وعده‌ها در دریاچه گندید
مرضیه صاحبی -دبیر گروه اجتماعی
آقای رئیس‌جمهور سلام! بگذارید، بی‌مقدمه آغاز کنم. شما خود را زیست‌محیطی‌ترین دولت ایران پس از انقلاب نام نهاده‌اید. جای بسی شعف و شادمانی دارد که چنین لقب بامسمایی برگزیده‌اید، برازنده شما و دولت تان باد. اما از گفتن این سخن ابایی ندارم که بخشی از رأی خود را در دو انتخابات، مرهون «وعده احیای دریاچه ارومیه» هستید و حتما این عبارت را به یاد دارید: «گلین گئدک آغلایاق/ اورمو گولو دولدوراق» – بياييد به درياچه اروميه برويم و با اشک‌هايمان آن را پُر کنيم. شکوائیه‌ای که آن روزها ورد زبان مردم ارومیه بود و گاهی هست. بله گاهی هست. تردید ندارم قول و قرارها در خاطر مبارکتان مانا و جاودان است، نشان به آن نشان که چهارشنبه روزی در بهار ۱۳۹۷ خطاب به دوستداران دریاچه در تالار معلم تبریز گفتید «حافظه‌ام ضعیف نیست که وعده‌هایم را فراموش کنم»، یادتان هست آقای رئیس‌جمهور؟…. بله یادتان هست و خوب می‌دانید که در طی سال‌های متمادی، قطره‌ای آب خوش از گلوی دریاچه پایین نرفته است.
ارزیابی عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه
شما هر آنچه باید بدانید می‌دانید. بارها گفته‌اند در این سال‌ها و شنیده‌اید. راستش این دریاچه همانی نیست که باید باشد. این را همه می‌دانند. همه آن‌هایی که منتظر معجزه بودند تا دولت فخریه جنابتان، دم مسیحایی بدمد به پیکر محتضر این دریاچه.
نگارنده معترف است که اگر نبود کوشش‌های ابروباد و مه و خورشید و فلک، این نگین آبی، برهوت بود و کویر. مع‌الوصف وقتی دلواپسی‌ها به اوج رسید، ستاد احیا تشکیل شد تا حال دریاچه خوب شود و شما بارها این کلام را بر زبان جاری کردید: «حال ارومیه که خوب باشد حال همه مردم ایران خوب است» آیا واقعا حال دریاچه خوب است؟
التفات دارید که ستاد احیا به خود می‌بالد. بازهم گلی به گوشه جمالش. در این۶ سال و اندی که از آمدنش می‌گذرد، خیلی از اشتباهات را تصحیح کرده و دیکته درست را به‌جایش نوشته است اما برمبنای قضاوت‌های بی‌طرفانه و بر اساس مستندات موجود، توفیقات طرح احیای دریاچه ارومیه، چندان مطلوب و مایه فخر و مباهات نیست. قرار بود سالانه ۳.۱ میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه ارومیه شود و اکنون به ادعای ستاد احیا، در ایده آل ترین شرایط، دو میلیارد مترمکعب آب وارد این پهنه آبی می‌شود. این ستاد به دلیل عدم پذیرش پرداختن به ریشه‌های مسئله، عمدتا بر امور به لحاظ اجرایی ساده و با اثربخشی مقطعی متمرکز بوده است. آقای رئیس‌جمهور شما این‌ها را می‌دانید یعنی بعید است که ندانید، این ستاد در مواجهه با بسیاری از نقصان‌ها به‌جای یافتن راهکار و حل صورت‌مسئله، آن را پاک‌کرده است. مثال‌های فراوان و مصداق‌های پرشمار کم نداریم ازجمله اظهارات «مسعود تجریشی»- مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه که مهم‌ترین برنامه‌های ستاد احیا را کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی عنوان کرده، به‌زعم «تجریشی» بیشترین تلفات آب در این بخش صورت می‌پذیرد اما به‌جای شکل‌پذیری این راهکار و حصول دستاوردهای قابل‌ارائه، کاهش ۴۰ درصدی تأمین آب از سدها برای مصارف این بخش مدنظر قرار گرفت که نسبت به انتظارات اولیه در تأمین آب، تأثیرات به‌مراتب کمتری دارد.
