|  گروه اجتماعی- مریم رمضانی  |
کرونا؛ آن‌قدر ناجوانمرد و سنگدل هست که می‌تواند دستش را به خون تک‌تک آدم‌ها آلوده کند، پس نگرانی از تبدیل شدن معتادان متجاهر به عاملان انتقال هرچه بیشتر ویروس، واکنشی فوق طبیعی است، چرا که عنصر ناشناختگی این هیولا، باعث شده مردم ندانند باید به چه سلاحی مسلح باشند. ویروسی که ترسناک بوده و به‌سرعت در حال گسترش است و هیچ واکسن یا روشی برای پیشگیری از آن  وجود ندارد. حتی به‌تازگی مشخص شده، «این بیماری هم سریع‌الانتقال است و هم بیشترین مبتلا و مرگ‌ومیر را نسبت به آنفلوآنزای H۱N۱ دارد.» حال تصور کنید در چنین وضعیتِ بغرنجی که آمار مبتلایان هر روز رکورد روز قبل را جابه‌جا می‌کند، رها کردن معتادان بی‌خانمان در سطح شهر، می‌تواند برای یک جامعه به‌رغم اتخاذ تدابیر لازم، چه عواقب شومی به دنبال داشته باشد. معتادان به دلیل ارتباط با تجهیزات آلوده، حضور در پاتوق‌های دسته‌جمعی و آلوده و همچنین بهداشت فردی ضعیف بیش از سایرین، مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های ویروسی، عفونی و از جمله کرونا هستند. علاوه بر این ممکن است مصرف‌کنندگان موادمخدر به دلیل مصرف مکرر مواد محرک، علائم مبتلایان به ویروس کرونا را نشان ندهند و این علائم در آن‌ها پنهان باقی بماند. به‌عنوان‌مثال مصرف مواد مخدر می‌تواند وجود تب یا سرفه را در افراد معتاد بروز ندهد حتی در صورت مراجعه به متخصصین امکان شناسایی این ویروس کاهش خواهد یافت که در این صورت شرایط برای انتقال  ویروس کرونا در بین این افراد افزایش می‌یابد. آگاهان و کنشگران این عرصه، به «رسالت» گفته‌اند که معتادان متجاهر دارای بیماری‌های تنفسی و قلبی هستند و چنانچه فوت کنند، علت مرگ آن‌ها را بیماری اعلام کرده و نمی‌گویند براثر کرونا جانشان را از دست داده‌اند! پس زنگ خطر و هشدار از مدت‌ها قبل به صدا درآمده و باید توجه داشت بسیاری از افراد که به بیماری اعتیاد مبتلا هستند و معتاد متجاهر به شمار می‌روند، تا پیش‌ازاین در پارک‌ها تجمع می‌کردند، اما با بسته شدن این مکان‌ها، ناگزیر به خیابان‌ها آمده‌اند. آن‌ها نه‌تنها از پیامدهای جسمانی اعتیاد رنج می‌برند، بلکه به بیماری‌های زمینه‌ای (ریه، کبد و کلیه)  و گاهی حتی به بیماری‌های عفونی (هپاتیت B و C) نیز مبتلا هستند. این اشخاص بیش از سایرین درخطر ابتلا به بیماری کووید ۱۹ قرار دارند و اگر مبتلا شوند احتمال بهبود آنان نیز اندک است. سید مالک حسینی، سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، نخستین واکنش را به این ماجرا داشته و با انتشار تصاویری از ازدحام معتادان نوشته است: «میدان شوش، بامداد چهاردهم فروردین ۱۳۹۹؛ این افراد، مردم همین شهرند، کارتن‌خواب نیستند و حتی بی‌سرپناه، معتادانی که محصول همین جامعه‌اند، اما توان خودمراقبتی ندارند، زحمات چندساله نیروی انتظامی با تعطیلی مراکز نگهداری معتادان نقش بر آب شد، بیش‌ازپیش نگران همکارانم در مواجهه با این افراد هستم.»
