محمدباقر قالیباف در افتتاحیه ششمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و پنجمین دوره جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی بیان کرد: خوشحال هستم امروز توفیق حضور در افتتاحیه این کنگره با اهمیت را دارم. جمعی که در این کنگره حضور داشته و در روزهای آینده نیز در دانشگاه ها گرد هم می آیند کارشان نظریه پردازی در قلمرو علوم انسانی اسلامی است ولی بنده به عنوان یک خدمتگزار در جمهوری اسلامی به عنوان یک مدیر در سیاست گذاری و حکمرانی نقش آفرینی می کنم و اکنون می خواهم به چندین نکته با اشاره به تجربه ۴۰ ساله خود که از نزدیک در صحنه عمل موضوعات حکمرانی را رصد کرده، اشاره کنم.

وی در ادامه اظهار کرد: همه ما باور داریم که بدون شک مبنای تحول جوامع و ملت ها پیش از آنکه علم و تجربه باشد تفکر و اندیشه است، به خصوص در حوزه علوم انسانی که یک علم انسان ساز است. تمام نهادها و سایر بخش های علمی بدون شک تحت تاثیر این حوزه هستند. اگر بخواهیم تحول جدی و بنیادی در جامعه رقم زده و اهداف انقلاب اسلامی و مکتب سیاسی امام را محقق کنیم و یک نظام دینی و ولایی را ایجاد کنیم قطعا توجه به این نکته ضروری است.

رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه خاطرنشان کرد: ما نیازمند هستیم که به حوزه علوم انسانی اسلامی به صورت هوشمند و سازمان یافته توجه کنیم. ما شاهد بودیم که انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام (ره) که جز در راه خدا گامی بر نداشت و با حرکت عظیم مردمی برخاسته از فرهنگ دینی و مکتب قرآن شکل گرفت و درست در زمانی که دین و اسلام و معنویت در چنبره مکاتب انسان ساخت و مادی محاصره شده بود و کسی فکر نمی کرد دین بتواند چنین حرکتی را انجام دهد به پیروزی رسید و در انقلاب تفکر اسلامی و عقلانیت متصل وحی چنین حرکتی را رقم زد. انقلاب اسلامی با این نگاه توانست بروز و ظهور کرده و به پیروزی برق آسا دست یابد.

وی در ادامه تاکید کرد: اکنون بر ما واجب است که توجه کنیم چه عناصر ذهنی و فکری در انقلاب عزیز موثر بود، در اوج قدرتی که هیچ جنبنده ای جرأت حرکت نداشت انقلاب ما با این تفکر پیروز شد. دوران دفاع مقدس نیز یک نمونه دیگر از این موضوع است و نشان می دهد زمانی که علوم انسانی اسلامی و تربیت اسلامی با نگاه مدیریتی اسلامی و یک روانشناسی و طراحی اسلامی رقم خورده و تصمیم گیری مبتنی بر عقلانیت متصل به وحی شکل می گیرد، پیروزی از آن ماست. در دوران دفاع مقدس یک انقلاب نوپا که با عوامل فشار داخلی و خارجی روبرو بود با این رویکرد و عقلانیت مبتنی بر وحی به پیروزی رسید. متاسفانه ما آنطور که باید به این موضوعات توجه نداشته ایم.

قالیباف افزود: بنده در ۲۵ سال گذشته در هر کجا که فرصتی پیش آمده تاکید کردم که اگر ما به باورهای دینی خود اعتقاد داریم و می خواهیم ایرانی سربلند رقم بزنیم باید همه دست به دست هم دهیم تا کارآمدی دین در اداره جامعه رقم بخورد. هدفگذاری ما باید این موضوع بوده و باید مرتبا این مسیر رصد شود و حتی اگر می خواهیم امتیازی دهیم، باید با توجه به تحقق این اصل مهم باشد. متاسفانه در حوزه علم هر چه زمان می گذرد ما شاهد هستیم که بعضا بین حکمرانی کشور در سطوح مختلف با نهاد علم نه تنها هم افزایی ایجاد نشده بلکه در برخی از جاها نیز واگرایی نیز داشته ایم. بطور خاص در حوزه علوم انسانی نیز این موضوع دیده می شود.

