‌|   گروه اجتماعی‌| 
اپیدمی ویروس کرونا، پیشرفته‌ترین و قدرتمندترین کشورهای جهان را تنها ظرف چند هفته به زانو درآورد؛ کشورهایی که از کمترین آمادگی در مواجهه و مقابله با بحران برخوردار نبودند و به رغم پیشرفت‌های فناوری و در اختیار داشتن قوی‌ترین ارتش‌های جهانی و با صرف بودجه‌های چند صد میلیارد دلاری در حوزه تحقیقات علمی و پژوهشی، بسیار ناکارآمد ظاهر شدند و سرانجام در راستای مقابله و پیشگیری از پاندمی کرونا اقدام به اتخاذ تدابیر و اعمال محدودیت‌های مختلف کردند. این تدابیر پیشگیرانه که با بستن مرزها و توقف پروازهای خارجی آغاز شده بود، با اعمال محدودیت حمل‌ونقل داخلی و اعلام مقررات منع عبور و مرور و محدودیت آمدوشد ادامه یافت و هم‌اکنون روند بازگشایی‌ها و کاهش مقررات وضع شده به  تدریج آغاز شده است. 
ابتدا به تازه‌ترین تصمیماتی که به منظور کاستن از محدودیت‌ها در ایران اتخاذشده، می‌پردازیم و سپس سایر کشورها را در بوته نقد و بررسی قرار می‌دهیم. 

تازه‌ترین مصوبات؛ بازگشایی اماکن مقدس و برگزاری اجتماع روز قدس
حجت‌الاسلام حسن روحانی، رئیس‌جمهور روز گذشته در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا از تازه‌ترین تصمیمات این ستاد رونمایی کرد: ۱- برگزاری روز قدس در ۲۱۸ شهری که در حالت خوش‌بینانه سفید اعلام شده و نماز جمعه هم در آن‌ها برقرار است و با مراعات همه پروتکل‌های بهداشتی مراسم روز قدس نه به صورت راهپیمایی بلکه به صورت اجتماع در محل نماز جمعه در مناطق سفید اجرا خواهد شد و برای شهر تهران، دستورالعمل ویژه‌ای مدنظر است، گرچه شرایط پایتخت قرمز است اما مقرر شد که مسئولیت را سپاه پاسداران به عهده بگیرد و از یک مبدأ تا یک مقصدی، مراسم نمادین از طریق خودروها انجام شود که هم تبلیغ و هم تحرک باشد. به هر حال در خودرو هم می‌توان سرود خوانده شود و هم پرچم‌ها را در دست گرفت و مسیر هم به‌گونه‌ای هدایت شود که اجتماع مردمی نباشد تا مشکل بهداشتی پیش نیاید. ۲-برگزاری نماز عید فطر در سراسر کشور و عدم اجتماعات بزرگ در مکان‌هایی نظیر مصلا، اما مساجد، اماکن و محله‌ها و هر مسجدی که می‌خواهد نماز عید فطر برگزار کند آزاد است و باید فاصله‌ها را رعایت کنند و دستورالعمل‌های بهداشتی را مراعات کنند. آن کسانی هم که احتیاط می‌کنند می‌توانند در منزل خود نماز عید فطر بخوانند، چون به‌هرحال این نمازی است که بر آن تأکید شده اما   نماز واجب نیست. ۳-بعد از ماه مبارک رمضان در چارچوب دستورالعمل‌های تعیین شده، اماکن مقدس بازگشایی می‌شود و رواق‌ها و حرم همچنان بسته است اما صحن‌ها باز خواهد شد. بنا شد فعلا  سه ساعت در صبح و سه ساعت در بعدازظهر درهای صحن باز شود و مردم وارد صحن شوند و زیارت کنند اما توقف زیاد نداشته باشند. البته این آغاز کار است و هر چه جلوتر برویم شرایط ما بهتر خواهد شد. ۴-بازگشایی رستوران‌ها بعد از ماه مبارک رمضان در چارچوب پروتکل‌هایی که به آن‌ها ابلاغ شده است. 
