موج ششم در انتظار رفع محدودیت‌ها!
گروه اجتماعی
پیش‌بینی «افزایش موارد دوباره کرونا در کشور و بروز پیک ششم از آبان ماه»، کابوس این روزهای ماست که می‌تواند به‌سادگی به واقعیت بپیوندد و اگر با فرمان عادی انگاری پیش برویم و دلمان صرفا به افزایش سرعت واکسیناسیون خوش باشد، امکان تحقق این پیش‌بینی دور از ذهن نیست. زمزمه رفع محدودیت‌ها برای جامعه، نشانه‌ای از پایان کروناست، همان‌طور که واکسیناسیون سریع و گسترده برای خیلی‌ها نشانه خلاصی از شر این ویروس منحوس است، درحالی‌که واکسن به‌تنهایی بیماری را کنترل نمی‌کند و لازمه غلبه بر این بیماری، رعایت تدابیر بهداشتی است. بااین‌وجود، معاون بهداشت وزارت بهداشت اعلام کرده است که در صورت تایید بسته پیشنهادی این معاونت به ستاد ملی مقابله با کرونا، محدودیت‌ها از اول آبان برداشته می‌شود، در این بسته طبق گفته کمال حیدری، باتوجه به رده‌های شغلی، چگونگی رفتار در هر حوزه با جزئیات آورده شده است.
سخنی که از یک‌سو، نقدهای فراوان کارشناسان و متخصصان را به دنبال داشته و در سوی دیگر، جامعه را در رعایت موازین بهداشتی چند گام به عقب برده است. هم‌اینک رعایت پروتکل‌ها در کشور به ۴۵ درصد تنزل یافته و طبق آخرین نقشه رنگ‌بندی کرونایی، دو شهر در مقایسه با هفته گذشته به شهرهای قرمز کشور اضافه‌شده و به‌این‌ترتیب اکنون ۹ شهرستان در وضعیت قرمز، ۱۰۶ شهرستان در وضعیت نارنجی، ۲۲۸ شهرستان در وضعیت زرد و ۱۰۵ شهرستان در وضعیت آبی قرار دارند و درعین‌حال، نگرانی از بروز پیک ششم که پیش‌بینی محافل علمی بین‌المللی است و بروز بیماری‌های تنفسی و آنفلوآنزا و تشدید کرونا بر دلواپسی همه گیرشناسان افزوده است.
احتیاط کنید؛ خطر همچنان وجود دارد
«تازمانی‌که تعداد موارد شناسایی روزانه به زیر چهار تا پنج هزار نفر نرسد، خطر گردش بالای ویروس همچنان وجود دارد و بر همین اساس همچنان اقدامات غیر درمانی بسیار مهم است. انتظار ما این بود در زمانی‌که پیک پنجم بسیار بدی را تحمل کردیم و تعداد زیادی ضایعه به کشور وارد شد، مقداری درباره مراسم‌ها و مسافرت‌هایی که انجام می‌شود، تدابیر بهتری انجام شود. درعین‌حال درباره بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و … باید با طمأنینه بیشتری اقدام کنیم.» این نقل‌قولی از علیرضا ناجی- رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است که در ادامه اظهاراتش تأکید می‌کند: «مادامی‌که واکسیناسیون ما به وضعیت و درصد مناسب پوشش‌دهی نرسد، همچنان خیزهایی را خواهیم داشت و در همه جای دنیا هم به همین صورت است. به‌هرحال ما دو پیک سهمگین را در پیک چهارم و پنجم تحمل کردیم و همچنان هم می‌بینیم که گردش ویروس و میزان بروز بیماری در کشور بالاست. به‌طوری‌که روزانه ۱۲ تا ۱۳ هزار موارد مثبت شناسایی می‌کنیم که البته ممکن است این آمار خیلی دقیق نباشد. درعین‌حال همچنان هم تعداد کشته‌های ما بالای ۲۰۰ نفر است.»