وی ادامه داد: در حوزه نظریه پردازی و تولید علم، در حوزه علوم انسانی اسلامی نیز باید به این ضرورت اجتناب ناپذیر توجه کنیم. نگاه ما باید مسئله محور بوده و به دنبال حل مسائل از طریق این همگرایی باشیم. اگر ما بتوانیم برای اقتصاد، مدیریت، روانشناسی، جامعه شناسی، سیاست و مسائل روز کشور راهکارها و پاسخ های علمی پیدا کنیم و حکمرانی ما با علم همپوشانی داشته باشد دیگر دچار این مشکل ها نخواهیم شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به نگاه به مسائل اقتصادی در طول ۵۰ سال گذشته تصریح کرد: اگر ما شیوه تصمیم گیری برای حل مشکلات اقتصادی را در ۵۰ سال گذشته رصد کنیم، همیشه تکراری و غلط در ادامه غلط بوده است. آیا امروز اولویت ما در حوزه علوم انسانی مسئله یابی نیست؟ حکمرانی نوین امروز در اولویت است. امروز دین در مرکز قدرت قرار دارد و ما باید به دنبال راهکارهای علمی برای پاسخ به مسائل جامعه و دنبال کردن نگاه مسئله محور باشیم. متاسفانه مقصر اصلی در این حوزه مدیران در بخش های مختلف از سطوح حکمرانی هستند. این حوزه علوم انسانی اسلامی است که تفکر و اندیشه افراد را می سازد تا در علوم مختلف نقش آفرینی کند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: امروز علوم انسانی که از غرب می آید، مبانی جهان بینی و انسانی آنها از اساس مادی است و لذا تشخیص مسئله و راه حل آنها نیز مادی خواهد بود. انقلاب اسلامی که برخاسته از دین و باورهای دینی است با این علوم موفق نخواهد شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نظام اداری و اجرایی ما مبتنی بر یک ساختار سیاسی و سازمانی و یک سیستم بروکراسی بود و متاسفانه نظام اداری و اجرایی در این ظرف که از قبل باقی مانده بود پیش برده شد و بخش عمده ای از ناکارآمدی های موجود به این موضوع بر می گردد. در دوران دفاع مقدس در ۸ ماه اول که تفکر بنی صدر و مدیریت او دنبال می شد شاهد وضعیت مطلوبی نبودیم. چرا که این تفکر نیز برخاسته از اندیشه مادی بود اما با رفتن او و روی کار آمدن تفکر مبتنی بر سنت های الهی و عقلانیت متصل به وحی، پیروزی های عظیم رقم خورد. در نظام اداری و اجرایی کشور متاسفانه تفکر مبتنی بر سنت های الهی هنوز محقق نشده و همچنان همان مبنای سازمانی و سیاسی که از گذشته باقی بود ادامه یافته و سیستم بروکراسی را رقم زدند.

وی در ادامه با اشاره به ویژگی های نظام حکمرانی مطلوب بیان کرد: نظام حکمرانی مطلوب باید مبتنی بر نگاه اجتماعی و نهادی باشد. ما باید مبنای پیشرفت و عدالت را در نظر گرفته و به عناصر اجتماعی توجه کنیم. افراد جامعه سرمایه اصلی هستند. اساس تربیت و برنامه ریزی باید با در نظر گرفتن تک تک این افراد باشد. متاسفانه از بعد دوران دفاع مقدس ما مردم را از صحنه تصمیم گیری و اداره حکمرانی کم کم خارج کردیم و از باورها و سنت های الهی فاصله گرفتیم که به اینجا رسیدیم. ما در عمل نشان دادیم که ربا در سیستم اقتصاد جنگ با خدا نیست. ما امروز نیازمند یک نوآوری اجتماعی هستیم. همان کاری که انقلاب را به پیروزی رساند.

