زمان وجوب زکات فطره از غروب شب عید فطر است و مراجع تقلید تأخیر پرداخت آن را بعد از نماز عید جایز نمی‌دانند، اما اگر کسی نماز عید را نخواند، باید فطریه را تا ظهر عید پرداخت کند.(۱)

ولی اگر دسترسى به فقیر ندارد، مى‌تواند مقدارى از مال خود را به نیت فطره جدا کرده و براى مستحقى که در نظر دارد یا براى هر مستحقی کنار بگذارد و باید هر وقت که آن را مى‌دهد نیت فطره کند.(۲)

اما اگر موقعى که دادن زکات فطره واجب است، فطره را ندهد و کنار هم نگذارد، احتیاط واجب (۳) آن است که بعداً بدون اینکه نیّت ادا و قضا کند (به قصد قربت) فطره را بدهد.(۴)

به مناسبت عید سعید فطر به میزان زکات فطره سال ۱۴۴۴ هجری قمری به روایت ۹ مرجع تقلید اشاره می‌شود.

آیت‌الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای

مکلف باید برای خودش و کسانی که نان‌خور او هستند، هر نفری یک صاع (تقریباً سه کیلو) گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند این‌ها به مستحق بدهد و اگر پول یکی از این‌ها را هم بدهد، کافی است. ضمناً مبلغ زکات فطره امسال به قیمت گندم برای هر نفر، «۶۰ هزار تومان» اعلام شد. کفاره روزه غیر عمد به مبلغ ۱۲ هزار تومان و کفاره روزه عمد مبلغ ۷۲۰ هزار تومان است.

آیت‌الله العظمی حسین نوری همدانی

زکات فطره هر فرد باید حدود سه کیلوگرم گندم یا برنج یا نظیر آن که در رساله عملیه ذکر شده و یا قیمت آن را پرداخت کنند. بر این اساس قیمت قوت غالب گندم ۶۰ هزار تومان و قیمت قوت غالب برنج ۲۴۰ هزارتومان است که عزیزان در پرداخت آن مخیرند، در ضمن اگر در منطقه محل سکونت اجناس ذکر شده قیمت دیگری دارد باید به قیمت منطقه خود محاسبه کنند. همچنین کفاره غیر عمد برای هر روز ۱۲ هزار تومان و کفاره عمد برای هر روز ۷۲۰ هزار تومان است.

آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی

بر اساس نظر آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی، زکات فطره امسال بر مبنای قوت غالب گندم، مبلغ ۶۰ هزار تومان و بر مبنای قوت غالب برنج، مبلغ ۲۴۰ هزار تومان اعلام شده است. مؤمنین در انتخاب هر یک از این موارد مخیر هستند. کفاره روزه غیر عمد مبلغ ۱۲ هزار تومان است که باید به صورت نان تهیه و پرداخت شود، همچنین کفاره روزه عمد مبلغ ۷۲۰ هزار تومان است.

آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی

مبلغ فطریه برای هر نفر برمبنای قوت غالب منطقه، سه کیلو گندم، برنج و مانند آن‌ها و یا معادل قیمت اینها به قیمت روز پرداخت شود. همچنین مبلغ مربوط به کفاره غیرعمد،به ازای هر روز ۱۲ هزار تومان و کفاره عمدی روزه به ازای هر روز ۷۲۰ هزار تومان تعیین شده است.

آیت‌الله العظمی سیدعلی سیستانی

از آنجا که میزان زکات فطره برای هر فرد سه کیلوگرم است، مبلغ آن برای فطریه بدل از آرد ۶۰ هزار تومان و برای فطریه بدل از برنج ایرانی ۳۶۰ هزار تومان و فطریه بدل از برنج غیر ایرانی، ۱۰۵ هزار تومان تعیین شده است.

آیت‌الله العظمی سیدموسی شبیری زنجانی

شخصی که پرداخت زکات فطره بر او واجب است باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفری یک صاع (تقریبا ۳کیلو و ۶۰۰گرم) از خوراکی‌های رایج در منطقه خود (مانند گندم، برنج و …) یا مبلغ آن را به عنوان فطریه بپردازد.

با توجه به اینکه قیمت گندم و برنج در شهرهای مختلف، ممکن است اندکی متفاوت باشد، لذا مؤمنین می‌توانند معادل مقادیر مذکور را بر طبق قیمت محل زندگی خود، محاسبه و پرداخت کنند.