بی‌تردید آنچه در شرایط حال حاضر، بیش از همه، اسباب نگرانی و اضطراب همگانی را فراهم کرده، شلوغی مترو‌ها، اتوبوس‌ها و خیابان‌ها به دنبال بازگشایی برخی از کسب‌وکارهاست، به همین علت، مالک حسینی روزهای بعد، اظهارات متعددی را در گفت‌وگو با رسانه‌ها مطرح کرد و از شناسایی نزدیک به ۴۰ مورد مشکوک  به بیماری کرونا در گرمخانه‌ها از زمان شیوع ویروس تاکنون سخن گفت و کوشید پرده از این موضوع به‌ظاهر ساده اما پیچیده بردارد که «بسته شدن مراکز نگهداری باعث شده بخش عمده‌ای از این افراد با توجه به آن‌که مصرف‌کننده حرفه‌ای مواد هستند و در گرمخانه امکان مصرف ندارند، به مراکز ما مراجعه نکنند. بخشی هم که خانواده دارند تا پاسی از شب در پاتوق‌ها می‌مانند و نیمه‌های شب به خانه‌ها باز می‌گردند، اما عده‌ای در خیابان‌ها می‌مانند و در مقابل اصرار همکاران ما برای حضور در محیط گرمخانه مقاومت دارند.»
گرچه بهزیستی در قالب تیم‌های سیار، به پاتوق‌های این معتادان بی‌خانمان سر می‌زند و آموزش‌های مختصری در حد نحوه استفاده از ماسک به آن‌ها ارائه می‌دهد و اگر به مورد مشکوکی بربخورد، درجه حرارت فرد مشکوک به ابتلا را اندازه می‌گیرد اما این موارد به‌تنهایی کافی نیست. بالطبع این مسئله، موجی از دلواپسی‌ها و اظهارنظرها را در پی داشته و آنچه حل این معادله را دشوار ساخته، اختصاص بودجه ۱۰ میلیارد تومانی به سازمان بهزیستی برای مصونیت معتادان در برابر کروناست که این رقم به تعبیر کارشناسان و صاحب‌نظران، بسیار ناچیز بوده و نمی‌تواند نسخه نجات بخشی برای مبارزه با ویروسی باشد که گویی از هیچ قاعده و قانون مشخصی پیروی نمی‌کند. اما با یک حساب‌وکتاب سرانگشتی می‌توان دریافت که تأمین بودجه بیشتر در شرایط فعلی غیرممکن بوده و از توان فعلی دولت خارج است. شاهد مثال آن، درخواست وام پنج میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی پول است که نام کشورمان در میان فهرست کشورهای دریافت‌کننده کمک‌های اضطراری برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا توسط بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول قرار نگرفت و ازاین‌رو، یک میلیارد یورو از منابع صندوق توسعه ملی برای مقابله با کرونا برداشت شد تا نیازهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از این منبع تأمین شود. اما آنچه سبب شد، موضوع بودجه کلان در ماجرای ساماندهی معتادان متجاهر بر سر زبان‌ها بیفتد، به تصویب آیین‌نامه‌ای برای تعطیلی مراکز ماده ۱۶ و رها کردن معتادان حاضر در این مراکز بازمی گردد. شاید بد نباشد توضیح دهیم که این ماده به‌منظور پاک‌سازی چهره شهر از حضور معتادان خیابانی و اصرار بر درمان اجباری اجرایی شده و کارکرد ماده ۱۶ اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر سال‌هاست تغییر کرده و مراکز موضوع ماده ۱۶ (اردوگاه‌های درمان اجباری معتادان متجاهر) به سازمان بهزیستی کشور واگذار شده و از قرار، قانونگذار در این اصلاحیه، ماده ۱۵ و قدم‌های داوطلبانه معتاد برای درمان را بر درمان اجباری مقدم دانسته، چنانکه در متن قانون آمده است: «معتادان مکلف‌اند با مراجعه به مراکز مجاز دولتی، غیردولتی یا خصوصی یا سازمان‌های مردم‌نهاد درمان و کاهش آسیب، اقدام به ترک اعتیاد نمایند. معتادی که با مراجعه به مراکز مذکور نسبت به درمان خود اقدام و گواهی تحت درمان و کاهش آسیب دریافت نماید، چنانچه تجاهر به اعتیاد ننماید از تعقیب کیفری معاف است. معتادانی که مبادرت به درمان یا ترک اعتیاد ننمایند، مجرم‌اند. مراکز مجاز موضوع این ماده، بر اساس آیین‌نامه‌ای که توسط وزارتخانه‌های بهداشت و رفاه ظرف مدت سه ماه پس از تصویب این قانون تهیه و به تصویب ستاد می‌رسد، تعیین می‌شود و وزارت رفاه موظف است ضمن تحت پوشش درمان و کاهش آسیب قراردادن معتادان بی‌بضاعت، تمام هزینه‌های ترک اعتیاد را مشمول بیمه‌های پایه و بستری قرار دهد و دولت مکلف است همه‌ساله در لوایح بودجه، اعتبارات لازم را پیش‌بینی و تأمین کند.» 