خطر وقوع پیک ششم و آغاز فصل سرما و زندگی در ازدحام، زمینه‌ساز افزایش مجدد موارد بیماری است و دورهمی‌ها، مسافرت‌ها و عدم رعایت فاصله گذاری های اجتماعی می‌تواند عامل فوران شیوع دوباره ویروس کرونا باشد که معاون بهداشت وزارت بهداشت نگرانی‌اش را از این مسئله اظهار کرده و پیام طبرسی- رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری نیز هشدار داده است که برای کنترل بیماری، بایستی مجموعه اقدامات که شامل واکسن، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و قرنطینه بیماران است، موردتوجه قرار گیرد و رهاسازی هرکدام از این عوامل، به‌مثابه زنگ خطری برای افزایش موارد ابتلاء و فوتی‌ها خواهد بود. اگر از گذشته عبرت نگیریم، در تله اشتباهات گذشته گرفتار می‌شویم.
سید علیرضا مرندی- رئیس فرهنگستان علوم پزشکی پیش‌تر در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت، نظر به اهمیت مدیریت، کنترل و نظارت بر روند همه‌گیری کرونا و اطلاع‌رسانی عمومی در این خصوص، مواردی را مطرح کرده، ازجمله آنکه، «کلیه مستندات علمی بین‌المللی که به ایمنی جمعی توصیه کرده‌اند، همزمان به حفاظت‌های فردی نیز تأکید جدی ورزیده‌اند. در کشورهای متعدد به‌عنوان نمونه کانادا که دو نوبت واکسیناسیون در بیش از ۸۰ درصد از جمعیت صورت پذیرفته است، کماکان سخت‌گیری‌های جدی ازجمله بستن مرز خود با آمریکا و نیز قرنطینه دوهفته‌ای افرادی که وارد کشور می‌شوند را اعمال می‌کنند. برخی کشورها که بیش از ۸۰ درصد از جمعیت خود را در دو نوبت واکسینه کرده‌اند، ولی حفاظت‌های فردی را جدی نگرفته و رها کرده‌اند، مجددا به پیک‌های بعدی کرونا دچار شده‌اند. تجربه نشان داده است که بیماری‌های با خطر کمتر و شیوع کمتر مانند سرخک و فلج اطفال حتی با بیش از ۹۰ درصد، ایمنی جمعی ایجاد نمی‌کند. با توجه به موارد فوق به نظر می‌رسد توصیه‌ها و قول‌هایی ازجمله آزادی مسافرت و موارد دیگر که پس از انجام ۷۰ درصد واکسیناسیون از طرف وزارت بهداشت به مردم داده می‌شود، این نگرانی را ایجاد می‌کند که با ساده‌انگاری در این خصوص و کاهش حفاظت‌های فردی مجددا شاهد پیک‌های بعدی بوده و زحمات و تلاش‌های اخیری که در حوزه سلامت تاکنون صورت گرفته، کم اثر شود. لذا پیشنهاد می‌شود در توصیه‌هایی که به مردم عزیزمان بعد از ایمنی جمعی می‌شود، ضمن مشورت با مجامع علمی داخلی و بین‌المللی و با احتیاطات لازم در اطلاع‌رسانی‌ها صورت گیرد، به‌نحوی‌که در آینده باعث بدبینی مردم نشود.»
به‌رغم این توصیه‌ها، آبان ماه زمانی است که برای رفع محدودیت‌ها اعلام‌شده و از طرفی موعد بازگشایی مدارس نیز به این بازه زمانی موکول شده و سخنگوی وزارت آموزش‌وپرورش، خبر داده که با توجه به گسترش شرایط بهداشتی و توسعه واکسیناسیون در کشور و حتی واکسیناسیون دانش آموزان، بازگشایی مدارس شهری از آبان ماه آغاز می‌شود.
آن‌طور که علیرضا کمرئی تشریح کرده، در نیمه اول آبان ماه مدارس کم‌جمعیت شهری که شرایطشان ارزیابی‌شده، بخشی از فعالیت‌های خود را به‌صورت حضوری آغاز خواهند کرد و در نیمه دوم آبان ماه به سایر مدارس باقی مانده می‌رسیم. او برای آنکه به خانواده‌ها اطمینان خاطر بدهد، می‌گوید: «در این مسیر فرصت داریم که بازهم شرایط را ارزیابی کنیم و اگر لازم است در مجوزها تجدیدنظر کرده و یا در صدور آن‌ها تسریع کنیم که به شرایط کلی کشور و روند توسعه واکسیناسیون بازمی‌گردد. امید داریم بر اساس الگو و هماهنگی که با وزارت بهداشت داریم در دهه سوم آبان شاهد باشیم مدارس بزرگ ما بخشی از فعالیت‌هایشان را به‌صورت حضوری و مدارس کوچک همه فعالیتشان را به‌صورت حضوری ارائه دهند و دانش آموزان از آموزش باکیفیت‌تری برخوردار باشند.»
