| گروه اجتماعی|
هنوز سایه ناشناختگی کرونا بر سر  یک جهان سنگینی می‌کند. این ویروس که نخستین بار در شهر ووهان چین پدیدار گردید در عرض چند ماه از ویروسی مرموز به دشمنی ناشناخته و مشترک تبدیل شد و مشاور سازمان جهانی بهداشت هشدار داد که ویروس کرونا، نخستین چالش جهان‌گستر واقعی است و در جرگه «بیماری‌های مجهول» قرار می‌گیرد! بنابراین کاهش محدودیت‌ها، احتمال اوج‌گیری کرونا را بیشتر کرده، گرچه طی روزهای اخیر، آمارها بر روی کاغذ، سیر نزولی دارد اما این به معنای پایان کرونا نیست و قطعا تا وضعیت سفید راه طولانی در پیش داریم.
سازمان جهانی بهداشت هم در آخرین نشست خبری خود که به‌صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، همچنان بر ضرورت خروج تدریجی کشورها از محدودیت‌ها تأکید نمود. این سازمان تصریح کرد، کاهش محدودیت‌ها، پایان بیماری همه‌گیر کرونا در هیچ کشوری نیست. خاتمه دادن به این بیماری همه‌گیر نیاز به تلاش مداوم از جانب افراد، جوامع و دولت‌ها برای ادامه سرکوب و کنترل این ویروس کشنده و ناشناخته دارد. 
فرهاد ابول‌نژادیان، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز نسبت به افزایش شمار مبتلایان به ویروس کرونا در این استان ابراز نگرانی کرده و در یک برنامه زنده تلویزیونی گفت که «افزایش آمار مبتلایان به ویروس کرونا در خوزستان نگران‌کننده و زنگ خطر را به صدا درآورده است.»
 وی افزود: «آمار روزانه ابتلا به ویروس کرونا در استان خوزستان از ۴۰ نفر  بیشتر شده است. این مقام مسئول چنین افزایشی را نشانه رعایت نشدن «فاصله‌گذاری اجتماعی» دانست و تأکید کرد: «در صورت رعایت نکردن موارد بهداشتی و مدیریت نشدن وضعیت بدتر می‌شود.»
علی‌اکبری، نماینده شیراز در مجلس هم ضمن هشدار نسبت به روند شیوع بیماری کرونا در استان فارس که طی ۱۰ روز گذشته سیر صعودی داشته، گفت: «در این استان تا ۷ الی ۸ روز گذشته بیماری کرونا به‌خوبی کنترل‌شده بود اما بعد از اینکه منع رفت‌وآمدها آزاد شد و ترددها صورت گرفت، سیر مبتلایان به کرونا در این استان زیاد شد.» 
این اظهارات نشان می‌دهد، همچنان کرونا از بسیاری جهات ناشناخته است. در این مدت دانشمندان مطالعات زیادی در رابطه با کروناویروس انجام داده‌ و اطلاعاتی از سرعت شیوع، منشاء احتمالی، نرخ مرگ‌ومیر و علائم بیماری ویروس کرونا به دست آورده‌اند. با این وجود همچنان کسی نتوانسته برای بسیاری از سؤالات درباره این ویروس پاسخی قطعی پیدا کند.
به نظر می‌رسد، تمام اطلاعات و آگاهی درباره کووید ۱۹به چند توصیه بهداشتی محدود می‌شود؛ به شستشوی مرتب دست‌ها و استفاده از یک شوینده الکلی و اینکه اگر فردی عطسه یا سرفه کند، از این راه ذرات مایعی را از بینی یا دهان خود به بیرون پخش می‌کند؛ ذراتی که ممکن است حاوی ویروس باشند. در صورت عدم رعایت فاصله درست، ذرات آلوده از راه تنفس وارد بدن دیگری می‌شوند که می‌توانند ویروس کووید۱۹ را هم با خود داشته باشند. پرهیز از دست زدن به چشم‌ها، بینی و دهان بسیار مهم است، چون دست‌ها با بسیاری از سطوح تماس داشته و می‌توانند حاوی ویروس باشند. در صورت آلوده شدن، دست‌ها می‌توانند ویروس را به چشم‌ها، بینی یا دهان ما منتقل کنند. رعایت بهداشت تنفسی و فاصله‌گذاری اجتماعی هم اهمیت دارد. 