در ماده ۱۶ همین قانون تأکید شده: «معتادان به مواد مخدر و روان‌گردان فاقد گواهی موضوع ماده (۱۵) و متجاهر به اعتیاد، با دستور مقام قضائی برای مدت یک تا سه ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان و کاهش آسیب نگهداری می‌شوند.» 
*توپ نگهداری معتادان متجاهر در زمین شهرداری
آن‌طور که انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران عنوان کرده، اول اسفند سال گذشته بیش از ۱۰ هزار معتاد متجاهر در مراکز نگهداری می‌شدند که در مورد بیش از پنج هزار نفر آن‌ها، مدت ۶‌ماهه نگهداری به اتمام رسیده بود و چون درخواست تمدید نگهداری آن‌ها منوط به مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا بوده و این درخواست صورت نگرفته بود، این افراد رها شدند و مطابق مصوبه کمیته درمان مقابله با مواد مخدر پس از روزهای اولیه کرونا، دستور توقف جمع‌آوری معتادان متجاهر اعلام شد که این امر زمینه‌ای را برای حضور معتادان در سطح شهر فراهم کرد.  
نگهداری این افراد در گرمخانه‌ها از جمله مسائلی است که مطرح شده و به اعتبار سخنان استاندار تهران، قانون تکلیف را مشخص کرده و شهرداری تهران مکلف است پس از گذشت دوره سه‌ماهه یا ۶‌ماهه نگهداری معتادان در مراکز ماده ۱۶، نسبت به پذیرش و نگهداری معتادان بهبودیافته برای توانمندسازی، اجتماع‌پذیر کردن و صیانت آن‌ها اقدام کند و به گفته مالک حسینی، این کار موجب شده، مراجعه پذیرش در گرمخانه‌ها از ابتدای اسفند و شیوع کرونا سیر صعودی داشته باشد و نسبت به مدت مشابه سال گذشته با ۴۹ درصد افزایش روبه‌رو شود. این افزایش پذیرش به گفته او در روز طبیعت یعنی ۱۳ فروردین‌ماه به اوج خود رسیده است.
البته استاندار تهران، بهزیستی را هم دارای مسئولیت دانسته و سپس تأکید کرده است، طبق تصمیم‌گیری ستاد مقابله با کرونای استان تهران، پیشنهاد شده است پذیرش معتادان متجاهر انجام شود و هر جایی معتاد متجاهری دیده شد نیروی انتظامی نسبت به جمع‌آوری آن‌ها اقدام کند که این موضوع در کمیته درمان ستاد مقابله با کرونا بررسی می‌شود، «محسنی بندپی»، از درخواست تمدید نگهداری افراد در مراکز ماده ۱۶ هم‌سخن گفته و این‌که شهرداری مکلف شده نسبت به ایجاد ظرفیت دو هزار نفر اقدام کند. اما قائله با این‌گونه اظهارات، خاتمه نیافت و سرهنگ عبدالوهاب حسنوند، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر پایتخت از تصمیم نهایی برای جمع‌آوری معتادان متجاهری که به دلیل جلوگیری از شیوع بیماری کرونا رها شده بودند، خبر داد و از این موضوع ابراز نگرانی کرد، چرا که مطابق گفته‌های او، امکان دارد این افراد به بیماری کرونا، مبتلا و حتی ناقل باشند و هنگامی که ما آن‌ها را وارد مراکز ماده ۱۶ می‌کنیم، به دیگران هم انتقال دهند؛ به همین دلیل باید یک پروتکل بهداشتی برای جمع‌آوری و ساماندهی آن‌ها در نظر گرفته شود. نظر پلیس بر این است که اگر امکان داشته باشد، شهرداری، بهزیستی یا دیگر نهادها یک مرکز جداگانه در اختیار پلیس قرار دهند تا معتادانی که آزاد شده‌اند، جمع‌آوری و در همان مرکز نگهداری شوند یعنی معتادان متجاهر با مددجویانی که از قبل در کمپ‌ها بودند، تماسی نداشته باشند.
