|راضيه فراهاني|
دو‌شنبه شب امانوئل ماکرون رئيس‌جمهور فرانسه، بوريس جانسون نخست‌وزير انگليس و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، سه کشور موسوم به تروئيکاي اروپائي طي بيانيه‌اي مشترک مدعي شدند، ايران مسئول حمله هفته گذشته به تأسيسات نفتي شرکت سعودي آرامکو بوده است. در ادامه اين بيانيه آمده است: «حمله به آرامکو نشان مي‌دهد براي کاهش تنش‌ها نياز به ديپلماسي با مشارکت تمام طرف‌ها وجود دارد. ما همچنين از ايران مي‌خواهيم تا از اقدامات تحريک‌آميز بيشتر در خليج فارس اجتناب کند.» رهبران اروپايي در پايان بيانيه خود بحث مذاکرات مجدد بر سر برجام را پيش کشيده و اظهار داشته‌اند: «زمان آن رسيده است تا ايران مذاکرات بلندمدت درباره برنامه هسته‌اي و مسائل مرتبط با امنيت منطقه‌اي از جمله برنامه موشکي خود را بپذيرد.» اين بيانيه درحالي صادر شده است كه پيش از اين محمدجواد ظريف در پاسخ به ادعاهايي مبني بر اينکه ايران عامدانه نيروهاي يمني را براي حمله به عربستان ترغيب مي‌کند، خاطرنشان کرده بود: «با توجه به تجاوز سعودي‌ها به خاک يمن و کشتار غيرنظاميان اين کشور، يمني‌ها به‌اندازه کافي براي پاسخگويي به حملات عربستان انگيزه دارند و لازم نيست کسي آنها را تحريک کند.» پس از صدور اين بيانيه مايک پمپئو وزير خارجه آمريکا در پيامي توئيتري از فرانسه، انگليس و آلمان به دليل موج جديد اتهام‌ها عليه ايران تقدير کرد. وي در اين پيام نوشت: «از همه دوستان نزديک آمريکا شامل انگليس، فرانسه و آلمان براي اينکه به وضوح ايران را تنها مسئول اقدام جنگي عليه عربستان سعودي و تأثير آن بر منطقه و جهان معرفي کردند؛ سپاسگزارم.» پمپئو در ادامه مدعي شد: «اين به تقويت ديپلماسي و صلح منجر مي‌شود. از همه ملت‌ها مي‌خواهيم اقدامات ايران را محکوم کنند.»
محمدجواد ظريف وزير امورخارجه كشورمان نيز در پيام توئيتري نوشت: «از ماه مه (ارديبهشت) سال ۲۰۱۸ تا کنون سه کشور اروپايي (انگليس، فرانسه و آلمان) بدون اجازه آمريکا در اجراي تعهدات خود به برجام ناکام بوده‌اند.» وي افزود: «راه حل اين ناتواني، اراده جامع براي ايجاد مسير مستقل،‌عدم تکرار طوطي وار ادعاهاي پوچ آمريکا و عدم ناسازگاري با برنامه جامع اقدام مشترک است.» ظريف در پاسخ به ادعاي کشورهاي اروپايي براي توافق جديد هسته اي با ايران نيز نوشت: «هيچ گونه توافق جديدي پيش از پايبندي به توافق کنوني وجود نخواهد داشت.»
اين موضوع درحالي است كه حسن روحاني رئيس جمهور كشورمان براي شرکت در هفتاد و چهارمين اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل متحد و تشريح و تبيين مواضع ايران درباره آخرين تحولات منطقه‌اي و بين‌المللي دوشنبه شب وارد نيويورک شد و قرار است امروز چهارشنبه در اين مجمع به سخنراني بپردازد.
در اين سفر رئيس‌جمهور قرار است با كشورهايي از جمله كشورهاي اروپايي ديدار داشته باشد.
