پیش بینی برخی اتفاقات، چندان دور از ذهن نیست، همه ما در آخرین روزهای زمستان می دانستیم: «امسال بهار با عزای دل ما می آید، با مرگ اطرافیان، در سکوت، تنهایی و دلتنگی و جانمان به لب می رسد و آنقدر پشت پنجره ها در جست و جوی بهار به تماشا می ایستیم و به آسمان آبی خیره می شویم که آه از نهادمان برمی آید…» دریغا که بهار را ندیدیم، سنبل‌های پژمرده و سر به زیر، راهی خانه هایمان شدند تا در روزهای قرنطینه کنارمان بمانند اما دلمردگی؛ گره خورد به لحظه هایمان. گرچه چراغ خانه هایمان تا دیرهنگام روشن ماند اما چراغ دلمان، سرد و خاموش بود….» امسال با عجیب ترین و عظیم ترین بحران سلامت ایران و جهان یعنی همه گیری ویروس کرونا همراه شد.
مقارن شدن نوروز با گسترش شیوع ویروس کرونا و آمار روز افزون مرگ و میرها، سبب شد تا شمار قابل توجهی از شهروندان، در قرنطینه خانگی بمانند و دیگران را هم به ماندن در خانه و اجتناب از دید و بازدید و سفرهای نوروزی دعوت کنند. اما برخی تابع این توصیه ها نبودند و شاید در ایام تعطیلات بیشتر درک کردیم کرونا با هیچ بنی بشری شوخی ندارد و اساسا برایش فرقی ندارد چه کسی، ساکن کدام نقطه جهان است، دامن همه را می گیرد؛ به ویژه آنانکه عامل به قوانین، دستورالعمل ها و ضوابط حاکم نبوده اند، درهرحال به رغم هشدارهای مداوم مسئولان مربوطه و رسانه‌ها و متخصصان و با وجود اخطارها و توصیه‌های مسئولان بهداشت و درمان، بخش قابل‌توجهی از شهروندان، راهی سفرهای نوروزی شدند. عدم قرنطینه و محدودیت‌های جدی تردد،‌ بار سنگین پیامدهای عظیم چنین خطری را بر دوش بخش بهداشت کشور گذاشت و پلیس راهور اعلام کرد که تردد در چهار روز آخر اسفندماه امسال نسبت به سال گذشته ٥٠ درصد کاهش داشته اما فقط در ۲۸ اسفند یک میلیون و ۱۱۲ هزار تردد صورت گرفته است. آخرین آمار نهاد رسمی هلال احمر ایران در روز شنبه دوم فروردین نیز حاکی از سفر نوروزی سه میلیون نفر از شهروندان کشور بوده است. شهروندانی که با هزار حیله و ترفند، خطر بیماری و مرگ را به سخره گرفتند. آنان با سهل انگاری هایشان جان خود و دیگران را به خطر انداختند و کار بدانجا رسید که رئیس سازمان گردشگری جهانی با ارسال نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی و گردشگری ایران تأکید کرد: سفرهای بین‌شهری و نوروزی در ایران، مانند بمب خوشه‌ای موج ابتلا به بیماری کووید۱۹ را در سراسر کشور تشدید می‌کند وعلی‌رضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت کرونا در پایتخت، سفر نوروزی را به معنای رفتن به «استقبال مرگ» دانست و اذعان نمود: «مردم با سفرهای نوروزی گردابی از چرخش ویروس ایجاد می‌کنند و اگر مردم به سفر بروند استان دیگری را آلوده می‌کنند.» اما این گونه هشدارها و توصیه ها هم نتوانست راه مشتاقان سفر را سد کند و اتفاقا به شکل گیری موجی از سفرهای مجدد منجر شد. شاید بتوان در این ماجرای مشخص، عملکرد دولت و تصمیمات ستاد ملی مدیریت و مقابله با کرونا را مورد نقد جدی قرار داد، چرا که مجموعه ای از تصمیمات و مصوبات چندگانه و تساهل ها و تسامح ها منجر شد تا برخی