| گروه اجتماعی| 
جامعه وارد ژانر وحشت شده و شخصیتِ اول، «کروناست» یا همان کوید  ۱۹، همه از «او» و پایان نقش‌آفرینی‌اش سخن می‌گویند. شاید آن روز، نه دور باشد و نه دیر. هرچند باید اعتراف کرد، ما را به سخت‌جانی این ویروس مرموز گمان نبود، گویا حریف، فراتر از تصور ما قدر بوده و هست، بااین‌همه شکست‌اش حتمی است. کاری به اخبار غيررسمي و ناراستی‌هاي مجازی نداریم، این ویروس به‌رغم تمامی توضیحات، توجیهات و تفسیرها از پای درمی‌آید و تا اطلاع ثانوی، «کویدو»، «دشمن مشترک» میلیون‌ها نفری خواهد بود که از یکدیگر می‌گریزند، چون نمی‌خواهند به این دردِ عجیب‌وغریب مبتلا شوند و البته «حرف مشترک» همه رسانه‌ها و سوژه دست اولی که تا مدت‌ها حواس‌ها را به خود جلب می‌کند. 
اما از این حرف و سخن‌ها که بگذریم، می‌رسیم به آدم‌ها، آدم‌هایی که این روزها، شانه‌به‌شانه هم راه نمی‌روند، به‌شدت از هم فاصله می‌گیرند، چون حضور ۱۵ دقیقه‌ای در فاصله کمتر از دو متر از یک فرد مبتلا می‌تواند احتمال انتقال ویروس را به‌شدت افزایش دهد و تمام آن‌ها که جانشان را دوست دارند، به‌صورت‌هایشان ماسک می‌زنند و مرتب دست‌هایشان را با ژل ضدعفونی‌ تمیز می‌کنند. اگر کسی یا کسانی در مترو و اتوبوس و مکان‌های عمومی عطسه کنند، انگار مرتکب گناهی نابخشودنی شده‌اند و دیگران با نگاهشان آنان را تعقیب کرده و در جایگاه متهمان ردیف اول می‌نشانند. سپس با اخم، روی مبارک را برمی‌گردانند. این روزها در لایه‌های زیرین و رویین جامعه، اتفاقات دیگری هم رخ‌داده و می‌دهد و بعد از احتكار ماسك جراحی و الكل و پیشتازی شبکه‌های اجتماعی در گسترش نگرانی، اعتماد عمومی هم کمی تا قسمتی در حال فروکش کردن است. رسانه‌ها نمی‌توانند آن‌طور که بایدوشاید، ایفاگر نقش مطلوبی باشند، یعنی نمی‌گذارند. مسئولان وزارت بهداشت، نگرش سلیقه‌ای دارند، حتی امروز که پای جان آدم‌ها در میان است، بازهم از گفت‌وگو با برخی رسانه‌ها اجتناب می‌ورزند و در مقابل، سخنگوی دولت می‌گوید، «اطلاع‌رسانی بیش‌ازحد را نمی‌پسندیم»، حال‌آن‌که سخن بر سر عطش مخاطب برای دریافت اطلاعات بیشتر است، بااین‌وجود، مقامات با اتخاذ شیوه منسوخ قطره‌چکانی، چند کلامی می‌گویند و بعد مهر سکوت بر لب می‌زنند. در این میان رسانه‌ها نمی‌دانند از چه بنویسند؟ هفته‌ها و روزهاست که از راه‌های پیشگیری و مبارزه با کرونا نوشته‌اند و حالا نیاز به اطلاعات تکمیلی و پاسخگویی به پرسش‌هایی دارند که بی‌جواب مانده است. عملکرد مسئولان قابل دفاع نیست. دست کم یک ماه است که جهان با این بیماری نوپدید دست‌به‌گریبان است، اما دستگاه‌های مسئول هیچ تدبیری در حوزه اطلاع‌رسانی، مدیریت بازار اقلام بهداشتی یا کنترل بحران نیندیشیده‌اند، ماسک، ژل ضدعفونی‌کننده و حتی اسپری الکل نایاب شده و وزیر بهداشت گفته است فقط یک‌بار در ساعت ۱۳ هرروز آخرین آمار کرونا را اعلام می‌کند! در اینجاست که مجازی ها،سرعت دسترسی به داده‌ها را درست یا غلط در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم می‌کنند و آنان که