۵-برگزاری کنکور دانشگاه‌ها در چارچوب پروتکل‌های ابلاغی. ۶- دانشگاه‌ها به غیر از پزشکی که شرایط دیگری دارد و اکنون هم فعال است و از ۱۷ خرداد فعالیت‌های خود را آغاز خواهند کرد، هم برای برگزاری کارگاه‌ها و هم برگزاری امتحانات. ۷-فعالیت‌های ورزشی در چارچوب پروتکل‌ها آزاد خواهد شد. البته فعالیت‌های ورزشی که بدون تماشاچی هستند و در عین انجام مسابقات اجتماع مردم نخواهد بود. چارچوب و پروتکل را هم وزارت بهداشت و درمان ابلاغ خواهد کرد و طبق آن عمل خواهد شد. ۸-هتل‌ها بسته نیست فقط آن قسمتی که در هتل‌ها تعطیل بود، رستوران آن‌ها بود. مردم می‌توانستند به هتل‌ها بروند و حتی از رستوران غذا بگیرند و به اتاق‌هایشان ببرند اما رستوران‌ها فعال نبود. بعد از ماه رمضان همان‌طور که رستوران‌ها فعال می‌شود رستوران‌های هتل هم فعال خواهد شد. 

حساس‌ترین تصمیم‌ها از  فاصله‌گذاری اجتماعی تا هوشمند
اما فارغ از مصوبات روز گذشته، مهم‌ترین و حساس‌ترین تصمیمات این ستاد به فاصله‌گذاری اجتماعی و هوشمند مربوط است که توسط مسئولان بهداشتی کشور برای مهار اپیدمی مطرح و در ستاد ملی مقابله با کرونا برای اجرا تصویب شد. پس از اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی به عنوان یک راهبرد جدید باهدف مدیریت و کنترل مناسب بیماری با رویکرد خودداری از تماس‌های فیزیکی غیرضروری و پرهیز از سفر، ستاد ملی مقابله با کرونا طرح فاصله‌گذاری هوشمند را جایگزین طرح قبلی کرد؛ طرحی که بنا داشت شرایط تدریجی بازگشت جامعه به شرایط عادی را فراهم کند. تهران با سه هزار و ۵۰۰ واحد صنفی و ۲۰ درصد صنایع مستقر کشور، بیشترین فعالیت‌های اقتصادی را داراست و هر روز به همین علت شاهد ورود و خروج تعداد قابل‌توجهی از مردم در ترافیک و وسایل حمل‌ونقل است و فاصله‌گذاری هوشمند علاوه بر حفظ سلامت مردم به در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی انجامیده و همان‌طور که رئیس‌جمهور مطرح کرده است، این‌گونه طرح‌ها در جهت بازگشایی اماکن عمومی و کسب‌وکارها به این معنا نیست که دوران بیماری کرونا تمام شده بلکه باید زندگی خود را با آن تطبیق دهیم، چرا که ممکن است در یک لحظه استانی سفید باشد و سپس در شرایط زرد و قرمز قرار گیرد؛ این موضوع بستگی به عملکرد مردم دارد. 

