محمد علی زلفی گل وزیر علوم تحقیقات و فناوری با حضور در یک برنامه تلوزیونی برنامه‌های وزارت علوم در دولت سیزدهم را تشریح کرد.

وی درباره اینکه با کرونا چکار می‌کنید گفت: بالاخره با کرونا می‌سازیم و سعی می‌کنیم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم و از ستاد ملی کرونا برای مدیرت وزارت علوم تبعیت کنیم.

تصمیم گیری برای بازگشایی دانشگاه‌ها با ستاد کرونا است

وزیر علوم درباره تصمیم گیری در خصوص بازگشایی دانشگاه‌ها و اینکه به چه نحوی باشد افزود: تصمیم گیری نهایی با ستاد ملی کرونا است ما نیز موظف هستیم از تصمیمات ستاد تبعیت کنیم. البته در دانشگاه‌ها بخش دانشجویان تحصیلات تکمیلی، کارشناسی ارشد و دکتری برای رساله‌ها و پایان نامه‌های خود کار آزمایشگاهی، میدانی و کارگاهی داشتند و پروپوزال آنها تصویب شده است، حضور داشتند و امکانات لازم داشتند تا پایان نامه‌های خود را پیگیری کنند.

وی ادامه داد: در خصوص بازگشایی و از سرگیری آموزش‌های دانشگاهی به صورت حضوری منتظر هستیم ستاد ملی کرونا تصمیم خود را اعلام کند تا براساس آن عمل کنیم.

وی درباره زیرساخت‌های آموزش مجازی در دانشگاه‌ها ادامه داد: خوشبختانه طی چند ترم گذشته آموزش به صورت مجازی پیگیری شده است و بسترهای نرم افزاری و سخت افزاری آن توسعه یافته و تجریه بسیار خوبی در زمینه آموزش مجازی برای آینده و پسا کرونا است.

وی با اشاره به واکسیناسیون اساتید و کارمندان نیز گفت: اکثر اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و یاوران علمی (کارمندان) واکسینه شده‌اند و منتظر دستور وزرات بهداشت برای واکسیناسیون دانشجویان هستیم بعد از واکسینه شدن دانشجویان می‌شود درباره نحوه آموزش در سال تحصیلی جدید تصمیم گرفت البته تصمیم با وزارت بهداشت است.

زلفی گل در بخش دیگری از سخنانش با توجه به ایجاد تحول در وزرت علوم و اینکه چه ضرورتی دارد خاطرنشان کرد: در وزارت علوم چهار دهه گذشته و در هر دهه اتفاقات خوبی صورت گرفته است دهه اول دهه ترویج علم بوده و دهه دوم با تدریس دوره‌های دکتری در سال ۱۳۶۵ دهه تولید علم شکل گرفت و دهه سوم استانداردسازی و استاندارد پذیری در زمینه پژوهش شکل گرفت، سیستم نمایه سازی تولیدات علمی مطرح شد به ویژه پایگاه استنادی جهان اسلام، در دهه چهارم این سوال مطرح شد که تولیدات علمی چه نفعی برای مردم و جامعه دارند در این دوره پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، معاونت علمی شکل گرفت و امروز این سوال مطرح است که چکار کنیم نقش دانشگاه‌ها در مدیرت جامعه پررنگ‌تر باشد؟

وزیر علوم ادامه داد: برای رسیدن به این هدف راهی جز این نداریم که تحول ایجاد کنیم، باید نوع نگاه به دانشگاه وموسسات آموزش عالی را تغییر بدهیم سیستم‌های مدیریتی سنجشی و انگیزشی وزارت علوم و دانشگاه‌ها را به گونه‌ای بازنگری کنیم که بتوانیم از پیشرفت علمی که داشته‌ایم، صیانت کرده و آن را ارتقا دهیم و بخشی از پتانسیل آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها را به سمت نیاز جامعه سوق دهیم نتیجه آن باعث جهش تولید شود که برای آن نیز برنامه داریم و سعی می‌کنیم سیستم ایجاد کنیم.

