|فاطمه فلاح زاده|
همگام با کاهش درآمدهای نفتی دولت و شرایط نابسامان کشور، مالیات‌ها در جایگاه کمک‌کننده نقش ارزنده‌ای را به خود اختصاص داده‌اند. بر این اساس کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند با‌وجود کسری‌ بودجه پیش‌بینی‌شده سال ۹۹ مالیات ستانی درست و بجا می‌تواند تا حد بسیاری مثمرثمر‌واقع و از آشفتگی احوال بودجه کشور بکاهد. پیش‌ازاین همواره شاهد مالیات ستانی از حق‌الزحمه کارمندان، کارگران، معلمان و سایر اقشاری که درآمدهای منظم و مشخصی دارند، بودیم. به عبارتی دیگر این مالیات‌ها پیش از پرداخت، کسر و سپس حقوق آنان پرداخت می‌شد. آنچه در این میان موجب تأمل است تخلف عده‌ای است که با درآمدهای کلان، معافیت مالیاتی تمام و کمالی دارند. 
درآمدهای کلانی که در ۹۰ درصد مواقع از فعالیت‌های غیرتولیدی آنان نشئت می‌گیرد. طبق آمارها یکی از نمونه‌های بارز معافیت‌های مالیاتی، بلاگرهای اینستاگرامی هستند که در ازای یک استوری تبلیغاتی خود رقمی بین ۶۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون تومان دریافت می‌کنند. همچنین درآمدهای ماهانه این افراد بین ۲۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان است. اما رقم پرداخت مالیات آنان صفرِ مطلق است. در بررسی این روند به گفت‌وگو با ایمان فرجام نیا، کارشناس اقتصادی پرداختیم.
*دولت ملزم به مالیات ستانی از درآمدهای کلان غیرتولیدی است 
ایمان فرجام نیا، عضو انجمن اقتصاددانان و کارشناس اقتصادی در تشریح بررسی فرار مالیاتی درآمدهای کلان غیرتولیدی به «رسالت» گفت: «نقطه اصابت مالیات برای افزایش درآمدهای مالیاتی دولت از سوی سیاست‌گذاران چندان موردتوجه جدی قرار نمی‌گیرد. اکنون هرآن‌که فعالیت اقتصادی تولیدی اعم از صنعتی، خدماتی و بازرگانی دارد سالانه میزان فعالیت و درآمد خود را به‌طور شفاف ارائه و در زمره گروه‌های ملزم به پرداخت مالیاتی دولت قرار می‌گیرد که البته این پرداخت بحق و امری بس شایسته است.‌ قابل‌تأمل است که در سوی دیگر، همواره شاهد برخی از فعالیت‌ها هستیم که درآمدهای خود را پنهان و در مواردی نیز تکذیب می‌کنند تا در معرض نقطه اصابت مالیات نباشند. این افراد که همواره درآمدهای کلان و فعالیت‌های غیرتولیدی دارند به دلیل عدم شفاف‌سازی درآمد سالانه خود مشمول پرداخت مالیات نیستند و از آن‌ها با عنوان فرار مالیاتی یاد می‌شود.»وی افزود: «دو اتفاق در یک‌زمان از سوی دولت و ملت باید به انجام رسد تا درآمدهای مالیاتی به‌خوبی کسب و مدیریت شود. در ابتدای امر دولت باید به‌طور مرتب گزارشی از مالیات‌های کسر شده و مسیر اختصاص‌یافته آن در راستای عینیت‌بخشی به مردم رساند تا به‌موجب این شفاف‌سازی و گزارش مردم نیز رضایت و اطمینان بیشتری از خدمات عمومی دولت داشته باشند و شوق پرداخت مالیات در آنان حاکم شود.»
* مالیات باید بر‌مبنای صداقت و شفافیت باشد
فرجام نیا ادامه داد: «شرایط باید به‌گونه‌ای باشد تا آحاد مردم از جبر اشتیاق یکدیگر را به پرداخت مالیات دعوت و همواره بر این باور باشند که مالیات‌های پرداختی آنان صرف حوزه خدمات و امکانات رفاهی هرچه بیشترشان می‌شود. متأسفانه اکنون چندان شاهد جبراشتیاق نیستیم و آنچه مشهود است تنها جبرِ ترس از مالیات است. فضای فرهنگی جریان مالیات ستانی،  تنها مبتنی بر واهمه از سوی مؤدیان مالیاتی است ‌اگر تیرماه هرسال را رصد کنیم به‌خوبی متوجه واهمه و ترس موجود برای پر کردن فرم‌های اظهارنامه مالیاتی خواهیم شد.» او تصریح کرد: «دولت باید فضای مالیات ستانی را تغییر و جبر مالیات را بر‌مبنای صداقت و شفافیت قرار دهد. اکنون تمامی افراد کارمند و هرآن‌که فیش حقوقی دارد یا افراد با شغل‌ها و درآمدهای ثابت در دفاتر قانونی مشمول پرداخت مالیات هستند.»کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: «دولت هیچ‌گاه به‌گونه‌ای رفتار نکرده که مردم از روی اشتیاق خود را موظف به پرداخت مالیات بدانند. در برخی از کشورهای اروپایی به‌خوبی می‌بینیم که افراد یکدیگر را برای پرداخت مالیات تشویق می‌کنند چراکه اطمینان خاطر دارند با پرداخت مالیات ، خدمات رفاهی بیشتری در اختیارشان گذاشته می‌شود ولو این‌که میزان مالیات در کشورهای اروپایی بسیار سنگین است اما همواره مردم می‌کوشند تا یکدیگر را به این امر ترغیب کنند.»
*دولت پاسخگوی مردم نباشد مردم نیز پاسخگو نخواهند بود
او عنوان کرد: «دلیل شوق مردم برخی از کشورهای اروپایی برای پرداخت مالیات‌های هرچند سنگین، رفتار شفاف دولت و مسیر مشخص است که از محل مالیات آنان به حوزه خدمات و امکانات رفاهی تخصیص داده می‌شود. آن‌ها خود را موظف به تمکین در مقابل مردم می‌دانند و همواره به گزارش عملکرد حوزه مالیات ستانیخود پایبندند. گزارش عملکرد از محل دریافت مالیات اگر بجا و صحیح باشد  می‌تواند موجب تشویق مردم به امر پرداخت مالیات و اعلام شفاف درآمدهای آنان شود.»وی در پایان گفت‌وگو اظهار کرد: «رویکرد کنونی مالیات ستانی دولت صحیح نیست و به همین خاطر پاسخ‌های‌ نامتعارفی را دریافت می‌کند. دولتی که پاسخگوی مردم نباشد، مردم جامعه نیز پاسخگو نخواهند بود و همواره شاهد خواهد بود که مردم با پنهان‌کاری، درآمدهای خود را مکتوم و غیر شفاف عمل می‌کنند. اکنون در شرایطی به سر می‌بریم که درآمدهای مالیاتی با توجه به کاهش درآمدهای نفتی نقش بسزا و تعیین‌کننده‌ای را در چرخه مالیات کشور خواهند داشت. لازم است که در ابتدا گزارش دولت از محل دریافت مالیات شفاف‌سازی شود  و سپس مالیات از محل درآمدهای کلان به‌ویژه فعالیت‌های غیرتولیدی کشور کسب شود زیرا به طورحتم تأثیر بسیاری خواهد داشت و بر احوال کشور مثمرثمر خواهد بود.»