بیشتر تشنه دانستن‌اند و تا حدودی نسبت به صدق گفتار و شفافیت مسئولان ذی‌ربط تردید دارند، به مجازی ها رجوع می‌کنند و به دنبال آن نگرانی‌ها از افزایش شیوع این بیماری به دلیل عادی جلوه دادن شرایط در افکار عمومی گسترش می‌یابد. آن هم در شرایطی که احمد امیرآبادی، نماینده مجلس  در حساب توییتر شخصی خود از مثبت بودن تست کرونا محمدرضا قدیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم خبر داده و با انتقاد از عملکرد دولت در زمینه رسیدگی به شهر قم و فراگیر شدن ویروس خواستار حضور مقامات بلندپایه وزارت بهداشت برای مدیریت بحران شده و در حاشیه جلسه علنی مجلس اعلام کرده، طی دو هفته اخیر ۵۰ نفر بر اثر ابتلا به کرونا در این شهر فوت کرده‌اند، بی تردید این گفته قرین به واقع نیست و از سوی ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت تکذیب شده، او تاکید کرده است، «هیچ کسی بنابر مصوبه دولت و شورای امنیت، صلاحیت اعلام این اخبار را ندارد. اگر تعداد فوت شده‌ها در قم به دلیل این بیماری نصف یا حتی یک چهارم این آماری که ارائه شده است، باشد من استعفا می‌دهم.» اما بیان همین آمارهای غیرموثق و اینکه افرادی در فلان بیمارستان و وزارت بهداشت، آمارهایی را ارائه می کنند که خیلی با آمارهای رسمی تفاوت می‌کند و یا استعفانامه جعلی وزیر بهداشت در شبکه های اجتماعی نشان می دهد، تشکیل«ستاد متمرکز عملیات های رسانه ای در مواقع بحران» بسیار حائز اهمیت است.  بی‌تردید هدف ما از نگارش این متن، دامن زدن به موضوع تخریب و زیر سؤال بردن عملکرد وزارت بهداشت نیست، این مجموعه می‌کوشد در جهت مأموریت خود، موجبات تأمین بهداشت و درمان تمامی افراد كشور از طريق تعميم و گسترش خدمات بهداشتي، درماني و آموزشي را مهیا سازد اما قطعا نقدهای پیش‌گفته هم وارد است و با استناد به اظهارات سخنگوی دولت، «ما به داروی اعتماد و عمل به توصیه‌های بهداشتی نیازمندیم.» در این میان باید تصریح کرد، بسیاری از مسائل دو رکن اساسی دارد؛ یک‌طرف آن مسئولان و طرف دیگر رسانه‌ها هستند که باید با پرهیز از اغراق و بزرگنمایی و هراس افکنیدر جامعه، به انعکاس این واقعه بپردازند. پروانه پیشنمازی از پژوهشگران حوزه ارتباطات بحران، درباره‌ اطلاع‌رسانی ویروس کرونا به رسانه‌ها هشدار می‌دهد: «رسالت اصلی رسانه‌ها و اولین وظیفه آن‌ها، اطلاع‌رسانی شفاف و واقع‌گرایانه در مورد این بیماری مهلک به‌گونه‌ای است که از ایجاد هرگونه پانیک و استرس فزاینده بر مردمی که بالقوه دچار افسردگی و واهمه هستند، پرهیز شود و این هنری است که علاوه بر مهارت ژورنالیستی، نیازمند دانش، آگاهی و هوش رسانه‌ای‌ است. چیزی که رسانه‌ها برای مدیریت بحران کرونا نیازمند آنند، پیروی از ژانر ژورنالیسم رئالیستی است.» 
این مسئله بهانه‌ای شد تا با «محمد لسانی» از فعالان و کارشناسان ارتباطات و رسانه گپ و گفتی داشته باشیم. او نقدهایی را درباره نحوه اطلاع‌رسانی‌ها و عملکرد وزارت بهداشت مطرح کرده و از رسانه‌ها می‌خواهد در چارچوب رسالت حرفه‌ای خویش عمل کنند. 
