حوزه زن و خانواده در طول چند سال اخير با فوجي از طرح‌ها و لوايح متعدد فمينيستي از جمله لايحه منع خشونت عليه زنان، طرح افزايش سن ازدواج و … در دولت و مجلس مواجه شده است. براي بررسي علل اين موضوع با «توران ولي‌مراد»، فعال حوزه زنان و رئيس شبکه ايران زنان به گفت‌وگو پرداخته‌ايم که مشروح آن در اختيار مخاطبان قرار مي‌گيرد.
ولي‌مراد در ابتدا با بيان تمايز طرح و لايحه گفت: نکته اول اينکه لوايح از طريق دولت به مجلس فرستاده مي‌شود و آنچه از سمت مجلس مطرح مي‌ شود طرح است مثل طرح افزايش حداقل سن ازدواج.
رئيس شبکه ايران زنان افزود: جهت‌گيري در حوزه خانواده يک جهت‌گيري از پيش تعيين شده است، براي همين کافي است که به افراد متعلق به يک جريان فکري سياسي، سياست‌هاي همان جريان ديکته شود بلافاصله آنها بدون تصميم‌گيري شخصي مامور مي‌شوند که به چه چيزي بايد راي مثبت بدهند و به چه چيزي راي منفي، يا در مقابل چه چيزي موضع‌گيري کنند يا در مقابل چه چيزي موضع‌گيري نکنند مثال بارز آن هم قتل ميترا استاد توسط آقاي نجفي است معلوم است که جريان غربگرا نبايد در مقابل آن موضع‌گيري کند در صورتيکه در اين موضوع هم مسئله حقوق زن، هم حقوق شهروندي و بالاتر از حقوق شهروندي حق حيات يک انسان مطرح است ولي هيچ‌کس از جريان فکري که آقاي نجفي به آن تعلق دارد، حق موضع‌گيري ندارد و مي‌بينيد که همگي با هم سکوت کرده‌اند.
وي تاکيد کرد: حقيقت اين است که در دولت آقاي روحاني بخش معاونت امور زنان و خانواده به جريان اصلاح‌طلب مشارکتي سپرده شده، اصلاح طلبان طيف‌هاي متنوع دارند اما طيف مشارکت نوع عملکرد و نگاهش اين است که کميسيونِ رفع تبعيض از زنان را به مجلس مي‌آورد و مي‌خواهد متني که در خارج از ايران و شرايطي متفاوت از شرايط ايران تهيه شده را به ملت ايران تحميل کند.
ولي مراد تصريح کرد: در صورتيکه اگر قرار است برنامه عمل براي جمهوري اسلامي ايران نوشته شود بايد ببينيم که اهداف، آرمان‌ها، اسناد بالا دستي و سياست‌هاي خودمان چيست، سپس متناسب با شرايط، عرف، فرهنگ و دين خودمان برنامه عمل نوشته شود. برنامه عمل هم يعني برنامه‌اي که وضعيت موجودمان را بخواهد از نقطه الف به نقطه ب ببرد.
*طيف مشارکتي ها در حوزه مسائل زنان، مرکزيت فکري دارند
وي عنوان کرد: خلأ اصلي ما نبود برنامه است، اما چرا برنامه نداريم؟ در کشور ما دو جريان سياسي هستند که مي‌آيند و پُست‌ها را مي‌گيرند، دولت آقاي روحاني که حوزه زنان آن دست طيف مشارکتي‌ها است (ليست زنان مجلس هم از طرف همين‌ها تعيين مي‌شود) يعني مسئولان دولتي و نمايندگان مجلس در حوزه زنان از نظر فکري و سياسي هماهنگ هستند و مرکزيت فکري دارند.
اين فعال حوزه زنان اظهار داشت: اين جريان سياسي در حوزه زن و خانواده، داخل کشور به جنبش زنان مرتبط است و با يک‌ديگر ائتلاف و هم‌انديشي دارند که حتي اين هماهنگي را بي‌محابا نشان هم مي‌دهند يعني در نشست‌ها و موقعيت‌هاي خاص علني نشان مي‌دهند با هم يکي هستند.
وي در ادامه گفت: ولي کار به اينجا ختم نمي‌شود بلکه با نيروهاي خارج کشور که اپوزيسيون نظام جمهوري اسلامي ايران هستند هم‌راستا و هماهنگ هستند و شما حتي يک مورد که نشان بدهد بين اين جريان مشارکتي داخلي و جريان اپوزيسيون نظام حد و مرزي وجود داشته باشد پيدا نمي‌کنيد. اين اپوزيسيون وقتي داخل ايران هستند به عنوان جنبش زنان يا جريان فمنيست و زن محور کار مي‌کنند و وقتي به خارج از کشور مي‌روند چهره اصلي خودشان را رو مي‌کنند. مثلا فردي مثل شادي صدر وقتي در داخل ايران است مي‌گويد که من فمينيست و جنبش زناني هستم و وقتي به خارج از کشور مي‌رود علنا ضد نظام جمهوري اسلامي ايران کار مي‌کند.
