نعل وارونه آژانس انرژی اتمی
مصطفی هدایی
اظهارات جدید رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مناقشات پیرامون پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات وین را افزایش داده است. وی در جدیدترین سخنان خود درباره نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران، مدعی شد که تهران دسترسی‌های آژانس را به مراکز درخواستی به‌شدت محدود و متوقف کرده است. وی در گزارش خود مدعی شده است: «من به‌طور فزاینده‌ای نگران هستم که مسائل مربوط به سایت‌های اعلام‌نشده، حل‌نشده باقی بماند و ایران باید آن‌ها را هرچه سریع‌تر حل کند.» روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال نیز خبر داد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه در دو گزارش محرمانه اعلام کرده است که ایران دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سایت‌های مرتبط هسته‌ای را مسدود کرده و به توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه می‌دهد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یکی از این گزارش‌های فصلی خود به‌طور فزاینده‌ای ابراز نگرانی کرده است که حتی پس از دو سال، موضوعات پادمانی در ارتباط با چهار سایت در ایران که به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام نشده بود، حل‌نشده باقی‌مانده است.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دومین گزارش گفته است که ایران باید موضوعات مهم در ارتباط با سایت‌ها که شامل سؤالاتی درباره موقعیت چهارم بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آن بازدید نکرده را بدون تأخیر بیشتر، حل کند.
گروسی همچنین مدعی شده که ایران پیرامون تقاضای آژانس برای دسترسی به تجهیزات نظارتی چهار مرکز، تنها یک مورد را برآورد کرده و مانع از دسترسی به تجهیزات نظارتی شده است. همچنین به ادعای وی ایران برخی از تجهیزات نظارتی را نیز برداشته است. آسوشیتدپرس نیز با اشاره به این گزارش نوشت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برآورد می‌کند ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌سازی شده ایران به ۱۰ کیلوگرم رسیده که این میزان در ماه می ۷٫۶ کیلوگرم بوده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین برآورد کرده که ذخایر اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌سازی شده ایران به ۸۴٫۳ کیلوگرم رسیده باشد که سه ماه پیش این میزان ۶۲٫۳ کیلوگرم بوده است.
زیاده‌خواهی برای نظارت‌های فراپادمانی
سوق پیدا کردن اظهارات مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از حوزه فنی به سیاسی، ابعادی را در پرونده هسته‌ای کشور در نظر می‌گیرد که پیش‌ازاین نیز تهران سابقه سیاسی‌کاری در آن را تجربه کرده است. گزارش‌هایی که همسو با خواست کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی تنظیم می‌شود و هدفی جز افزایش فشار بر ایران جهت پذیرش محدودیت‌های فراتر از معاهدات بین‌المللی ندارد.
در توافق هسته‌ای یا همان برجام، ایران تن به تعهداتی داد که به گفته ناظران و حتی مقامات آمریکایی، سخت‌ترین، شدیدترین و گسترده‌ترین برنامه نظارتی و محدودکننده بر فعالیت‌های هسته‌ای در طول تاریخ بوده است. دسترسی به سایت‌های هسته‌ای و نصب دوربین‌های نظارتی، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، بازدیدهای سرزده مأموران آژانس، از بین بردن بخشی از توان هسته‌ای ایران در اراک، نطنز، فردو و ده‌ها تعهد ریز و درشت در برجام در قبال رفع تحریم‌های ظالمانه هسته‌ای صورت گرفت.
همچنین ایران بر اساس برنامه گام‌به‌گام که از دولت قبل آغاز شده بود و در ازای بدعهدی طرف غربی مجبور به اجرای آن شد، کاهش نظارت‌های فراپادمانی را در دستور کار قرار داد. تنها توافقی که با آژانس صورت گرفت ضبط داده‌های دوربین‌ها برای سه ماه بود و فراتر از آن منوط به اجرای تعهدات برجامی طرف مقابل بود که هیچ‌وقت اجرایی نشد.