* آیا وقت آن فرارسیده که فارغ از عملکرد مطلوب یا نامطلوب مسئولان در سطح جهان به‌منظور مقابله با کرونا ویروس، انگشت خود را به‌سوی رسانه‌ها نشانه برویم و با تکیه‌بر اظهارات صاحب‌نظران بگوییم، رسانه‌های جهان بیش‌ازحد انتظار در مورد ویروس کرونا بزرگنمایی کردند و با القای ترس به‌نوعی به مسئله دامن زدند و در ایران به دلیل انزوای رسانه‌ها، فضای مجازی عهده‌دار بزرگنمایی این ویروس بوده است؟  
در رسانه بحثی با نام بازنمایی هست که به معنای نوع روایت رسانه از یک واقعیت است. برخی اوقات این روایت با واقعیت تطابق دارد اما برخی اوقات انحراف عامدانه یا سهوی خبرنگاران باعث روایت دگرگون از واقعیت می‌شود. رسانه از زاویه (angle) خودش به موضوعات نگاه می‌کند. در مورد ویروس کرونا روایت رسانه‌های بلوک غرب بر چندپایه اصلی استوار بود. اولین مورد تصویرسازی از چین به‌عنوان سرزمین سبک زندگی غریب و انتهای اسرارآمیز جهان بود به‌گونه‌ای که عکس‌های سوپ خفاش و غیره در حجم بالا در صفحات فضای مجازی انگلیسی‌زبان پخش شد. نکته دوم که در فضای رسانه‌ای موردتوجه قرار گرفت ایزوله کردن چین و فشار رسانه‌ای برای تحت تأثیر قرار دادن صادرات چین بود. بلوک غرب به‌خوبی با رصد دقیق رشد اقتصادی چین در چند سال گذشته دریافته بود اگر شتاب چین در علم و فناوری به همین طریق باشد عملا جای جهان اول و دوم دگرگون می‌شود و قطب‌بندی‌های کلاسیک رنگ می‌بازد. اما بازنمایی سوم مبتنی بر برخورد پادگانی و نظامی چین با مردم این کشور بود. قرنطینه شهری و آمار میلیونی افراد محبوس در خانه یک حالت آخرالزمانی به چین بخشیده بود. این سه روایت که قرار بود به چین بسنده کند به ناگاه براثر خاصیت طبیعی بیماری و اپیدمیک بودن آن به خارج از مرزهای این کشور سرایت کرد. یعنی لباس تصویری که قرار بود در قواره چین ساخته‌شده و چارچوب تصویرسازی این کشور باشد به ناگاه توسعه پیدا کرد. بیش از ۳۰ کشور جهان درگیر این بیماری شدند و حتی خود آمریکا هم درگیر شد. اما جالب است که شما به‌عنوان مخاطب چند تصویر رعب‌انگیز و محدودکننده از مردم آمریکا دیده‌اید؟ قرار نیست رؤیای آمریکایی (american dream) که در ذهن هر انسان غیر آمریکایی کاشته شده است ترک بردارد و شکسته شود.
*خب فارغ از عملکرد آمریکایی‌ها، در این‌طور مواقع که پای جان آدم‌ها در میان بوده و مسئله بسیار حساس است، رسانه‌ها باید به چه نحوی اطلاع‌رسانی بکنند تا شائبه بزرگنمایی و هراس هم تقویت نشود؟
پذیرش واقعیت و آمادگی برای مقابله با آن مهم‌ترین اصل است. نباید در مورد سلامت اجتماعی پنهان‌کاری کرد. هنوز که چند روز از اعلام وزارت بهداشت گذشته کارهای رسانه‌ای لازم برای اطلاع‌رسانی را نمی‌بینیم. جالب است کلیپی دیدم که یک چینی به زبان فارسی داشت آموزش نحوه رفتار صحیح در مکان‌های عمومی را می‌داد اما کار هنری و رسانه‌ای ایرانی هنوز که هنوز است پمپاژ کلان نشده است. باید از رسانه‌های محیطی (transit media)، رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی بهترین استفاده را کرد. نیاز به «ستاد متمرکز عملیات‌های رسانه‌ای در مواقع بحران» داریم. الان هر کس که دلش می‌خواهد از خودش فیلم می‌گیرد و یک هنرمند به سایرین فحش می‌دهد، یک دکتر می‌گوید، اسپند دود کنید و یکی دیگر از محلول عسل و سیاه‌دانه می‌گوید. هرکسی دلش می‌خواهد مشغول مانور دادن روی اعصاب و روان و سلامت مردم است. مسئولان وزارت بهداشت با رسانه آشنا نیستند و سطح ورود این مسئله حتما باید در نهاد تخصصی رسانه سلامت باشد. رسانه سلامت تلاقی نهادهای رسانه‌ای و نهادهای پزشکی و تخصصی است. جای خالی سیاست‌گذار رسانه‌ای به‌شدت احساس می‌شود. ما عملا رسانه‌ای که تولید کند و متریال بسازد داریم و کانال رسانه‌ای هم برای انتشار و توزیع داریم اما سیاست‌گذار رسانه‌ای به‌عنوان سفارش‌دهنده استراتژی تولید و ریل‌گذار انتشار نداریم که حلقه مفقوده است.
