مريم رمضاني|
ما در سيستان و بلوچستان پديده شن هاي روان را از قديم داشته ايم و شايد قدمت برخي پروژه هاي مقابله با اين پديده ۵۰ ساله است و سازمان جنگل ها همواره باتوجه به شرايط، نهال کاري و مالچ پاشي کرده تا با حرکت شن ها مقابله کند اما در طوفان هاي گردوغباري، ذرات زير صد ميکرون به دليل سبکي وارد فضا شده و ماندگاري دارند و تا مسافت هاي دور توسط جريان باد جابه‌جا مي شوند و مسئله اصلي همين گردوغبارهاست که البته خشکيدگي تالاب هامون هم به تشديد اين بحران کمک کرده است.
برهمين اساس منوچهر گرجي، رئيس انجمن علوم خاک و عضو هيئت علمي پرديس کشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران به رسالت مي گويد: بحث حفاظت خاک در کشور ما همواره مغفول بوده و در کنار اين مسئله خشکسالي هم اتفاق افتاده و بعضي از منابع آبي نظير چاه نيمه ها و درياچه هامون به اين علت خشک و به کانون هاي توليد گردوغبار بدل شده است. البته اين گردوغبارها و طوفان هاي شن تک علتي نيست و در برخي مواقع کشت ما اصولي نبوده و يا ترددهايمان در منطقه
بي حساب و کتاب بوده و اتومبيل، موتور و دام تردد مي کنند، و اين امر به منبع برداشت خاک تبديل شده است.
او در ادامه با تاکيد بر اينکه چراي شتر با چراي دام سبک متفاوت است، عنوان مي کند: شتر سرشاخه ها را مي خورد و در لحظه باعث مرگ گياه و وقوع گردو غبار مي شود در حالي که پوشش گياهي يکي از مهمترين عوامل تثبيت بستر و مقابله با کانون هاي گرد و غبار در تالاب هامون است. از طرفي تردد دام هاي سنگين باعث به‌هم خوردن بستر تالاب شده و آن خاک، شل شده و بر اثر بادهاي ۱۲۰ روزه بلند مي شود.
اين عضو هيئت علمي پرديس کشاورزي و منابع طبيعي با اشاره به راهکاري براي مهار گردوغبار و ريزگرد در منطقه سيستان، اذعان مي کند: در برخي نقاط بايد از بادشکن ها و برخي بخش ها از مالچ استفاده کنيم، برهمين اساس از طرف معاونت علمي رياست جمهوري درحال اجراي پروژه ۲۰۰ هکتاري به صورت پايلوت در سيستان هستيم و مي خواهيم از مالچ رسي استفاده کنيم تا اين مناطق مقداري تثبيت شود که اگر جواب بدهد، آنگاه چند هزار هکتار از مناطق حساس، مالچ پاشي و تثبيت شده و ديگر باد نمي تواند گرد و غبار ايجاد کند.
او در عين حال عنوان مي کند: مدعياني که در گذشته اقدام به توليد مالچ مي کردند، اساسا با کارآيي آن آشنايي نداشتند و هميشه برداشت شان اين بوده که مالچ يک ماده چسبنده است که در هرجا مي شود پاشيد و زمين را تثبيت کرد درحالي که در کاربرد مالچ بايد دو مسئله را مدنظر داشته باشيم، اول اينکه مسکن است و ما بايد از زماني که زمين تثبيت شد براي استقرار پوشش گياهي استفاده کنيم، دوم اينکه مالچ ها عمدتا در شن هاي روان موثر بوده اند و بيشتر بايد روي مناطقي که رسي و دانه ريز هستند، استفاده شود.
رئيس انجمن علوم خاک با اشاره به نقش خشکسالي در پديده گردوغبارها مي گويد: کشور ما از زمان داريوش و کوروش هميشه دچار اين مسئله بوده بنابراين نمي توانيم به اين بهانه، همه چيز را به گردن خشکسالي بيندازيم، اگرچه اين مسئله نقش دارد چون بالاخره پوشش گياهي کم شده و منابع آبي تخليه مي شود و اين ها زمينه را براي برداشته شدن خاک توسط باد ايجاد مي کند ولي همه اين ها با مديريت
مي تواند کاهش پيدا کند. در همين شرايط ما اگر بتوانيم از شدت ريزگردها ۵۰ درصد بکاهيم، کمک بزرگي به مردم منطقه است.
به اعتقاد گرجي، مهمترين مشکل ما، بد عمل کردن خودمان است از جاده زدن ها و کشاورزي تا صنعت و معدن کاري که اگر روي حساب و کتاب نباشد به افزايش گردوغبار کمک مي کند.
او در خاتمه به ايده توليد برق از طريق بادهاي ۱۲۰ روزه و دريافت حقابه هامون از افغانستان تاکيد مي کند: وزارت نيرو قطعا مي تواند با ارتباط خارجي خود چنين پيشنهادي را به افغان ها بدهد که در قبال دريافت برق، آب بيشتري به هامون اختصاص بدهد. ضمن اينکه تاسيسات نيروگاه هاي خورشيدي و بادي اگر در مناطق حساس ايجاد شود، به کاهش گرد و غبارهم منجر خواهد شد.