چه مقدماتی برای بازگشایی مدارس فراهم شده است؟
دکتر مسعود یونسیان- استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با مخاطرات بازگشایی‌های شتاب‌زده و آموزش حضوری نکاتی را با «رسالت» در میان گذاشته است. او در تبیین این موضوع می‌گوید: «مردم از آموزش‌وپرورش انتظار دارند که به‌طور شفاف به آن‌ها بگویند در این مدت چه مقدماتی را برای بازگشایی ایمن مدارس فراهم کرده‌اند. غیر از بحث واکسیناسیون، که با هماهنگی وزارت بهداشت انجام‌شده و اقدام بسیار ارزشمندی هم هست، چه‌کارهای دیگری را وزارت آموزش‌وپرورش انجام داده است؟ اگرچه واکسیناسیون جامعه برای کنترل نهایی بیماری در جامعه لازم است اما کافی نیست و شاید از آن مهم‌تر، افزایش فضاهای قابل‌دسترس و راه‌های کاهش تراکم داخل مدارس و فراهم کردن اقدامات بهداشتی مثل شستشوی دست است و باید ماسک کافی در مدارس موجود باشد تا در صورت نیاز، بتوانند آن را در اختیار دانش آموزان بگذارند و لازم است آموزش‌وپرورش درباره این تدابیر بهداشتی و ملزومات بازگشایی با مردم شفاف‌تر سخن بگوید و اطلاعات بیشتری منتقل کند. اگر تصمیم‌گیری برای بازگشایی مدارس فقط برمبنای واکسیناسیون باشد، به نتیجه صحیحی نخواهیم رسید. عمده کشورهای موفق دنیا، واکسیناسیون دانش آموزان را به‌عنوان شرط بازگشایی نگذاشته‌اند. درست است که قبل از تصمیم به بازگشایی مدارس، پوشش بالایی در واکسیناسیون جامعه ایجاد کرده‌اند و بعد از بازگشایی هم سعی کرده‌اند واکسیناسیون دانش آموزان را در پیش بگیرند، اما شرط اصلی آن‌ها، رعایت پروتکل‌ها بوده است. تردیدی ندارم که بازگشایی مدارس یک ضرورت و اولویت است و فکر نمی‌کنم کسی در این مسئله تردیدی داشته باشد اما باید به‌طور شفاف با مردم سخن گفته شود، دغدغه‌های اولیا، معلمین، مسئولین مدارس و خود دانش آموزان شنیده شود. مردم باید بدانند مسئولان چه اقداماتی را انجام داده‌اند و چقدر در مدارس، امکانات لازم برای برقراری پروتکل‌ها مهیاست، اگر صرفا بخشنامه‌هایی صادر و آموزش‌هایی به اولیا ارائه شود، گرچه بسیار مهم و ارزشمند می‌باشد، ولی کافی نیست و باید تجهیزات و شرایطی هم فراهم کنیم که بتوانیم آموزش‌ها را عملیاتی و اجرایی کنیم.»