*شما بهتر می‌دانید که هیچ روز خالی از خبر نیست، آیا ممکن است بنگاه‌های خبرپراکنی این بار، به‌عمد بر روی ویروس کرونا انگشت نهاده باشند تا حواس مردم را از مسائل مهم‌تر پرت کنند؟
کرونا از جنبه سرعت و گستردگی انتشار قابل‌مقایسه با بیماری‌های واگیردار و مسری پیش از خود نیست. باید واقع‌بین بود که خطر زیادی از ناحیه این ویروس به جامعه می‌رسد. این خطر دارای لایه‌های متفاوتی است. خیلی‌ها فکر می‌کنند خطر اصلی متمرکز بر سلامت فردی است درحالی‌که با توجه به نیم درصد کشته این بیماری در مبتلایان برای گروه‌های خاص واقعا جای نگرانی زیاد ندارد بلکه تعطیلی نهادهای خدمت رسان اجتماعی و متوقف شدن چرخه‌های تولیدی و اقتصادی بزرگ‌ترین ضربه است. یعنی امنیت روانی، ثبات اجتماعی و چرخه‌های تولیدی سه حلقه اصلی تخریب توسط این ویروس هستند و در لایه بعدی سلامت فردی مطرح می‌شود چراکه امروز حتی یک‌هزارم درصد ایرانیان نیز به این ویروس مبتلا نشدند اما تعطیلی‌های گسترده و پیاپی ادارات، سفرها و حتی نشست‌های خانوادگی باعث فشار شدید روانی و اجتماعی است که ضررهای اقتصادی خاص خودش را هم به دنبال دارد.
* اما نکته مهم‌تر که تصور می‌کنم باید بر آن تأکید کرد، خطر شایعه‌سازان است که به دنبال ترس بیشتر مردم هستند، این مسئله را چگونه می‌توان تحلیل کرد، آن‌هم وقتی مردم به‌شدت از کرونا ترس و واهمه دارند؟ درمجموع مردم ما چطور بفهمند یک خبر شایعه است یا واقعیت؟ تمییز دادن این دو، چطور ممکن است؟ 
ببینید نبود مجرای اطلاع‌رسانی باعث عطش مخاطبان و رشد فیک نیوزها است. وزارت بهداشت پیوست اجتماعی و روانی اعلام خبر ابتدایی را تدارک ندیده بود و با اعلام خبر دو فوتی در قم چنان فضای آشفته‌ای ایجاد شد که هر کس در هر جا که دسترسی به شبکه‌های اجتماعی داشت تنها فریاد و اعتراض را به اشتراک می‌گذاشت. بگذارید رک باشیم و بگوییم سکوت در برابر اتهامات زیاد دو هفته قبل از اعلام رسمی باعث شد مردم احساس پنهان‌کاری توسط مسئولان کنند، درست همان مسئله‌ای که در حادثه هواپیمای اوکراین هم پیش آمد. سکوت در برابر اتهامات تنها نشان‌دهنده ضعف و ترس از پاسخگویی و حتی قبول ضمنی و غیرمستقیم مسئولیت است درحالی‌که در مسئله کرونا به‌عنوان یک بیماری اپیدمیک به هر دلیل و بهانه‌ای می‌تواند وارد کشور شود اما صراحت و صداقت می‌تواند فاصله‌ها را از میان بردارد و اعتمادآفرین باشد. شایعه‌سازان کسانی جز همین برادر و خواهر ما و همسایه و همکاران ما نیستند آن‌ها قصد ابراز وجود و اعلام احساس خود را دارند و آرزوها یا ترس‌های خود را به زبان خبری بیان می‌کنند و از یک گوش تا گوش دیگر بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود. باید منابع رسمی در اطلاع‌رسانی توسط وزارت بهداشت، شورای عالی امنیت ملی و سخنگوی دولت قبول مسئولیت کنند و با پمپاژ دقیق و سریع خبرها، گزارش‌ها و مصاحبه‌ها نسبت به دغدغه‌های میدانی و کف اجتماع حساس باشند.
***
واکاوی اقدامات و تدابیر مقابله با کُوید ۱۹ 
نسخه کشورهای جهان برای شکست کرونا
| گروه اجتماعی- زهره سادات موسوی| 
این روزها تیتر یک خبرهای جهان مربوط به ویروسی دردسرساز به نام کرونا یا کوید ۱۹ است.  ویروسی که از ماه دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین رخ‌نمود و به‌مرور شمار زیادی را مبتلا کرد و جان هزاران نفر را گرفت.  بسیاری از کشورها مرزهای خود را به روی چینی‌ها و مسافرانی که از سرزمین اژدهای زرد می‌آمدند،  بستند و پروازهای خود به چین را لغو کردند. اما بستن مرزها چیزی از وحشت مردم جهان را کم نکرد چراکه دنیای بدون مرز مجازی این روزها کار خودش را می‌کند و تازه‌ترین اخبار و البته شایعات دست‌به‌دست در گوشی‌های موبایل و صفحات مجازی افراد می‌چرخد و حالا سرعت انتقال این ویروس در دنیای واقعی با سرعت انتقال خبرش در دنیای مجازی رقابت می‌کند و هرلحظه خبری جدید از آمار مبتلایان و فوت‌شدگان منتشر می‌شود.