پس از صدور اين بيانيه انتظار مي‌رود روحاني از ديدار با سران كشورهاي تروئيكاي اروپا سرباز زند. برخي معتقدند اين ديدارها ممكن است پيش از سفر رئيس جمهور به نيويورك برنامه‌ريزي شده باشد، اما بايد توجه كرد وي براي حفظ عزت و جايگاه كشورمان نبايد تن به اين ديدارها دهد. اين درحالي است كه روحاني با ماکرون ساعتي پس از صدور اين بيانيه ديدار داشته است. به نظر مي رسد با صدور بيانيه تروئيكاي اروپايي وي بهانه‌اي براي ديدار با ديگر سران اين كشورها نداشته باشد تا عزت جمهوري اسلامي ايران حفظ شود.
حسين شريعتمداري، مدير مسئول روزنامه کيهان، درباره ملاقات روحاني با رئيس‌جمهور فرانسه در نيويورک طي گفت‌وگويي عنوان كرد: «ملاقات وي با ماکرون ساعتي پس از آن صورت گرفت که فرانسه، انگليس و آلمان با صدور بيانيه‌اي مشترک و بي آنکه هيچ سند و نشانه و يا قرينه‌اي داشته باشند، ايران را مسئول حمله به تأسيسات نفتي عربستان اعلام کرده بودند. وي ادامه داد: «کمترين انتظار از روحاني اين بود که براي حفظ حرمت و عزت ايران اسلامي از ملاقات با رئيس جمهور فرانسه خودداري کند.»
لازم به ذكر است روحاني روز گذشته درنيويورك به خبرنگاران، گفت: «اگر تحريم‌ها عليه ايران برداشته شود آماده است درباره تغييراتي کوچک در توافق هسته‌اي ايران (برجام) گفت‌وگو کند.»
ترامپ نيز روز گذشته طي سخنراني در مجمع عمومي سازمان ملل متحد مدعي شد: «تا زماني که رفتار تهديدآميز ايران ادامه داشته باشد نه تنها تحريم‌ها برداشته نمي‌شود بلکه تشديد خواهد شد.» رئيس جمهور آمريکا همچنين ايران را به دخالت در حمله به تأسيسات نفتي عربستان متهم کرد و گفت: «تحريم‌ها عليه بانک مرکزي ايران، واکنشي به اين اقدام جمهوري اسلامي بوده است.» وي با تکرار ادعاهاي خود و بدون اشاره به ۱۵ گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره پايبندي ايران به برجام ، مدعي شد که ايران در راستاي دستيابي به سلاح هسته‌اي گام برمي‌دارد و ايالات متحده اجازه نمي‌دهد که ايران به چنين سلاحي دست يابد.» همچنين ترامپ در اين سخنراني ايران را کشوري پيشگام در حمايت از تروريسم خواند و مدعي شد که اين كشور يکي از بزرگ ترين چالش‌ها را براي ملل صلح ‌دوست دنيا ايجاد کرده است. وي در عباراتي سراسردروغ اضافه کرد: «ايران نه تنها کشور پيشرو در حمايت دولتي از تروريسم است بلکه سران ايران درحال شعله‌ور کردن آتش جنگ‌هاي غم‌انگيز در سوريه و يمن هستند.»
در ادامه «رسالت» گفت‌وگويي با كارشناسان در اين حوزه داشته كه مي‌خوانيد.
* توافق جديد يعني فشار حداکثري بر ايران
مهدي محمدي کارشناس مسائل سياسي در اين زمينه به «رسالت» گفت: «احتمال ديدار حسن روحاني با دونالد ترامپ بسيار ضعيف است، مگر اين‌که رئيس‌جمهور قصد انجام ريسک بي‌سابقه‌اي داشته باشد که تبعات داخلي بسيار جدي براي او خواهد داشت.»