آمار جهانی مبتلایان
آخرین آمار مبتلایان و جان‌باختگان جهانی تا لحظه نگارش این متن، حاکی از آن است که تاکنون بیش از ۴ میلیون و ۶۲۸ هزار و ۵۴۹ نفر در سراسر جهان به کرونا مبتلا شده‌اند و شمار افرادی که بر اثر ابتلا به این ویروس جان خود را از دست داده‌اند به ۳۰۸ هزار و ۶۴۵ نفر رسیده است. شمار قربانیان ویروس کرونا در آمریکا به ۸۸ هزار و ۵۰۷ نفر رسیده و تعداد مبتلایان از مرز یک‌میلیون و ۴۸۴ نفر گذر کرده است. این کشور بیشترین قربانی را بر اثر ابتلا به ویروس کرونا در جهان دارد. شمار قربانیان در انگلیس به ۳۳ هزار و ۹۹۸ مورد و افراد مبتلا به ۲۳۶ هزار و ۷۱۱ نفر افزایش یافته و این کشور بعد از آمریکا، دومین جایگاه را از نظر تعداد جان‌باختگان ناشی از این بیماری به خود اختصاص داده است. شمار مبتلایان ایتالیا به ۲۲۳ هزار و ۸۸۵ نفر افزایش یافته و تعداد تلفات بر اثر این ویروس به ۳۱ هزار و ۶۱۰ مورد رسیده و این کشور هم بعد از آمریکا و انگلیس در رده بعدی بالاترین تعداد قربانیان ویروس قرار دارد. شمار قربانیان در اسپانیا ۲۷ هزار و ۴۵۹ نفر و تعداد افراد مبتلا در این کشور به ۲۷۴ هزار و ۳۶۷ مورد رسیده و از لحاظ شدت درگیری با ویروس کرونا در جایگاه دوم بعد از آمریکا قرار دارد. در آلمان، تعداد قربانیان «کرونا» ۸ هزار و  یک نفر بوده و تاکنون بیش از ۱۷۵ هزار و ۶۹۹ نفر در این کشور به این ویروس مبتلا شده‌اند. ۱۷۹هزار و ۵۰۶ نفر در فرانسه مبتلا به ویروس کرونا شدند و شمار قربانیان در این کشور به ۲۷ هزار و ۵۲۹ نفر رسیده و در انگلیس به ۳۳ هزار و ۹۹۸ مورد و افراد مبتلا به ۲۳۶ هزار و ۷۱۱ نفر افزایش یافته است. چین هم پس از گذشت چند ماه در جایگاه سیزدهم در جدول جهانی جای گرفته و ظرف ۲۴ ساعت گذشته تنها ۸ مورد جدید   ابتلا در کشور به ثبت رسیده است. در ایران هم آمار تعداد مبتلایان به ۱۱۸ هزار و ۳۹۲ نفر رسیده و تاکنون ۶ هزار و ۹۳۷ نفر از بیماران مبتلا به کرونا در کشور، جان خود را از دست داده‌اند و این کشور در رتبه هفتم تعداد مبتلایان و رتبه دوم در بهبود بیماران کرونایی قرار دارد. 

اقدامات انگلیس
پس از اعلام آمارها باید به اقدامات دولت‌های مختلف و برداشتن تدریجی محدودیت اشاره کرد، دولت انگلیس  طی روزهای گذشته، تا حدودی از محدودیت‌های اعمال شده برای پیشگیری از انتقال ویروس کرونا کاسته است و کارکنان به محل کار خود بازگشته‌اند و محدودیتی برای انجام فعالیت جسمی در فضاهای بیرون از منزل وجود ندارد و افراد می‌توانند از فاصله یک متر و ۵۰ سانتیمتری یکدیگر را ملاقات کنند. پیش‌تر به موجب تصمیم نخست‌وزیر بریتانیا کلیه فروشگاه‌های غیرضروری تعطیل و تجمع بیش از دو نفر در اماکن عمومی ممنوع شده بود و تمام شهروندان و ساکنان بریتانیا باید در منازل خود می‌ماندند و تنها برای تهیه غذا و دارو از خانه‌ها خارج می‌شدند. در زمینه عملکرد این کشور برای مقابله با ویروس هم می‌توان از کلیدواژه «ضعیف» بهره برد. بریتانیا با کمبود تأمین تجهیزات حفاظتی مورد نیاز کادر بهداشت و درمان روبه‌رو است و دولت انگلیس با صدور دستورالعمل‌های جدید به بیمارستان‌ها توصیه کرده تا از برخی تجهیزات و لوازم پزشکی و حفاظتی موردنیاز برای مقابله با ویروس کرونا دوباره استفاده کنند! 