در همین حال، مهدی مهرانگیز، سرپرست دادسرای مبارزه با موادمخدر تهران، تأکید کرده است، سیستم ایمنی «ضعیف» بدن این افراد می‌توانست در صورت ادامه طرح جمع‌آوری «معتادان متجاهر» و انتقال آن‌ها به کمپ‌ موجب شیوع گسترده ویروس کرونا در این مراکز شود و بنابراین همه معتادانی که ۶ ماه از زمان نگهداری آن‌ها گذشته بود، مرخص شدند.
*نمی‌توان از تمام معتادان تست کرونا گرفت
پیش‌تر رئیس کمیته پیشگیری از بیماری‌های واگیردار سازمان بهزیستی به این مسئله اذعان نموده بود که امکاناتی در مراکز ما وجود ندارد تا از معتادان جمع‌آوری‌شده سطح شهر، قبل از اقامت در کمپ‌های ترک اعتیاد، تست کرونا گرفته شود چرا که در حال حاضر فقط ۱۵ تا ۲۰ آزمایشگاه برای تست کرونا وجود دارد و گرفتن تست کرونا به‌راحتی نیست.۷۰۰ تا ۸۰۰ کمپ در سراسر کشور وجود دارد و نمی‌توانیم شرایطی را در این کمپ‌ها فراهم کنیم که از تمام معتادانی که وارد این مراکز می‌شوند تست کرونا بگیرند و فقط از موارد مشکوک تست کرونا گرفته می‌شود.
سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام، ضمن تأیید این نکته که تست کرونا از معتادان خیابانی گرفته نمی‌شود و در صورت گرفتن این تست، درصد مبتلایان به این ویروس بسیار بالا خواهد بود، به« رسالت» توضیح می‌دهد: «تقابل کرونا و معتادان خیابانی یا متجاهر موضوعی است که برای نخستین بار در کشور اتفاق افتاده، درست است که کرونا برای همه اقشار جامعه، خطرآفرین است اما در مورد معتادان خیابانی، شرایط  خاصی حکمفرماست چرا که این افراد، سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند و به انواع بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های قلبی و عروقی و به‌ویژه تنفسی مبتلا هستند و مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر، بیماری‌های کلیوی و کبدی شدید دارند.»
او در ادامه با بیان این‌که آمار معتادان متجاهر در کشور مشخص نیست، می‌گوید: «سال ۸۶ یا ۸۷ این بحث در کشور مطرح شد، مبنی بر این‌که باید اردوگاه‌ها و مراکز بسته‌ای برای این افراد راه‌اندازی شود تا این‌که سال ۱۳۹۰ قانون مبارزه با مواد مخدر اصلاح و در اصلاحیه ماده ۱۶ به وزارت بهداشت و بهزیستی و سایر دستگاه‌ها اجازه داده شد، برای معتادان متجاهر، اقدامات لازم را انجام دهند. براین اساس چندین سال است که ساماندهی و جمع‌آوری این معتادان در کشور صورت گرفته اما کرونا، وضعیت را کمی متفاوت کرده و پرسش‌هایی در این زمینه مطرح است: ۱-اگر این معتادان را جمع‌آوری و در یک مکان مشخص نگهداری کنیم و یک نفر از آن‌ها مبتلا به کرونا باشد، چه اتفاقی می‌افتد، آیا سایرین هم مبتلا خواهند شد؟ پاسخ روشن است، بقیه هم مبتلا می‌شوند. ۲-ما اگر معتادان متجاهر را در یک مکان مشخص نگهداری نکنیم و آن‌ها را در خیابان آزاد بگذاریم، آن هنگام چه اتفاقی می‌افتد، آیا بازهم ویروس را در میان خود منتشر نمی‌کنند؟ بی‌تردید این اتفاق می‌افتد و بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون‌ها و رادیوهای بیگانه هم با فرصت‌طلبی به این مسئله پرداخته‌اند، اما بحث معتادان متجاهر فقط  مختص ایران نیست و در همه کشورهای دنیا وجود دارد، به‌طوری‌که آمریکا و سایر کشورها بسیار بیشتر از ما، با این پدیده مواجه‌اند اما نوع نگرش مسئولان و برنامه‌ریزی‌های آنان باعث می‌شود، واکنش‌ها جنبه ملی یا بین‌المللی پیدا نکند، حال‌آن‌که در کشور ما به این دلیل که مسئولیت به دستگاه‌های مختلف سپرده‌شده و هریک از دستگاه‌ها به این موضوع توجه لازم را نداشته‌اند، سروصدایی زیادی به وجود آمده و شاید نخستین نکته این است که چه سازمانی باید در این خصوص ورود کند که بازهم پاسخ مشخص است، طبعا وزارت بهداشت هم در حوزه کرونا، رئیس ستاد است و هم در حوزه سلامت کشور این مسئولیت را بر عهده دارد، بنابراین در وهله اول باید این وزارتخانه؛ آیین‌نامه و بخشنامه‌ها را تدوین کند و سازمان بهزیستی می‌تواند به‌عنوان سازمانی که با مجموعه‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی در ارتباط مستقیم است، به‌خوبی در این حوزه فعالیت کند. به نظر می‌رسد اگر دست بهزیستی را باز بگذاریم و بودجه لازم در اختیارش قرار دهیم، امکانات و پرسنل لازم را برای مدیریت این مسئله در اختیار دارد.»  