از شهروندان، کرونا ویروس جدید را یک شوخی بی مزه بدانند و بخواهند به هر طریق ممکن در برابر این ویروس منحوس که تمام ابعاد زندگی شان را تحت الشعاع قرار داده، با لجبازی و عدم توجه و عمل به توصیه های بهداشتی بایستند. اما درست در شرایطی که صدمه جانی این مهمان نامبارک عیان‌تر از آن شد که نیاز به بیان داشته باشد، حسین ذوالفقاری رئیس کمیته اجتماعى و انتظامى ستاد ملى مدیریت کرونا عنوان کرد: چنانچه خودرو‌ها تخلف کنند تا یک ماه خودرو توقیف و مبلغ ۵۰۰ هزار تومان هم جریمه خواهند شد. همچنین پس از ثبت جریمه و پس از رسیدن در محل سکونت، پلیس با کمک مشخصات نسبت به توقیف خودرو اقدام خواهد کرد. این مسئله در قالب طرح فاصله گذاری اجتماعی به منظور تشدید قطع زنجیره انتقال بیماری با هدف کاهش ارتباطات و تماس‌های نزدیک، عدم برگزاری تجمعات و حذف رفت و آمدهای غیر ضروری در سطح کشور عملیاتی شد. «اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس جمهور هم از مردم درخواست کرد، با رعایت فاصله گذاری اجتماعی در خانه بمانند و از سفرها و دید و بازدیدها بکاهند. این سخنان موجب شد تا برخی از کنشگران اجتماعی به عملکرد دولت و تصمیمات ستاد مبارزه با کرونا نقدهایی وارد کنند، از جمله این‌که، وقتی قرار هست، محدودیتی اعمال شود باید به جای توصیه، قوانین و مقرراتی ویژه اتخاذ کرد تا همگان در شرایط بحرانی، نسبت به رعایت دستورالعمل ها و توصیه ها مبادرت ورزند. البته جهانگیری هم در پاسخ به نقدهای وارده به این موضوع اشاره داشت که کار دولت تنها ارائه نظر و توصیه نیست بلکه اگر ضرورت داشته باشد به منظور تأمین سلامت مردم بایدها و نبایدها را اجرایی خواهد کرد و کسانی که از قوانین سرپیچی کنند جریمه خواهند شد.
معاون اول رئیس جمهور در خصوص اجرای محدودیت های بیشتر برای دو هفته آینده گفت: «اگر نیاز باشد در آینده ممکن است محدودیت‌ها بیشتر شود و اگر شاهد کاهش مبتلایان به بیماری باشیم و نیاز نباشد محدودیت‌ها را کمتر خواهیم کرد این امر منوط به همراهی مردم است.» اما این سخنان، کمترین تأثیر را در تغییر ذائقه مردم برای سفر و در خانه ماندن داشت و همچنان عده ای سرخوش و مستان به مراکــز خرید و پــارک ها مراجعــه کردند و یا بار ســفر بستند و بی توجه به نکات بهداشــتی مثل بمب ساعتی از شهری به شهری دیگر روان شدند. این موضوع سبب شد طرح فاصله گذاری اجتماعی اجرایی شود و هدف از اجرای این طرح مدیریت و کنترل بحران کرونا و در نتیجه جلوگیری از اپیدمی بیشتر و در نهایت شکست کرونا ویروس است. این طرح که دولت عهده دار
اجرای آن است شامل اقدامات سختگیرانه نظیر: ممانعت از موج دوم سفر های نوروزی،اعمال قرنطینه آمرانه در کلانشهر ها، قرنطینه خانگی و ایزوله سازی، تأکید بر مراقبت و مسائل خود ایمنی، اعمال مجازات برای رفتار های خلاف رویه بحران کرونا، بسته شدن پارک هاو تفرجگاه‌ها، کنترل ورودی و خروجی کلانشهرها، جلوگیری از تردد ازدحام در اماکن عمومی و تردد های غیر ضروری، رعایت فاصله در برخورد ها، تب ‌سنجی و در نهایت طرح غربالگری و بیماریابی مبتلایان به این ویروس است.