    
ایتالیا 
نخست‌وزیر ایتالیا هم از مردم خواسته بود که در منازل خود بمانند و جز در موارد ضروری برای رفتن به محل کار و تهیه کالاهای موردنیاز و انجام درمان‌های پزشکی از منازل خود خارج نشوند. در این کشور، شهروندان در صورت خروج از منزل، ۲۰۶ یورو جریمه می‌شدند و هم‌اکنون محدودیت آمدوشد از روز چهارم ماه می در چند مرحله برداشته شده و حوزه‌های ساخت‌وساز و تولید، اولین بخش‌هایی بودند که به آن‌ها اجازه بازگشایی داده شد و مقامات این کشور به مردم اجازه دادند تحت شرایط خاصی از بستگان خود دیدار کرده و برای ورزش یا رفتن به پارک از منزل خارج شوند. تعداد بیشتری از فروشگاه‌های خرده‌فروشی در روز هجدهم ماه می به همراه موزه‌ها بازگشایی شدند و در روز اول ژوئن رستوران‌ها، کافه‌ها و سالن‌های آرایش و زیبایی هم منعی برای فعالیت ندارند. در پی تشدید شیوع پرشتاب ویروس کرونا ایتالیا هم نیاز شدیدی به وسایل پزشکی و ابزارهای بهداشتی دارد و نظام پزشکی ایتالیا به آخرین ظرفیت خود رسیده و جوزپه کونته، نخست‌وزیر در توجیه ناتوانی این کشور گفته است: «این شدیدترین بحران کشور ما از زمان جنگ جهانی دوم است.» 
    
آلمان
 دولت آلمان هم با تشکیل ستاد مقابله با بحران، راهکارهای مواجهه با ویروس کرونا را بررسی کرد که از جمله موضوعات محوری در این ستاد، وضع دستورالعملی در ارتباط با برگزاری برنامه‌ها و رویدادهای پرجمعیت مانند کنسرت‌های بزرگ یا نمایشگاه‌های بزرگ بود و از طرفی ممنوعیت برای تجمع‌های بیش از دو نفر در خارج از خانه، کاهش دیدارهای خانوادگی و عدم خروج افراد از منزل، یا رعایت حداقل فاصله یک و نیم تا دو متر در اماکن عمومی، انجام دیدارهای ضروری و رفتن به سرکار در چارچوب مقررات با رعایت احتیاط و امتناع از ملاقات‌های غیرضروری مانند مهمانی و تعطیلی کافه‌ها و رستوران‌ها و تمام خدماتی که با مراجعان خود تماس نزدیک دارند، همانند مشاغلی نظیر آرایشگاه‌ها و سالن‌های زیبایی به جز خدمات پزشکی در دستور کار قرار گرفت اما از ۱۵ اردیبهشت (چهارم ماه می) در بسیاری از مناطق شهروندان توانستند با رعایت مقررات‌های ایمنی و بهداشتی دوباره به آرایشگاه‌ها بروند و انجام مراسم عبادی هم با رعایت مقررات‌های ویژه مجاز اعلام شد. در اکثریت ایالت‌های آلمان کلیساها، مساجد، کتابخانه‌ها و باغ‌وحش‌ها هم بازگشایی شده‌اند و برخی زمین‌های بازی کودکان و سالن‌های ورزشی هم اجازه فعالیت پیدا کرده‌اند و بسیاری از دانش‌آموزان هم دوباره پس از هفته‌ها دوری از مدرسه، با رعایت موازین بهداشتی و ایمنی، به کلاس‌های درس بازگشته‌اند. اما کمبود اقلام پزشکی برای مقابله با کرونا انتقادهای زیادی را متوجه دولت آلمان کرد و گروهی از پزشکان آلمانی در اعتراض به کمبود تجهیزات و لباس‌های محافظتی فردی، برهنه شدند. 