صفاتیان از کمبود بودجه ابراز نگرانی کرده و عنوان می‌کند: «اگر در کشور حدود ۸۰ تا ۱۰۰ هزار معتاد متجاهر داشته باشیم، در حدود ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومان هم برای کنترل آن بودجه نیاز داریم و فارغ از این مسئله در حدود ۱۰ میلیارد تومان بودجه به سازمان بهزیستی برای مصونیت معتادان در برابر کرونا اختصاص داده شده اما این رقم بسیار ناچیز است و نشان می‌دهد که ما از همان ابتدا برای حوزه اعتیاد، بودجه لازم را در نظر نگرفته‌ایم، حال‌آن‌که بسیاری از کشورها بودجه‌هایی که برای حوزه مبارزه با مواد مخدر در نظر می‌گیرند، سنگین‌تر از آن چیزی است که ما اختصاص می‌دهیم و متأسفانه همین بودجه را هم با نگرش نظامی و امنیتی هزینه کرده و برای سازماندهی و ساخت اردوگاه‌های بسته، هزینه آن‌چنانی صرف نمی‌کنیم. اگر همانند گذشته در برنامه‌های کاهش آسیب ورود می‌کردیم، امروز وضعیت متفاوت بود، در سالیان پیشین، ایران جزء ۱۰ کشور موفق دنیا در برنامه‌های کاهش آسیب بود اما در طی چندسال اخیر این برنامه‌ها ضعیف شده، آن‌ها به خاطر تقویت دیدگاه‌های نظامی به‌جای دیدگاه‌های بهداشتی است. اما سایر کشورها، برنامه‌های کارشناسی ارائه کرده و به دنبال راه‌اندازی مراکز گذری و dic هستند که ماهم دارای این مراکز هستیم اما تعدادشان آن‌قدر زیاد نیست. به فرض مثال در کشور ما حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ مرکز dic فعال است اما در آمریکا این رقم، بسیار بیشتر است. از طرفی دیدگاه مسئولان در حوزه مبارزه با مواد مخدر بسیار مهم است چرا که مجمع تشخیص مصلحت نظام، قانون خوبی را با همکاری قوه قضائیه تدوین کرده اما بسیاری از موارد قانونی اجرایی نمی‌شود و فقط مدیران هر قسمت از قانون را که به دیدگاهشان نزدیک‌تر است، استفاده می‌کنند و سایر بخش‌ها را کنار می‌گذارند.» 
رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام، تأکید می‌کند: «تعداد معتادان متجاهر در ایران، ۱۰ تا ۱۲ برابر شده و مشکل قانونی و آیین‌نامه‌ای وجود ندارد اما چالش اصلی بر سر دیدگاه‌های مسئولان است. حتی گاهی مسئولان وزارت بهداشت هم یک نوع نگاه سخت‌افزاری به معتادان خیابانی دارند و همین نگرش در این شرایط کرونایی هم مشاهده می‌شود و در یک اتاق ۱۰ متری،پنج معتاد درکنارهم می‌خوابند و اگر یک نفر کرونا داشته باشد به سایرین هم منتقل می‌کند. تستی از آن‌ها گرفته نمی‌شود و اگر بر روی گروه معتادان خیابانی تست کرونا را انجام دهیم، درصد مبتلایان به این ویروس بسیار بالا خواهد بود، زیرا همان‌طور که اشاره کردم، دارای بیماری‌های تنفسی و قلبی هستند و چنانچه فوت کنند، علت مرگ آن‌ها را بیماری قلبی عروقی و تنفسی اعلام کرده و نمی‌گویند براثر کرونا جانشان را از دست داده‌اند. بی‌تردید همانند سایر نقاط جهان، مبتلایان کرونا در میان جمعیت معتادان بیشتر از سایر افراد عادی جامعه است و مرگ‌ومیر بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند. در این شرایط ویروسی، کشورهای دیگر، معتادان خیابانی را در مکان‌های بسته نگهداری کرده و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند و سعی کرده‌اند خانواده‌ها را با این موضوع درگیر کرده و گرمخانه‌ها را فعال کنند و مراکزی را برای اقامت معتادان در نظر بگیرند تا آن‌ها شب‌ها به این مراکز بروند. در واقع سیستم بهداشتی کشورهای پیشرفته آن‌قدر قوی است که فاصله‌های اجتماعی را رعایت کنند.» 
* میانگین احتمال ابتلای معتادان، ۳/۵ برابر بیشتر از افراد عادی
تحقیقات و بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که  به‌هیچ‌وجه افراد معتاد در برابر ویروس کرونا مصون نبوده، بلکه در زمره گروه‌های پرخطر ابتلا به این ویروس قرار دارند و میانگین احتمال ابتلای آنان حدود ۳/۵ برابر بیشتر از افراد عادی است. 
دکتر حمید جمعه‌پور، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به این‌که مراکز علمی و تحقیقاتی دنیا صراحتا اعلام کرده‌اند که مصرف موادمخدر یا هرگونه مواد غیرقانونی تأثیری در بهبودی بیماری کرونا یا پیشگیری از ابتلا به آن ندارد، عنوان کرده است: «موادمخدر ، محرک و یا توهم‌زا باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود، مخصوصادر افرادی که چندین نوع موادمخدر را با هم مصرف می‌کنند، عوارض مختلف از جمله ضعف سیستم ایمنی بدن کاملا مشهود است و این افراد بیشتر مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های ویروسی، عفونی و از جمله کرونا هستند. مصرف‌کنندگان موادمخدر و افیونی از جمله تریاک، به دلیل مصرف این نوع مواد (که در واقع مسکن‌های قوی محسوب می‌شوند) به‌نوعی دیرتر از دیگران، متوجه عمق آسیب یا هر نوع بیماری از جمله کرونا می‌شوند.»
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر بر این مسئله تصریح کرده است که «مصرف‌کنندگان موادمخدر به دلیل آثار مصرف این نوع مواد اگر دچار تب و یا درد شوند، دیرتر از سایر افراد متوجه خواهند شد یا در صورت درک علائم بیماری در خودشان، طبق عادت، میزان مصرف موادمخدر را افزایش می‌دهند تا این علائم نیز درک نشود اما انجام این کار باعث عدم پیگیری مشکل به‌وجود آمده در بدن و لذا پیشروی بیماری می‌شود و این‌که گفته می‌شود، احتمال ابتلای معتادان به بیماری کرونا کمتر از سایر افراد است نیز غلط بوده زیرا معمولااین افراد سال‌ها مصرف مواد داشته‌اند، به بیماری‌های همزمان دیگری نظیر بیماری‌های داخلی و عفونی مبتلا هستند، رژیم غذایی نادرستی دارند و با توجه به این موارد، مصرف‌کنندگان موادمخدر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری کرونا قرار دارند و بیش از سایرین باید اصول بهداشتی را رعایت کنند. به‌طورکلی می‌توان گفت هرگونه عامل خارجی مانند دخانیات که باعث اختلال در کارکرد طبیعی سیستم تنفسی انسان شود، در بلندمدت کارکرد سالم ریه‌ها و دستگاه تنفسی و ایمنی را ضعیف می‌کند.» بنابراین نگرانی از تبدیل‌شدن آن‌ها به عامل انتقال هرچه بیشتر ویروس کرونا امری منطقی و طبیعی است و حالا در روزهای اوج ویروس، صف‌های طولانی و تجمع‌های بزرگ آنان در سطح شهر تهران، بر دامنه بحران افزوده است. 