*فرضیه نابودی ویروس در گرما و انتشار ویروس در هوا! 
همین پروتکل‌های بهداشتی به‌ظاهر ساده، تمام شناختی است که کشورها از ویروس کووید ۱۹ پیدا کرده‌اند، البته در این بین فرضیه‌هایی هم مطرح شده، مبنی بر اینکه اگر هوا گرم‌تر شود، ویروس از بین می‌رود که هنوز قابلیت اثبات ندارد و صاحب‌نظران دیدگاه‌های متفاوتی را در این زمینه ارائه کرده‌اند، ازجمله «ابراهیم فقیه پور» عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی و متخصص ویروس‌شناسی که در گفت‌وگو با خبرنگار  حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: «نه‌تنها شیوع ویروس کرونا بلکه شیوع ویروس‌های تنفسی در فصول گرم سال کمتر خواهد شد. البته احتمال از بین رفتن کامل کرونا در اثر گرما  وجود ندارد.  اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که  گرمای هوا موجب کاهش  ماندگاری ویروس کرونا خواهد شد. مطالعات خارجی نشان داده‌اند که وقتی دما به
 ۳۰ تا ۴۰ درجه می‌رسد، مدت‌زمان باقی ماندن ویروس بر اجسام را کوتاه خواهد کرد و این قضیه تنها احتمال انتقال ویروس را کمتر می‌کند.»
در مقابل برخی از متخصصان و اصحاب علمی معتقدند، بیماری کووید۱۹ ویروس کرونای جدید است و اطلاعات کافی درباره تأثیر تغییر فصل بر روند تکثیر مبتلایان وجود ندارد. بیماری‌های همه‌گیر همیشه مانند بیماری‌های فصلی رفتار نمی‌کنند. ویروس سارس که شباهت زیادی به این ویروس دارد در سال ۲۰۰۳ ظاهر شد، اما مهار سریع آن به این معنی است که اطلاعات چندانی درباره روند تسری آن در فصول مختلف موجود نیست. فارغ از این مسئله، در زمینه تغییرات خود ویروس و علائم افرادی که به آن مبتلا می‌شوند هم مباحثی مطرح می‌شود.  
علائم رایجی که در بیماران مبتلا به کوید ۱۹ دیده می‌شود، غالبا تب، سرفه، خستگی، سردرد و تنگی نفس است اما به‌تازگی‌ گزارش‌هایی در مورد نشانه‌های جدیدی منتشر شده که در نوع خود تأمل‌برانگیز است و بر روی پاهای یک مبتلا به کوید ۱۹ که تنها ۱۳ سال سن دارد، لکه‌های کبود رنگی پدیدار شده است. در عین حال از دست ‌رفتن حس بویایی و چشایی، علائم گوارشی، راش پوستی و… نیز به این علائم اضافه شده تا بر ابعاد ناشناختگی این ویروس بیش از پیش افزوده شود. از سوی دیگر مدتی قبل عنوان شد، میزان کشندگی این ویروس چندین برابر کمتر از آنفلوآنزاست، کمی بعد بر همگان مشخص شد، کشندگی آن چندین برابر بیشتر از آنفلوآنزاست. همین مسائل به ناشناختگی و نوپدید بودن ویروس مربوط است. 
حتی بسیاری از کارشناسان بیماری‌های عفونی و پژوهشگران زدن ماسک را تنها برای بیماران و ناقلان ویروس و نیز در اماکن درمانی ضروری می‌دانستند و استفاده از آن را برای عموم بی‌حاصل می‌دانستند. در همین حال برخی از متخصصان، تأکید می‌کنند، تردیدی نیست که افراد در دورۀ نهفتگی ویروس و یا در دورۀ نقل آن بدون داشتن علائم بیماری، ویروس را منتشر و عامل عفونت را منتقل می‌کنند. بنابراین استفاده از ماسک برای همۀ مردم تمهید منطقی دیگری است که دیگر تدبیرات به کار بسته را تکمیل می‌کند». 