*احتمال مرگ ۴۰ میلیون نفر
بالطبع بحران کرونا پدیده‌ای مثل زلزله و حتی سیل نیست که مناطق محدود و مشخصی از کشور را گرفتار سازد و سایر مناطق بتوانند با خیال راحت به روال عادی زندگی خود ادامه دهند. کرونا در حال حاضر بسیاری از مناطق از شمال تا جنوب و شرق تا غرب کشور را درگیر خود کرده است. البته باید بر این نکته تأکید کرد که شیوع و همه گیری ویروس کرونا یک آزمون بسیار دشوار است نه فقط برای ایران بلکه برای جهان، آزمونی که تمامی کشورها برای کنترل کردن اپیدمی آن می‌کوشند با عجله قوانین مربوط به محدودیت رفت و آمد، قرنطینه سراسری و حتی بستن مرزهای خود را اجرایی کنند.
مطابق پژوهشی که از سوی کالج سلطنتی لندن به عنوان یکی از معتبرترین دانشگاه های تحقیقاتی بریتانیا انجام گرفته، اگر جهان دست روی دست بگذارد و هیچ اقدامی به منظور پیشگیری از شیوع ویروس کرونا انجام ندهد، این احتمال وجود دارد که حدود ۷ میلیارد نفر مبتلا به این ویروس شده و بالغ بر ۴۰ میلیون نفر در سرتاسر این کره خاکی در اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست بدهند. اما در صورت اتخاذ اقدامات پیشگیرانه و کاهش میزان ارتباطات اجتماعی، این رقم می تواند به ۴۰ درصد کاهش پیدا کند. بی تردید اتخاذ اقدامات بهداشتی نظیر انجام آزمایش کرونا، اعمال محدودیت های
عبور و مرور و تجمع، قرنطینه کردن افراد مبتلا به ویروس و سایر تدابیر پزشکی که می تواند میزان آلودگی را به حداقل برساند، نقش اثرگذاری در حفظ سلامتی جامعه انسانی خواهد داشت.در گزارش کالج سلطنتی لندن آمده است که اگر همه کشورها بتوانند این استراتژی را به صورت دقیق و همه جانبه عملی کنند، شمار قربانیان ویروس کرونا در هر ۱۰۰ هزار نفر حدود ۰٫۲ درصد در یک هفته خواهد بود، بدین معنی که اتخاذ تدابیر لازم می تواند میزان مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا را ۹۵ درصد کاهش دهد و حدود ۳۸٫۷ میلیون نفر را از خطر مرگ نجات دهد. اما اگر تأخیر کوتاهی در اجرای این استراتژی صورت گیرد میزان تلفات در هر ۱۰۰ هزار نفر حدود ۱٫۶ درصد در یک هفته افزایش می یابد اما باز هم حدود ۳۰٫۷ میلیون نفر از خطر مرگ نجات خواهند یافت.
جهان روزهای عجیبی را سپری می کند و این نادرترین تجربه بشر تا به امروز بوده است. یک سوم جمعیت جهان تاکنون تحت قوانین قرنطینه خانگی قرار گرفته اند و ایتالیا به عنوان نخستین کانون اشاعه ویروس کرونا در اروپا، تحت شدیدترین تدابیر بی سابقه برای مبارزه با این بیماری قرار گرفته است تا بدانجا که «جوزپه کونته»، نخست وزیرایتالیا، با صدور حکمی، قرنطینه اضطراری یک چهارم جمعیت شمال شبه جزیره ایتالیا را اعمال کرد. این کشور سپس تصمیمی را اتخاذ کرد تا قرنطینه در سراسر ایتالیا تعمیم یابد.