فرید براتی سده،معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور در توضیح رهاسازی ۴ تا ۵ هزار معتاد متجاهر طی روزهای گذشته به« رسالت» می‌گوید: «این افراد مربوط به بهزیستی نیستند و به سایر دستگاه‌ها مربوط می‌شوند لذا در این جریان، رعایت فاصله‌گذاری اهمیت بسیاری دارد و بر همین اساس قرار شد، طرح‌های جمع‌آوری تا اطلاع ثانوی اجرایی نشود، ازاین‌رو حدود ۳ تا ۴ هزار نفر از معتادان که مربوط به دستگاه‌های دیگر بودند، ترخیص شدند اما بهزیستی، ترخیصی زیادی نداشته و این اقدام هم با حکم قاضی بوده و قاضی تأکید کرده، اگر دوره ۶‌ماهه معتادان تمام شود، نمی‌توانیم از آنان نگهداری کنیم، ظاهرا جامعه نگران این مسئله شده اما سایر شهروندان نیز همانند معتادان در صورت خروج از منزل و عدم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی باعث نگرانی هستند. ممکن است این استدلال صورت بگیرد که احتمال دارد، معتادان علائمی داشته باشند و این علائم را بروز نداده و ناقل باشند اما معمولا معتادان خیابانی در پاتوق‌ها مواد مصرف می‌کنند و مکان‌هایی که آن‌ها حضور دارند، مردم عادی رفت‌وآمدی ندارند. منتها باید به این‌ها در همان پاتوق‌هایی که حضور دارند، خدماتی ارائه بدهیم و در این زمینه، طرحی تحت عنوان،«پیشگیری از بروز بیماری کووید ۱۹ در معتادان بی‌خانمان» تدوین و در اختیار ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار داده‌ایم که در حال اجرا در سرتاسر کشور است.»
* گزارشی در مورد ابتلای قطعی معتادان متجاهر به کرونا ارائه نشده است
او در ادامه سخنانش به‌منظور تبیین این طرح می‌گوید: «تیم‌های سیار به پاتوق‌ها می‌روند و ضمن ارائه آموزش‌های لازم به معتادان تأکید می‌کنند که سیگار را از لب یکدیگر نگیرند و در مصرف مواد از وسایل مشترک استفاده نکنند و با پرهیز از زباله‌گردی، به ماسک‌ها و دستکش‌های استفاده و رها شده در سطل‌های زباله یا خیابان‌ها دست نزنند. همچنین به معتادان گفته شده در پاتوق‌ها با رعایت فاصله از هم بنشینند. از طرفی به این افراد مواد شوینده هم داده شده و گاه این معتادان ضدعفونی می‌شوند و برای اندازه‌گیری دمای بدنشان از تب‌سنج استفاده کرده و در صورت علامت‌دار بودن معتاد بی‌خانمان، او را به مراکز درمانی منتقل می‌کنند و به‌طورکلی افراد مشکوک در پاتوق‌ها به مراکز درمانی منتقل می‌شوند، اگر در مراکز درمانی مشکل این افراد شدید تشخیص داده شد مانند همه افراد جامعه از خدمات درمانی بهره می‌گیرند، اما اگر این افراد علائم شدید نداشته باشند به مکان‌های نقاهتگاهی منتقل می‌شوند و به پاتوق‌ها برنمی‌گردانند.» 
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور با اعلام این‌که تاکنون از سوی نهادها و سازمان‌های غیردولتی که دارای مجوز بهزیستی هستند، گزارشی از ابتلای قطعی و یا مرگ در اثر ابتلا به کرونا در میان معتادان متجاهر ارائه نشده، بیان می‌کند: «این مسئله به معنای علامت‌دار نشدن آنان نیست بلکه ممکن است علائم کرونا را داشته باشند اما به دلیل مصرف مواد، دردهای بدن را خیلی احساس نکنند و یا این احتمال هم وجود دارد که چون معتاد خیابانی هستند، به این ویروس مبتلا شده و جانشان را در پاتوق‌ها از دست داده‌اند اما کسی خبردار نشده است. از سوی دیگر به نظر می‌رسد، اقدامات صورت گرفته تا اندازه‌ای در کنترل وضعیت مؤثر بوده است.»