 بر اساس آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی تعداد مبتلایان به ویروس کرونا  تا روز دوشنبه ۲۴ فوریه ۲۰۲۰ مصادف با ۵ اسفند ۹۸ (و تا زمان انتشار این گزارش)،  ۷۹۳۶۰ نفر اعلام‌شده است. همچنین تعداد فوتی‌ها تاکنون به ۲۶۱۹ نفر رسیده است. گفته می‌شود بیش از ۱۲۰۰ مورد ابتلا به این ویروس در خارج از مرزهای چین شناسایی‌شده است.  در ایران نیز که از روز چهارشنبه خبر آزمایش مثبت دو مورد در شهر قم اعلام شد تا ظهر روز دوشنبه ۵ اسفند، طبق گزارش کیانوش جهانپور،رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آمار مبتلایان به ۶۱ نفر رسید و ۱۲ نفر نیز فوتی براثر ابتلا به این ویروس گزارش شد. 
کشورهای دیگر نیز علی‌رغم تدابیر بهداشتی و مراقبت‌هایی که در مبادی ورودی خود داشته‌اند، آمار مبتلایان و قربانیانشان کمتر از ما نبوده و از شر این مهمان ناخوانده در امان نبوده‌اند.  به‌عنوان‌مثال در کره جنوبی که بافاصله از دیگر کشورها منهای چین، بیشترین آمار ابتلا به ویروس کرونا را به خود اختصاص داده، تعداد مبتلایان به این ویروس تا صبح دوشنبه به ۷۶۳ نفر  رسیده. که ازاین‌بین ۶ نفر جان خود را ازدست‌داده‌اند. در ایتالیا نیز شمار مبتلایان به ۱۵۰ نفر رسیده و جان ۳ نفر را گرفته. در ژاپن نیز شمار مبتلایان به ۱۳۵ نفر رسیده است. همچنین در کشتی تفریحی دیاموند پرنسس ژاپن ۶۳۴ نفر مبتلا شده‌اند و از این تعداد ۲ ژاپنی جان خود را ازدست‌داده‌اند. در سرتاسر آمریکا نیز تاکنون ۳۴ مورد ابتلا گزارش‌شده‌است که از این میان ۱۸ مورد مربوط به مسافران کشتی کروز است.  تایلند، هنگ کونگ، امارات، استرالیا، فرانسه، کانادا و آلمان و اسپانیا ازجمله دیگر کشورهایی هستند که مورد ابتلا در آن‌ها گزارش‌شده است. 
اما در این شرایط قطعا یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش موارد ابتلا به این ویروس کنترل و پیشگیری است.  کاری که گویا چینی‌ها از عهده آن به‌خوبی برآمده‌اند و کاهش آمارهای مبتلایان، نشان از این موضوع دارد. حامد وفایی عضو هیئت‌علمی گروه زبان و ادبیات چینی دانشگاه تهران در یادداشت روز خبرگزاری ایسنا عنوان کرده است: «تشکیل بازوی درمانی در مواقع بروز بحران‌های بهداشتی و پزشکی از مسلماتی است که در هر کشوری رخ می‌دهد.» وی مثلث مدیریتی کشور چین با سه ضلع «درمانی، تبلیغاتی و ایمنی » را بسیار قوی می‌داند و معتقد است:«سرعت» ساماندهی نیروها در حوزه مدیریت بحران و عملیاتی سازی سریع امکانات بهداشتی – درمانی وجه تمایز این کشور با دیگر کشورهاست.  وی ساخت بیمارستان ویژه در شهر ووهان و اعزام صدها پزشک و نیروی متخصص و داوطلب از سراسر چین و مراکز بهداشتی به مرکز حادثه را ازجمله اقداماتی می‌داند که بسیار سریع توسط مسئولین چینی انجام شد.  وفایی همچنین اطاعت بی‌چون‌وچرا از مافوق در حوزه‌های مختلف و انجام‌وظیفه محوله بدون اعمال‌نظر شخصی را از اهرم‌های مؤثر مدیریتی در این کشور یاد می‌کند. در زمینه تبلیغات هم این استاد دانشگاه، شبکه‌های اجتماعی در چین را به‌رغم برخی ادعاها بسیار قدرتمند، فراگیر و کاربردی می‌داند و دراین‌باره می‌نویسد: « چند صباحی پس از انتشار ویروس کرونا در شهر ووهان چین، تمام موتورهای جستجوی بومی و رسانه رسمی این کشور نسبت به درج پنجر ه‌های ویژه برای پرداختن به اخبار این ویروس اقدام نمودند؛ بازوی رسانه‌ای – تبلیغاتی دولت چین با طراحی نرم‌افزاری ویژه، امکان رصد آنلاین