معصومه پورصادقی
دبیر گروه سیاسی
شورای نگهبان بالاخره تصمیم سخت را گرفت و تسلیم فشار‌های ریز ودرشت داخلی و خارجی و دوست و دشمن نشد تا ثابت کند، وقتی حقوق مردم در میان است اجازه تحمیل فشار از سوی فرد یا افراد مختلف را نخواهد داد. با طی شدن فرصت قانونی پنج روزه دوم شورای نگهبان برای بررسی صلاحیت نامزد‌های سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، اسامی نامزد‌های نهایی این انتخابات روز سه شنبه چهارم خرداد به وزارت کشور اعلام شد.طبق ماده ۵۸ قانون انتخابات ریاست جمهوری، پس از سپری شدن مدت زمان قانونی چنانچه مدارکی دال بر عدم صلاحیت کاندیدا‌های ریاست جمهوری به دست آید، پس از بررسی و‌اعلام عدم صلاحیت وی توسط شورای نگهبان، مراتب به وسیله وزارت کشور به اطلاع عموم مردم می‌رسد.
نامزد‌های انتخابات سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری می‌توانند اسناد و مدارک مثبت صلاحیت خود را ضمیمه اعلام داوطلبی کنند و یا در مدت زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان به شورای نگهبان بر اساس اصل ۵۹ قانون اساسی تقدیم کنند.
اسامی نهایی نامزد‌ها
از میان ۵۹۲ داوطلب انتخابات ریاست جمهوری که اقدام به ثبت نام کرده بودند حدود ۴۰ نفر داوطلب طبق مصوبه شورای نگهبان مدارک لازم را ارائه کرده بودند. پرونده همه داوطلبان با پایان وقت قانونی ثبت نام‌ها در ستاد انتخابات کشور، به شورای نگهبان فرستاده شد و روند بررسی احراز صلاحیت داوطلبان از ۲۶ اردیبهشت در این شورا آغاز شد. صلاحیت سعید جلیلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، سید ابراهیم رئیسی رئیس دستگاه قضا، علیرضا زاکانی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی نایب رئیس اول مجلس، محسن مهرعلیزاده استاندار پیشین استان‌های خراسان و اصفهان و عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی به عنوان نامزد‌های نهایی سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری احراز شده است.
پاسخ شورای نگهبان
پیرو اعلام اسامی نامزد‌های احراز صلاحیت شده، برخی گروه‌ها و افراد به شورای نگهبان حمله کردند. عباسعلی کدخدایی سخنگوی این شورا، درباره حضور همه سلایق در لیست منتشر شده نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری گفت: به‌طور طبیعی ملاک و معیار اعضای شورای نگهبان قانون اساسی است، اینگونه مسائل در طول رسیدگی‌ها به طور خودکار انجام می‌شود، یعنی ضرورتی ندارد شورای نگهبان نسبت به جناح‌ها و گروه‌های سیاسی بخواهد تصمیم‌گیری کند، چون از جهت قانونی نیز معیاری ندارد و ممکن است یک دوره‌ای از یک جناح افراد بیشتر باشند در دوره دیگر از جناح دیگری؛ این موضوع بستگی دارد به انطباق معیار‌های قانونی که افراد ثبت‌نام کردند.
سخنگوی شورای نگهبان درباره دلایل عدم احراز صلاحیت برخی نامزد‌ها گفت: چون احراز شرایط است، فقط می‌توانیم بگوییم آقای فلان یا فلانی این شرایط را واجد نبودند و چیز بیشتری نمی‌توانیم بگوییم. وی درباره نحوه رسیدگی به صلاحیت‌ها و استعلام از مراجع رسمی خاطرنشان کرد: گاهی اوقات از مراکز دیگر هم گزارش‌هایی ارسال می‌شود، ما برای دریافت گزارش منعی نداریم و باید از صحت گزارش‌ها اطمینان حاصل کنیم؛ چه گزارش‌هایی که مراجع رسمی ارسال می‌کنند و چه گزارش‌هایی که از سایر مراجع به دست ما می‌رسد. کدخدایی در پاسخ به سؤالی مبنی بر حق اعتراض کسانی که صلاحیتشان احراز نشده است، گفت:، چون اصولا در ریاست جمهوری بحث رد صلاحیت وجود ندارد و احراز صلاحیت است، طبق قانون، خود قانونگذار مرحله‌ای برای رسیدگی به اعتراض و شکایت و اینگونه مسائل لحاظ نکرده، در واقع وقتی ما اسامی را اعلام کردیم و وزارت کشور هم اطلاع‌رسانی می‌کند وارد موعد قانونی تبلیغات می‌شویم.
