نفیسه امامی|
در میان همه اخبار بد اخیر در کشور، نرخ دلار به‌طور چراغ خاموش جهش چشمگیری پیدا کرده است. رها شدن دوباره فنر قیمت ارز  و ثبت رکوردهای جدید قیمتی برای دلار، تأثیر خود را بر قیمت طلا و سکه گذاشته و اکنون سکه مرز ۶ میلیون و صدهزار تومان را گذرانده و دلار هم از ۱۵ هزار و ششصد تومان گذر کرده است. 
کاهش صادرات به دلیل شیوع ویروس کرونا، تسویه حساب‌های ارزی شرکت‌ها یا قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF، را از جمله دلایل افزایش نرخ می‌توان متصور کرد که موقتی و زودگذر محسوب می‌شوند، در حالی که عوامل بنیادی مانند نقدینگی و رشد تورم می‌توانند تأثیر اساسی و پایدار در رشد نرخ ارز داشته باشند. 
شیوع بیماری کرونا  در کشور نیز مزید بر علت شده تا مردم به دلیل نگرانی بی دلیل نسبت به حفظ سرمایه ها و داشته های خود به سمت بازارهای کاذب نظیر ارز و سکه هجوم آورده و با خرید آن به زعم خود سرمایه ها خود را حفظ کنند.
در این میان کاهش صادرات نیز به دلیل بسته بودن مرزها  سبب شده تا ارز حاصل از فروش محصولات صادراتی  حاصل نشده و خود به هود با کاهش ارز در بازار مواجه باشیم.
در این میان تلاش های بانک مرکزی درحفظ ثبات بازار ارز  در ماه های اخیر نشانگر تلاش همه جانبه این مجموعه به حفظ ثبات بازار است .
در کشور و با در نظر گرفتن هر کدام از این پارامترها، نرخ دلاری که طی چند ماه گذشته نوسانات جزئی را به خود دیده بود، اکنون بی‌محابا در مسیر افزایش گام برداشته و هر روز نرخ‌ها را جابه‌جا می‌کند. طبیعی است که با این جهش یک‌باره، طلا و سکه هم در این مسیر قدم گذاشته و پیش‌بینی اینکه آیا در شرایط فعلی این افزایش نرخ‌ها می‌تواند مسیر نزولی را مجددا طی کند یا خیر، سخت و دشوار است.سیدکمال سیدعلی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به افزایش افسارگسیخته نرخ ارز گفت: «شرایط اقتصادی و سیاسی کشور باعث ایجاد نوسانات نرخ ارز شده است. علاوه بر این موارد وجود ویروس کرونا باعث کاهش صادرات به کشورهای همسایه و ورود و خروج مسافر شده که در بالا رفتن قیمت ارز تأثیر گذاشت و ورود اسکناس به داخل کشور را با مشکل مواجه کرده است.»وی افزود: «ما در پایان سال قرار داریم و تسویه‌حساب شرکت‌های داخلی با شرکت‌های خارجی که با استفاده از منابع ارزی‌شان معامله می‌کنند و اکنون متقاضی ارزهای خودشان هستند، بر بالا رفتن قیمت ارز نیز مؤثر است. 
در آستانه نوروز مسافرت‌های بیشتری به خارج از کشور صورت می‌گیرد که این مسئله نیز باعث بالا رفتن تقاضا برای ارز و افزایش میزان آن می‌شود.»سیدعلی با اشاره به تأثیرگذاری حضور ایران در لیست سیاه  FATF بر بالا رفتن نرخ ارز گفت: «در این وضعیت کشور با مشکلات بیشتری در نقل و انتقالات ارزی مواجه می‌شود و تجار و صادرکنندگان معضلات بیشتری را در صادرات خواهند داشت.» معاون ارزی اسبق بانک مرکزی اضافه کرد: «ما با کشورهای روسیه، چین، عراق و ترکیه تجارت انجام می‌دهیم و احتمال می‌رود بانک‌های کوچکی که با بانک‌های ایرانی معامله انجام می‌دادند، با توجه به اقدام FATF با حساسیت بیشتری با ما معامله انجام دهند و یا روند کار به‌طورکلی کند شود. حساسیت بانک‌ها باعث به تعویق افتادن فرآیند تسویه‌حساب‌ها می‌شود و در نتیجه فروش ما ارزان‌تر، اما خریدمان گران‌تر می‌شود.»  وی تأکید کرد: افزایش نقدینگی در بلندمدت قیمت ارز را افزایش می‌دهد، اما چنین جهش پرسرعتی به علت عدم ورود اسکناس به کشور، کاهش صادرات و تأثیرگذاری حضور ایران در لیست سیاه  FATF است.»
