حادثه سيل گلستان و در ادامه اتفاقات ناگوار ديگري كه در ادامه سيلابي شدن سراسر كشور پيش آمد روي ديگري هم داشت.
جداي از فرصتي كه براي همدلي و فداكاري در بين اقشار مختلف مردم و مسئولين به‌وجود آمد، اما كاستي‌هايي كه در كنار اين بحران وجود داشت و دارد را نبايد ساده انگاشت.
شايد يكي از مهمترين اشكالاتي كه در مديريت بحران سيل اخير به چشم آمد مربوط به حوزه اطلاع رساني و آگاه‌سازي عموم مردم و مسئولين بود كه با ضعف‌هاي زيادي همراه بود و موجب شد تا خسارات وارده بيش از ميزان واقعي آن باشد.
متاسفانه به دليل نبود فرهنگ‌سازي مناسب در جامعه، همواره شاهد آزمون و خطاهاي بي‌شمار در اين زمينه هستيم و هر زمان كه بحران به پايان مي‌رسد دغدغه‌هاي مربوط به اين حوزه نيز به بوته فراموشي سپرده مي‌شود.
براي اطلاع و آشنايي با چرايي اين موضوع به سراغ دكتر پروانه پيشنمازي، فارغ‌التحصيل رشته علوم‌ ارتباطات، استاد دانشگاه و كارشناس حوزه بحران و رسانه رفتيم تا از منظر وي كاستي‌هاي اين موضوع را بررسي نماييم.
پيشنمازي در ابتدا با اشاره به اين نكته كه كشور ما بنا به دلايل مختلف داراي اقليمي پرمخاطره و پرحادثه است گفت : طبق گزارش سازمان ملل متحد از ميان ۴۰ نوع بلاي موجود در جهان كشور ما ۳۲ مورد آن را تجربه كرده و طي ۳۰ سال گذشته همواره در ميان ۱۰كشور بحران‌خيز جهان قرار داشته است و به همين دليل مي‌طلبد تا تمامي اركان كشور همواره براي مقابله با اين بحران ها آماده باشند.
وي با تاكيد بر اين نكته كه تكرار حوادث و بحران‌هاي مختلف در كشور و عدم مواجه و پيش‌بيني مقابله با آنها سالانه ميلياردها تومان خسارت به كشور وارد مي‌كند خاطرنشان كرد: اينكه هرنوبت كه اتفاق يا بحراني در كشور روي مي‌دهد ما شگفت زده و غافلگير شويم جاي تامل دارد؛ درحالي كه بايد از حوادث گذشته درس‌آموزي كرد و اجازه نداد تا با هر بحران تازه، همان مشكلات و مصائب قبل تكرار شود.
اين استاد دانشگاه، آموزش را فاكتور مهمي در كاهش بلايا و حوادث در كشور ذكر كرده و مي‌افزايد: بخشي از وظايف اين آموزش به وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري برمي‌گردد، اما شايد يكي از مهمترين نهادهايي كه در كشور وظيفه آموزش را بر‌عهده دارد رسانه‌ها هستند. اگر رسانه‌هاي ما در زمان بحران به‌درستي و در زمان مناسب نسبت به آگاه و حساس‌سازي جامعه اقدام كنند بسياري از اتفاقات ناگوار روي نخواهد داد.‌
وي ادامه داد: متاسفانه ما در حوزه رسانه و روزنامه‌نگاري بحران دچار مشكل بوده و به‌دليل نبود آموزش اختصاصي در اين بخش، همواره شاهد اطلاع‌رساني نادرست هستيم. شايد مهمترين ناكارآمدي رسانه‌ها در اين مواقع به پيش از بروز بحران بر‌مي‌گردد. به‌طور مثال در همين بحران سيل اخير اگر رسانه‌ها پس از اطلاعيه‌هاي سازمان هواشناسي نسبت به حساس‌سازي جامعه اقدام كرده بودند شايد مسئولان ذيربط سريع‌تر به فكر چاره مي‌افتادند. علت اين موضوع هم نبود خبرنگاران حوزه بحران است تا بتوانند در زمان لازم موضوعات مهم را برجسته كرده و به اطلاع مردم و مسئولان برسانند.
دكترپيشنمازي يكي از راهكارهاي رفع اين مشكل را راه‌اندازي رشته خبرنگاري و روزنامه‌نگاري بحران دردانشگاه‌ها ذكر كرد و افزود: كشور ما سراسر بحران و خطر است، پس مي‌طلبد كه براي پيش‌بيني و مواجهه با اين مشكلات در حوزه رسانه دقت و حساسيت بيشتري وجود داشته باشد و راه‌اندازي رشته روزنامه‌نگاري و خبرنگاري با گرايش بحران مي‌تواند كمك فراواني به
آگاه سازي جامعه نمايد. اينكه ما خبرنگاراني داشته باشيم كه از ميزان و نوع حوادث و بحران‌ها آگاهي داشته باشند و بتوانند براساس شدت و ميزان بحران، جامعه و مسئولان را حساس نمايند از الزامات جامعه رسانه‌اي ماست.
وي در زمينه نحوه اطلاع‌رساني در زمان بحران نيز اعتقاد دارد رسانه‌ها نبايد در اوج گرفتاري‌ها به مشكلات بپردازند و بايد در زمينه هم‌افزايي تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته اقدام نمايند. از سوي ديگر پس از پايان بحران نيز نبايد روند جريان‌سازي و فرآيند خبر را به حال خود رها كنند، بلكه بايد در مورد تحقق وعده‌ها و نيز اقداماتي كه پس از بحران بايد به آن پرداخته شود نيز اطلاع رساني نمايند.
اين كارشناس حوزه بحران و رسانه با اشاره نقش شبكه‌هاي اجتماعي در مهار بحران گفت : بايد بپذيريم كه امروزه نقش شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي حرف اول را در انتقال اطلاعات و اخبار ايفا مي‌‌كند و باتوجه به گستره فراوان و سرعت غيرقابل مهار اين فناوري، مقاومت در مقابل آن بي‌‌فايده است. به عقيده من بايد از اين ظرفيت در مواقع بحران به بهترين شكل ممكن استفاده و تبديل به فرصت شود. اگر هلال‌احمر در همين ايام از شبكه اجتماعي معتبري بهره مي‌برد مي‌توانست فرصتي طلايي را براي مردم و مسئولين مهيا كند تا ميزان خسارات وارده و نيز نحوه امداد رساني مديريت شود.
وي درپايان گفت : اعتمادسازي بر بستر تكنولوژي رسانه‌اي بهتر شكل مي‌گيرد و مي‌تواند با ظرفيت‌هايي كه شبكه‌هاي اجتماعي دارند زمينه‌ساز كاهش بحران و نيز خسارت هاي ناشي از آن شود.