باروری مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر روی نوسانات جمعیتی است؛ رفتارهـای بـاروری یـک جامعه را به روش‌های مختلفی می‌توان بررسی کرد، یکی از این روش‌ها بررسی مـدت زمـان ازدواج تـا تولد فرزند اول است.

تا سـال ۱۳۵۷ سیاست جمعیتی کشور در جهت کاهش باروری بوده است؛ از سال ۱۳۵۸ این سیاست حـذف و تشویق به باروری شد، این روند تـا سـال‌هـای ۶۵-۱۳۶۴ ادامه یافت؛ از سال ۱۳۶۶ بـه بعـد بـا آغاز برنامه‌هـای تغییـر سیاسـت جدیـد تنظـیم خـانواده رفتـار باروری به شدت در جهت کاهش موالیـد تغییـر کرد.

تغییـرات رفتـار باروری در ایران در سـال‌هـای ۱۳۵۵ تـا ۱۳۷۵ بسیار زیاد و دور از انتظار بوده است به طوری که نرخ باروری زنان در طول دوره باروریشان از حدود ۶ فرزند به زیر ۲ فرزند سقوط کرد؛ یکی دیگر از اهداف مهم برنامه‌های تنظیم خانواده نیز فاصله‌گذاری تـا نخستین تولـد بود.

بر اساس آخرین آمار سازمان ثبت احوال کشور، میانگین فاصله تولد نخستین فرزند با ازدواج مادرانی که در سال ۱۳۹۷ صاحب فرزند شده‌اند در کل کشور ۳٫۷ سال است؛ این در حالی است که استان مازندران با ۴٫۴ سال و استان سیستان و بلوچستان با ۲٫۱ سال از بیشترین و کمترین فاصله‌ زمانی میان ازدواج تا تولد نخستین فرزند برخوردارند. 

استان تهران نیز با ۴٫۳ سال بعد از استان مازندران دارای مقام دوم در این فاکتور جمعیتی است؛ این آمار نشان‌دهنده افزایش بازه زمانی نخستین فرزندآوری در میان زوج‌هاست؛ هر چه این بازه زمانی افزایش پیدا کند به همین نسبت احتمال کاهش فرزندآوری زوج‌ها نیز در آینده افزایش می‌یابد.

فاصـله‌گـذاری کوتاه، شناخت عوامل مؤثر در افـزایش فاصله ازدواج تا نخستین تولد برای جامعـه دارای اهمیت است زیرا تأخیر در تولـد نخستین فرزنـد به معضلاتی همچون کاهش باروری منجر می‌شود؛ از این رو اگر افـزایش تـأخیر در تولـد اول بـه جبـران تعـداد فرزندان دلخواه در سال‌های آینده، تـأثیری بـر بــاروری کــل نداشــته باشــد اما باعــث بــروز تفاوت‌هایی در بـاروری مقطعـی و سلامتی مادران مـی‌شـود.

عوامـل مختلفـی بـه طـور مستقیم یا غیرمستقیم در کـاهش یـا افـزایش نــرخ بــاروری تــأثیر دارنــد از جملــه، وســایل پیشگیری از بـارداری، بـالا رفـتن سـن ازدواج، تأخیر در تولد نخستین فرزند و افزایش فاصله بین تولدها؛ آخرین آمار منتشرشده توسط سازمان ثبت احوال کشور در سال ۱۳۹۸ نیز نشان می‌دهد که تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده در این سال، ۵۳۰۲۲۵ مورد بوده است؛ این رقم از سال ۹۲ تا سال ۹۸، ۳۳ درصد کاهش  داشته است!

قانون تسهیل ازدواج جوانان و طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، دو بستری هستند که مشکلات بر سر راه ازدواج و فرزندآوری جوانان را هموار می‌کنند؛ متأسفانه بعد گذشت ۱۵ سال از تصویب قانون تسهیل ازدواج جوانان، هیچ یک از بندهای آن اجرایی نشده و مشکلات جوانان در زمینه ازدواج همچنان باقی مانده است و  طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده نیز طی دو دوره گذشته، در پیچ و خم مجلس گرفتار شده است، حال با توجه به آمار، انتظار می‌رود مجلس یازدهم برای احقاق حقوق جوانان به‌صورت جدی به ماجرای ازدواج و مسائل پیرامون آن ورود کند و با توجه به نقش نظارتی خود، دولت‌ها را ملزم به اجرای قوانین و طرح‌های حیاتی مربوطه کند تا سلامت جامعه ایران محفوظ بماند