همین موضوع را کاظم غریب آبادی در واکنش به اظهارات رافائل گروسی بازگو می‌کند: «تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران، ازجمله غنی‌سازی در سطوح مختلف و تولید فلز اورانیوم، در چارچوب حقوق هسته‌ای ایران تحت معاهده عدم اشاعه صورت می‌گیرد و کاملا همراستا با تعهدات پادمانی ایران انجام می‌شود. ازآنجاکه سایر طرف‌ها به تعهدات خود تحت توافق هسته‌ای (برجام) در حوزه رفع تحریم عمل نکردند و سیاست اعمال تحریم‌های غیرقانونی و یک‌جانبه آمریکا نیز ادامه دارد، هیچ‌کس نمی‌تواند توقف این فعالیت‌ها را در چارچوب این توافق از ایران طلب کند.»
سخنان خارج از تعهدات ایران از سوی گروسی با انتقاد غریب آبادی روبه‌رو شد و با گلایه از اقدام گروسی برای ثبت داده‌های فراتر از پادمان، عنوان کرد: « این اقدام فقط برای سه ماه با آژانس تفاهم شده بود و مبنای آن نیز کاملا سیاسی بوده است، موضوعی که نه حقی برای آژانس ایجاد می‌کند و نه تکلیفی برای ایران.»
وی از اینکه آژانس با وجود بازرسی‌های گسترده از تأسیسات هسته‌ای ایران که افزون بر یک‌پنجم تمام بازرسی‌های آژانس در سطح جهانی می‌شود و هیچ مشکل پادمانی نیز در فعالیت‌ها و تعهدات جاری هسته‌ای وجود ندارد، تحت‌فشار برخی اعضای خاص خود درصدد بزرگ‌نمایی این موضوعات است، انتقاد کرد و گفت: «آژانس باید استقلال، بی‌طرفی و حرفه‌ای‌گری خود را حفظ کند و اعضای آژانس نیز باید از اعمال فشار بر آژانس و تلاش برای استفاده ابزاری از آن در جهت مقاصد سیاسی خود، به‌طورجدی پرهیز کنند.»
غریب آبادی همچنین فوریت این موضوعات را، آن‌گونه که مدیرکل در گزارش خود اشاره کرده است، رد کرد و گفت: «نگرانی جدی، وجود سلاح‌های هسته‌ای رژیم صهیونیستی اسرائیل، خرابکاری تروریستی در تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز و ترور دانشمندان هسته‌ای است که متأسفانه آژانس تاکنون به خود این جسارت را نداده است که در خصوص این مسائل، موضع‌گیری کند. ما همکاری و تعامل سازنده و شفافی با آژانس داریم و این شفافیت باید مورد شناسایی و قدردانی قرار گیرد، نه اینکه وسیله‌ای برای بهانه‌گیری‌های بی‌مورد شود، چراکه این رویکرد بحران سازی غیرضروری، ابتدا دامن خود آژانس را خواهد گرفت.»
سیاست آژانس و غربی‌ها چیست؟
نگاه کلی به مجموعه تحولات رقم خورده در موضوع پرونده هسته‌ای ایران که شامل همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۶ می‌شود، نشان می‌دهد که هدف اجرای سیاست چماق و هویج علیه ایران است. در حال حاضر چماق آژانس با گزارش خصمانه در اواخر شهریور بالای سر ایران نگاه داشته شده تا تهران را وادار به پذیرش بندهای زیاده‌خواهانه غرب در مذاکرات وین کند!
مذاکرات اتمی ایران و ۱+۴ برای بازگشت آمریکا به برجام و ازسرگیری تعهدات ایران در برجام پس از ۶ دور گفت‌وگوی بی‌حاصل در خردادماه متوقف شد تا تیم جدید دولت ابراهیم رئیسی بار دیگر به مذاکرات بازگردد. مقامات سیاسی دولت جدید ازجمله رئیس دولت و وزیر خارجه ایران بارها اعلام کرده‌اند به دنبال مذاکرات مفید و نتیجه‌بخش هستند و از مذاکره برای مذاکره پرهیز خواهند کرد.
به نظر می‌رسد زمان ازسرگیری مذاکرات در صورت ارائه گزارش خصمانه علیه ایران در شورای حکام و ارجاع آن به شورای امنیت سازمان ملل، با دشواری‌های جدی روبه‌رو شود.
مانع اصلی توافق در وین چیست؟
کاظم غریب آبادی که علاوه بر نمایندگی در سازمان‌های بین‌المللی در وین، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نیز بود در گفت‌وگویی با سایت رهبر انقلاب اسلامی، هفت موضوع را به‌عنوان موانع اصلی توافق در مذاکرات وین اعلام کرد:
۱. کل تفاهم را به پذیرش بندی در خصوص انجام گفت‌وگوهای آتی در مورد مسائل منطقه‌ای گره زدند که کاملا با موضوع مذاکرات غیرمرتبط و مضر است.
