چين همواره يکي از شرکاي تجاري مطمئن با ايران محسوب مي شود و اجماع نظري کلي در ميان دولت هاي قبلي و فعلي در کشور براي انجام مبادلات تجاري با چين وجود داشته است. آمار و ارقام تجارت خارجي سال ۹۷ از پرچمداري اين کشوردر ليست تجارت خارجي ايران روايت مي‌کند که در طول ساليان گذشته، بارها شاهد اين اتفاق بوده ايم. چين با ۱۹ ميليارد و ۵۳۳ ميليون دلار مبادله تجاري، بزرگ‌ترين شريک تجاري ايران محسوب مي‌شود.
اين کشور در شرايط تحريم‌هاي آمريکا و قطع روابط تجاري اروپا، نقشي دوچندان در اقتصاد ايران دارد بااين‌حال، آمارها نشان مي‌دهد در ماه‌هاي اخير حجم تجارت ايران و چين کاهش يافته و هنوز موافقت‌نامه‌اي که بعد از امضاي برجام در راستاي بالا بردن سطح تبادلات تجاري ميان دو کشور به امضا رسيده، به‌طور جدي عملياتي نشده است.
مجيد رضا حريري رئيس اتاق بازرگاني ايران و چين در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به برنامه ۲۵ ساله بلندمدت مبادلات تجاري با چين گفت: بعد از توافق برجام و در زمان سفر رئيس‌جمهور چين به ايران، موافقت‌نامه جامع همکاري بين دو کشور امضا شد که تحت تأثير برجام بود اما عمليات اجرايي مناسبي براي آن تعريف نشد. اين موافقت‌نامه بعد از گذشت سه سال، معطل مانده بود اما در سفري که رئيس مجلس ايراني در دي‌ماه سال قبل به چين داشت، حامل پيامي از مقام معظم رهبري و رئيس‌جمهور براي آغاز همکاري‌ها داشت تا اينکه در سفر اخير ظريف به چين، پيش‌نويس اين برنامه بلندمدت ارائه شد.
وي اضافه کرد: علاوه بر موافقت‌نامه جامع همکاري، موافقت‌نامه ديگري به تأييد رسيد که طي ۱۰ سال، ۶۰۰ ميليارد دلار ميان دو کشور مبادله تجاري انجام شود. اما تحريم‌ها مبادلات فعلي ما را نسبت به قبل پايين‌تر آورده است. ما رکورد ۵۲ ميليارد دلار تجارت ساليانه با چين داشته‌ايم که از سال ۲۰۱۶ تاکنون حجم مبادلات کاهش پيداکرده و به حدود ۳۰ ميليارد دلار رسيده است.
حريري با تأکيد بر اينکه چين براي همکاري با ايران همواره آمادگي داشته است، گفت: بعد از خروج آمريکا از برجام، رئيس‌جمهور، وزير امور خارجه، وزير بازرگاني و سخنگوي دولت چين به‌طور مکرر اعلام کردند از تحريم‌هاي آمريکا تبعيت نمي‌کنند و در چارچوب برجام با ايران همکاري مي‌کنند اما شرکت‌هاي چيني که شرکت‌هاي بين‌المللي هستند، احتياط مي‌کنند زيرا بازار بزرگي مانند آمريکا، بازار مهمي محسوب مي‌شود و شرکت‌ها نمي‌توانند روابطشان با آمريکا را تحت تأثير ارتباط با ايران قرار دهند.
وي تصريح کرد: راهکارهاي جديدي مي‌توان براي توسعه همکاري‌ها ميان دو کشور يافت و اين اراده ميان دو کشور وجود دارد. چين از معدود کشورهايي است که جناح‌هاي مختلف در کشور براي همکاري با آن توافق دارند. علاوه بر جناح‌هاي سياسي، همه دولت‌ها از دوران رياست جمهوري هاشمي رفسنجاني تاکنون نيز از ارتباط با چين استقبال مي‌کنند. در سفر رئيس‌جمهور اين کشور به ايران نيز مقام معظم رهبري از توسعه ارتباط با چين حمايت کردند و اين مسئله نشان مي‌دهد منع سياسي براي مبادلات تجاري وجود ندارد.