زلفی گل افزود: یکی از چالش‌های که در سیستم مدیریتی بخش‌های مختلف جامعه و وزارت علوم بوده این است که بعضاً موفقیت‌ها جنبه فردی داشته من در دوران مدیریتم تلاشم این است سیستم‌هایی ایجاد کنم و خروجی نظام سنجی و انگیزشی به گونه‌ای باشد که هم پیشرفت علمی و گسترش مرزهای دانش را داشته باشیم و هم تحقیقات کاربردی در راستای نیاز جامعه را داشته باشیم و از دانش بتوانیم ثروت تولید کنیم، شرکت‌های دانش بنیان، هسته‌های فناوری نوآوری باز را شکل دهیم که خروجی آن دانش آموختگانی باشند که توان کارآفرینی داشته باشند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا رساله‌های دکتری و کارشناسی ارشد کاربردی نیستند و خروجی برای زندگی بهتر مردم ندارد افزود: تا الان سیستم انگیزشی و سنجشی ما به گونه‌ای بوده است که تحقیقات بنیادی را ترغیب می کرده است و هدف این بوده است. از این به بعد ضمن محترم شمردن تحقیقات بنیادی، تلاش می‌کنیم سیستم جدیدی ایجاد کنیم که تحقیقات کاربردی را پیگیری کنند.

زلفی گل افزود: باید بخشی از پتانسیل، اندیشمندان و دانشمندان در این راستا به کار گرفته شود، ما در حال حاضر سه نوع تحقیقات داریم، تحقیقات بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای که تا کنون سیستم‌ها برای تحقیقات بنیادی بوده است و من سعی می‌کنیم سیستم نظام پیشنهادات را جاری کنم البته با حمایت‌های فرابخشی، یک بخشی را نیاز است مجلس حمایت کند، برای حمایت از این تحقیقات نیاز است که ردیف بودجه‌ای داشته باشیم، پایگاه استنادی جهان اسلام را توسعه دهیم و یک سری قوانین اجرا شود. طرح اولیه آن را نیز تدوین کردیم.

وی درباره اینکه نیازسنجی چطور انجام می‌شود افزود: ما اولویت‌های تحقیقاتی صنایع خصوصی و دولتی را از طریق شورای علوم و تحقیقات و فناوری که مدیریت کلان تحقیقات کشور را دارد، احصا و ارسال می‌کنیم تا در پایگاه استنادی جهان اسلام ثبت شود، ضمن اینکه فرمی طراحی می‌کنیم و از مردم از شغل و صنف‌های مختلف می‌خواهیم اگر شغل و نیازی را تشخیص دادند، فرم را پر کنند به پایگاه استنادی جهان اسلام ارسال کنند.

جذب دانشجوی ارشد و دکتری با رساله کاربردی

وی افزود: بعد از یک داوری اگر تشخیص دادند این نیاز منطقی است، کد گذاری و نمایه گذاری می‌شود. در داخل دانشگاه‌ها، اساتیدی که علاقمند هستند در راستای آن نیازها کار کنند نیازها به تصویب گروه آموزشی و دانشکده می‌رسد. در ادامه مسیر پیش بینی می‌شود که چند دانشجو و از چه مقاطعی نیاز است. دانشگاه‌ها این جمع بندی ها را انجام می‌دهند و از طریق سازمان سنجش، دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری با رساله کاربردی جذب می‌کنیم. افرادی که از طریق سازمان سنجش پذیرفته می‌شوند دیگر عنوان پایان نامه و رساله آنها در راستای نیازهای جامعه است و نظام ارزشیابی آنها متفاوت خواهد بود و خروجی این کار در راستای نیازهای جامعه خواهد بود.

زلفی گل با اشاره به ایجاد ارتباط دانشگاه و صنعت افزود: اگر نمایندگان مجلس، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت نظام دانشگاه‌ها را به بازی بگیرند و پتانسیل اندیشمندان را باور کنند، سوال و نیاز خود و جامعه را به دانشگاه‌ها ارجاع دهند.

وی ادامه داد: دولت می‌تواند ردیفی ایجاد کند و از سازمان‌های اجرایی بخواهد درصد خاصی از بودجه خود را به اولویت‌های تحقیقاتی اختصاص دهند، و دانشگاه‌ها مشخص کنند که آن بودجه به آن طرح‌ها و پیشنهادات اختصاص داده شود.