    
فرانسه
در فرانسه هم برای مقابله با کرونا تدابیری اندیشیده شده بود و فقط داروخانه‌ها، فروشگاه‌های مواد خوراکی و مایحتاج روزانه، ادارات پست و مؤسساتی که خدمات اولیه ارائه می‌دادند، اجازه فعالیت داشتند. اما تمامی مقاطع تحصیلی، ادارات، مؤسسات دولتی و غیردولتی و فروشگاه‌هایی که مایحتاج ضروری عرضه نمی‌کردند، تعطیل شدند و افرادی که قصد خروج از خانه‌های خود را داشتند در صورت بازرسی از سوی پلیس باید دلایل کافی برای خروج از منزل ارائه می‌دادند و در صورت عدم رعایت مقررات وضع شده در جهت مقابله با گسترش ویروس کرونا، شهروند خاطی با جریمه ۱۳۵ یورویی مواجه می‌شد. هم‌اکنون نخست‌‌وزیر فرانسه برنامه دولت درباره بازگشایی گام‌به‌گام و سنجیده فرانسه را اعلام کرده و قرار است محدودیت‌ها از ۱۱ ماه می به گونه‌ای تدریجی کاهش یابند. بررسی‌ها حاکی از آن است که این کشور هم برای مقابله مؤثر با کرونا، آمادگی لازم را نداشته، نخست‌وزیر فرانسه در اظهاراتی گفته است: «همواره در تلاش هستم تا کمبود دارو 
و تجهیزات اساسی برای حفظ جان بیماران مبتلا به کووید ۱۹ جبران شود.» 
    
آمریکا
دونالد ترامپ که در ابتدای شیوع کرونا، این بحران را جدی نمی‌گرفت، بسیار مورد انتقاد بود و پس از اینکه متخصصین و کارشناسان پزشکی خواستار توقف پرواز‌ها از کشورهای درگیر با ویروس کرونا شدند، محدودیت‌های دیرهنگامی را اعلام کرد تا تجمع بیش از ۱۰ نفر ممنوع و مدارس کشور نیز تعطیل شوند. همچنین مکان‌های توریستی، کتابخانه‌ها، پاتوق‌ها و سینماها هم تعطیل شدند و از شهروندان خواسته شد که در صورت امکان کار و فعالیت‌های حرفه‌ای خود را در منازل انجام بدهند اما فرماندار نیویورک در واکنش به این مسئله، گفته بود: رئیس‌جمهوری آمریکا برای مقابله با ویروس کرونا دستورات روشنی صادر نکرده و مجموعه آشفته‌ای از تدابیر و تصمیم‌ها در سراسر کشور اتخاذ شده است. به هر روی قرار است، دونالد ترامپ بازگشایی فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را در سه مرحله و با احتیاط انجام دهد. او می‌گوید: رفع محدودیت‌هایی که به خاطر مقابله با شیوع کرونا اعمال شده «ایالت به ایالت» متفاوت است و در قالب این طرح سه مرحله‌ای، ایالت‌هایی که شیوع ویروس در آن‌ها شدید نبوده و موارد جدید ابتلا رو به کاهش است برخی فعالیت‌ها به شرط رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و نکات بهداشتی مانند رستوران‌ها، کلیساها و سینماها می‌تواند از سر گرفته شود. دونالد ترامپ می‌گوید:در مرحله دوم باید همکاران شرکت‌ها و مؤسسه‌ها همچنان به دورکاری ترغیب شوند و جلوی فعالیت در مکان‌هایی که تعداد زیادی کنار هم قرار می‌گیرند گرفته شود. همچنین قرار است در این مرحله بازدید از خانه سالمندان و عیادت بیماران در بیمارستان‌ها همچنان ممنوع، اما سفرهای غیرضروری و فعالیت مدرسه‌ها مجاز باشد. در مرحله سوم و نهایی، فعالیت‌های اقتصادی می‌توانند به روال سابق از سر گرفته شوند و بازدید از خانه سالمندان و عیادت بیماران مجاز خواهد بود. در این مرحله باید همچنان فاصله‌گذاری میان شهروندان در معرض آسیب و دیگران حفظ شود. اما بسیاری این طرح سه مرحله‌ای را در جهت اهداف و شعار کارزار انتخاباتی آمریکا به منظور« بازگرداندن دوباره عظمت به ایالات‌متحده» می‌دانند. این اقدامات در شرایطی از سوی ترامپ صورت می‌پذیرد که بیمارستان‌های آمریکا با مانع جدیدی برای مقابله با شیوع ویروس کرونا مواجه شده‌اند و ضعف سیستم بهداشت و درمان ایالات‌متحده در برابر چنین بحران‌هایی مشهود است و پزشکان و پرستاران آمریکایی به کمبود تجهیزات پزشکی در این کشور اعتراض کرده‌اند زیرا به دلیل کمبود وسایل محافظتی و تجهیزات درمانی، مجبور به استفاده از کیسه‌زباله برای حفظ جان خود هستند. 
