دانه‌های روغنی از دیرباز تاکنون از مهمترین و غنی‌ترین منابع غذایی محسوب می‌شده‌اند. در بین دانه‌های روغنی، کنجد یکی از مفیدترین و مغذی‌ترین‌ها است که تنوع محصولات آن نیز بسیار زیاد است و می‌توان با قرار دادن این محصولات در وعده‌های غذایی مختلف از خواص مختلف این دانه روغنی بهره‌مند شد. ضمن اینکه تنوع محصولات به دست آمده از کنجد باعث شده است کارآیی این دانه مغذی در آشپزی ملل بسیار زیاد باشد و در انواع غذاها، پیش‌غذاها و حتی نان‌ها و شیرینی‌جات در کشورهای مختلف جهان به‌نحوی مورد استفاده قرار بگیرد. اکنون قصد داریم تا شما را بیشتر از خواص و فوائد این گنجینه طبیعت آگاه کنیم تا استفاده از فرآورده‌های مختلف آن را بیش از پیش در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید.

خواص غذایی کنجد

دانه کنجد علاوه ‌بر اینکه می‌تواند منبع تامین انرژی روزانه به شکلی سلامت و بی‌ضرر باشد، دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف است. به‌طور کلی هر صد گرم کنجد دارای ۵۳۷ کیلوکالری انرژی و ۵۰ گرم چربی است. نکته مهم اینکه بیش از ۸۵ درصد از چربی‌های کنجد، چربی‌های سالم و بی‌ضرر است. کنجد یکی از منابع پروتئین گیاهی محسوب می‌شود و حدود ۲۵ درصد آن را پروتئین‌های گیاهی تشکیل می‌دهند. این دانه گیاهی می‌تواند تامین کننده نیاز روزانه به کلسیم و اسید فولیک را در انسان تامین کند. همچنین مصرف کنجد که حاوی آهن گیاهی است به افراد مبتلا به کم‌خونی توصیه می‌شود. کنجد دارای اسیدلینولئیک، اولئیک، سسامولین و سسامیناند است که در کاهش فشار خون و چربی خون موثر هستند. ضمن اینکه کنجد منبع خوبی از مس و روی است و می‌تواند در درمان بیماری آرتریت روماتوئید موثر باشد.

خواص غذایی ارده کنجد

ارده را می‌توان مهم‌ترین فرآورده دانه کنجد دانست که در سبد غذایی ایرانیان نقش مهمی ایفا می‌کند. ارده از محصولات سنتی ایران است و از کنجد پوست گرفته و حرارت دیده به دست می‌آید. تقریبا تمامی خواص موجود در دانه کنجد در ارده نیز موجود است، اما با حجم بیشتر و اثربخشی قابل توجه‌تر. یک قاشق ارده کنجد می‌تواند ۱۳ درصد از نیاز روزانه بدن به ویتامین B1، ۱۱  درصد از نیاز بدن به ویتامین B6، ۱۱ درصد از نیاز روزانه به فسر و منگنز را تامین کند. ضمن اینکه ارده حاوی مقادیر قابل توجهی منیزیم، سدیم و ویتامین‌های B9، B5، B2 و B3 است. ارده می‌تواند تاثیر خوبی در کاهش چربی‌های مضر خون داشته باشد. ارده مانند دانه کنجد دارای خواص ضد التهابی است و در درمان بیماری‌های روماتوئیدی توصیه می‌شود. کنجد همچنین می‌تواند به عنوان یک منبع تامین انرژی سالم مورد استفاده قرار گیرد که در کنار چربی‌های سالم، حاوی مقادر قابل توجهی پروتئین گیاهی است. ارده در ایران در میان ‌وعده‌های غذایی و در صبحانه به همراه شیره‌های گیاهی یا عسل مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما از آن در پخت انواع کیک و شیرینی و نان‌های حجیم نیز استفاده می‌شود.

خواص غذایی روغن ارده کنجد

روغن ارده کنجد یکی از فرآورده‌های کنجد است که بسیاری آن را با روغن کنجد یکی می‌دانند. حال اینکه روغن ارده کنجد از کنجد بو داده شده به‌دست می‌آید اما روغن کنجد از کنجد خام استخراج می‌شود. روغن ارده کنجد قابلیت حرارت دادن دارد و می‌توان از آن برای مصارف پخت و پز و حتی سرخ‌کردنی استفاده کرد. روغن ارده برخلاف روغن کنجد بکر، تا ۲۵۰ درجه سانتیگراد حرارت را به خوبی تحمل می‌کند. ضمن اینکه روغن ارده معمولا بوی مطبوع‌تر و بهتر از روغن کنجد دارد و بوی خامی موجود در روغن کنجد در روغن ارده احساس نمی‌شود. از روغن ارده کنجد می‌توان برای تهیه سالاد و انواع کیک و شیرینی نیز استفاده کرد. روغن ارده کنجد دارای سطح بالایی از اسیدهای چرب غیراشباع است. بنابراین آن را مناسب برای بیماران قلبی معرفی می‌کنند. اسیدهای چرب غیراشباع به بدن در کنترل سطح کلسترول و چربی مضر کمک می‌کنند. یکی دیگر از مزایای روغن ارده کنجد درمان اختلالات گوارشی مانند یبوست و تنبلی‌های روده است.

بهترین فرآورده‌های کنجد

یکی از مزایای کنجد و فرآورده‌های آن، قیمت مناسب آن‌ها در برابر محصولات مشابهی مانند زیتون و فرآورده‌های آن است. ضمن اینکه تنوع فرآورده‌های کنجد بیشتر بوده و استفاده از روغن ارده کنجد در مصارف سرخ‌کردنی با حرارت پایین نیز بلامانع است. البته باید یادآورد شد که امکان استفاده از کنجد در مواد غذایی مختلف و متنوع نیز بیشتر است. در این بین تهیه دانه کنجد و فرآورده‌های آن که در کنار قیمت مناسب کیفیت بالایی داشته باشند، کار راحتی نیست. چرا که بسیاری از تولیدکنندگان فرآورده‌های کنجد را از دانه‌های تازه تهیه نمی‌کنند.

منبع : صنایع غذایی رُزبُن