وي با بيان اينكه محتواي ديدار رئيس جمهور كشورمان با نخست وزير انگليس مهم‌تر از اصل ديدار است، ادامه داد: «جانسون اعلام كرده خواهان توافق جديدي با ايران است. اين همان چيزي است که ترامپ نيز مطرح كرده است. اگر توافقي جديد مستلزم ابدي کردن تعهدات برجامي و ورود به مذاکرات موشکي و منطقه‌اي باشد، چنين چيزي ممکن نخواهد بود.»اين كارشناس مسائل سياسي افزود: «در حال حاضر تمركز انگليس بيشتر روي مسئله يمن است و قصد دارد قدرت آتش مقاومت در آن نقطه را خاموش کند. محمدجواد ظريف نيز مطرح كرده است، ابتدا براي مذاکره درباره يک توافق جديد بايد آمريكا به برجام بازگردد.»
محمدي تصريح كرد: «اگر آمريکا نيز به برجام برگردد نبايد درباره يک توافق جديد مذاکره کرد، چون يك توافق جديد عملا به معناي اين خواهد بود که آمريكا تعهدات ايران را وسيع‌تر و بلندمدت‌تر مي‌کند، بدون اينکه فشارها بر ايران کاهش محسوسي پيدا کند؛ حتي اتفاق بدتر اين است كه آمريكا به اين نتيجه مي‌رسد سياست فشار حداکثري بر ايران جواب مي‌دهد و در نتيجه فشار را افزايش داده تا بتواند امتيازهاي بيشتري بگيرد.»
اين كارشناس مسائل سياسي افزود: «الگوي رفتار آمريكا طي پنج ماه گذشته به ما مي‌گويد اين كشور فقط در يک صورت تغيير محاسبه مي‌دهد و آن هم زماني است که هزينه‌ها به شدت افزايش يابد و راهي جز تغيير محاسبه براي او باقي نماند.»
وي در پايان گفت: «ايران تمام گزينه‌هاي آمريکا را بايد به يک گزينه يعني پايان سياست فشار حداکثري کاهش دهد و اقدامات ماه‌هاي گذشته ثابت مي‌کند يک راهبرد مؤثر براي اين کار در اختيار دارد. تمام تلاش امروز آمريکا اين است تا اين راهبرد را که پاسخي براي آن ندارد متوقف کند. ما بايد بسيار دقيق باشيم و توجه کنيم که آمريکا روي نقطه قوت ايران متمرکز شده است.»
* ديدار مقامات ايراني با اروپايي موجب افزايش فشار بر كشورمان مي‌شود
محمدصادق كوشكي، كارشناس مسائل سياسي با اشاره به صدور بيانيه كشورهاي تروئيکاي اروپائي عليه ايران به «رسالت» گفت:«يكي از دلايل صدور چنين بيانيه‌هايي را مي‌توان در ديدارهاي مقامات سياست خارجي به‌ويژه وزير امور خارجه كشورمان با طرف‌هاي اروپايي دانست؛ يعني به دليل فراواني و پي‌درپي بودن اين ديدارها رفتار كشورهاي اروپايي با ايران مغرضانه تر شد.»
وي ادامه داد: «ديدارهايي كه در گذشته ميان مقامات ايراني و اروپائي صورت گرفت هيچ خروجي مثبتي نداشت و طرف اروپايي تنها به واسطه اين ديدارها مطمئن شد مي‌تواند به اين دولت بيشتر فشار آورده و از آن باج‌خواهي كند؛ بنابراين با افزايش ديدارها ميزان ضعف دولتمردان ما نيز براي طرف‌هاي اروپايي آشكارتر شد، درنتيجه اروپايي‌ها متوجه شدند با فشار بيشتر به دولت ما امتيازات جديدي نيز مي توانند از آنها درخواست كنند.»
كوشكي با اشاره پيشنهاد ظريف مبني بر اينكه اگر آمريكا به تعهدات برجامي‌اش عمل كند ايران نيز تعهدات جديدتري را مي‌پذيرد، افزود: «اين موضوع يعني اين ديدارها نشان مي دهد دولت روحاني آمادگي عقب‌نشيني‌هاي بيشتري را دارد و در نتيجه اروپايي‌ها تشويق به زياده‌خواهي مي شوند.»