رئیس مجلس ادامه داد: ما باید فرهنگ دفاع مقدس را که مبتنی بر سنت های الهی بود پیش بگیریم و اندیشه مادی را کنار بگذاریم. نتیجه تفکر و مدیریت مبتنی بر سنت الهی، تکنولوژی و علوم مهندسی در صنعت هوا فضای کشور شده است و در مقابل نتیجه تفکر و مدیریت غلط صنعت خودروسازی کشور می باشد. اینها مصداق عینی است که نتیجه نوع نگاه مدیریتی و تفکری در کشور است. باید در تئوری پردازی ها به نوآوری اجتماعی توجه کنیم.

وی در ادامه با اشاره به ضرورت توجه به نوآوری اجتماعی بیان کرد: باید با نوآوری اجتماعی راه حل های نو را پیدا کرده و برای مسائل و پدیده های نو راهکار بیابیم. اگر اینگونه نگاه کنیم می توانیم یک تغییر بنیادی ایجاد کنیم. هم در حوزه ساختارها و هم در مسائل هنجاری و فرهنگی توجه به نوآوری اجتماعی ضروری است، اما فناوری ابزار نوآوری می باشد و در بستر فناوری اجتماعی نوآوری اجتماعی نیز رقم خواهد خورد. با توجه به فناوری اجتماعی می توانیم در حکمرانی نوین همه ظرفیت های خود را بسیج کرده و ساختارهایی منسجم را ایجاد کنیم. امروز کشورهایی در دنیا که دارای قدرت بوده و به دنبال قلدری هستند با استفاده از تکنولوژی های نوین فناوری اجتماعی را بطور جدی دنبال می کنند.

قالیباف تصریح کرد: به عنوان مثال FATF که یک موضوع سیاسی است یک بسته فناوری می باشد. آنها یک فناوری در قالب FATF ایجاد کرده و تمام سطوح جهانی، منطقه ای، محلی و فردی در حوزه اقتصاد، تجارت، واردات و بانک ها را تحت سلطه خود درآوردند و در اقصا نقاط کشورها اقتصاد را دنبال کرده و به نوعی با نهادسازی به دنبال تحقق اهداف خود هستند. ما باید در حکمرانی نوین با رویکرد حضور مردم در صحنه حرکت کنیم و سازمان های ما باید به یک نهاد تبدیل شود. در گام دوم انقلاب در حوزه علوم انسانی و اسلامی باید تمرکز ما بر کارآمدی دین در اداره جامعه باشد. بدین گونه دیگر نیازی به تبلیغ دین در تریبون و منبر نیز نداریم. چرا که ما در زندگی مادی و معنوی مردم یک ساماندهی مبتنی بر کارآمدی دین را رقم زده و جامعه ای ایده آل برای زندگی فراهم می کنیم که در راس آن دین قرار دارد. این بزرگترین تبلیغ برای دین است اما ما در این حوزه دچار ضعف هستیم.

وی در پایان بیان کرد: مجلس یکی از مهمترین ارکان برای تحقق تحول در حکمرانی با قانونگذاری، سیاستگذاری و نظارت است. اخیرا در مرکز پژوهش های مجلس اصلاحات ساختاری انجام داده و در هیات امنای آن معاونت جدیدی مربوط به حکمرانی و مدیریت نوین ایجاد کرده ایم. ما در آنجا در خدمت همه بزرگواران هستیم تا از نزدیک با نگاه مسئله محور این موضوع را دنبال کرده و آسیب شناسی لازم صورت گیرد. بدین ترتیب در گام دوم انقلاب شاهد تحقق حکمرانی نوین مبتنی بر دین خواهیم بود که زندگی مردم را از وضع موجود بهبود داده و بسیاری از مشکلاتی که امروز مردم با آن روبرو هستند را می تواند حل کند.