آقای رئیس‌جمهور، هدف‌گذاری ستاد احیا مقرون به‌واقع نبوده و چه‌بسا آرمانی و بلندپروازانه و در بسیاری از موارد بدون پایه‌های علمی بوده است. کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی، حیاتی‌ترین راهبرد ستاد بوده و توفیق برنامه تدوین‌شده احیای دریاچه، مشروط به اثربخشی آن است. اما طبق اطلاعات واصله در ارتباط با حجم منابع آب تجدید پذیر و میزان مصرف آب کشاورزی حوضه ارومیه، آرمان ستاد احیا بسیار دست بالا بوده است و با روش‌های اجراشده و بدون تغییر محسوس در سطح زیر کشت امکان‌پذیر نیست. مضاف براین‌که، کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی لزوما به تولید روان آب برای دریاچه نمی‌انجامد، ناظر بر این‌که کاهش مصرف آب هم به شکست منجر شده، شاهد مثال، افزودن ۷۰ هزار هکتار بر سطح زیر کشت آبی حوضه آبریز ارومیه و عدم کنترل بر برداشت‌های غیررسمی است و یا افزایش چشمگیر سطح زیر کشت باغات و کشت چغندرقند و صدور آن به خارج از استان آذربایجان غربی.
آقای رئیس‌جمهور، اگر پا را فراتر بگذاریم با تأکیداتی مبنی بر رهاسازی آب سدها به‌عنوان مطالبه از سوی وزارت نیرو روبه‌رو خواهیم شد، حال‌آنکه برای برداشت‌های بسیار گسترده غیررسمی از آب‌های زیرزمینی و سطحی، بیم و تشویش چندانی وجود نداشته است. از سوی دیگر، اگرچه تمرکز بر رهاسازی آب سدها تأثیر زودگذر بر رسیدن آب به دریاچه ارومیه دارد، اما چندان اثری بر کاهش مصارف آب در حوضه ندارد و ما را به مقصود احیای کامل دریاچه رهنمون نمی‌سازد. در اغلب اراضی تحت کشت حوضه آبریز دریاچه ارومیه، کشاورزان به سبب بی‌نظمی و پراکندگی، استطاعت دسترسی به آب را دارند و سماجت ستاد احیا بر روش‌های سلبی، به تنزل سرمایه اجتماعی، دست یازیدن به کژی‌ها و کاستی‌ها به‌منظور حفاظت جمعی از آب، افزایش تخلف و یافتن راهکارهایی برای دور زدن دولت جهت دسترسی هرچه بیشتر به برداشت آب منجر خواهد شد.
۱۲۷۴/۱ سانتی‌متر تراز اکولوژیک دریاچه
آقای رئیس‌جمهور، هیچ‌کس نمی‌خواهد این دریاچه قدم به حجله مرگ بگذارد، همه دوستش دارند اما بحث بر سر «نیمه‌جان» بودن یا «احیای کامل» است. طبق هدف‌گذاری صورت‌گرفته توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه، سه دوره زمانی به‌منظور احیا مدنظر قرارگرفته است. در این چارچوب، سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ به‌عنوان دوره تثبیت، سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ به‌عنوان دوره احیای دریاچه و سال ۱۴۰۲ به‌عنوان دوره احیای نهایی تعیین‌شده است. این برنامه‌ریزی‌ها به‌گونه‌ای انجام‌شده که تا سال ۱۴۰۲ تراز دریاچه به تراز اکولوژیک بازگردد و ازآنجایی‌که قرارها و مدارها در حافظه جنابتان ثبت و ضبط است، نخستین مصوبه حضرتعالی احیای دریاچه ارومیه بود اما سال ۹۷ مواضع خود را به‌طور محسوس تغییر دادید و از افزایش ارتفاع یک متری آب دریاچه تا پایان دولت دوازدهم سخن گفتید. حتما به خاطر دارید که قصد و غرض ستاد احیا، تثبیت و توقف کاهش سطح تراز آب دریاچه ارومیه در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ بود و پس‌ازآن روند احیای دریاچه ارومیه آغاز شد اما به‌جای این‌که سال‌به‌سال شاهد افزایش سطح آب این دریاچه باشیم، در سال ۱۳۹۶ با افت ۱۲ سانتیمتری تراز آب مواجه بوده‌ایم. حتی به شهادت آمارها، سطح تراز دریاچه ارومیه در فروردین‌ماه ۹۲ حدود ۱۲۷۱.۸۰ متر بود که اردیبهشت‌ماه ۹۷ با کاهش یک متر و ۵ سانتیمتری به ۱۲۷۰.۷۵ تنزل یافت.