بیانیه علی لاریجانی
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی که در طول چهار دهه گذشته همواره یکی از معتمدین نظام جمهوری اسلامی بود و صلاحیتش احراز نشد، با تمکین از نظر شورای نگهبان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: ملّت عزیز و عظیم‌الشأن ایران، در این دوره از انتخابات، بر حسب وظیفه اسلامی، ملی و انقلابی و بر اساس تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر حضور حداکثری در انتخابات و توصیه مراجع عظام تقلید و برخی صاحب‌نظران دانشگاهی و اقشار مختلف مردم، لازم دیدم برای خدمتگزاری به ملت، به صحنه انتخابات وارد شوم. با حمایت شما عزیزان بخصوص نخبگان جامعه، برای رفع مشکلات پیش روی ملت، عزمی راسخ داشتم؛ اما حال آنکه روند انتخابات اینگونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم و از همه کسانی که در این مدت کوتاه، ابراز لطف فرمودند، سپاسگزارم و امیدوارم برای اعتلای ایران اسلامی، در انتخابات حضور یابید.
ماهیت شورای نگهبان
قانون اساسی در اصل ۹۱ تصریح دارد به‌منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی ازنظر عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با آن‌ها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیب ۱. «۶ نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل رو‌ز. انتخاب این عده با مقام رهبری است» و ۲. «۶ نفر حقوقدان، در رشته‌های مختلف حقوقی، از میان حقوقدانان مسلمانی که به‌و‌سیله رئیس قوه قضائیه به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌شوند و بارأی مجلس انتخاب می‌شوند» تشکیل می‌شود. بر اساس
اصل ۹۲ قانون اساسی نیز «اعضای شورای نگهبان برای مدت ۶ سال انتخاب می‌شوند و‌لی در نخستین دو‌ره پس از گذشتن سه سال، نیمی از اعضای هر گرو‌ه به قیدقرعه تغییر می‌یابند و اعضای تازه‌ای به‌جای آن‌ها انتخاب می‌شوند.»
اصول مهم قانون اساسی
براساس اصل ۹۹ قانون اساسی، شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آرا‌ی عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد. بر اساس نظر تفسیری شماره ۱۲۳۴ شورای نگهبان نیز که یک خرداد ۱۳۷۰ انجام‌شده، نظارت مذکور در اصل ۹۹ قانون اساسی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات ازجمله تأیید و رد صلاحیت کاندیدا‌ها می‌شود. همچنین بر اساس اصل ۹۸ قانون اساسی، «تفسیر قانون اساسی به عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه‌چهارم آنان انجام می‌شود.» طبق نظر تفسیری شماره ۷۹۲۱۸۹۲ شورای نگهبان که
۳ مهر ۱۳۷۹ صورت گرفته «مطابق اصل ۹۸
قانون اساسی تفسیر هر یک از اصول آن انحصارا بر عهده شورای نگهبان است و هیچ مرجع دیگری حق تفسیر هیچ‌یک از اصول قانون اساسی را ندارد» این دو اصل از مهم‌ترین اصول قانون اساسی به شمار می‌روند که مسیر حرکت شورای نگهبان را به‌روشنی مشخص کرده است و قاعدتا حرکت شورای نگهبان برمدار آن است ولو آنکه این حرکت به مذاق  افراد و جریان‌های حزبی خوش نیاید.