اين كارشناس مسائل سياسي با تأكيد بر اينكه ديدار روحاني با ماكرون هيچ حاصلي براي كشور نداشته ادامه داد: «اين ملاقات موجب شد تا نقاط ضعف دولتمردان براي اروپايي‌ها عيان‌تر شود. سفر روحاني و ظريف باتوجه به رفتار تحقير‌آميز آمريكايي‌ها در صدور رواديد، تنها نوعي پذيرش حقارت بود، بنابراين بعيد است دستاوردي براي كشورمان داشته باشد.»
وي درباره چرايي ديدار روحاني با ماكرون پس از صدور بيانيه كشورهاي تروئيکاي اروپايي گفت: «وي از آغاز تشكيل دولت تدبيرو اميد به صراحت گفته بود قصد عادي‌سازي روابط با آمريكا را دارد و به همين جهت حاضر است تمام خواسته‌هاو باج‌خواهي‌هاي آنها را بپذيرد.»
*مواضع ترامپ جديد نيست
ابوالفضل ظهره وند، کارشناس مسائل بين‌الملل نيز با اشاره به ادعاهاي ترامپ در سازمان ملل عليه ايران به «رسالت» گفت: «اظهارات وي جديد نيست و همان مواضع گذشته دموكرات‌ها است و اين مواضع زيرساخت‌هاي توجيهي براي شكل‌دهي ساختار تحريمي عليه ايران دارد. در مقطعي آمريكا توانست با متمركز شدن بر فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي ايران به موضوع ايران‌هراسي دامن زند و يك اجماع بين‌المللي تشكيل دهد.»
وي ادامه داد: «موضع ترامپ نگاه ساختاري و رويكردي ايالات متحده و متحدين غربي آن است. مشكل ما با غرب موضوع هسته‌اي يا مسائل مربوط به اقتصاد و نفت نيست بلكه رويكردي و تضاد اساسي است؛ بنابراين ترامپ در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل تلاش كرد تا فضائي ضد ايران شكل دهد. وي تصور مي‌كند بااستفاده از سياست‌هاي تحريمي عليه ايران مي‌تواند ما را پاي ميز مذاكره بكشاند.»
ظهره‌وند تصريح كرد: «هدف آمريكا از مذاكره با ايران تنها براي تسليم‌ كردن و خلع ظرفيت‌هاي متنوع ايران است. در چنين شرايطي بايد دانست، آيا نشستن بر ميز مذاكره مي‌تواند فرجامي داشته باشد؟ آيا مفهوم نشستن بر ميز مذاكره از منظر غربي‌ها آن است كه طرف مذاكره در موضع استيصال قرار گيرد؟»
وي با اشاره به بيانيه سه كشور اروپايي عليه ايران گفت: «آنها تنها ايران را مستأصل مي خواهند و تصور مي‌كنند با آوردن ما پاي ميز مذاكره مجرمي را پاي ميز كشاندند و ما بايد دستاوردهاي خود را به آن‌ها تسليم ‌كنيم، درحالي كه به طور كل چنين موضوع‌هايي نبايد شنيده و دردستور كار باشد، چراكه فرجام برجام به مانشان داد اين بي‌توجهي چه مشكلاتي براي كشور به وجود آورده است. تا زماني كه ما در همين مسير حركت كنيم بايد بدانيم نه تنها مشكلات ما حل نخواهد شد بلكه تداوم پيدا مي‌كند تا نقطه‌اي كه آنها نامش را فروپاشي و زمين زدن ايران مي‌گويند محقق شود.»
اين كارشناس مسائل بين‌الملل افزود: «اينكه آمريكا به خود جسارت مي‌دهد تا مواضع ضدانساني و سلطه‌طلبي خود را دائم تكرار كند تنها به ما برمي‌گردد، اين موضوع به جهت دريافت برخي علامت‌ها از سوي برخي مسئولين ما است كه رفتار آنها را نسبت به ايران گستاخ‌تر مي كند، وگرنه اگر پاسخ آنها را با قدرت دهيم ريشه اين مسئله براي هميشه خشكانده خواهد شد.»