با تقویم نمی‌شود با کرونا مقابله کرد/ کاهش یا افزایش پروتکل‌ها با چه شواهدی به‌دست‌آمده؟
یونسیان در ادامه می‌افزاید: «اگر اطلاعاتی در خصوص موارد گفته‌شده به مردم ارائه نشود، ممکن است قضاوت‌ها این باشد که کاری انجام نشده است. بنابراین بسیار بر این نکته تأکید دارم که باید با مردم تعامل کرد، وگرنه در صورت بازگشایی بدون توجیهات لازم، احتمال دارد خانواده‌ها استقبال مناسبی نکنند. این مسئله هم باعث نگرانی است که ما به‌محض کاهش آمارها، بلافاصله آن را به اقدامات خودمان نسبت می‌دهیم و دقت نمی‌کنیم که بسیاری از این افزایش و کاهش‌ها سیر طبیعی بیماری هستند و از طرفی، بلافاصله همان اقدامات بهداشتی را کمرنگ و یا حتی متوقف می‌کنیم! در نظر بگیرید که ما در چنین وضعیتی می‌خواهیم در آبان ماه بازگشایی‌ها را انجام دهیم، در وضعیتی که میزان رعایت پروتکل‌ها نیز مناسب نیست، البته مسئله کاهش رعایت پروتکل‌ها نیز جای نقد دارد که با چه روشی میزان رعایت پروتکل‌ها سنجیده و قضاوت می‌شود که این مسئله کاهش یا افزایش داشته است. آیا صرفا بر مبنای ماسک زدن به چنین مسئله‌ای رسیده‌اند؟ درحالی‌که مفهوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی وسیع‌تر است و به معنای پرهیز از تجمعات و شستن دست‌ها و کاهش تماس‌ها و ماسک زدن و گذاشتن تهویه مناسب در فضاهای بسته و . . . است و مشخص نیست دقیقاً بر اساس کدام شاخص‌ها و تحت چه شرایطی (در فضای باز یا بسته) گفته می‌شود رعایت پروتکل‌ها کم یا زیاد شده است، آیا فقط برمبنای ماسک زدن و یا ماسک در فضاهای باز و رعایت استفاده از ماسک در فضای بسته به این مسئله پی برده‌اند؟ این شاخصی نیست که به‌خوبی نمایانگر رعایت پروتکل‌ها باشد، این هم موضوع مهمی است که وقتی گفته می‌شود رعایت پروتکل‌ها کاهش یا افزایش داشته با چه شواهد یا داده‌هایی به این نتیجه رسیده‌اند. سوای این مسئله، وقتی خودمان اقرار می‌کنیم رعایت پروتکل‌ها کاهش داشته، بازگشایی در این شرایط درست نیست. ضمن آنکه با تقویم نمی‌شود با کرونا مقابله کرد، لذا ما نباید دنبال تاریخ رسمی یا رند بگردیم. باید وضعیت انتقال در جامعه را رصد کنیم، چون مدرسه ما در بستر جامعه است و هرگاه وضعیت انتقال در جامعه کاهش پیدا کرد و ما توانستیم امکانات لازم برای رعایت نکات بهداشتی را در مدارس فراهم کنیم، می‌توانیم مدرسه را بازکنیم، فرقی نمی‌کند در چه روزی باشد. اعلام تاریخ‌های از پیش تعیین‌شده و فیکس، ما را نگران می‌کند که آیا به‌اندازه کافی مطالعه و مداقه صورت گرفته است یا خیر. این نکته هم نباید ازنظر دور بماند که در کشوری به وسعت ایران با این تنوع فرهنگی و جغرافیایی و قومی نمی‌شود یک نسخه واحد برای کل کشور پیچید و حتما باید اختیارات استانی داده شود تا هر استانی به فراخور وضعیت و روال انتقال بیماری و با نظر دانشگاه علوم پزشکی و ستاد مقابله با کرونای خود تصمیم بگیرند.»
بازگشایی‌ها باید مرحله‌بندی شده باشد
استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران تأکید می کند: « بازگشایی‌ها باید مرحله‌بندی شده باشد که البته خوشبختانه آموزش‌وپرورش این مسئله را اعلام کرده است، هرچند هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانیم به چه شکلی خواهد بود. درهرحال، از قبل باید اقدامات ما پیش‌آزمون شده باشند و نتایج این پیش‌آزمون با کارشناسان و مردم مطرح شود و بعد از اعتمادسازی، نسبت به بازگشایی اقدام کنند، در غیر این صورت و با اتکای به ابلاغ صرف دستورالعمل‌ها نمی‌توان در انتظار نتیجه مثبت بود. دراین‌بین، بعضی از رفع یک‌باره محدودیت‌ها از اول آبان ماه در تمامی بخش‌ها صحبت می‌کنند. امیدوارم این ادعا صحیح نبوده باشد زیرا این اقدام نیز جای نقد دارد. از اصول مسلم مقابله با اپیدمی، اقدام مرحله‌به‌مرحله است. اگر بنا باشد ما همزمان هم مدارس و دانشگاه‌ها را بازگشایی کرده و هم سایر محدودیت‌ها را رفع کنیم، آنگاه اگر اتفاقی بیفتد نمی‌دانیم کدام‌یک از اقدامات ما منجر به اوج‌گیری دوباره کرونا شده است و مجبوریم همه محدودیت‌ها را دوباره برگردانیم و این اصلا منطقی و پذیرفتنی نیست. منطق و علم حکم می‌کند که یک مداخله را انجام دهیم و یکی از محدودیت‌ها را برداریم و دو الی چهار هفته صبر کرده و رصد کنیم و اگر اتفاق بدی رخ نداد، می‌توانیم یک محدودیت دیگر را هم برداریم و باز اگر اتفاق بدی رخ نداد می‌توانیم سایر محدودیت‌ها را به شکل مرحله‌بندی شده برداریم. البته برای بعضی از این محدودیت‌ها، مبنای علمی و تجربی متقنی وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال، یکی از این محدودیت‌ها منع تردد شبانه است که به‌طورکلی نمی‌دانم با چه منطقی این محدودیت وضع‌شده و نمی‌دانم چه ارزشیابی روی این مسئله صورت گرفته که آن را به‌عنوان یک محدودیت مثبت تلقی می‌کنند. یا منع تردد خودروهای سواری بین شهرها و آزاد گذاشتن تردد اتوبوس و قطار و هواپیما نیز جای تأمل دارد و نمی‌دانم منطق پشت آنچه بوده است. بهتر است اساساً چنین محدودیت‌هایی را که بیشتر باعث گرفتاری بوده تا اثر مثبت روی انتقال کرونا، برداریم.»