طبق گزارش رسمی شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی تراز آب دریاچه ارومیه در تاریخ بیستم اردیبهشت‌ماه سال ۹۲ به میزان ۱۲۷۱.۰۱ بوده، در بیستم اردیبهشت‌ماه سال ۹۳ به ۱۲۷۰.۶۶ متر رسیده، در همین تاریخ در سال ۹۴ به ۱۲۷۰.۶۵ متر رسیده، در تاریخ مشابه در سال ۹۵ به سطح ۱۲۷۱.۱۱ متر رسیده و این رقم در تاریخ بیستم اردیبهشت‌ماه سال ۹۶ با کاهش ۱۲ سانتیمتری نسبت به سال قبل از آن به ۱۲۷۰.۹۹ متر کاهش‌یافته است.
آقای رئیس‌جمهور، ما حواسمان به همه‌چیز هست، نگاهمان را زوم نکرده‌ایم روی ساختمان پردیسان که با «وَر ایرادگیر» ذهنمان، فقط کاستی‌ها و نقصان‌ها را نشانه برویم. این پهنه آبی در سال ۹۸ حال نسبتا خوبی داشته، «فرهاد سرخوش» رئیس دفتر استانی ستاد احیا، فروردین سال گذشته در گفت‌وگو با ایرنا از افزایش ۳۶ سانتیمتری تراز آب دریاچه در مقایسه با مدت مشابه پارسال خبر داد و گفت: «دریاچه‌ای که ترازش سالانه به‌طور متوسط ۴۰ سانتی‌متر کم می‌شد با برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبار از خطر خشک شدن رهایی یافته است.» اما به گواه سخنان ابوالفضل مجنونی، عضو هیئت‌علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز، «تراز دریاچه در اواسط دی‌ماه ۱۳۹۸ حدود ۱۳۷۱.۲۵متر برآورد شده که حجم آب موجود در آن ۳.۳ میلیارد مترمکعب بوده که این مقدار آب در دریاچه، اثبات می‌کند نه‌تنها دریاچه احیا نشده بلکه حتی به مرحله تثبیت هم نرسیده است. در اواخر زمستان سال ۱۳۹۳ یا سال شروع به‌کار ستاد احیا، حجم آب موجود ۱.۷ میلیارد مترمکعب و سطح آن ۲۱۱۵ کیلومترمربع بود، طبق برنامه در پایان سال جاری این میزان حجم باید به ۹.۳ میلیارد افزایش می‌یافت که این امر محقق نشده است.» آقای رئیس‌جمهور اگر مصرانه برحال خوش این پهنه آبی تأکید دارید، مبادا اعجاز باران را دستکم بگیرید و آن را تمام و کمال، حاصل کوشش‌های ستاد احیا بدانید. در تفسیر دریاچه، نگاهتان کمی هم به آسمان باشد و به خاطر بسپارید که وسعت دریاچه ارومیه از ابتدای سال ۹۸ تا ابتدای امسال، مقداری افزایش‌یافته و به ۲۹۷۸ کیلومترمربع رسیده که ۴۷۵ کیلومترمربع آن، مربوط به رهاسازی۲۷۰ میلیون مترمکعب آب از طریق سدهاست. این‌ها را پیش‌تر، کنشگران محیط‌زیست و دلدادگان دریاچه ارومیه با ما در میان گذاشته‌اند، اما در تحلیل‌های آنان موارد دیگری هم به چشم می‌خورد؛ این‌که در یک بازه ۳۰ ساله تقریبا تراز این دریاچه در سال ۱۳۷۴ افزایش پیداکرده اما به دلیل نزول بارش‌ها و آب‌های ورودی، به‌تدریج کاهش‌یافته به‌گونه‌ای که تا سال ۱۳۹۷ حدود ۸ متر تراز دریاچه تنزل یافته و طی بارش‌های زمستان ۹۷ و بهار ۹۸ و ۹۹، این تراز یک متر
رو به‌فزونی رفته است. به‌هر روی، تراز اکولوژیک این دریاچه ۱۲۷۴/۱ سانتی‌متر است که با این تراز بسیار فاصله‌داریم.