کفاره افطار غیر عمدی برای هر روز، یک مد طعام (حدود ۹۰۰گرم به‌ حساب گندم) است که باید به مسکین (فردی که معیشتش سخت‌تر از فقیر می‌گذرد) پرداخت شود و در صورت اطمینان می‌توان قیمت آن را به مسکین داد تا برای خودش این مقدار طعام بخرد.

دفتر آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی، مبلغ ۷۲هزار تومان را بابت زکات فطره هر نفر (به‌ حساب قیمت گندم) و مبلغ ۱۸هزار تومان را برای کفاره افطار عذری دریافت می‌کند و به مصرف آن می‌رساند.

آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی

زکات فطره امسال بر مبنای قوت غالب گندم، مبلغ ۶۰ هزار تومان و بر مبنای قوت غالب برنج، مبلغ ۳۰۰ هزار تومان اعلام شده است. کفاره روزه غیر عمد مبلغ ۱۸ هزار تومان است، همچنین کفاره روزه عمد مبلغ یک میلیون و ۸۰ هزار تومان است.

آیت‌الله العظمی حسین وحید خراسانی

زکات فطره امسال بر مبنای قوت غالب گندم، مبلغ ۶۰ هزار تومان و بر مبنای قوت غالب برنج، مبلغ ۲۰۰ هزار تومان اعلام شده است. کفاره روزه غیر عمد مبلغ ۱۰ هزار تومان است، همچنین کفاره روزه عمد مبلغ ۹۰۰ هزار تومان است.

آیت‌الله العظمی حسین مظاهری

۱) میزان زکات فطره مکلفینی که فقیر نیستند، برای خودشان و اشخاص تحت تکفل، به‌‌ازای هر نفر، تقریباً سه کیلوگرم گندم یا جو یا خرما یا برنج و مانند آن است که باید به مستحق بدهند و اگر پول یکى از اینها را هم بر اساس قیمت رایج محل زندگی خود بپردازند کافی است.

این مبلغ، امسال، بنابر اعلام نظر کارشناسان مربوطه، برای گندم حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان، با توجه به اختلاف قیمت در مناطق مختلف کشور، برآورد شده است. در خصوص سایر مواد غذایی، با توجه به اینکه قیمت آن‌ها در شهرهای مختلف متفاوت است، مؤمنین می‌توانند معادل مقادیر مذکور را براساس قیمت محل زندگی خود بپردازند.

۲) کفاره افطار غیر عمدی روزه، به ازای هر روزه، حدود ۷۵۰ گرم طعام نظیر گندم یا پول آن است و کفاره عمدی افطار روزه، به‌ ازای هر روزه، ۶۰ برابر آن است.

مبلغ کفاره غیر عمد توسط کارشناسان برای هر روزه، حدود ۱۴ هزار تومان برآورد می‌شود.

۳) خرید سایر نیازمندی‌های متعارف فقرا، اعم از خوراکی و غیر خوراکی، با مبالغ زکات فطره یا با مبالغ کفاره و تحویل به آنان جایز است و نیز انتقال مبالغ زکات فطره یا کفاره به حساب آنان مانعی ندارد و لازم نیست عین پول به آن‌‌ها پرداخت شود.

۴) زکات فطره کسانی که در شب عید فطر مهمان هستند یا افرادی نظیر کارگران، کارمندان و سربازان که در محل کارشان غذاى روزانه به آن‌‌ها داده می‌شود، بر عهده خودشان است.

۵) کسى که نماز عید فطر مى‏‌خواند، مستحب است زکات فطره را پیش از نماز عید بدهد و اگر نماز عید نمى‌‏خواند، مى‏‌تواند ادای فطریه را تا ظهر عید به تأخیر اندازد.

پی‌نوشت‌ها

۱- ر.ک: امام خمینى، سید روح‌الله، توضیح المسائل (محشى)، ج‌۲، ص ۱۸۰، م ۲۰۲۵، دفتر انتشارات اسلامى، قم، هشتم، ۱۴۲۴ ه‍ ق.

۲-همان، ر.ک: ذیل م ۲۰۳۰.

۳- آیت‌الله بهجت: احتیاط مستحب آن است که بعداً قضا کند، ولى أظهر این است که زکات فطره دیگر بر او واجب نیست، ولى معصیت کرده است؛ آیات عظام گلپایگانى، تبریزى، صافى: بعداً باید بدون اینکه نیت ادا و قضا کند فطره را بدهد؛ همان، ر.ک ذیل م ۲۰۳۱.

۴-همان، م ۲۰۳۱.