نیز “امید” (HOPE) بود که در واقع اختصار “طرح ابتکار صلح هرمز” (Hormuz Peace Endeavour) است».

مجری تی.آر.تی. با اشاره به صحبت‌های روحانی، پرسید که امیدواری به خروج آمریکایی‌ها از منطقه‌ای که پنجاه درصد نفت جهان و چهل درصد گاز جهان را تامین می‌کند، چقدر واقع‌گرایانه است؛ و ظریف نیز اینگونه پاسخ داد: «آمریکایی‌ها برای سی‌وچند سال با تجهیزات نظامی بسیاری در این منطقه بودند… آیا امنیت داشتیم؟ این یک برهان غلط است».

ظریف همچنین نظر خود درباره «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا را بدین شکل بیان کرد: «بنظرم ترامپ نمی‌خواهد وارد جنگ شود، او نمی‌خواهد تنش‌ها را افزایش دهد اما او گمان می‌کند که می‌تواند با فشار آوردن به اهداف خود برسد. این روش شاید در بنگاه‌گری جواب دهد اما در تعامل با کشوری که سابقه تمدن هفت هزار ساله دارد جواب نمی‌دهد».

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با تاکید بر اینکه ایران نیز خواستار جنگ نیست، ادامه داد:‌ «ما هیچوقت جنگی را شروع نکردیم و سابقه ۲۵۰ ساله در دفاع از خود نداریم نه شروع جنگ. اگر به استقلال و تمامیت ارضی ما دست‌اندازی شود، از خودمان دفاع می‌کنیم. اما معتقدیم که در یک جنگ، همه بازنده هستند. هیچ برنده‌ای در جنگ وجود ندارد، یک طرف کمتر می‌بازد و طرف دیگر بیشتر. ما اینگونه برد و باخت در جنگ را مقایسه می‌کنیم، کسی برنده نمی‌شود… اما ما از جنگ فرار نمی‌کنیم».

وی درباره خروج ترامپ از توافق هسته‌ای ایران نیز گفت: «او را گمراه کردند که این یک توافق بد بود، کسانی که نمی‌خواستند ما هیچ توافقی داشته باشیم… این توافق به نفع جامعه بین‌المللی است. اما اروپایی‌ها باید کار بیشتری برای حفظ یکپارچگی خود انجام می‌دادند… ایران می‌تواند بدون توافق هسته‌ای ادامه بدهد اما آیا اروپا هم می‌تواند با این تصور عمومی که دیگر یک شریک قابل اعتماد در هر توافقی نیستند، به زندگی ادامه دهد؟»

ظریف سپس تاکید کرد که برجام قابل مذاکره مجدد نیست: «اما می‌توان آن را بهبود داد. بهبود دادن یک توافق با مذاکره مجدد آن متفاوت است… ما میز مذاکره را ترک نکردیم، میز همانجاست… قبلا هفت کشور پشت آن بودند اما اکنون شش کشور. آن جای خالی مربوط به ایران نیست، بلکه آمریکا».