آقای رئیس‌جمهور مستحضرید که در جریان احیا، دو دیدگاه یا جهان‌بینی متفاوت حاکم است، نگاه برخی به پروژه انتقال آب از سرشاخه رودخانه زاب در شمال غرب کشور دوخته‌شده است. سال ۱۳۹۴ مدیر اداره محیط‌زیست آذربایجان غربی اعلام کرد که سد کانی سیب را برای انتقال آب رودخانه زاب در نظر گرفته و در آن هنگام، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست از این مسئله حمایت و اعلام نمود که مقادیری آب را به‌صورت ثقلی به دریاچه ارومیه سرازیر می‌کند اما کارشناسان و متخصصان محیط‌زیست مخالف این پروژه بودند و هر نوع انتقال بین حوضه‌ای منابع آب را برای محیط‌زیست مضر می‌دانستند و یکی از دلایل عمده آن‌ها برای طرح چنین ادعایی افزایش میزان ریز گردها بود و از دیگر سو، با این اقدام یک حوضه آبی خشک و برهوت می‌شود تا تالاب و دریاچه‌ای در نقطه دیگری از این سرزمین نجات یابد. این را هم بگویم که نوعی خوشبینی مفرط است که ستاد احیا بتواند دریاچه را حداقل تا سال ۱۴۰۶ به آن سطح تراز اکولوژیکی ۱۲۷۴/۱ سانتیمتری با ۱۴ میلیارد مترمکعب آب برساند، چراکه نوع نگاه ستاد احیا، زیست‌محیطی و فنی نیست و صرفا در پی افزایش سطح تراز دریاچه است، به این معنا که نقطه‌ای را آباد و مقدمات زوال نقطه دیگری را تدارک ببیند. آقای رئیس‌جمهور، این‌ها و بیشتر از این‌ها، تحلیل‌های کنشگران محیط‌زیست است که پیش‌تر در «رسالت» منتشرشده و در معرض دید افکار عمومی قرارگرفته و شما با این‌گونه تعابیر و تحلیل‌ها بیگانه نیستید. البته نمی‌توان حقایق را کتمان کرد و کوشش‌های ستاد احیا را نادیده گرفت اما سال گذشته تفسیر «محمد درویش» در قامت کنشگر محیط‌زیست این بود که دو سال است این حوضه آبریز ترسالی را تجربه می‌کند و این باعث شده تراز آبی‌اش در ۱۲سال گذشته بی‌سابقه باشد. «درویش» پای اماواگرهایی را به میان کشیده که در نوع خود تأمل‌برانگیز است: «اگر فقط میزان بارانی را که مستقیما به سطح ۵۰۰ هزار هکتاری دریاچه ریخته است، حساب کنیم، به رقمی بین ۵/۲ تا سه میلیارد مترمکعب می‌رسیم یعنی عملا میزان بسیار کمی آب از حوضه آبریز دریاچه ارومیه وارد این دریاچه شده که می‌توان نتیجه گرفت فعالیت‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در این زمینه کم اثر بوده و نه‌تنها کم اثر بوده بلکه وسعت چغندرکاری، باغ‌های سیب و دیگر مزارع کشاورزی اطراف دریاچه که قرار بود کمتر شود نیز افزایش‌یافته است. وضعیت دریاچه تا پاییز ۹۶ بسیار نگران‌کننده بود، اما بعدازاین که در سال آبی ۹۷-۹۶ درحالی‌که همه کشور درگیرخشکسالی بود، حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۴۴ تا ۴۶ درصد میانگین بارش‌های ۵۰ سال گذشته را دریافت کرد، توانست از خشکی کامل نجات یابد.» بنابراین احیای شکننده و ناپایدار که درواقع احیا نیست.
