| حميدرضا ترقي |
قسمت اول
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي چهارشنبه ۱۶ مرداد ۱۳۹۸ در ديدار مدال‌آوران المپيادهاي علمي و اعضاي تيم ملي واليبال جوانان، با اشاره به صحبت‌هاي يکي از جوانان نخبه که از مشکلات موجود بر سر راه نخبگان و عملکرد دستگاه‌ها گلايه داشت، گفتند: مشکلات نبايد جوان را متوقف و نا اُميد کند، زيرا نا اُميدي، سَم است و اگر نسل‌هاي قبل متوقف و نا اُميد مي‌شدند، ما بايد همچنان در همان دوران فساد و طاغوت مي‌مانديم ولي اکنون به برکت همان جوانان نسل قبل، در کشور شرايطي فراهم شده است که استعدادهاي جوان نخبه بروز و ظهور پيدا مي‌کند و مي‌تواند با صراحت بايستد و حرف‌هاي خود را بزند.
ولي امر مسلمين امام خامنه اي در اين ملاقات کوتاه و تاثير گذار ۵ توصيه به جوانان داشتند که عبارتند از :
۱-برظرفيت وجودي تان بيفزاييد
۲-بدون توقف مسير پيشرفت را ادامه دهيد
۳-جبران عقب ماندگي علمي را وظيفه خودبدانيد
۴-ارتباط قلبي وتوکل و استمداد از خدا را فراموش نکنيد
۵-دربرابرمشکلات متوقف و نااميد نشويد
اينک در اولين قسمت به شرح توصيه اول معظم له مي پردازيم
توصيه اول :ظرفيت افزايي وجودي
بايد جوانان نخبه با کار و تلاش و پشت سر گذاشتن مشکلات، بر ظرفيت وجودي خود بيفزايند و بدون توقف، مسير پيشرفت را ادامه دهند.۱۶/۵/۹۸
انتظار اين است که جوانان نخبه و نسل بعدي، صدها مورد مانند نانو و پديده‌هاي ناشناخته‌ علمي زيست‌فناوري را کشف کنند و فقط به ادامه‌ مسير پيشرفت علمي بسنده نشود. لازمه‌ رسيدن به اين مرحله حفظ و تعالي جوهر نخبگي و قانع نشدن به شرايط فعلي است.
راهکارهاي افزايش ظرفيت وجودي
مهمترين عامل افزايش ظرفيت انسان اين است که اولا ايمان داشته باشد و ثانيا سعي کند علومي که در راستاي ايمان است کسب نمايد و ثالثا به هر چه آموخت عمل کند. اين راهبرد و راهکار دائما به او کمک مي کند تا ظرفيت خويش را بيفزايد
۱- شناخت خدا
امام رضا (عليه السلام) مي فرمايند: «اول عبادة الله معرفته؛‏ اولين مرتبه عبادت خدا، معرفت و شناخت خدا مي باشد.» بنابراين اولين و مهمترين حرکت ما جهت رشد ظرفيت هاي وجودي مان، شناخت آفريدگار و خالقمان است؛ زيرا بدون شناخت حضرت حق تعالي و کسب معرفت نسبت به ذات اقدس الهي، ارتقاء وجودي ممکن نيست.
در اين زمينه مطالعه کردن مي تواند بسيار مفيد باشد کتاب هايي که پيشنهاد مي‌شود کتاب هاي اعتقادي آقاي قرائتي و پس از آن کتاب هاي شهيد مطهري بسيار سودمند است.
۲- شناخت دستورات خدا و عمل به آنها
جهت شناخت دستورات عملي بايد به رساله هاي عمليه مجتهدين کرام رجوع شود. بنابراين با رجوع به رساله مي توان واجب و حرام الهي را شناخت. بسياري از افراد ممکن است با دستورات الهي کاملاً آشنا بوده و از حرام و حلال الهي مطلع باشند، ولي به هنگام بروز خواهش هاي نفساني و وسوسه هاي شيطان از فرامين الهي سرپيچي نمايند.
اما افرادي که تصميم به کسب سعه وجودي دارند، دستورات الهي را بر دستورات نفس و شيطان، در عمل ترجيح مي دهند. امام سجاد (عليه السلام) مي فرمايند: «من عمل بما افترض الله عليه فهو من اعبد الناس؛ هر کس به آنچه خدا بر او واجب کرده عمل کند از عابدترين مردم مي باشد». بنابراين انجام واجبات و ترک محرمات بر هر چيزي ترجيح دارد.
