پس از شیوع ویروس کرونا در ایران شایعات بسیاری در مورد این بیماری و روش‌های پیشگیری از آن که اساس علمی ندارند در برخی از صفحات تلگرامی دست به دست می شود و در این میان، شایعه تاثیر مصرف الکل برای ضدعفونی کردن بدن، سبب شده شماری از شهروندان در پی مصرف الکل صنعتی، جان خود را از دست بدهند.
برهمین اساس، دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو اعلام کرده است: «با توجه به شیوع گسترده بیماری ناشی از کرونا ویروس جدید یا کووید-۱۹ در کشور و تاکید بر بهداشت دست ها و گندزدایی مناسب سطوح در منازل و اماکن و نقش مهم استفاده از اقلام ضدعفونی کننده از جمله فرآورده‌های بر پایه الکل اتیلیک (اتانول) به منظور پیشگیری از این عفونت، متاسفانه بر اساس مشاهدات و اطلاعات به دست آمده از برخی بیمارستان های کشور، مواردی از مسمومیت در اثر مصرف خوراکی محلول‌های حاوی الکل اتیلیک (اتانول) و حتی مرگ بر اثر مصرف خوراکی الکل متیلیک (متانول) به اشتباه و با هدف پیشگیری از عفونت کرونا ویروس جدید و کووید -۱۹
در برخی از بیماران گزارش شده است.»
*نشانه ها و علائم مسمومیت
نشانه های مسمومیت با متانول شامل علائم گوارشی مانند، تهوع، استفراغ، درد شكمی و علائم عصبی شامل سردرد، سرگیجه، اختلال هوشیاری، تشنج و كما و همچنین علائم چشمی از جمله گشادشدن مردمك‌های چشم، تاری دید، التهاب عصب چشم و شبكیه و كوری دائمی و سایر علائم نظیر اختلال در اسیدیته خون ‌(اسیدوز متابولیك) و آسیب شدید كلیه‌ها است.
متانول یا الكل چوب كه همان الكل متیلیك یا صنعتی است، یكی از انواع الكل موجود در بازار است كه در شكل خالص خود مایعی بی‌ رنگ و بی‌بو است كه از آن در صنایع مختلفی از جمله رنگ‌سازی، لاك‌سازی، شیشه‌ پاك‌كن‌ها، چاپ و تكثیر و رنگ بر (حلال) كاربرد دارد بنابراین استفاده از متانول و یا الکل صنعتی برای ضد عفونی سطوح و دست است و برمبنای مستندات علمی، مصرف خوراکی الکل اتیلیک (اتانول) و یا غرغره کردن اتانول در پیشگیری از عفونت کرونا ویروس جدید هیچ گونه تاثیری ندارد.
در همین راستا، «علی احسان‌پور»، سخنگوی دانشگاه علوم پزشكی اهواز از پذیرش ۲۱۸ مورد مسمومیت الكلی تا شامگاه ۱۸ اسفند در بیمارستان‌های تحت پوشش این دانشگاه خبر داده و عنوان کرده است: «متاسفانه ۲۰ نفر در پی مصرف الكل‌های تقلبی جان خود را از دست دادند. احسان‌پور گفت: بیشترین پذیرش بیماران مسمومیت الكلی در بیمارستان امام خمینی (ره) اهواز انجام شده است و بنا به ضرورت، بیمارستان‌های گلستان و آیت‌الله كرمی نیز پذیرای مسموم‌شدگان هستند.او با بیان اینكه دانشگاه علوم پزشكی اهواز با كادر متخصص و فعال، آمادگی كامل برای ارائه خدمات را دارد، افزود: تمهیدات لازم در بیمارستان شهید بقایی یك اهواز نیز انجام شده و به عنوان بیمارستان پشتیبان آماده ارائه خدمات است.»
