سعید نمکی، در پیامی به مناسبت روز جهانی ایدز، عنوان داشت: نظام سلامت جهان، امروز در یک وضعیت غیر قابل پیش‌بینی و در حال تغییر دائمی و سریع به سر می‌برد. از یک سو همه توجهات در همه‌گیری کووید ۱۹ و تأثیر آن بر سلامت مردم و زندگی و معیشت آنها متمرکز و از سوی دیگر بقیه خدمات سلامت بر اساس رویکردهای عدالت محور تحت تأثیر این همه‌گیری قرار گرفته است که از جمله بارزترین آن‌ها می‌توان به همه‌گیری اچ آی وی اشاره کرد.

تجربه جهانی ۴۰ سال اخیر به ما آموخته است، پاسخ به همه‌گیری اچ‌آی‌وی نیازمند همبستگی جهانی و مسئولیت مشترک است که می‌تواند ترسیم کننده مسیر پیش روی ما باشد. این امر مستلزم آن است که این همبستگی و مسئولیت مشترک روز به روز بیشتر گسترش یابد تا اطمینان حاصل شود نظام‌های سلامت آنقدر توانا شده‌اند که امکان آموزش، پیشگیری، دسترسی به تست‌های تشخیصی، داروهای درمان و سایر نیازهای تخصصی کسانی که در معرض ابتلاء به این بیماری قرار داشته یا مبتلای به آن هستند، به صورت عادلانه در دسترس آنها و سایر آحاد مردم قرار گیرد تا از آثار منفی عفونت اچ آی وی در سلامت و معیشت مردم کاسته و گام بسیار مهم برای بهبود کیفیت زندگی افرادی که با اچ آی وی زندگی می‌کنند، برداشته شود. هر چند تلاش‌های قریب به ۴۰ سال اخیر در این همه‌گیری شاهد دستاوردهای شگرف و توفیق فراوان بوده، اما باید اعتراف کرد که هنوز چالش‌های فراوان پیش‌روی نظام سلامت جهان و جامعه بشری قرار دارد.

۴۰ سال پاسخگویی به همه‌گیری اچ آی وی، درس آموخته‌های ارزشمندی در رویکردهای عدالت محور و اطمینان از پاسخ‌دهی مؤثر و مناسب به همه‌گیری برای ما داشته است. ما آموختیم پاسخی می‌تواند در عرصه کشور و جهان، اثربخش باشد که رویکرد عدالت محور، جامعه محور، دانش‌محور، آگاهانه و با ملاحظه شرایط فرهنگی و اعتقادی جامعه، اعتماد و مهربانی و با اولویت قرار دادن افرادی که در معرض بیشترین خطر ابتلاء قرار دارند، طراحی و به اجرا گذاشته شده باشد. پاسخی که یک رکن اساسی آن توانمندسازی افراد در معرض ابتلاء، مبتلایان و خانواده‌های آنها در جهت محافظت از خود در برابر این ویروس و همچنین ایجاد اعتماد در بین جوامع، دولت و سایر ارکان نظام باشد.

مایلم به اطلاع همگان برسانم روز جهانی ایدز در سال جاری برای ما معنای ویژه‌ای پیدا کرده است. آئین‌نامه پیشگیری و منع تبعیض علیه اشخاصی که با اچ آی وی زندگی می‌کنند، توسط مسئولین آگاه و با درایت وزارت دادگستری جمهوری اسلامی ایران و با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به کلیه مراکز ارائه‌کننده خدمات سلامت دولتی و خصوصی ابلاغ می‌شود.

همچنین مقرر است، لایحه قانونی پیشگیری و کنترل اچ آی وی با امضای مشترک وزیر محترم دادگستری و همچنین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تقدیم مجلس محترم شود. دسترسی به کلیه خدمات پیشگیری و درمان از جمله تست‌های تشخیصی، دارو، خدمات پیشگیری، خدمات کاهش آسیب، مراقبت از سلامت روان و توسعه آزمایشگاه‌های تشخیصی تخصصی پیشرفته در اختیار این بیماران قرار گرفته و در سراسر کشور قابل دسترسی است.

ما اطمینان داریم آنچه تاکنون انجام داده‌ایم برای پایان دادن به همه‌گیری ایدز نه تنها دچار انحراف نشده و به دلیل همه گیری کووید ۱۹ عقب‌نشینی نکرده است، بلکه با قوت تمام هرچه بیشتر به پیش می‌رود و دولت جمهوری اسلامی ایران ذره‌ای از تلاش‌های همه جانبه خود برای پایان دادن به این همه‌گیری دست بر نداشته است.

اقدامات انجام شده در برنامه اچ آی وی به محض شروع پاندمی کووید ۱۹ به شرح زیر صورت گرفته است؛

ما دستورالعمل‌های مراقبت و درمان و توزیع داروی اچ آی وی را مورد تجدید نظر قرار دادیم.

نهایت تلاش صورت گرفت تا آنجا که ممکن است خدمات آنلاین جایگزین خدمات حضوری شود. به شرط آنکه آسیبی متوجه این برنامه نشود و نهایت رضایت کسانی که با اچ آی وی زندگی می‌کنند و خانواده‌های آنها را فراهم آورد.

متون آموزشی تحت عنوان “آنچه افرادی که با اچ آی وی زندگی می‌کنند؛ در مورد کووید ۱۹ باید بدانند”، از طریق شبکه‌های مجازی به صورت مرتب در دسترس آنان قرار گرفت.

ارزیابی بین المللی که در رابطه با اوج بحران کرونا برای اچ آی وی صورت گرفت، نشان داد ۹۸ درصد کسانی که با اچ آی وی زندگی می‌کردند، دسترسی به دارو برای حداقل یک ماه را در کشور ما داشتند، ۷۱ درصد دسترسی به ماسک، ۸۱ درصد دسترسی به محلول‌های ضدعفونی کننده و ۹۱ درصد به اقلام کاهش آسیب دسترسی داشتند.

در یک بررسی در دو شهر بزرگ تهران و اصفهان بر روی ۱۲۷۶ نفر نشان داد فقط ۲۶ نفر مبتلا به کووید ۱۹ شده بودند. هرچند این بررسی کماکان ادامه دارد، اما آمار نشان‌دهنده آن است که تا چه اندازه میزان آگاهی افرادی که با اچ آی وی زندگی می‌کنند و خانواده‌های آنها در این زمینه بالاست.

خوشبختانه با تلاش‌های فراوان کیت تشخیص سریع اچ آی وی در سراسر کشور در دسترس قرار گرفته است.

یکی از مهم‌ترین ارکان توفیق برنامه اچ آی وی در کشور همکاری و هماهنگی روز افزون با سازمان‌های بین‌المللی زیر مجموعه سازمان ملل متحد و بهره‌گیری از توانمندی‌های علمی و فنی آنها در طول این مدت است.

کماکان چالش اول برنامه اچ آی وی برای ما، همه گیری کووید ۱۹ و گسترش روز افزون آن در سراسر جهان است که ناخواسته بسیاری از عرصه‌های مبارزه با اچ آی وی در کشور را تحت تأثیر قرار داد. امیدوارم تحت هیچ شرایطی برنامه اچ آی وی از سوی کووید ۱۹ مورد تهدید واقع نشود و اینجانب به عنوان وزیر بهداشت جمهوری اسلامی ایران متعهد می‌شوم، اجازه ندهم کوچک‌ترین توقفی در ارائه این خدمات و کیفیت و کمیت آن‌ها در کشور رخ دهد.