فاطمه سیاحی
سفر پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق برای اولین بار را می‌توان از ابعاد مختلفی بررسی کرد؛ نکته مهمی که باید پاپ فرانسیس  و بسیاری از کشورهای غربی از آن آگاه باشند این است که این آزادی و حضور، مرهون خون هایی است که با درایت مرجعیت شیعه عراق و شهامت جوانان محور مقاومت به دست آمد.
 در حالی که در زمان حضور نیروهای آمریکایی در عراق  نه تنها امنیت به عراق بازنگشت بلکه در زمان جولان داعش در این کشور جنگ زده، شاهد بی ثباتی و از دست رفتن اراضی زیادی از این کشور به دست نیروهای تکفیری بودیم.از سوی دیگر این سفر در ابعاد  مسائل دینی و مذهبی هم  قابل‌ملاحظه و بررسی است. این سفر که در نوع خود سفری زیارتی و فرهنگی محسوب می‌شود، می‌تواند به فرصتی ارزشمند برای صلح و کاهش آلام و رنج ملت عراق و به‌خصوص مسیحیانِ آسیب‌دیده از هجوم داعش در این کشور تبدیل شود. از اهمیت این سفر همین بس که عراق بعد از دو دهه در صدر رسانه‌های جهان قرار گرفت و بیش از ۳۰۰ شبکه‌  تلویزیونی برنامه‌های مختلف این سفر،‌ ازجمله دیدار با مقامات دولتی در بغداد و خصوصا دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی را مستقیما پوشش دادند. امیدواری‌ها در داخل و خارج عراق در رابطه با این سفر به این است که کشوری که سال‌ها دغدغه‌  اصلی‌اش امنیت بوده و هست، بتواند به‌واسطه‌ «معنویت» تغییری در «سیاست» خود ایجاد کند. این روزها درودیوارهای عراق بعد از مدت‌ها که جای اثر گلوله و تفنگ بوده، جای بنرها و پلاکاردهایی است که سفر یکی از مهم‌ترین رهبران دینی جهان را به کشورشان  و خصوصا شهر نجف اشرف خوش آمد  می‌گویند. باید امیدوار بود که این استقبال و حمایت مردمی بتواند پشتوانه انجام پروژه‌های مشترک بین‌الادیانی در عراق باشد؛ پروژه‌هایی که افزایش مبادلات دینی و گفت‌وگوهای اعتقادی را وسیله‌ای برای کمک به جامعه بشریِ آسیب دیده از تصمیمات سیاسی، تهاجمات نظامی و قدرت‌طلبی‌ها مهلک در این کشور قرار دهند.نکته‌ شایان توجه در این خصوص این که تاریخ مبیّن این واقعیت است که همواره رهبران شیعی‌مذهب از جهان اسلام، پیشگام و پیش‌قدمِ گفت‌وگوها با دین مسیحیت هستند. البته این خود دلیل آشکاری بر پویایی فقه و عمل شیعی است که در مقایسه با سایر مذاهب اسلامی همواره حرکتش با نیازهای زمانه هماهنگ بوده است.
قبل از آیت‌الله سیستانی، امام موسی صدر، چه در حوزه نظر و چه عمل حامی و مدافع مسیحیان در منطقه و خصوصا لبنان بود. وی اعتقاد داشت که مسیحیان حلقه‌  وصل شرق به غرب هستند و این ارتباط انسانی را می‌توان به‌وسیله آنان ایجاد کرد. امام موسی صدر با صحبت از ایده‌  «تتابع و تکامل ادیان آسمانی» اهداف همه‌  ادیان را یکی دانست و مبنای آن را یگانگی خداوند عنوان کرد. تلاش‌های امام موسی صدر از حوزه نظر هم فراتر رفت و در سال ۱۹۷۶ دیداری با پاپ واتیکان داشت. بعدازآن نقشی که برای مسیحیان در ساخت و عمران کشور لبنان به رسمیت شناخت، گویای اهمیت این اقلیت در منطقه شد.آیت‌الله سیستانی نیز در فتوای جهاد خود و تشکیل نیروهای داوطلب مردمی در مبارزه با داعش، رسما مسیحیان را در ساخت و بافت حشدالشعبی مشارکت داد. این نمونه‌ای از عمل‌گرایی در میدان دادن و سهیم کردن اقلیت ۷۰۰ هزارنفری مسیحیان عراق، توسط ایشان بود. حالا پاپ فرانسیس هدفِ احیای امید و کاهش ترس‌ها از شروع نزاع‌های فرقه‌ای در عراق را به کمک این رهبر شیعی‌مذهب قابل تحقق دانسته و با حضور پیدا کردن در منزل شخصی ایشان بر اهمیت این جایگاه افزوده است. بی‌دلیل نیست که شب گذشته، هشتگ نخست نیروهای طرفدار محور مقاومت در عراق به آیت‌الله سیستانی اختصاص یافت؛ کاربران نوشتند: «ألسيستانی هيبة الاسلام/سیستانی هیبت اسلام است.» اسلام را یکپارچه دیدن، اتفاق و رویدادی کم‌نظیر برای مسلمانان است که همواره تضادها بین مذاهب دین بالاست.اما امروز آیت‌الله سیستانی در دیدار با پاپ فرانسیس، فقط نماینده تشیع نبود؛ بلکه نماینده‌ جهان اسلام، نماینده‌  عراق، مدافع حقوق انسانی اقلیت‌ها و حتی حامی مستضعفان منطقه بود. به‌طوری‌که مشاهده کردیم یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوی پاپ فرانسیس و ایشان به انتقاد از بی‌عدالتی، ظلم، فقر و آزار و اذیت‌های مذهبی و فکری اختصاص یافت. محور مهم دیگر صحبت‌های آیت‌الله سیستانی در این دیدار به محکومیت جنگ‌ها و خشونت‌ها [در ابعاد مختلف از محاصره اقتصادی گرفته تا آوارگی بسیاری از مردم منطقه به‌خصوص رنج فلسطینی‌ها در سرزمین‌های اشغالی] بود که دغدغه‌های فراسرزمینی ایشان را منعکس می‌کرد. موضع مشترک شخصیت‌های دینی رجال سیاسی و مسئولین اجرایی عراق در کنار یکدیگر و حمایتِ هماهنگ از این سفر و اهداف آن نشان‌دهنده‌  این بود که بغداد، خود را نیازمند اتفاقات امیدوارکننده می‌داند.حال چه خوب که این امید را دین اسلام و مذهب تشیع بتواند در همگرایی با سایر ادیان رقم بزند. نکته  پایانی این است که برخلاف تبلیغات سوء برخی جریان‌های دشمن عراق، نه‌تنها از بُرد محور مقاومت طی این سفر کم نشد بلکه کارآیی و اهداف ارزشمند استراتژی‌های دفاعی آن‌ها را در بحبوحه بحران تروریسم نشان داد و کمک کرد تا ثمرات و نتایج ایجابی تلاش‌های آنان در مقابل چشمان مردم جهان با هر آئین و مسلکی به نمایش درآید. تصاویر شهید ابومهدی المهندس در کنار مسیحیان و دست سردار شهید حاج قاسم سلیمانی که حافظ و مدافع کیان مسیحیت در کشوری اسلامی بود، شیعه‌هراسی و حتی اسلام‌هراسی را مورد هدف قرار داد و واقعیت‌ها را آشکار کرد. حشدالشعبی در این سفر سه‌روزه هم گارد محافظ پاپ فرانسیس است تا نشان دهد نیروهای مردمی همچنان یگانه مرجعِ دفاع از عراق و منافع ملی آن هستند.