وضعیت کرونا در سراسر کشور را فراهم کرد و آمار لحظه‌ای افراد مبتلا، مشکوک، درمان شده و فوتی در دسترس عموم قرار گرفت. در مواردی حتی امکان مشاهده نزدیک‌ترین موارد ابتلا روی نقشه آنلاین برای افراد فراهم گشت و هم‌زمان ویدئوهای کوتاه آموزشی بسیاری از شبکه‌های مجازی و رسانه‌های چینی را پر کرد. اتاق فکر رسانه‌ای چین، در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به طراحی شعارهایی که موجب همدلی و افزایش روحیه اجتماعی بود اقدام نموده و از افرادی که در «خط مقدم» مبارزه با کرونا مشغول به فعالیت بودند به‌عنوان قهرمانان ملی یاد شد.» وی برکناری مدیران اجرایی و بهداشتی کم‌کار یا متخلف در مرکز بحران و جایگزینی آنان با افراد تازه‌نفس را از اقدامات مهم دولت چین در جهت افزایش اعتماد عمومی می‌داند، مسئله‌ای که شاید در کشور ما چندان به آن اهمیت داده نشود که نتیجه آن چیزی جز  بی‌اعتمادی عمومی نخواهد بود. برخورد با عاملان انتشار شایعات بی‌اساس توسط پلیس فضای مجازی چین، بهره‌مندی از نیروهای داوطلب و انتظامی برای تذکر به افرادی که در محیط‌های عمومی توجهی به قواعد بهداشتی نداشتند و جریمه مادی و زندان برای افرادی که بی‌دلیل از قرنطینه‌ها خارج می‌شدند را می‌توان ازجمله اقدامات چینی‌ها در حوزه مدیریت بحران دانست.  
* اماکن چین مجهز به دوربین و تجهیزات کنترل دمای بدن افراد
مسعود احمدی مسئول دفتر خبرگزاری ایرنا در پکن نیز قرنطینه شهر هوبی در مرکز چین با ۵۷ میلیون جمعیت را از نخستین اقدامات چینی‌ها می‌داند و علت انتشار این ویروس به سایر نقاط چین و دیگر کشورها را خروج تعداد زیادی از افراد از شهر ۱۱ میلیونی ووهان پیش از شروع قرنطینه می‌داند.  وی یکی از نکات قابل‌تأمل پس از قرنطینه را پذیرفتن بی‌چون‌وچرای تمهیدات دولتی توسط شهروندان دانسته و در این زمینه می‌گوید:
« در حال حاضر شرایط در ووهان به‌گونه‌ای است که از هر خانواده تنها یک نفر اجازه دارد در هفته دو بار برای خرید مایحتاج خانواده از خانه و مجتمع محل زندگی خود خارج شود، آن‌هم با رعایت تدابیر بهداشتی، ازجمله استفاده از دستکش و ماسک و در ووهان به‌جز فروشگاه‌های مواد غذایی، بهداشتی و دارویی، بقیه فروشگاه‌ها از حدود یک ماه پیش تعطیل هستند. از طرفی  در چین خدمات خرید آنلاین و اینترنتی بسیار رواج دارد و بسیاری از بسته‌های اینترنتی از طریق پیک‌های موتوری یا پست محلی به دست افراد می‌رسد. پس از شدت شیوع کرونا، وقتی پیک می‌خواست برای تحویل سفارشات وارد مجموعه‌ای بشود، با هدف حفظ سلامت ساکنان برج و مجتمع‌های مسکونی، مشخصات پیک ثبت و دمای بدن وی نیز اندازه‌گیری می‌شد و اگر دمای بدنش کمتر از ۳۹ درجه بود، اجازه می‌دادند تا برود و بسته را تحویل بدهد. با شدت یافتن شیوع بیماری حتی اجازه نمی‌دادند پیک تا در منزل افراد برود و افراد خود برای تحویل بسته‌های به در مجتمع مراجعه می‌کردند و در مرحله آخر حتی اجازه نمی‌دادند کسی از آپارتمان خود خارج شود و خود مأموران شبکه بهداشت و درمان با تجهیزات کامل از قبیل دستکش و ماسک، بسته را از پیک تحویل گرفته و به شما تحویل می‌دادند. در تمام مبادی ورودی ترمینال، رستوران‌ها و فروشگاه‌ها اگرچه ترافیک و تردد کم شده است اما همه این اماکن مجهز به دوربین و تجهیزات کنترل دمای بدن افراد است و افراد با دمای بدن ۳۹ و ۴۰ درجه شناسایی و برای طی مراحل تشخیص، کنترل و درمان به مراکز مشخص هدایت می‌شوند.» 