اهمیت ماسک در پیشگیری از ابتلا به کووید١٩ در واقع به نگاه علمی دربارۀ چگونگی انتشار ویروس بستگی دارد. برخی از کارشناسان می‌پندارند که ویروس کرونا تنها با ریز قطرات آب دهان به شکل مستقیم از فردی به فردِ دیگر و یا به شکل غیرمستقیم از فرد ناقل به اشیاء و سپس از طریق لمس سطوح آلوده به فرد سالم منتقل می‌شود. در چنین صورتی اگر افراد سالم فاصلۀ اجتماعی را حفظ کنند و اقدامات بازدارنده چون شستن دست‌ها را انجام دهند از ابتلا به بیماری مصون خواهند ماند و نیازی به زدن ماسک نیست. 
گروه دیگری از پژوهشگران بر این باورند که ویروس کرونا همچون دیگر «هواپخش‌ها» چند ساعتی در هوا معلق می‌ماند و این‌چنین با تنفس هوای آلوده نیز می‌تواند فرد را بیمار سازد. بر اساس این نظر افراد ناقل ویروس هنگام سخن گفتن نیز ویروس را در هوا منتشر می‌کنند و از این طریق نیز آن را در هوا معلق می‌سازند.
تاکنون هیچ‌یک از این دو نظریه با انجام آزمایشات علمی و یا تجربیات عملی به اثبات نرسیده و مقامات پزشکی و سیاسی بر پایۀ شواهد و گمانه‌زنی‌های کم و بیش روشمند رویکرد ویژه‌ای برگزیده‌اند.
 اگر نظریۀ هواپخش و معلق ماندن ویروس در هوا به اثبات برسد، چرخش عمده‌ای دربارۀ استفاده از ماسک ایجاد خواهد شد. 
به هر ترتیب، برای بهتر روشن شدن موضوع، باید به واکاوی دو مسئله بپردازیم؛ یکی تغییرات این ویروس و اثرگذاری آن بر سلامت مردم و دوم اخبار و گمانه‌زنی‌‌هایی که این روز‌ها در رسانه‌‌ها در ارتباط  با کاهش آمار مبتلایان و قربانیان ارائه شده و بعضا گفته می‌شود، هیچ استانی در وضعیت قرمز نیست، اما وضعیت عادی هم نیست؛ چراکه ویروس از بین نرفته است و طی روزهای گذشته، ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت در نشست خبری ویدئویی خود اظهار کرد: نسبت به سه هفته بیش از ۵۰ درصد موارد بستری و ۷۰ درصد مرگ‌ومیر ناشی از کرونا کاهش یافته است. 
معاون وزارت بهداشت شامگاه دوشنبه، اول اردیبهشت
 هم در یک برنامه تلویزیونی با بیان این‌که در روزهای گذشته روند شیوع بیماری کووید ۱۹ در اغلب استان‌ها نزولی بوده تأکید کرد که هیچ تضمینی وجود ندارد این روند ادامه داشته باشد. نه ما و نه هیچ کشور دیگری نمی‌تواند اعلام کند که بیماری و شیوع کرونا را کنترل کرده است. 
در هرصورت، این‌گونه اظهارات نمایانگر ابعاد ناشناخته ویروسی است که چندین ماه است در جهان حکمروایی می‌کند و هنوز نه دارویی و نه واکسنی برای آن تولید نشده  و همه عاجز از مواجهه با این ویروس منحوس و کشنده‌اند. از آنجایی که کرونا از زمان کشف تاکنون چهره‌های متفاوتی از خود نشان داده؛ از این‌رو تلاش کشورهای مختلف برای ارائه راهکارهای درمانی و یا تولید واکسن ناکام مانده است.