از دیگر سو، فعالیت‌های انسانی و توسعه سازه‌ای بی‌رویه در این حوضه آبریز، متهم ردیف اول خشکیدگی کامل دریاچه است. ستاد احیا اگر بخواهد اقدامی مؤثر ترتیب دهد، نخست باید به این باور دست یابد که خشکسالی و تغییر اقلیم، مسبب عطش و لب‌تشنگی دریاچه نبوده است. کاوش‌ها و مطالعات ما گویای آن است که نزدیک به ۶۰ سد در حوضه آبریز ارومیه و۲۲ سد به‌تنهایی در آذربایجان غربی احداث‌شده که تعدادی به بهره‌برداری رسیده و شماری در مرحله مطالعاتی و اجرا قرار دارد. به اذعان وزارت نیرو در رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه، ۴۴ سد احداث‌شده و این وزارتخانه قصد دارد شمار سدها را به ۹۰ مورد برساند تا به خیال خود، سدسازی‌ها جلوی منابع تأمین‌کننده آب ارومیه توسط رودها و سیلاب‌ها را بگیرند. اما آقای رئیس‌جمهور، احیا نیازمند تدوین برنامه‌های دقیق و سامانمند است و وقتی با احداث سازه‌ای، جلوی رودخانه‌ای را می‌گیریم، ظاهر امر این است که فقط آب را جمع می‌کنیم اما تجمیع آن برای منابع پایین‌دست، بسیار پرضرر است و زیان‌ده و حاصل این تفکرعدم خروج آب به داخل دریاچه ارومیه است.
مرور وعده‌های دولت یازدهم و دوازدهم
بد نیست در حسن ختام، اظهارات جنابتان را درباره احیای دریاچه ارومیه ازنظر بگذرانیم تا اگر به سبب مشغله از خاطرتان محوشده، باری دیگر آنچه را گفته‌اید به یاد بیاورید.
سفر به استان آذربایجان غربی:۲۰ خرداد ۱۳۹۲/ به شما قول می‌دهم که اگر بار مسئولیت اجرایی کشور را بر دوش من قراردادید، در اولین روز دولت، حل مشکل دریاچه ارومیه در دستور کار قرار خواهد گرفت. در مرکز مطالعات استراتژیک مدت‌هاست کارگروه ویژه‌ای برای حل مشکل دریاچه ارومیه تشکیل داده‌ایم. اولین بررسی‌ها به ما می‌گوید اگر خدای‌ناکرده دریاچه ارومیه خشک شود، زیست ۱۴ میلیون نفر در معرض خطر قرار خواهد گرفت و آن‌وقت ریز گردهای نمک تمام زمین‌های کشاورزی کشور را نابود خواهد کرد. من به شما قول می‌دهم که در دولت تدبیر و امید، احیای دریاچه ارومیه، جزء اولین برنامه‌هایمان باشد.
سفر به آذربایجان شرقی: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳/ نگرانی مردم آذربایجان درزمینه دریاچه ارومیه از همان روزهای آغاز دولت موردتوجه بود، بنابراین در این راستا تلاش می‌کنیم تا شرایط دریاچه ارومیه به شرایط قبل برگردد. در ۲۰ ماه گذشته الگوی کشت تغییریافته و چاه‌های غیرمجاز بسته‌شده است و نسبت به گذشته امیدوار هستیم چراکه شرایط دریاچه ارومیه نسبت به دو سال قبل بهتر شده است.
در جمع علما، نخبگان، برگزیدگان و ایثارگران تبریز: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۴/ باید در همه مباحث به محیط‌زیست توجه کنیم و اگر امروز وضعیت دریاچه ارومیه به این حال رسیده به‌دلیل این بوده که اجرای برنامه‌های قبلی مثل احداث سد و چاه در حوضه این دریاچه پیوست محیط زیستی نداشته است. هرچند احیای این دریاچه کار مشکلی است ولی درعین‌حال دولت از روز اول در این مورد کارکرده و امروز وضع دریاچه از پارسال بهتر است ولی همچنان راه طولانی در پیش داریم.
سفر به استان آذربایجان شرقی: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۴/ دولت درزمینه احیای دریاچه ارومیه همه توان خود را به‌کار گرفته و اولین جلسه هیئت‌وزیران به این مسئله اختصاص یافت و امروز با تصمیماتی که اتخاذشده و به برکت نزولات الهی شاهد تثبیت وضعیت دریاچه هستیم و دولت طرح‌ها و پروژه‌های خود را در این راستا که به‌صورت کوتاه‌مدت و درازمدت در نظر گرفته‌شده است، ادامه خواهد داد.