  سیدعلی درباره احتمال افزایش دوباره نرخ ارز گفت: «تعطیلات نوروز باعث کند شدن روند تجارت و بازرگانی در فروردین و اردیبهشت‌ماه خواهد شد و در این زمان فشار زیادی بر نرخ ارز وارد نمی‌شود و به نظر نمی‌رسد افزایش زیادی در نرخ ارز را شاهد باشیم.» وی در پایان سخنانش با اشاره بر تأثیرگذاری نرخ دلار و سکه بر یکدیگر گفت: «وقتی دلار افزایش پیدا می‌کند، قیمت سکه هم بالا می‌رود، زیرا می‌تواند جایگزین ارز شود . برای خرید طلا باید ارز پرداخت کرد. در نتیجه وقتی ارز گران شود، طلا هم گران می‌گردد.» 
*ارز، شاخصی استراتژیک در بانک مرکزی 
علیرضا عباسی کارشناس اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی تهران نیز در گفت‌وگو با «رسالت»، دلایل بالا رفتن یک‌باره نرخ ارز را برشمرد و گفت: در سال‌های اخیر طی ماه‌های بهمن و اسفند افزایش قیمت ۱۰ تا ۱۵ درصدی را در نرخ ارز داشتیم. در سال جاری هم به دلیل مشکلات FATF نگرانی برای منابع ارزی ایران در خارج ایجاد شد و بیماری کرونا هم تهدیدی برای صادرات محصولات غیرنفتی به‌خصوص در محصولات کشاورزی و غذایی باعث ایجاد نگرانی‌ها و بالا رفتن نرخ دلار شد.  وی با احتمال اینکه در سال آینده افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی نرخ دلار را داشته باشیم، گفت: «نرخ ارز شاخص کلان و تأثیرگذار در سطح کلان است. بالطبع تمام کالاهایی که منشأ تولید در خارج کشور دارند و با نرخ ارز قیمت‌گذاری می‌شوند با تابعیت از نرخ دلار افزایش قیمت پیدا می‌کنند به همین علت اکنون قیمت ارز در کشور به‌عنوان شاخص استراتژیک و حساس در بانک مرکزی مدیریت می‌شود و نوسانات در نرخ ارز باعث ایجاد نوسانات در نرخ کالاها می‌گردد.» عباسی اضافه کرد: « تا زمانی که بانک مرکزی سیاست کنترل نوسانات نرخ ارز در محدوده ۵ درصد به‌صورت ماهیانه داشته باشد، از تورم انتظار بالاتری نیست، ولی اگر اتفاقات ناگهانی مانند شیوع گسترده کرونا در اقتصاد هویدا شود، شاید باعث جهش ناگهانی نرخ ارز می‌شود، اما اکنون این نگرانی‌ها وجود ندارد.» 
عضو اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تمهیدات بانک مرکزی در مهار نرخ ارز گفت: «بانک مرکزی مرکز اصلی ذخایر ارزی، دخالت در بازار، توزیع اسکناس و تأمین نیازهای واقعی بازار برای واردات است. بانک مرکزی در یک سال گذشته این اقدامات را انجام داده، اما بعضی از متغیرهای واقعی در حال کاهش درآمده ارزی کشور هستند و تحریم‌های اقتصادی باعث شده منابع اصلی درآمدی شامل صادرات محصولات پتروشیمی و غیرنفتی تحت تأثیر تحریم‌ها قرار بگیرند. به همین علت درآمد ارزی به یک‌سوم کاهش پیدا کرده است.»
 این کارشناس اقتصادی ادامه داد: «بانک مرکزی تلاش کرد از یک‌سو منابع کمیاب ارزی را به غذا و دارو اختصاص دهد، اما بعضی از تقاضاها مانند مسافرت و تأمین ارز از بازار غیررسمی برای واردات قاچاق یا تقاضای خرید ارز به‌منظور ذخیره ارزی و حفظ ارزش پول توسط بعضی از مردم، فشار مضاعفی بر بازار ارز ایجاد می‌کند.»عباسی در پایان سخنانش افزود:« بانک مرکزی با تزریق ارز تلاش می‌کند نوسانات را کنترل کند، اما شاید گاهی توانایی لازم را نداشته باشد و یا صلاح بداند نرخ پایه ارز را به کانال بالاتر ببرد. فشار تحریم‌ها و مشکلات FATF باعث شده منابع ارزی در خارج از کشور دور از دسترس قرار بگیرد. به همین علت ایجاد نوسانات دلار را در روزهای اخیر کاملا طبیعی می‌دانم.»