*ساخت واکسن؛ خیلی دور، خیلی نزدیک
با دکتر مینو محرز، عضو کمیته ملی مبارزه با کرونا گفت‌وگو کردیم تا از شرایط و علائم جدید مبتلایان به کرونا مطلع شویم و بدانیم چه زمانی ساخت واکسن ممکن می‌شود؟ او در تشریح این مسئله به« رسالت» می‌گوید: «دنیا در حال کار کردن روی واکسن است، هم‌اکنون انگلیس، واکسنی ساخته و قرار است به‌زودی به کارآزمایی بالینی برسد، منتها واکسنی که تولید می‌شود، باید روی انسان امتحان شده و عوارض احتمالی آن بررسی شود تا ببینیم پس از یک‌بار تزریق، می‌توان با کرونا مقابله کرد و یا هرسال مجبوریم واکسن را تزریق کنیم. بنابراین هنوز چیزی مشخص نیست. در مورد پلاسما درمانی هم نمی‌توان اظهارنظر دقیقی داشت، چون برای بیماران بدحال تأثیر بدی نگذاشته اما درمان قطعی و صددرصد از این طریق ممکن نیست.» 
دکتر «مسعود مردانی»، متخصص بیماری‌های عفونی هم در گفت‌وگو با«رسالت»، تأکید می‌کند: «مطالعات اولیه‌ای در مورد پلاسما درمانی صورت گرفته که مؤثر بوده اما به‌عنوان درمان انتخابی و قطعی، محسوب نمی‌شود. از طرفی چشم‌انداز ساخت واکسن هم هنوز روشن نیست و نمی‌دانیم چه اتفاقی در این حوزه رخ خواهد داد.»  
دکتر شروین شکوهی هم از دیگر متخصصان بیماری‌های عفونی است که همان سخنان محرز و مردانی را به شکلی دیگر تکرار کرده و در گفت‌وگو با« رسالت» عنوان می‌کند: «هنوز نمی‌دانیم ساخت واکسن چه زمانی محقق می‌شود. این ویروس تهدید هزاره سوم است و بسیاری از کشورهای پیشرفته توفیق زیادی درباره واکسیناسیون و درمان بیماری کرونا ندارند.» 
هر سه پزشک متخصص، اظهارات متناقض و متفاوت و بعضا دیدگاه‌های متعدد نسبت به کرونا را ناشی از پیچیدگی و نوپدید بودن این ویروس می‌دانند، ویروسی که همچنان ناشناخته است و بروز علائم جدید در مبتلایان از همین ناشناختگی حکایت دارد. 
«مینو محرز» در پاسخ به این پرسش که آیا بروز و ظهور علائم جدید در مبتلایان می‌تواند نسخه دیگری از کرونا باشد، تصریح می‌کند: «این‌گونه نیست، زیرا هربار با شناخت بیشتر از این ویروس، علائم جدیدی هم به آن افزوده می‌شود و حتی برخی افراد بعد از بهبودی، دارای یک سری تظاهرات جدید هستند و حتی احتمال دارد، تظاهرات عصبی هم بروز کند. در واقع این علائم نمایانگر تغییر ویروس نیست.»
«مسعود مردانی» تأکید می‌کند: «علائم اصلی این بیماری سه ماه است که در دنیا پدیدار شده و هرچه زمان می‌گذرد اطلاعات ما نسبت به این بیماری بیشتر می‌شود.»
«شروین شکوهی» یادآوری می‌کند که پیش‌تر علائم این ویروس جدید ناشناخته بود و اکنون هرچه جلوتر می‌رویم، بیشتر شناخته می‌شود. مدتی قبل برخی افراد براثر ابتلا به این ویروس، بویایی و چشایی خود را از دست داده بودند اما نمی‌دانستیم که مربوط به کروناست و به‌تدریج یک سری مسائل عجیب و غریب هم می‌بینیم و علت تظاهرات جدید، تغییر رویه ویروس نیست بلکه شناخت ما از کووید ۱۹ بیشتر شده است.» 