رئيس اتاق بازرگاني ايران و چين، شريک اول تجاري ۱۳۰ کشور در دنيا را چين اعلام کرد و گفت: از حدود هشت سال قبل اين کشور شريک اول تجاري ايران محسوب مي‌شود. باوجوداينکه طي چند سال اخير سهم ما از تجارت جهاني به‌شدت کاهش پيداکرده اما هنوز چين، شريک تجاري ۲۵ درصد از تجارت خارجي ما اعم از نفتي و غيرنفتي محسوب مي‌شود و بزرگ‌ترين خريدار نفت و کالاهاي غيرنفتي ايران است.
وي با رد اين نکته که دلايل سياسي مهم‌ترين عامل مبادلات تجاري ايران و چين محسوب مي‌شود، گفت: در اين صورت اکنون نيز بايد مبادلات بالاي تجاري ميان ايران و روسيه ايجاد مي‌شد زيرا اين کشور هم‌پيمان سياسي ماست. اقتصاد ايران فروش مواد اوليه و انرژي به دنياست که مکمل اقتصاد چين به‌حساب مي‌آيد. اين کشور بزرگ‌ترين کشور خريدار مواد اوليه و انرژي در دنياست و ما نيز جزو عرضه‌کنندگان عمده مواد اوليه و انرژي هستيم. چين قبل از تحريم‌هاي دور اول در سال‌هاي ۹۱ و ۹۲، بعد از تحريم‌هاي دور اول، در جريان مذاکرات برجام، بعد از امضاي برجام و حتي در زمان خروج آمريکا از برجام بزرگ‌ترين شريک تجاري ما بود.
حريري با اشاره به درج خبري مبني بر سرمايه‌گذاري ۲۸۰ ميليارد دلاري چين در حوزه نفت و گاز ايران گفت: اين خبر موثق و مطمئن نيست و منبع آن روزنامه‌اي آمريکايي است که از سوي طرف ايراني و چيني تأييد نشده و مي‌تواند شيطنت سياسي محسوب شود. در اين خبر مشخص نيست سرمايه‌گذاري ۲۸۰ ميليارد دلاري براي چه مدتي در نظر گرفته‌شده است. ضمن اينکه گنجايش سرمايه‌گذاري صنعت نفت و گاز ما به ۲۸۰ ميليارد نمي‌رسد. چراکه سرمايه‌گذاري در اين حوزه با برداشت از مخازن متفاوت است.
وي با اشاره به تحريم‌هاي کالاهاي چيني توسط آمريکا و جنگ تجاري ميان دو کشور گفت: چين بازار آمريکا را در اختيار دارد و اين دو کشور نزديک به ۷۰۰ ميليارد دلار در سال با يکديگر مبادله مي‌کنند که در حدود ۱۶۰ ميليارد دلار کالاهاي آمريکايي به چين و مابقي صادرات کالاهاي چيني به آمريکاست. چين سالانه بيش از ۲۲۰۰ ميليارد دلار در سال به ديگر کشورها صادرات دارد.
حريري درباره جنگ تجاري ميان آمريکا و چين و تأثيرگذاري آن در مبادلات تجاري با ايران، گفت: جنگ تجاري ميان چين و آمريکا مي‌تواند اثرات سياسي براي ايران به همراه داشته باشد اما اثر اقتصادي به شکل واقعي ندارد زيرا حجم مبادله تجاري ميان آن دو کشور ۷۰۰ ميليارد دلار و مبادله ايران و چين در حدود ۳۰ ميليارد دلار است. بنابراين ما در اين دعوا نمي‌توانيم جايگاه تأثيرگذاري داشته باشيم.
رئيس اتاق بازرگاني ايران و چين در پايان سخنانش بيان کرد: اين اختلاف مي‌تواند در قيمت نفت در دنيا تأثيرگذار باشد و آن را کمتر يا بيشتر کند. اگر چين نتواند به دليل فشارهاي آمريکا نفت توليد کند و بازارهايي را در دنيا از دست بدهد، بالطبع خريد نفت آن کشور کاهش مي‌يابد و در اين صورت قيمت نفت نيز سقوط مي‌کند.