سید‌ابراهیم قدوسی، رئیس اداره پیشگیری و كاهش آسیب مصرف مواد و الكل وزارت بهداشت هم درباره افزایش مسمومیت با الكل متانول و موارد فوت گزارش شده ناشی از نوشیدن الكل هشدار داده و گفته است: «به دنبال افزایش خطر آلودگی با ویروس كرونا و توصیه به شست‌وشوی مكرر دست‌ها و همچنین ضد‌عفونی كردن سطوحی كه در تماس با دست قرار می‌گیرند از قبیل میز، لوازم، دستگیره‌ها، استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌كننده رو به افزایش است. در راهنمای كاربردی نحوه ضدعفونی كردن دست‌ها و سطوح تماس ابلاغی سازمان غذا و دارو، الكل متیلیك یا متانول در تركیبات تشكیل‌دهنده محلول‌های ضدعفونی‌كننده جایگاهی ندارد و یافته‌های اخیر علمی هم نشان می‌دهد كه شرب مشروبات الكلی حتی با حجم كم دارای عوارض بوده و سلامت انسان را در معرض تهدید قرار می‌دهد، با این حال، گزارش‌های نگران‌كننده‌ای مبنی بر مصرف خوراكی الكل با هدف جلوگیری از ابتلا به كرونا ویروس دریافت می‌شود؛ امری كه موجب به مخاطره افتادن سلامتی افراد مصرف‌كننده و متاسفانه در این روزها این برداشت غلط، منجر به افزایش مراجعه شمار زیادی از بیماران مسموم به الكل به مراكز بیمارستانی شده و موارد متعددی از عوارض مسمومیت ناشی از مصرف الكل از جمله كوری، الزام به دیالیز و موارد منجر به مرگ گزارش شده است.»
شاهین شادنیا استاد گروه سم شناسی بالینی و مسمومیت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به اینکه در روزهای اخیر و به طور ناگهانی موارد مسمومیت با الکل متانول افزایش یافته، گفته است: «در عمده مراجعان باور غلطی ایجاد شده که مصرف الکل می‌تواند نقش پیشگیری از ابتلاء به بیماری کرونا ویروس داشته باشد.»
وی با تاکید بر اینکه مصرف هرگونه مواد الکلی به صورت خوراکی تأثیری در پیشگیری از ابتلاء به کرونا ندارد، افزوده است: «ویروس‌ها به ترکیبات الکلی حاوی ۷۰ درجه صرفا بر روی سطوح و دست‌ها مقاومند و مصرف خوراکی الکل نه تنها تأثیری در پیشگیری از ویروس کرونا ندارد بلکه حتی می‌تواند منجر به مرگ شود.»
با این حال صادق بهرامی در قامت پژوهشگر حوزه سم شناسی به «رسالت» می گوید: « بسیاری از مردم به دنبال راهی برای پیشگیری از این بیماری و ضد عفونی کردن هستند. در این بین برخی سودجویان هم پیدا شده اند که از این فرصت استفاده کرده و در بازار متانول، حلال ۴۰۱ و سایر محلول هایی که به الکل شباهت دارند و قیمت پایین تری از الکل دارند را به قیمت بالا به مردم می فروشند. متانول برای ضد عفونی کردن دست ها و سطوح تاثیر چندانی ندارد. متانول علاوه بر نداشتن فایده، سمی بوده و برای سلامتی انسان مضر است.»
وی توضیح می دهد: «با توجه به شرایط کنونی شیوع بیماری در ایران و لزوم پیشگیری و مقابله جدی با ویروس کرونا به هیچ عنوان از الکل متانول برای ضد عفونی کردن دست ها و سطوح استفاده نکنید. این الکل به شدت سمی بوده و از طریق جذب پوستی و یا استنشاق بخارات می تواند مسمومیت شدید در حد کوری و مرگ افراد را باعث شود. توصیه می شود از هرگونه مصرف الکل متانول جهت ضدعفونی کردن خودداری نموده و صرفا از ضدعفونی کننده های مجاز و اتانول برای ضد عفونی کردن دست ها و سطوح استفاده کنید.»
بهرامی تاکید می کند: «بهترین ضدعفونی کننده‌ برای مقابله با کرونا و ویروس‌های خطرناک الکل است. وقتی صحبت از الکل برای ضد عفونی کردن می شود، منظور اتانول است نه سایر فرآورده های الکلی. اتانول برای بدن انسان چندان ضرر ندارد و مانند متانول عوارض ندارد. استفاده از الکل اتانول نیز برای یک بار می‌تواند برای ۳ تا ۴ ساعت سطوح را عاری از میکروب کند و به هیچ عنوان نباید سطوح را غرق در الکل کرد.»