    
عملکرد ضعیف کشورهای ثروتمند در  مقابله با  کرونا
بررسی وضعیت کشورهای پیشرفته در نوع مواجهه با ویروس کرونا، نشانگر ضعف آنان در مدیریت بحران است و همان‌طور که رئیس‌جمهور روز گذشته مطرح کرد: «کشورهای ثروتمند به رغم در اختیار داشتن تجهیزات پزشکی بیشتر و پیشرفته‌تر، در مبارزه با بیماری کرونا گرفتار شدند.» و با الهام از سخنان «ابراهیم کاراگل»- مقاله‌نویس روزنامه ینی شفق ترکیه- ویروس کرونا به همه جهان نشان داد که «برخی از کشورها در واقع برخلاف آنچه به نظر می‌رسید چندان بزرگ و قوی نبوده و در پشت پرده ثروت و کبر و غرور آن‌ها یک ناتوانی فوق‌العاده وجود داشته است. غربی‌ها به‌اندازه‌ای که تصور می‌شد با درایت نبوده و حتی از مدیریت یک بحران همه‌گیر نیز  عاجزند. آمریکا به عنوان کشوری که در هر زمینه از جمله فناوری، امنیت و سرمایه به عنوان قوی‌ترین کشور در جهان شناخته می‌شود از مدیریت بحران کرونا عاجز ماند. این کشور موفق به کاهش سرعت شیوع ویروس کرونا و حفاظت از شهروندان خود نیز نشد.» در آن‌سو، کشورهایی همچون فرانسه، انگلستان، ایتالیا و اسپانیا که خود را بسیار ثروتمند، قوی، پیشرفته و توانمند می‌دانستند، به‌رغم دارا بودن تمامی امکانات پیشرفته و حرفه‌ای، موفق به مبارزه مؤثر با ویروس کرونا نشدند. این در حالی است که ایران به رغم تحریم‌های آمریکا و با وجود تمام مشکلات و سختی‌ها با همان امکانات موجود، به بهترین شکل و با همکاری همه نهادها، به مقابله با این ویروس پرداخت. درحالی‌که بیمارستان‌های آمریکا از کمبود شدید امکانات پزشکی رنج می‌برند مؤسسات خیریه و بسیج و نیروهای نظامی ایران توانستند با استفاده از تمام امکانات موجود نیازهای داخلی به لوازم پزشکی و مواد ضدعفونی‌کننده و ماسک و لباس‌های محافظ را تأمین کنند و این در شرایطی است که آمریکایی‌ها با غارت فروشگاه‌ها و دعوا بر سر دستمال‌کاغذی نشان دادند که سرمدارانشان لوازم و امکانات لازم را برای مقابله با ویروس فراهم نکرده‌اند، در کشور ما، جوانان بسیجی به کمک نهادها و دستگاه‌های بهداشتی و پزشکی شتافته و در عملیات ضدعفونی خیابان‌ها و کوچه‌ها در همه شهرها مشارکت کرده و نقش مهمی در عملیات غربالگری مبتلایان و ممانعت از شیوع بیماری ایفا نمودند، در مقابل، ارتش آمریکا با ادعاهای فراوان که خود را قوی‌ترین ارتش دنیا می‌داند تاکنون کوچک‌ترین اقدامی در جهت مهار این ویروس در داخل این کشور انجام نداده؛ درحالی‌که سپاه پاسداران و ارتش ایران از همان لحظات نخست با ارائه کمک‌های پزشکی به مبتلایان و برپایی بیمارستان‌های صحرایی با ظرفیت‌های پذیرش بالا  و اجرای رزمایش‌های نبرد بیولوژیکی به میدان آمدند.