یونسیان در خصوص سرعت واکسیناسیون و نقش آن در بازگشایی‌ها تبیین می‌کند: «تقریبا ۷۵ درصد جمعیت واجد شرایط ما (جمعیت بالای ۱۲ سال)، فقط یک دز واکسن دریافت کرده‌اند و تقریبا یک‌سوم جمعیت، دو دز واکسن گرفته‌اند و باید در نظر داشته باشیم که دو هفته بعد از دز دوم انتظار داریم که ایمنی ایجاد شود و اگر بخواهیم بدانیم چند درصد دو دز گرفته‌اند و دو هفته هم از آن گذشته، باید اعلام کنم که این افراد، حدود یک‌چهارم جمعیت واجد شرایط ما را تشکیل می‌دهند. اگرچه سرعت واکسیناسیون در دو ماه اخیر خیلی خوب بوده و این جای تقدیر فراوان از مسئولین محترم دارد، اما باید در نظر داشته باشیم که فقط یک‌چهارم جمعیت بالای ۱۲ سال ما، دو دز واکسن گرفته‌اند و دو هفته هم از آن گذشته است. بنابراین نباید امروز از واکسیناسیون انتظار معجزه داشته باشیم، باید مقداری صبر کرد و با همین آهنگ و سرعت، واکسیناسیون را ادامه دهیم، اگر به همین طریق بتوانیم هفته‌ای حدود ۱۰ میلیون دز واکسن تزریق کنیم، آنگاه انتظار داریم در عرض چند هفته آینده حداقل ۷۰ درصد جمعیت ما دو دز واکسن خود را بگیرند و آن هنگام است که می‌توانیم بگوییم پیشرفت بسیار بزرگی حاصل‌شده و واقعاً جای جشن گرفتن دارد. در حال حاضر در میانه راه هستیم و یک تصمیم شتاب‌زده نه‌تنها ممکن است مشکل‌آفرین باشد بلکه ممکن است اعتماد عمومی را به واکسن به‌عنوان روش مؤثر پیشگیری از بین ببرد و یا کاهش بدهد.»
قدرت پیش‌بینی آینده را نداریم
پیش‌بینی پیک ششم در آبان ماه و اینکه چقدر امکان تحقق دارد از محورهای پایانی سخنان استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران است که تشریح می‌کند: «ما قدرت پیش‌بینی آینده را نداریم، رفتار ما بسیار تعیین‌کننده است اما اگر قرار باشد به‌سرعت و به شکل شتاب‌زده همه محدودیت‌ها را برداریم، هر اتفاقی ممکن است بیفتد اگر به‌طور منطقی و علمی با قضایا برخورد کنیم، قطعا هم رخداد این واقعه را به تأخیر می‌اندازیم (و یا حتی از آن پیشگیری می‌کنیم) و هم در صورت رخداد، شدت آن را خیلی کاهش می‌دهیم و به معضلی برای مملکت تبدیل نخواهد شد. درعین‌حال، تاکنون در دنیا، حتی سیستم‌های مدل‌سازی بسیار پیشرفته و مبتنی بر داده‌های برخط و کامل هم هنوز نتوانسته‌اند با قطعیت بگویند در چهار هفته آینده چه اتفاقی می‌افتد.»
بحران کرونا , کرونا , موج ششم کرونا
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.