جلسه شورای اداری استان آذربایجان غربی: ۱۰ خرداد ۱۳۹۵/ مسئله احیای دریاچه ارومیه به‌عنوان پروژه‌ای ویژه از ابتدا در دستور کار دولت قرار گرفت و اگر این اقدام نبود، امروز شرایط نامناسبی در دریاچه ارومیه داشتیم و قدم‌به‌قدم به سمت خطر پیش می‌رفتیم، اما با تلاش مسئولان تقریبا به حالت تثبیت در این زمینه رسیده‌ایم.دریاچه‌ها و تالاب‌ها ازجمله دریاچه ارومیه، تنها مسئله‌ای نیست که اختصاص به یک استان یا دو استان داشته باشد، بلکه موضوعی ملی و متعلق به همه کشور است.
نشست با خبرنگاران در ارومیه: ۱۱ خرداد ۱۳۹۵/ با طرح‌ها و برنامه‌هایی که دولت یازدهم از ابتدای فعالیتش برای مسئله احیای دریاچه ارومیه در دستور کار قرارداد، امروز وضعیت این دریاچه تثبیت‌شده و تراز آب دریاچه امسال نسبت به سال ۹۲ بالاتر است. بهره‌برداری از منابع دریاچه ارومیه موضوع جلسه‌ای بین بخش صنعت و محیط‌زیست در تهران بود و گفته شد که مواد معدنی موجود در دریاچه خریداران خوبی دارد. دریاچه ارومیه باید احیا شود که باعث جذب گردشگری سلامت خواهد شد و ما باید گردشگرهای داخلی را جذب کنیم.
در اجتماع مردم آذربایجان غربی در ارومیه: ۱۱ خرداد ۱۳۹۵/ قبل از انتخابات من در شهر ارومیه به شما وعده دادم و گفتم اگر به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شوم، اولین مصوبه دولت یازدهم مربوط به احیای دریاچه ارومیه خواهد بود. مردم عزیز آذربایجان غربی، من به وعده‌ام وفا کردم و در اولین جلسه دولت یازدهم بحث دریاچه ارومیه و احیای این دریاچه را مطرح کردم و ساعتی قبل که با هواپیما از بالای دریاچه ارومیه عبور کردم وضعیت این نگین آذربایجان غربی را مشاهده کردم.
رئیس‌جمهور در ورزشگاه تختی تبریز: ۵ اردیبهشت ۱۳۹۷/ دولت تاکنون بیش از ۲ هزار میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه کرده است و ستاد احیای دریاچه ارومیه در گزارش اخیر خود قول داده است که تا پایان دولت دوازدهم، سطح آب این دریاچه نسبت به سال ۹۲ یک متر افزایش خواهد یافت و به مردم آذربایجان و شمال‌غرب کشور اطمینان می‌دهم که دولت اهداف خود را برای احیای دریاچه ارومیه ادامه خواهد داد و نخواهیم گذاشت که این دریاچه خشک شود.
جلسه هیئت دولت: ۲۸ فروردین ۱۳۹۸/ یکی از افتخارات بسیار بزرگ دولت یازدهم و دوازدهم احیای دریاچه ارومیه است. احیای دریاچه ارومیه به معنای نجات زندگی ۱۵میلیون جمعیت کشور است که یکی از کارهای بزرگ دولت یازدهم و دوازدهم است.
جلسه هیئت دولت: ۲۱ خرداد۹۹/ دریاچه ارومیه اولین قول دولت به مردم منطقه آذربایجان و غرب کشور بود و با طرح‌هایی که تا دی‌ماه افتتاح خواهیم کرد، ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه می‌شود. دراین‌باره تونلی حفر کردیم تا آب از یک سد به دریاچه وارد شود و طول این تونل ۳۶ کیلومتر است.
۹۰ درصد گردوغبار دریاچه ارومیه در دولت یازدهم و اوایل دولت دوازدهم مهارشده و آن ۱۰ درصد نیز تا پایان سال مهار می‌شود و این عظیم‌ترین کار محیط‌زیست کشور است.
آذربایجان , دریاچه ارومیه , مرضیه صاحبی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.