«شکوهی» درباره این پرسش که آیا با گرم‌تر شدن هوا، کرونا از بین می‌رود، پاسخ می‌دهد: «احتمال اینکه ویروس کمتر منتقل شود هست، تصور کنید کسی که کرونا دارد دست خود را به بینی‌اش زده و بدون اینکه بداند، دستگیره تاکسی را گرفته و این ویروس تا چندین ساعت حتی تا چندین روز روی دستگیره می‌ماند و نفر بعدی به دستگیره اتومبیل دست می‌زند و بینی‌اش را می‌خاراند و مبتلا می‌شود. در واقع این شایع‌ترین راه بیمار شدن و ابتلاست اما بحث اینجاست که اگر درجه حرارت ۱۵ درجه باشد احتمال ماندن ویروس روی سطوح یک روز است اما اگر درجه حرارت ۴۰ درجه باشد این ویروس بیست ساعت می‌ماند.»  
«محرز» هم در این رابطه توضیح می‌دهد: «اغلب بیماری‌های ویروسی- تنفسی در زمستان و هوای سرد و فضای بسته انتقال پیدا می‌کند بنابراین هرچه هوا گرم‌تر شود، تهویه هوا بیشتر شده و خود ویروس در مقابل گرما ممکن است زودتر از بین برود.»
«مردانی» به مسئله گرما و شکست کرونا، خوش‌بین نیست: «در حال حاضر اهواز با افزایش مراجعه بیماران روبه رو بوده بنابراین تنها تغییری که با گرم‌تر شدن هوا ممکن است اتفاق بیفتد، این است که انتقال عفونت از افراد مبتلا به افراد دیگر کمتر صورت بگیرد به این دلیل که تجمعات کمتر می‌شود و مردم بیشتر در خانه می‌مانند. در واقع ممکن است تعداد مبتلایان پایین بیاید ولیکن از بین نمی‌رود.»
* منتظر موج جدید کرونا باشید!
نکته دیگر که باید در این گزارش بر آن تأکید کرد، کاهش محدودیت‌ها در کنار سیر نزولی آمارهاست که برخی را به‌اشتباه انداخته و تصور می‌کنند، غول کرونا در آستانه شکستی مفتضحانه است، حال آنکه چنین نیست و یادمان نرود، کووید ۱۹ به‌شدت ناشناخته بوده و دارای زوایای پنهان است.  
«محرز» با اشاره به اینکه، هم‌اکنون شاهد هیچ وضعیت قرمزی در استان‌ها نیستیم و این مسئله به معنای از بین رفتن کرونا نیست بلکه به دلیل ناشناخته بودن این ویروس احتمال دارد، شرایط بغرنج‌تر شود، تشریح می‌کند: «تنها مسئله‌ای که با دانش فعلی توانسته این ویروس را کنترل و مهار کند، فاصله‌گذاری اجتماعی است، نباید دل‌خوش باشیم که این بیماری تمام شد، در بعضی شهرها، اوج‌گیری مجدد این ویروس برشمار قربانیان و مبتلایان افزوده و در بعضی شهرها کنترل شده اما حقیقت این است که به‌رغم کمتر شدن آمارها، هرچه بیشتر تست کنیم، با نمونه‌های جدیدی روبه‌رو می‌شویم بنابراین معلوم نیست کرونا تا چه زمانی با ماست و هنوز نمی‌توان پایانی برای آن متصور بود.»
 «مردانی» تأکید می‌کند: «خاتمه کرونا نه برای ما بلکه برای دنیا مطرح نیست، حتی در چین که اولین کشور بود، مجدد شاهد موارد جدید بیماری هستیم. در واقع تا زمانی که واکسنی تولید نشود، این وضعیت ادامه دارد و به‌احتمال قریب به‌یقین باید منتظر موج جدید باشیم، علی‌الخصوص مناطقی که در پیک اول قسمت عمده‌ای از مردم گرفتار نشده‌اند،
 مثل استان کهگیلویه و بویراحمد که بیمار مبتلا به کرونا نداشت اما به دلیل مسافرت‌هایی که اتفاق افتاد شاهد موارد جدیدی هستیم.»
«شروین شکوهی» هم به این مسئله اذعان می‌کند که «به‌احتمال بسیار زیاد، شاهد پیک جدید کرونا هستیم و کاهش محدودیت‌های اعمال‌شده و بازگشایی بوستان‌ها و پارک‌ها، به ما هشدار می‌دهد که وضعیت در آستانه وخیم شدن است.»