دکتر محمد عارف، عضو هيئت علمي و دانشيار دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه رسالت با اشاره به جايگاه فعلي هنر تئاتر ايران گفت: شواهد نشان مي دهد که در سال هاي اخير شاهد افت شديد هنر تئاتر ايران بوده ايم. هنر تئاتر در حوزه هاي مختلف بومي، ملي، مذهبي، دفاع مقدس و حتي تئاتر بين المللي فجر هم افت مشهودي کرده است. البته منتقدان و متخصصان اين حوزه نيز بارها اين موضوع را هم مطرح کرده اند.

اين منتقد برجسته سينما و تئاتر، سال ۹۷ را بدترين دوره تئاتر ايران دانست و تصريح کرد: عوامل مختلفي سبب ضعف تئاتر در ايران شده است که مي توان به عواملي همچون ايجاد فراوان سالن هاي خصوصي تئاتر اشاره کرد. موضوعات و فرم هاي اجرايي تئاترهايي ويژه سرمايه داران، تئاترهايي با انگيزه هاي واهي حضور بازيگران زيباي دختر و پسر اشاره کرد که تماشاچيان خاصي را هم به سالن ها مي کشند. تئاترهايي که بيشتر به يک دورهمي خصوصي سلبريتي تبديل شده است.

دکتر عارف بيان کرد: در همايش ها و نشست هايي مختلف بارها اعلام کردم که تئاتر ايران افت کرده است و اين خطر جدي وجود دارد که در سال هاي آينده هم اوضاع بدتر بشود.اين انسان شناس فرهنگي و عضو شوراي عالي هنر بين المللي تئاتر مقاومت گفت: بن مايه اصلي تئاتر در سراسر دنيا و از سده پنجم پيش از ميلاد در يونان “ادبيات نمايشي” يا “نمايشنامه” است. در حالي که در دوره پيشين جشنواره بين المللي تئاتر فجر متاسفانه به اين موضوع مهم به شدت حمله شده تا جايي که مسئولان امر نمايشنامه را که رکن اصلي تئاتر است، ناديده گرفته اند.

وي در ادامه افزود: عواملي وجود دارد که آگاهانه يا نا آگاهانه در حال تخريب بن مايه هاي تئاتر ايراني هستند.

پژوهشگر برتر هنر دانشگاه هاي ايران گفت: در حال حاضر در تئاتر ايران بن مايه ملي، اساطيري، قرآني، بومي، قومي مذهبي و تاريخي وجود ندارد و فقط يک سري عوامل ناشي از حوادث روزمره است که به اين حوزه وارد شده، تن پوش اجتماعي گرفته و يا اينکه اغلب کارگردانان متون خارجي را کار مي کنند.

اين منتقد برجسته با اشاره به اين که پرداختن به نمايشنامه خارجي آفت بزرگي براي تئاتر ايران است؛ تصريح کرد:پرداختن به نمايشنامه هاي خارجي گاهي ممکن است متناسب با فرهنگ ايراني نباشد که علاوه بر مردم، نمايشنامه نويسي ايراني را هم نابود مي کند.‌ گاهي نيز کارگردانان ايراني نمايشنامه هاي خارجي را به اسم خود مي نويسند و نام اين کار خود را دراماتورژي، يا اقتباس و يا هر عنواني ديگر مي گذارند. اين آفت بزرگي براي ادبيات نمايشي و نمايشنامه نويسي ايران است.وي ادامه داد: خودشان هم به اين موضوع اذعان دارند و مدام هم بدون تخصص لازم نمايشنامه مي نويسند و اجرا مي‌کنند.آن ها افرادي خودخواه هستند که بدون تعهد و توجه به فرهنگ و تمدن ايران و ادبيات نمايشي ايراني با کارهاي غيرقانوني ميانبرهايي براي ارتقاي خود مي زنند.نامزد قلم طلايي بين المللي فيلم هاي سينمايي مقاومت با اشاره به اين که در حوزه مطالعاتي تئاتر فقير هستيم گفت:جاي تاسف است که در تئاتر ايران مطالعه عميق صورت نگرفته است و مطالعات مردم شناسي، انسان شناسي اجتماعي و سياسي، مردم شناسي فرهنگي و سياسي مغفول مانده است.

پژوهشگر برتر دانشگاه هاي ايران گفت: در سال هاي اخير نگاه هاي سطحي نسبت به جامعه صورت گرفته، ادبيات نمايشي را به‌سوي سياه نمايي سوق داده اند و ساختار ادبيات نمايشي را سطحي کرده اند و تنها در راستاي ثروت اندوزي و سرمايه داري و کسب شهرت هاي کاذب حرکت داده اند.