وی درباره مرجعیت علمی افزود: این موضوع فرمایش مقام معظم رهبری است باید هدف ما این باشد که زبان فارسی زبان مرجع شود بزرگترین سرمایه جامعه، آرمان آن جامعه است هرچه جدی تر باشد کمک می‌کند دستیابی به آن آسان‌تر شود.

وی ادامه داد: ما در حال حاضر ۳۰۰ دانشمند یک درصد بین الملل داریم که مرجع هستند. از یافته‌های دانشمندان ما در متن کتاب درسی استفاده می‌شود پس برای مرجعیت علمی باید با برنامه ریزی عمل کنیم باید براساس برنامه راهبردی عضو هیأت علمی جذب کنند و برنامه ریزی کنند که این عضو هیات علمی به مرجع علمی تبدیل شود.

وی ادامه داد: برای دیپلماسی علمی با کشورهای دیگر برنامه داشته و آن را ترغیب می‌کنیم.

سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی جز شرمندگی ندارد

وی درباره سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی نیز گفت: عدد آن بسیار کم است جز شرمندگی ندارد زیر نیم درصد است وقتی نیم درصد در دانشگاه‌ها تقسیم می‌شود به دلیل مشکلات دیگر رؤسای دانشگاه‌ها مجبور هستند آن بودجه پژوهشی را جاهای دیگر هزینه کنند.

وزیر علوم یاد آورشد: کشورهای دیگر ۴ درصد هزینه می‌کنند دانشمندان ما واقعاً جهاد می‌کنند با این شرایط کار می‌کنند در حال حاضر حدود ۶ هزار شرکت دانش بنیان تشکیل شده است که اینها با کمترین هزینه بیشترین بازدهی را دارند، باید درصد بودجه از تولید ناخالص ملی را بالا ببریم البته در برنامه توسعه این عدد بالا دیده می‌شود و مقام معظم رهبری بارها تذکر داده‌اند به هر دلیلی این اتفاق نمی‌افتد.

وی درباره مهمترین چالش‌های وزارت علوم گفت: مهمترین چالش وزارت علوم بازگشایی دانشگاه‌ها است که نیاز داریم آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها، مکان‌های رفاهی و آزمایشگاهی را بازسازی کنیم و برای دوران پسا کرونا برنامه داشته باشیم.

وی ادامه داد: نوع نگاه به آموزش و پژوهش تغییر کرده است نمی‌توان فقط به آموزش حضوری نگاه داشته باشیم چالش دیگر ما این است که بیاییم آموزش حضوری و مجازی را تلفیقی کنیم تا دانشجویان بتوانند عمق تر یاد گیرند.

استادان به دلیل کمبود بودجه نمی‌توانند در کنفرانس‌های علمی حضور یابند

زلفی گل افزود: الان استادان ما به دلیل کمبود اعتبارات نمی‌تواند در کنفرانس علمی حضور یابند ما باید از دانشمندان کشورهای دیگر نیز استفاده کنیم انتقال علم و فناوری باید علاوه بر شیوه مجازی به صورت چهره به چهره هم باشد.

وزیر علوم افزود: یکی از چالشهای ما طی سال گذشته فرصت مطالعاتی خارج کشور است که تقریباً خاتمه یافته باید برنامه ریزی کنیم نباید ارتباط چهره به چهره ما با دانشگاه‌های خارج برای دستیابی به دیپلماسی علمی قطع شود.

وی به اشتغال فارغ التحصیلان اشاره کرد و افزود: یک دانشگاه پویا باید فرزدان خود را بعد از فارغ التحصیلی رصد کند آیا شغل آنها با رشته‌ای که خوانده‌اند مرتبط است یا خیر؟ در صورتی که این ارتباط تقریباً قطع است برخی دانشگاه‌ها سلیقه‌ای یک سیستمی دارند که دانش آموختگان را رصد می‌کنند باید سیستمی ایجاد کنیم که هر فرد دانش آموخته که خواستیم با وارد کردن کد ملی بدانیم کجا کار می‌کند و از آن برای هدایت تحصیلی از وضعیت دانش آموختگان استفاده کنیم.

وی ادامه داد: ما از علم مهندسی آمار برای برنامه ریزی استفاده نمی‌کنیم برای هدایت تحصیلی به دانش آمار توجه نمی‌کنیم. باید سعی می‌کنیم، سیستم ایجاد کنیم و دانش آموختگان را رصد کنیم.