گفته می‌شود این ویروس بااین‌که خطری کمتر از آنفلوآنزا دارد اما ویژگی شاخص آن سرعت بالای انتقال است.  لذا در سایر کشورها نیز به‌محض محرز شدن موارد مشکوک اقدامات لازم برای پیشگیری از شیوع هر چه بیشتر این بیماری انجام می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال در کشور ایتالیا که تاکنون دو نفر جان خود را براثر ابتلا به این ویروس ازدست‌داده‌اند از مردم مستقر در مناطق مشکوک خواسته‌شده است در منازل خود بمانند و انجام فعالیت‌های عمومی همچون مراسم مذهبی در کلیساها، کارناوال‌ها و مسابقات ورزشی نیز ممنوع اعلام‌شده است.  همچنین گفته می‌شود خیابان‌های ۱۰ شهر ایتالیا تخلیه‌شده است و تعطیلی برخی از اماکن عمومی نیز به چشم می‌خورد. شهر «کودوگنو» نیز نخستین شهر از این کشور است که با جمعیت ۱۵ هزارنفری بعد از تشخیص ۳ مورد ابتلا به حالت قرنطینه درآمده‌است.  اما در کشور ما مسئولین معتقدند شرایط به‌گونه‌ای نیست که نیازی به قرنطینه وجود داشته باشد.  
*با قرنطینه موافق نیستیم
در همین راستا محمدرضا قدیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم با رد شایعات ایجادشده در فضای مجازی در خصوص قرنطینه شدن شهر قم می‌گوید: ما هنوز به مرحله بحران نرسیده‌ایم و برنامه‌ای برای قرنطینه شهر قم وجود ندارد. مینو محرز، عضو کمیته کشوری بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت، درمان و آموزش در گفت‌وگو با شفقنا می‌گوید: تصمیم‌گیری برای قرنطینه به عهده وزارت بهداشت نیست و ارگان‌های دیگری باید قرنطینه را انجام دهند و  وزارت بهداشت تنها می‌تواند توصیه کند. وی اما اقدامات صورت گرفته تا اکنون در شهر قم ازجمله تعطیلی مدارس و اماکنی که در آن‌ها تجمع زیاد است و همچنین جلوگیری از تجمع در این شهر را اقدامات خوبی ارزیابی کرده است. همچنین ایرج حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت می‌گوید با قرنطینه به‌هیچ‌عنوان موافق نیست چراکه قرنطینه تبعاتی دارد و به‌علاوه این کار برای قبل از جنگ جهانی اول و در مورد بیماری‌هایی چون طاعون و وبا بوده است و چینی‌ها نیز در حال حاضر از قرنطینه‌ای که شده است راضی نیستند.  
اما اقدامات دیگری صورت پذیرفته ازجمله تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و تئاترها و سینماها یا این‌که روزانه ۳۰۰ آزمایش تشخیص کرونا در کشور انجام می‌شود و از سوی وزارت بهداشت، پیامک‌های فراگیری به‌منظور آموزش پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا ارسال می‌شود. سیستم بهداشتی بر تمام خوابگاه‌ها نظارت می‌کند تا از مواد گندزدا و ضدعفونی‌کننده استفاده شود و این تمهیدات به دانشگاه‌ها ابلاغ‌شده و دستورالعمل مبارزه با ویروس کرونا نهایی و بر اساس آن باید وسایل نقلیه عمومی هرروز ضدعفونی شوند و قرار است ماسک رایگان هم توزیع شود. آن‌طور که رئیس هیئت‌امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران وزارت بهداشت عنوان کرده، «ما ماسک‌ها را خریداری کرده و به معاونت بهداشتی وزارت بهداشت تحویل می‌دهیم تا آن‌ها را در پایگاه‌های سلامت، خانه‌ها و مراکز بهداشت به خانواده‌ها تحویل ‌دهند. به‌هرحال در این مراکز برای هر خانواری پرونده مشخص وجود دارد و می‌توان ارائه ماسک را کنترل کرد.»  