*جریمه ۲۰۶ یورویی برای افراد خاطی در ایتالیا
نخست وزیر ایتالیا از مردم خواسته است که در منازل خود بمانند و جز در موارد ضروری برای رفتن به محل کار و تهیه کالاهای مورد نیاز و انجام درمان های پزشکی از منازل خود خارج نشوند. در این کشور، شهروندان در صورت خروج از منزل، ۲۰۶ یورو جریمه خواهند شد. دولت آلمان هم، ستاد مقابله با بحران تشکیل داده و راهکارهای مواجهه با ویروس کرونا را بررسی کرده که از جمله موضوعات محوری در این ستاد، وضع دستورالعملی در ارتباط با برگزاری برنامه‌ها و رویدادهای پرجمعیت مانند کنسرت‌های بزرگ یا نمایشگاه‌های بزرگ بوده است. بی تردید برای مقابله با کرونا پیش از هر چیز باید زنجیره سرایت ویروس را پاره کرد و از گسترش سریع آن کاست تا سیستم بهداشتی آلمان از سیر رشد بیماری عقب نماند و بتواند آن را مهار کند. هم اینک بیشتر مرزها بسته شده و گردهمایی‌ها و مراسم عمومی، همایش‌های فرهنگی و ورزشی و تفریحی تعطیل شده و اتخاذ تدابیر سخت در آلمان، روال عادی زندگی و فعالیت‌های اجتماعی را به شدت محدود و در مواردی متوقف کرده و قرار نیست مطابق گفته های رئیس دفتر صدراعظم آلمان- آنگلا مرکل_ این محدودیت ها به زودی برداشته شود. گئورگ مایر، رئیس سوسیال دموکرات کنفرانس وزیران امور داخلی ایالت‌های آلمان هم در گفت‌وگو با نشریه «ولت» تأکید کرده، طی یک تا دو هفته آینده می‌توان ارزیابی کرد که تدابیر پیشگیرانه تا چه حد مؤثر بوده و تا آن زمان محدودیت‌ها باید قاطعانه اعمال شوند. آنگلا مرکل در پیام تلویزیونی بر این نکته تأکید کرده که چنانچه شهروندان توصیه دولت مبنی بر حداقل تماس و ارتباط را رعایت نکنند، دولت ناچار است، تصمیم‌های سخت‌تری را اتخاذ کند. و از دوم فروردین ماه مصادف با ۲۲ مارس دولت فدرال به همراه ایالت‌ها به مدت دو هفته، طرحی ۹ ماده‌ای برای مقابله با کرونا ارائه کرده که شامل ممنوعیت برای تجمع‌های بیش از دو نفر در خارج از خانه و کاهش دیدارهای خانوادگی و عدم خروج افراد از منزل است و یا رعایت حداقل فاصله یک و نیم تا دو متر در اماکن عمومی، انجام دیدارهای ضروری و رفتن به سرکار در چارچوب مقررات با رعایت احتیاط و امتناع از ملاقات های غیرضروری مانند مهمانی و تعطیلی کافه‌ها و رستوران‌ها و تمام خدماتی که با مراجعان خود تماس نزدیک دارند، همانند مشاغلی نظیر آرایشگاه‌ها و سالن‌های زیبایی، اما خدمات ضروری پزشکی همچنان در دسترس خواهد بود و در صورت عدم اجرای این مقررات، نیروهای انتظامی و پلیس، متخلفان را جریمه می‌کنند.
اما به دنبال شیوع بیماری کرونا در هند، مقامات این کشور هم تدابیر ویژه‌ای برای مقابله با این بیماری اتخاذ کرده اند و باتوجه به این نگرانی که نظام ضعیف درمانی در هند و شهرهای پرجمعیت این کشور پیشگیری و کنترل ویروس کرونا را سخت دشوار می سازد، نخست وزیر این کشور، دستور قرنطینه سراسری یک میلیارد و سیصد میلیون نفری را صادر کرده و پلیس هند در مناطق مختلف این کشور، نقض کنندگان قوانین منع رفت و آمد را مورد ضرب و شتمقرار می دهد و در موارد دیگر نقض کنندگان قرنطینه به انجام حرکات ورزشی وادار شده اند. پیش از این هم قوانین سختگیرانه‌ای برای جلوگیری از شیوع کرونا در ایالت‌های مختلف هند وضع شده بود، نظیر تعطیلی خطوط راه آهن هند با جابه‌جایی ۲۳ میلیون نفر در طول روز و تعطیلی تمامی بازارها و مغازه ها به جز مشاغل خاص و معلق کردن صدور ویزا.