ولي‌مراد افزود: همين آدم وقتي عکسي را در اينترنت منتشر مي‌کند که روي صندلي نشسته که کتيبه امام حسين عليه السلام روي آن نوشته شده است و ليوان شراب هم در دست دارد باز زنان هم طيف او داخل ايران مرز خود را با او جدا نمي‌کنند و هيچ موضعي نسبت به اهانت او به امام حسين عليه السلام نمي‌گيرند و مي‌بينيم که اين‌ها همه با هم هستند.
رئيس شبکه ايران زنان تاکيد کرد: مشکل اين است که همين جريان فکري در اجرا و عمل نمي‌خواهد که برنامه‌اي داخل کشور نوشته شود، چون افق ديد و چشم انداز خود را با غرب تعريف مي‌کند، آنچه را که آن طرف تعيين شده براي داخل مناسب مي‌داند و لذا برنامه عمل خود را هم از غرب وارد مي‌کند.
وي تصريح کرد: کنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان يک برنامه عمل بوده است. بعد از آن هم برنامه توسعه هزاره مطرح مي‌شود، به طوريکه و قتي خانم مولاوردي به نيويورک مي‌رود مستقيما مورد سوال واقع مي‌شود که چرا کنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان در ايران اجرايي نشده است ايشان پاسخ مي‌دهد که شما کنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان را کنار بگذاريد، ما تمرکزمان روي سند توسعه هزاره يعني ۲۰۰۵-۲۰۱۵ است که موضوعات، اساس و اهدافش با کنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان يکي است. در مرحله بعد هم شاهد بوديم که سند توسعه پايدار ۲۰۳۰ يونسکو را در دستور کار قرار دادند.
اين فعال حوزه زنان عنوان کرد: لذا مي‌بينيم که اين طيف سياسي برنامه‌هايش را براساس غرب مي‌نويسد. در برنامه ششم توسعه ايران عبارت عدالت جنسيتي وجود دارد، بعد هم خانم ابتکار صراحتا مي‌گويد که عدالت جنسيتي، همان برابري جنسيتي است و يا جاي ديگر از اشتغال برابر زنان و مردان صحبت مي‌کند.
ولي‌مراد اظهار داشت: اگر نگاهي به شاخص‌هاي عدالت جنسيتي بيندازيد که در حال آماده شدن براي ارسال به وزارتخانه‌ها ست تا وزارتخانه‌ها براساس آنها بودجه تخصيص بدهند براساس همين برنامه توسعه هزاره است که دارند مي‌نويسند منتهي اين موارد را علني به مردم نمي‌گويند.
دغدغه‌هايي که اين‌ها در الگوهاي خارجي دنبال مي‌کنند نه تنها دغدغه زن ايراني نيست بلکه دغدغه خود اين‌ها هم نيست و اين دغدغه‌ها از بيرون ايران تعيين مي‌شود. گرفتن ۳۰ درصد از پست‌هاي مديريتي از غرب و خارج ايران تعيين مي‌شود.
رئيس شبکه ايران زنان گفت: زنان در ايران طيف‌هاي مختلفي دارند مثلا زنان خانه‌دار،عشاير، روستايي و … آنها که نيازشان گرفتن ۳۰ درصد پست‌هاي مديريتي نيست، اين مطالبه مربوط به قشر خاص زنان سياسي است اما مي‌بينيم وقتي مي‌خواهند از عدالت جنسيتي حرف بزنند روي همين قضيه مانور مي‌دهند، البته اين مورد به نفع زنان سياسي طيف خودشان هم هست چون آنها را از يک سطح خرد به يک فرد تاثيرگذار در معادلات حوزه زنان تغيير خواهد داد و کساني که پست‌هاي سياسي را مي‌گيرند از زنان طيف سياسي خودشان هستند حتي ممکن است کاري کنند آبروي زنان را ببرند.
وي در ادامه افزود: مثلا خانمي را از وزارتخانه يا سازماني برداشته و در سازمان ديگر رئيس مي‌کنند درحاليکه افراد خود آن سازمان اين مسئله و مسئول جديد زن را نمي‌پذيرند چون اين خانم اصلا آشنا به آن سازمان، محتوا و افراد آن نيست و آن زن بايد دست از پا درازتر از سازمان جديد بيرون بيايد و اينگونه برداشت مي‌شود که زنان نمي‌توانند، در صورتيکه آن مسير، مسير غلطي بوده است و اين خيانتي است که به زنان مي‌کنند.
*مطالبات واقعي زنان، مغفول مانده است
ولي‌مراد خاطر نشان کرد: مطالبات واقعي و گسترده زنان در سطح جامعه مغفول مانده است چرا که وقتي برنامه عملياتي مبتني بر سياست‌هاي داخلي براي حوزه زن و خانواده نداريم، موضوعات فرعي که از بيرون تعيين مي‌شود و طرح آنها هم دلايل خاص دارد براي کشور مسئله مي‌شود چون اين طيف رسانه‌هايي دارند که حمايت دولت را با خود دارند و از خبرنگاراني سود مي‌برند که تعهدشان به جريان سياسي بيشتر از تعهدشان به نظام اسلامي است.