* ایجاد ایستگاه‌های سلامت در ورودی فرودگاه‌های کره جنوبی و ژاپن
 ازآنجایی‌که خطر شیوع این ویروس در همه نقاط جهان وجود دارد نخست‌وزیر کره جنوبی نیز گفته است: شیوع ویروس کرونا در این کشور به مرحله خطرناکی رسیده است. چان سی کیون که کشورش تاکنون ۷ کشته داده است، مهار این بیماری را نیازمند همکاری مردم دانسته و از آنان خواسته از حضور در گردهمایی‌های بزرگ مانند مراسمات مذهبی خودداری کنند. وی همچنین گفته است: با کسانی که دست به احتکار ماسک بزنند به‌شدت برخورد خواهد شد. همچنین گفته می‌شود کره جنوبی و ژاپن اقدام به  ایجاد ایستگاه‌های سلامت در ورودی فرودگاه‌های خود برای تشخیص این بیماری کرده‌اند. 
خبرگزاری ملی لبنان نیز از تشکیل جلسه اضطراری متشکل از چندین وزیر ازجمله «حمد حسن» وزیر بهداشت خبر داد. در این جلسه تدابیر و تصمیمات لازم اتخاذ و به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ گردید. جداسازی شهروندانی که از مناطق انتشار ویروس بازگشته‌اند هرچند علائم بیماری در آنان دیده نشود توسط وزارت کشور و شهرداری‌ها، منع سفر شهروندان لبنان و سایر ساکنان این کشور به مناطقی که بیماری کرونا در آن‌ها ثبت‌شده است،  ممنوعیت تورهای توریستی و سفرها به منطقه‌های جداسازی شده در کشورهای چین، کره جنوبی، ایران و دیگر کشورها به‌جز سفرهای ضروری مثل درمان، تحصیل یا کار، منع صادرات لوازم پیشگیری طبی فردی (پی پی ای) و اقدام برای واردکردن و تأمین کمبودها توسط وزارتخانه‌های اقتصاد و بهداشت، ابلاغ لزوم اجرای اقدامات پیشگیرانه و ضدعفونی کردن مکرر باشگاه‌های ورزشی، مدارس، مهدکودک‌ها، دانشگاه‌ها، فرودگاه‌ها و اماکن تجمع شهروندان بر اساس توجیهات وزارت بهداشت و آگاهی‌رسانی در خصوص بیماری کرونا از طریق رسانه‌های مکتوب، صوتی، تصویری و فضای مجازی توسط وزارت اطلاع‌رسانی ازجمله تصمیمات اتخاذشده در این جلسه اضطراری بوده است. لازم به ذکر است، «حمد حسن» چند روز گذشته در یک نشست خبری در بیروت گفته بود: نتایج آزمایش‌های «تی سی آر» از یک شهروند لبنانی که از قم وارد بیروت شده، مثبت بوده و او مبتلا به ویروس کرونا است. در حال حاضر این زن ۴۵ ساله همراه با ۲ شهروند دیگر که مشکوک به ابتلا به این ویروس هستند در بیمارستان رفیق حریری بیروت بستری هستند. 
گفته می‌شود، در آمریکا باوجوداین‌که هنوز شیوع این بیماری جدی نشده اما مقامات این کشور معتقد هستند به‌زودی این کشور نیز به‌مانند سایر کشورها گرفتار این ویروس خواهد شد. به همین منظور تیم‌های پزشکی در این کشور در آمادگی کامل به سر می‌برند.  یک مقام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا در یک کنفرانس خبری گفته است: مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها اقداماتی را به‌کار بسته که هدف از آن تضمین تأمین نیازهای کارمندان بخش مراقبت‌های بهداشتی آمریکا است. این  اقدامات از طریق همکاری با بخش تجاری، بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها، کارخانجات تأمین‌کننده و توزیع دهندگان برای کمک به آمادگی آن‌ها انجام‌شده است. همچنین به گزارش شبکه «سی ان بی سی »
به نقل از ایندپندنت پلیس فدرال آمریکا،FBH، دستور داده است درصورتی‌که ویروس کرونا در آمریکا به‌صورت یک اپیدمی درآید مواد ضدعفونی‌کننده دست و ماسک صورت به مبلغ ۴۰ هزار دلار در مناطق مهم سراسر کشور توزیع شود.