هيچ وسيله اي به اندازه انجام واجبات و ترک معاصي، انسان را به خدا نزديک نمي کند و قلب مؤمن را پالايش نمي دهد؛ «قال الله تبارک و تعالي: ماتحبب الي عبدي شي ٍ احب الي مما افترضته عليه؛ خداوند فرمود: بنده ام با هيچ وسيله اي دوست داشتني تر از فرائض محبوب من نمي شود.» (ميزان الحکمه؛ محمدي ري شهري، محمد، ج۲، ص۶۹۱)
۳- استقامت در مسير بندگي
مهمترين نکته در رسيدن به هدف مذکور، بندگي مادام العمري و هميشگي خدا مي باشد. خداوند تبارک و تعالي به پيامبر اکرم (صلي الله عليه و اله وسلم) در قرآن چنين خطاب مي کند: «فاعبده واصطبر لعبادته؛ او را عبادت کن و در راه پرستش او شکيبا باش»، (سوره مريم، آيه ۶۵). حضرت علي (عليه السلام) مي فرمايند: «دوام العباده برهان الظفر بالسعاده» (الغرر والدرر، باب العباده، ص ۲۴ و ۳۱۸)؛ عبادت دوام دار و هميشگي، دليل قاطع ظفر و دستيابي به سعادت و خوشبختي است.
چند توصيه زمينه ساز، جهت سعه وجودي
– تقويت ارتباط عاشقانه با خداوند و اولياي معصومين (عليهم السلام) از طريق انجام مستحبات و زيارات و مانند آن؛ چرا که اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) واسطه هاي فيض الهي هستند؛ يعني هر خيري، از کانال آنها به بندگان مي رسد. همچنين آنها باب الله هستند؛ يعني راه گسترش ظرفيت وجودي، از طريق آنها حاصل مي شود. بنابراين با تمام وجود به آن ذوات نوراني بويژه امام عصر (عليه السلام) توسل جوييد و از آنها کمک بخواهيد.
– ارتباط عميق با قرآن و استفاده از تفاسير
قرآن نقشه راهي است که از طرف محبوب به سمت محب فرستاده شده است، تا بندگان، با خواندن آن و حرکت در مسيري که توسط قرآن راهنمايي شده، به خداي مهربان برسند. بنابراين سعي کنيد حداقل روزي چند آيه را با دقت در معاني و تدبر بخوانيد و از تفاسيري همچون «نمونه» استفاده کنيد؛ زيرا توضيح و شرح آيات الهي و نيز سخن ائمه اطهار (سلام الله عليهم) در باره آيات قرآن کريم، در تفاسير ذکر شده است.
– اصلاح صفات شخصيتي و پاک سازي دل و درون از رذايل اخلاقي و آراسته شدن به فضايل اخلاقي از طريق راهکارهاي علم اخلاق و تمرين آن ها در معاشرت با مردم و رعايت اخلاق اجتماعي.
مثلا ً اگر خداي ناکرده گاهگاهي به جاي سخن راست، به دروغ متوسل
مي شويد، با مطالعه احاديث وارده در مذمت دروغ و کتب اخلاقي در اين زمينه و عمل کردن به راهکارهاي سفارش شده، براي ترک رذيله دروغ، تلاش کنيد اين خصلت را از خود دور کنيد.
نکته مهم اين است که بدانيم اين مسير با علم و عمل برخاسته و در راستاي ايمان طي مي شود. مهمترين عامل افزايش ظرفيت انسان اين است که اولا ايمان داشته باشد و ثانيا سعي کند علومي که در راستاي ايمان است کسب نمايد و ثالثا به هر چه آموخت عمل کند. اين راهبرد و راهکار دائما به او کمک مي کند تا ظرفيت خويش را بيفزايد و به خداي متعال که ظرف بي نهايت هستي است نزديک شود
– در کارهاي خود، اعمال عبادي همچون نماز را در اول وقت خود قرار دهيد.
– ساعات اوليه صبح را نخوابيد و از آن لحظات استفاده کنيد. البته توجه داشته باشيد که تدريجي اقدام نماييد. اگر تاکنون بعد از نماز صبح استراحت مي‌کرده ايد،
الان مدت ۱۰ دقيقه بعد نماز بيدار بمانيد تا زماني که بيدار ماندن ۱۰ دقيقه برايتان آسان شود؛ آنگاه به تدريج ۱۰دقيقه -۱۰ دقيقه اضافه نماييد.
– براي پايبند بودن و عمل کردن به برنامه هاي طراحي شده خود، از يک برنامه تنبيه و پاداش کمک بگيريد و در پايان هر روز يا هر هفته به ميزان موفقيت ها و عملي کردن برنامه هاي طراحي شده، خود را تشويق کنيد و به ميزان تنبلي ها
و عمل نکردن به آن برنامه، خود را تنبيه کنيد.
نتيجه
گسترش سعه وجودي، امري تدريجي و قدم به قدم است. لذا گمان نکنيم که در مدت زمان کوتاه به همه اهداف و خواسته هايمان مي رسيم؛ بلکه مهم اين است که در مسير الهي حرکت کرده و دراين راه استقامت داشته باشيم. در اين راه بايد عاشق بود بايد از لذت هاي زودگذر کند و سختي ها را به جان خريد و نتيجه اش مي‌شود نزديکي به کساني که آرزو داشته ايم چنان ايشان باشيم .