اين فعال حوزه زنان گفت: همه اين عوامل در يک برنامه‌ريزي با دو هدف هماهنگ باهم عمل مي‌کنند يکي اينکه مسائل فرعي را بيندازند وسط تا اذهان را از توجه به مطالبات اصلي بازدارند مثلا از سال ۱۳۸۵ تا اکنون قانون تسهيل ازدواج جوانان تدوين شده است ولي اصلا اجرايي نشده و دولت روي آن کار نمي‌کند و مجلس هم مطالبه نمي‌کند يا از ابتداي دولت آقاي روحاني به اين طرف ستاد ملي زن و خانواده تعطيل شده است در صورتيکه ستاد ملي زن و خانواده يک راه ميانبر است که ايجاد شده تا قوانيني را که روي زمين مانده به جريان بيندازد و لوايح جديد را از طرف دولت تهيه کند و به مجلس بفرستد ولي عملا مي‌بينيم که اين ستاد تعطيل است و خانواده و حوزه زنان به حال خودش رهاست و تنها چهار موضوع را معاونت امور زنان و خانواده رياست جمهوري و هم طيف‌هاي آنها در مجلس به کمک رسانه‌ها مسئله مي‌کنند درحاليکه خواست اصلي و اولويت ملت آنها نيستند. موضوعاتي که آنها مطرح مي‌کنند مسئله چند درصد از ملت است؟ در واقع حاشيه را بجاي اصل مي‌نشانند.
ولي‌مراد در ادامه تاکيد کرد: اشکال اين است که ما دو جريان سياسي داشته و داريم که پست‌ها را مي‌گيرند يک جريان که در حوزه زنان کاملا منطبق و هماهنگ با اپوزيسيون خارج از کشور و واداده به غرب است و الگوهاي غربي را هم به جامعه تحميل مي‌کند.
وي افزود: اما جريان سياسي مقابل اين جريان غربگرا مسائل و مشکلات حوزه زنان را اصلا قبول ندارند و مجموعه‌اي هم ندارند که مسائل زنان را پيگيري کند و يکسري حرف‌هاي از قبل تعيين شده‌اي مي‌زنند که جامعه خريدار آنها نيست به خاطر اينکه جامعه زنان هم مشکلات و هم امتيازاتي دارد مثلا زنان ما خانوده محور هستند و خود زن‌ها دارند اين امتياز را حفظ مي‌کنند.
اين فعال حوزه زنان تاکيد کرد: ولي بايد براي اينکه اين خانواده محوري باقي بماند و سلامت خانواده حفظ شود برنامه و طرح داشته باشد و صرفا نمي‌شود با حرف زدن حوزه زنان را اداره کرد و صرفا گفت زنان ايثار کنند و اخلاق بخواهند مسائل را پيش ببرند، اخلاق تنها يک بعد قضيه است، رهبر انقلاب بيش از دو دهه پيش فرمان دادند که با دو بعد اخلاق و قانون، براي ايجاد خانواده امن و سالم فعاليت شود.
وي در ادامه عنوان کرد: سوال اين است که جريانِ مقابلِ جريانِ غربگرا که مي‌گويد خانواده محور هستم براي خانواده چه کار کرده است؟ جواب اين است که کار خاصي صورت نگرفته است براي همين مسئله زن و خانواده روي زمين باقي مانده است.
رئيس شبکه ايران زنان اظهار داشت: کساني که پست‌هاي دولت و مجلس را مي‌گيرند فارغ از جريان سياسي که دارند مربوط به داخل نظام جمهوري اسلامي ايران هستند اين دو جريان بايد با هم يک برنامه عملياتي را براي حل مسائل حوزه زنان و خانواده اجرايي کنند اما نه جريان غربگرا مي‌خواهد برنامه داخلي نوشته شود و نه جريان غيرغربگرا قبول دارد که مشکلي وجود دارد.
ولي‌مراد تاکيد کرد: اشکال اصلي ما در حوزه زن و خانواده خلأ برنامه و خلأ نظارت است و اساسا دولت و مجلس ما به ماموريتي که بر آن گمارده شده‌اند، نظارت نمي‌شوند و کسي از آنها نمي‌پرسد که براي خانواده چه کرديد چه کسي از معاونت امور زنان و خانواده رياست جمهوري يا نماينده مجلس مي‌پرسد که چه کار مي‌کنيد و آنها هم پاسخ نمي‌دهند.
وي گفت: مجلس دو وظيفه دارد يکي نوشتن و تصويب طرح‌ها و يکي هم نظارت بر عملکرد دولت. سه دهه است که کلا بر دولت‌ها در حوزه زن و خانواده نظارتي نبوده است و تنها يک مورد در مجلس نهم داشتيم، و علت آن هم اين است که دولت و مجلس از يک باند سياسي هستند و حوزه زن و خانواده درگير بندبازي سياسي شده است.