۲. حاضر به لغو دستور اجرایی تحریم تسلیحات متعارف نشدند که کاملا با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام در تناقض آشکار است و به‌نوعی مغایر ادعای آمریکا به برگشت تعهدات برجامی است.
۳. حاضر به برداشتن تحریم‌ها علیه بیش از ۵۰۰ نفر از اشخاص حقیقی و حقوقی – که توسط دولت ترامپ به بهانه غیرهسته‌ای تحت تحریم قرار گرفتند- و همچنین لغو قانون تحریمی کاتسا نشدند.
۴. حاضر به ارائه تضمین در مورد عدم تکرار رفتارهای مشابه دولت قبل در قبال تفاهم هسته‌ای نشدند؛ حتی حاضر نشدند دوره زمانی معقولی را هم برای تداوم کار شرکت‌هایی که با ایران وارد تجارت و کار اقتصادی می‌شوند، در نظر بگیرند.
۵. حاضر به بحث درباره خسارات وارده به ایران در اثر خروج یک‌جانبه و غیرقانونی از تفاهم هسته‌ای نشدند.
۶. درباره فعالیت‌ها و تعهدات هسته‌ای ایران زیاده‌خواهی‌هایی را مطرح کردند که حتی فراتر از متن برجام است.
۷. در مورد راستی‌آزمایی باوجود اینکه در مدل اولیه برجام ایران ابتدا برای چندین ماه تعهدات هسته‌ای خود را انجام داد که مورد راستی‌آزمایی آژانس نیز قرار گرفت و سپس سایر طرف‌ها با اجرای تعهدات رفع تحریمی خود پرداختند، اما در سری جدید گفت‌وگوها آمریکایی‌ها حاضر نشدند این واقعیت مهم را بپذیرند که تمامی مشکلات موجود ناشی از رفتارهای خصمانه و مخرب آن‌هاست و ابتدا آن‌ها باید تمامی تعهدات خود را انجام بدهند و تنها پس از راستی‌آزمایی در زمانی معقول، ایران به اجرای تعهدات خود خواهد پرداخت. مدل آمریکا برای انجام تعهدات اصولی و راستی‌آزمایی در دو روز صرفا یک مدل تشریفاتی و خالی از فایده عملی است.
با وجود تمامی جوانب بررسی شده در این گزارش، ایران تا زمانی که غرب نتواند تضمینی برای اجرای تعهدات خود در توافق هسته‌ای ارائه کند و دست از زیاده‌خواهی خود برندارد، نمی‌تواند منافع ملی و توان هسته‌ای خود را به خطر اندازد و منوط به وعده نسیه کند. برجام یک تجربه گران‌سنگ برای دولت جدید است و بی‌اعتمادی به غرب یکی از نتایج مهم آن بود و هیچ‌گاه نمی‌توان دل به وعده‌هایی بست که هیچ تضمینی برای آن‌ها وجود ندارد. بر همین اساس کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا تمام تلاش خود را برای تحمیل خواسته‌های جاه‌طلبانه‌شان ازجمله اهرم فشار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کار گرفته‌اند تا سیاست قدیمی خود را که در پرونده هسته‌ای بارها تکرار کرده‌اند، بار دیگر اجرایی کنند. ایران در حال حاضر قصد دارد تا توان هسته‌ای‌اش را براساس قواعد بین‌المللی و حقوق خود، به سطحی برساند که پس از چند سال تجربه برجام، منافع هسته‌ای را بازیابی و در مسیر تکمیل چرخه توان هسته‌ای صلح‌آمیز به کار گیرد. اتهامات تلاش برای ساخت بمب هسته‌ای نیز کاملا بی‌اساس است و ایران عملا ساخت آن را حرام اعلام کرده که این از تمامی قوانین و قواعد داخلی و بین‌المللی فراتر است. به‌هرحال مسیر پرونده هسته‌ای از سوی غرب در حال به انحراف کشیده شدن است و مسئولیت هرگونه تحولی در این مسیر برعهده غرب خواهد بود.
رافائل گروسی , سازمان انرژی اتمی , مصطفی هدایی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.