*دستورات ترامپ برای مبارزه با کرونا
برای مقابله با ویروس کرونا که به شکل وسیع در آمریکا شیوع یافته، دونالد ترامپ، پس از این‌که متخصصین و کارشناسان پزشکی خواستار توقف پرواز‌ها از کشورهای درگیر با ویروس کرونا شدند، بالاخره محدودیت‌هایی را اعلام کرد و پذیرفت که باید این ویروس را جدی بگیرد، براین اساس تدابیری را ابلاغ نمود و گفت با رعایت آن‌ها می توان طی ۱۵ روز ویروس کرونا را مهار نمود! هر چند بعد پذیرفت که شیوع جهانی ویروس کرونا می‌تواند تا ماه‌های ژوئیه و اوت ادامه یابد. سپس تدابیری اندیشیده شد تا تجمع بیش از ۱۰ نفر ممنوع و مدارس کشور نیز تعطیل اعلام شود. پیشتر فرماندار نیویورک که از جمله ایالاتی است که بیشتریان شمار مبتلایان به ویروس کرونا را دارد، رئیس جمهوری آمریکا را متهم کرده بود که برای مقابله با ویروس کرونا دستورات روشنی صادر نکرده است. او گفته بود که مجموعه آشفته‌ای از تدابیر و تصمیم‌ها در سراسر کشور اتخاذ شده و در آشوب و بی نظمی به اجرا گذاشته شده است.
نیوجرسی در نزدیکی نیویورک نخستین ایالت آمریکا است برای مقابله با شیوع گسترده کرونا مقررات منع عبور و مرور اعلام کرده و «فیل مورفی»، فرماندار نیوجرسی، در صفحه توئیتری خود نوشته که بین ساعات هشت شب و پنج صبح کلیه فعالیت های تجاری و تفریحی غیرضروری و همچنین رفت و آمدهای غیرلازم ممنوع هستند. برای اجرای این تدابیر فرماندار نیوجرسی از نیروهای «گارد ملی» آمریکا طلب کمک کرده است. همچنین مکان های توریستی، کتابخانه ها، پاتوق ها و سینماها هم تعطیل هستند و از شهروندان آمریکایی خواسته شده که در صورت امکان کار و فعالیت های حرفه ای خود را در منازل انجام بدهند.
همچنین بنا بر تصمیم دولت فرانسه داروخانه‌ها، فروشگاه‌های مواد خوراکی و مایحتاج روزانه، ادارات پست و مؤسساتی که خدمات اولیه ارائه می‌دهند، اجازه فعالیت خواهند داشت. اما تمامی مقاطع تحصیلی، ادارات، مؤسسات دولتی و غیردولتی و فروشگاه‌هایی که مایحتاج ضروری عرضه نمی‌کنند تعطیل شده‌‌اند.
محدودیت‌ها هر روز شدت یافته و از شامگاه سه‌شنبه ۱۷ مارس ، تمامی افرادی که قصد خروج از خانه‌های خود را دارند در صورت بازرسی از سوی پلیس باید دلایل کافی برای خروج از منزل ارائه دهند. بر اساس اعلام وزارت کشور فرانسه، خروج از منزل تنها به موارد خاص و تعیین شده از سوی دولت محدود شده است.
همچنین، مواردی مانند خرید روزانه از نزدیک‌ترین فروشگاه محل اقامت، خروج از منزل به دلایل پزشکی یا تهیه دارو از داروخانه، ورزش و هواخوری به‌طور تک‌نفره، مجاز اعلام شده است. برای تمامی موارد یاد شده ارائه گواهی ضروری است.
در پی اعلام تدابیر مقررات منع آمد و شد در فرانسه، خیابان‌ها بسیار خلوت و به‌دور از هرگونه ترافیک است. در صورت عدم رعایت مقررات وضع شده در جهت مقابله با گسترش ویروس کرونا، شهروند خاطی با جریمه ۱۳۵ یورویی مواجه خواهد شد. مقامات فرانسوی از تمامی شهروندان خواسته‌‌اند تا از مراجعات غیرضروری به بیمارستان‌ها خودداری کرده و در صورت نیاز، مشکل خود را با پزشک مخصوص خود از طریق تلفن در میان بگذارند.
به موجب تصمیم نخست وزیر بریتانیا کلیه فروشگاه های غیرضروری تعطیل و تجمع بیش از دو نفر در اماکن عمومی ممنوع شده است. از این پس تمام شهروندان و ساکنان بریتانیا باید در منازل خود بمانند و تنها برای تهیه غذا و دارو از خانه ها خارج شوند. تاکنون نخست وزیر بریتانیا می کوشید با دعوت از مردم این کشور به رعایت وظایف اخلاقی و شهروندی خود از اتخاذ تدابیری مشابه خودداری کند.