وي با انتقاد از بي توجهي مسئولان فرهنگي به نمايش و فرهنگ و هنر در جامعه کنوني گفت: توجه مديريتي نيز به ديدن نمايش ها توسط عموم مردم وجود ندارد. مردم ايران در سطح کشور و حتي در شهرستان ها از ديدن آثار مختلف نمايشي محروم هستند و تنها به يک هفته خلاصه مي شود.نويسنده کتاب کميجان، از نبود نمايشنامه مناسب در حوزه دفاع مقدس نيز گلايه کرد و گفت: متاسفانه در طول چهل سال انقلاب اسلامي هنوز يک اثر نمايشي دفاع مقدس که ساختار دراماتيکي داشته باشد و تصويري درست از فرهنگ مردم در دوران دفاع مقدس يا اسرا و شهدا که قابل ارائه و قبول تئاتر جهان باشد، نوشته نشده است .وي افزود: پرسش بزرگي مطرح است مبني بر اين که چگونه در کشور ايران، زمينه هاي مختلف نظامي، پزشکي، ورزشي و… پيشرفت کرده، اما هيچگونه نشانه اي از ادبيات نمايشي قابل توجهي وجود ندارد.عارف با بيان اين که سينماي ايران با اينکه داراي افت و خيز فراواني است اما در جهان برند شده؛ گفت: سينماي ايران توانسته فرهنگ مردم ايران را به عنوان يک برند و يک الگو به جهان بشناساند و ايران را داراي تعريف درست از سينماي تمدن محور ايراني را به جهان معرفي کند.اين عضو هيئت علمي دانشگاه تصريح کرد: البته سينما در سطح جهاني افت و خيز هم داشته گاهي اسکار را بدون دليل درست به يک فيلم مي دهند چون اسکار بيشتر جنبه سياسي به خود گرفته است و گاهي حق سينمايي جاودانه را نمي دهند، اما با اينحال سينماي ايران به آبروي مدني مردم ايران تبديل شده است. اين منتقد برجسته با تاکيد بر اين نکته که سينما يک آبروي هنري براي جامعه هنرنمايشي ايران است گفت:سينما نسبت به تئاتر تاحدودي تکليف مشخص‌تري دارد چون معرفت انسان شناسي ايراني در سينما بهتر صورت گرفته است و فرهنگ ايراني به درستي شناخته شده است.

دکتر عارف با انتقاد از برخي فيلم هاي سينمايي اخير گفت: فيلم سينمايي “همه مي دانند” اصغر فرهادي، يکي از کارهاي بد و ضد فرهنگ اجتماعي خانواده اي غربي با ساختار ضعيف است که در حد يک تله فيلم معمولي است و از لحاظ محتوايي هم در هيچيک از محدوده هاي سينماي فاخر مردمي جايگاهي پيدا نخواهد کرد. اين انسان شناس هنر و عضو هئيت علمي دانشگاه ادامه داد: سينماي ايراني با تمام افت و خيزهايي که دارد از تلاش براي ايران شناسي و ايران نگاري و توجه به علاقه مردم تا حدودي به درستي خدمت کرده است.

وي افزود: مردم در سال ۹۷ نگاه متفاوت تري نسبت به سال هاي قبل به سينما داشتند. در سال هاي قبل در مقابل ژانرهاي جديد گارد مي گرفتند اما در سال جاري نسبت به فيلم هايي سياسي هم علاقه بيشتر نشان دادند هرچند همچنان مردم بيشتر به سمت فيلم هاي طنز و کمدي رفته اند حتي اگر ادبيات مناسبي نداشته باشند.عارف بيان کرد: در حال حاضر خوشبختانه ژانر سياسي هم جايگاه ويژه اي در بين مردم پيدا کرده و اين نشان از بلوغ اجتماعي مبتني بر گذر از طنز در راستاي نشاط فرهنگي است. اين ژانر سبب شکوفايي ذهن مردم و روشنگري مي شود تا جايي که عوامل اين نوع فيلم ايدئولوژي خود را در بين مردم مطرح کنند و به بيان ديدگاه‌هاي سياسي و ديني در رقابت هاي علوم انساني قرار دهند و جامعه را پويا کنند .

اين پژوهشگر برتر هنر دانشگاه‌‌هاي ايران؛ با اشاره به جشنواره فيلم فجر گفت: علاقه‌مندي‌هاي متفاوتي پشت پرده جشنواره وجود دارد. گاه سرمايه گذاران و يا جناح هايي هستند که علاقه‌مندند افکار خود را از طريق سينما ارائه کنند که همين امر سبب تشتت و پراکندگي نگاه قضاوتي به جشنواره امسال شد که اثراتش در اختتاميه مشهود بود.

عارف در پايان خاطرنشان کرد: در جشنواره فيلم فجر ۹۷ جوان شناسي و سينماشناسي به درستي صورت نگرفت. جشنواره فجر بايد داراي کمال و پختگي باشد و مجددا بايد شکوه جهاني خود را پيدا کند همانطور که در سال هاي قبل با مضامين انساني و کرامت اجتماعي فرهنگي انسان ايراني جايگاه و اعتبار بين المللي داشت اما امسال اتفاق خاصي نيفتاد.