مد، بازتاب لایه‌های زیرین فرهنگ جامعه
| گروه اجتماعی|
بی‌تردید مدگرایی افراطی می‌تواند باعث از بین رفتن قدرت تعقل، ابتکار و تصمیم‌گیری در افراد و همچنین موجب آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی شود. بر همین اساس، ناهید زهدی، به‌عنوان جامعه‌شناس، مد را یک رفتار اجتماعی می‌داند که به‌یک‌باره به تغییر سلیقه ناگهانی در افراد منجر می‌شود و ممکن است با فرهنگ و رسوم خانواده و جامعه‌ای که افراد برحسب سابقه و قدمت از آن پیروی می‌کنند، تناقض داشته باشد.
او با ارائه تعریفی از این پدیده می‌گوید: مد در لغت به معنای سلیقه، روش و اسلوب به‌کار برده می‌شود و در اصطلاح عبارت از روش و شیوه‌ای موقتی که بر اساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه، سبک زندگی را تنظیم می‌کند. درواقع شیوه زندگی، حرف زدن، لباس پوشیدن، آرایش خانه و وسایل آن، حتی کسب‌وکار و در جدیدترین نوع آن فکر و اندیشه را نیز شامل می‌شود. مد به‌خودی‌خود و در حد اعتدال، مذموم نیست و در صورتی می‌توانیم آن را ارزش‌گذاری کنیم که آثار مثبت و منفی آن را در جامعه ارزیابی کنیم. به عبارت بهتر، مد بازتاب و انعکاس لایه‌های زیرین فرهنگی جامعه است؛ یعنی وقتی فرهنگ جامعه از یک عمق و غنایی برخوردار باشد و از یک دستمایه‌های فلسفی بهره برد، بازتاب و انعکاس این دستمایه‌های فرهنگی در بنای جامعه به‌صورت ظاهر تجلی پیدا می‌کند. این تجلی در هر عصر و هر مقطع و هر دوره که عموما این دوره‌ها امروزه مقاطع ۱۰ساله را دربرمی‌گیرد، تحقق می‌یابد. این رویکردها، نسبت به زیرساخت‌های فکری و فلسفی جامعه که بازتابشان را به‌صورت مد می‌بینیم؛ عمری به درازای زیرساخت‌های فکری مردم دارند. پس درواقع هیچ‌گاه مد در ظاهر، رفتار، گفتار و کردار افراد دفعتا به وجود نمی‌آیند، حتما از ریشه خاصی نشئت می‌گیرند که آن ریشه در مبانی فلسفی جامعه وجود دارد و به اعماق و لایه‌های زیرین برمی‌گردد. پس اگر بخواهیم انعکاس لایه‌های زیرین فرهنگی جامعه را علنی و شفاف و عریان ببینیم، در قالب مد خودش را نشان می‌دهد.»
این جامعه‌شناس در ادامه سخنانش بر این مسئله تأکید می‌کند که مد گاه جعلی می‌باشد و گاه اصیل و ریشه‌دار ؛ یعنی از لایه‌های زیرین جامعه نشئت گرفته است. اما اگر مد، آگاهانه یا جاهلانه از گزاره‌های مربوط به مبانی فکری یک جامعه دیگر باشد، جعلی است و نوعی حرکت تقلیدی شمرده می‌شود. طبق نظریه «جرج سیمل» مد همان تغییر غیرمتمرکز جنبه‌های فرهنگی زندگی است و از یک تنش اساسی و پایه‌ای در وضعیت اجتماعی انسان‌ها ناشی می‌شود. مد به تغییر سلیقه ناگهانی و مکرر همه یا بعضی از افراد و گروه‌های خاص یک جامعه اطلاق می‌شود و منجر به انجام رفتاری خاص یا مصرف کالایی به‌خصوص و در پیش گرفتن سبک خاصی از زندگی می‌شود لذا می‌توان مد را یک پدیده اجتماعی دانست، پدیده‌ای که ازنظر جامعه شناسان دارای یک خصیصه همرنگی با جماعت است و باعث شباهت فرد به اشخاص دارای موقعیت بالاتر می‌شود، به عبارتی مد اشاعه سریع کالا یا گرایش به یک رفتار در میان قشر یا قشرهایی از جامعه می‌باشد که می‌تواند ناشی از نیازهای روانی، نقاط ضعف افراد، حس برتری‌طلبی، تجددخواهی، نوجویی، تنوع‌طلبی، میل و هوس شخصی، چشم و همچشمی، احساس کمبود، تمکن مالی و … باشد و دارای رواج ناگهانی و کم‌دوام است و به سرعت تغییر می‌یابد.»
زهدی با اشاره به رابطه «تشخص یا مصرف‌گرایی مد» می‌گوید: «مصرف کردن دیگر نه یک تفنن که نیازی است که آدمی بدون آن احساس کمبود می‌کند. اگر زمانی نقش لباس برای اکثریت آدم‌ها در حد تن‌پوشی برای محافظت از گزند سرما و گرما بود، در این دوران لباس نشانه‌ای است که هویت طبقاتی و منزلت اجتماعی فرد را باز می‌نماید. منزلتی که از شبیه شدن پوشنده آن به یک تیپ ایده‌آل اجتماعی حاصل می‌شود. گستره این تیپ ایده‌آل بسیار است. از ستارگان سینما و ورزش گرفته تا خوانندگان موسیقی راک. گاه حتی شلوار جین پاره و کفش‌های ایمنی نیز که تن‌پوش کارگران بارانداز است نیز در این گستره جای می‌گیرد. به‌طوری‌که در دهه ۶۰ جنبش بیتلیزم در آمریکا موضوعیت داشت، در دهه ۷۰ میلادی جنبش هیپی‌ها و هیپیزم، در دهه ۸۰ میلادی مقوله پانک و پانکیزم، در دهه ۹۰ میلادی مقوله رپ و رپیزم. قرن بیستم با این چهار پنج موج اجتماعی در حوزه فرهنگ عوام، طی شد و طبیعتا هر کدام از این حوزه‌ها نوع پوشش، لباس، آرایش، گویش و نوع مدل مو خاص خودشان را برتافتند و به دنیا تحمیل کردند. از سوی دیگر وقتی مد، محور اصلی زندگی باشد، فرد تمام مدت به زندگی دیگران چشم می‌دوزد تا وسایل جدید را شناخته و تهیه کند و اگر این امکان برایش فراهم نشود، مشغولیت ذهنی شدیدی پیدا می‌کند و این حس حسادت امان او را می‌برد به‌خصوص که جریان مد و تغییرات آن بسیار سریع و کوتاه‌مدت است و این فواصل کم باعث ایجاد فشار مالی و ذهنی زیاد به فرد می‌شود، عده‌ای از افراد بر این عقیده‌اند که توجه به مدهای جدید و روز در کل تجددگرایی، انسان را اسیر و در بند خود می‌سازد. به‌عبارت‌دیگر، مدگرایی نیز موجب از بین رفتن اراده مدگرایان می‌شود. آنان از خود، اختیاری در انتخاب نوع پوشش و مد ندارند. کا ملا مطیع مد و مدسازان جهانی‌اند و ایشان مقلدانی بیش نیستند. هر چیزی که تبدیل به مد شد ـ زشت یا زیبا فرقی ندارد ـ آنان را در بند خود می‌سازد.»
مد , مدگرایی , ناهید زهدی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.