|مهدیه هاشمی |
بر اساس داده های یک ظرفیت سنجی اقتصادی، حجم واردات سالانه ۱۵ کشور همسایه ایران، یک هزار و ۱۶۰ میلیارد دلار است و صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای همسایه در سال ۹۸، ۴۱ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. کارشناسان همچنین  ۱۰۰ میلیارد دلار ظرفیت صادراتی برای ایران محاسبه کرده‌اند. شیوع این بحران ویروسی در جهان، تجارت خارجی بسیاری از کشورها را دچار چالش و مرزهای زمینی، هوایی و دریایی را برای ورود و خروج کالا محدود کرده است. اعداد و ارقام حوزه صادرات ایران در سال گذشته، نشان می‌دهد کشورمان مراودات خوبی با کشورهای همسایه خود داشته و همچنین سهم قابل‌توجهی از بازار عراق را نیز از آن خودکرده است. هرچند که نمی‌توان از فشار تحریمی کشورهای اروپایی و به‌ویژه آمریکا و تأثیر مستقیم آن‌ها بر اقتصاد کشور چشم پوشید. اما این روزها با توجه به وجود این ویروس و محدودیت‌های ایجاد شده، بی‌شک بسیاری از کشورها در حوزه صادرات و واردات خود با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند.
«رسالت» در بررسی بیشتر این موضوع با سید حمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق، به گفت وگو پرداخت.
صادرات کشور چندان به کرونا مبتلا نشد
سید حمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق در مورد میزان صادرات ایران در سال ۹۸ و وضعیت فعلی آن در میان بحران جهانی بیماری کرونا،  به «رسالت» گزارش داد: «حدود ۷۰ درصد صادرات ایران از طریق دریا انجام می‌گیرد. صادرات دریایی، پتروشیمی و فولاد همچنان به دیگر کشورها ادامه دارد و متوقف نشده است. آمار ۱۲ ماه منتشرشده از سال ۹۸ نیز نشان می‌دهد که بخش صادرات کشور لطمه جدی را در اسفندماه و در زمان گسترش بحران ویروسی در جهان، تجربه نکرده است. طبق آمار موجود در یازده ماه سال گذشته حدود ۳۹ میلیارد دلار و در ماه اسفند همان سال،
 ۲ میلیارد دلار صادرات برای کشور ثبت شده است.»
وی ضمن بیان اینکه صادرات زمینی کشور این روزها با چالش و مشکلاتی روبه‌رو شده است، ادامه داد: «ایران در صادرات زمینی با مرزهای پاکستان، افغانستان، ترکیه و دولت مرکزی عراق با محدودیت‌هایی برخورد کرد. خوشبختانه مرزهای اقلیم کردستان باز است و ایران و عراق با تمام ظرفیت بر این بخش کار می‌کنند کشور عراق حدود ۴۰ درصد از مواد غذایی خود را از ایران وارد می‌کند و با توجه به این‌که قیمت کالا در شرایط کنونی افزایش یافته و همچنین موجودی انبارهای این کشور نیز تمام شده است، پیش‌بینی می‌شود که مرزهای گمرکات مرکزی عراق نیز از هفته‌های آینده بازگشایی خواهد شد.»
حسینی بابیان اینکه در سال ۹۸ حدود ۲۳ درصد از صادرات ایران به بازار عراق اختصاص داشت و احیای دوباره بازار این کشور، مرزها و ادامه روند صادرات کشورمان، می‌تواند از آسیب‌های احتمالی و جدی‌تر صادرات زمینی، با توجه به پاندمی کرونا و دست‌به‌گریبان بودن اقتصاد جهانی با آن، جلوگیری کند، ابراز کرد: «نیاز بازار کشورهای  همسایه به صادرات ایران با در پیش بودن ماه مبارک رمضان، به‌تدریج افزایش خواهد داشت و این می‌تواند فرصتی برای به کار افتادن دوباره چرخ صادرات باشد..»
تبدیل بحران ویروسی به فرصتی برای جهش
وی ادامه داد: «ایران کشوری با ظرفیت و پتانسیل بالا در بخش تولید است و می‌تواند در شرایطی که اقتصاد و بازار جهانی به دلیل بحران‌ها، مذاکرات و… دچار چالش شده، با در دست داشتن بازار کشورهای همسایه اقتصاد خود مدیریت کند. در شرایط کنونی، کشور می‌تواند با رعایت پروتکل های بهداشتی اعتماد کشورهای همسایه خود را به دست بیاورد و دوباره فرصت صادرات و مراوده با دیگر کشورها را قوت بخشد. بنابراین می‌توان این بحران را به فرصتی برای افزایش قدرت و دامنه صادرات ایران بدل کرد.»
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق با تأکید بر اینکه جهش تولید به سرمایه، دانش فنی، بازار و مدیریت نیازمند است، تصریح کرد: «با توجه به محدودیت‌های که ایران در این زمینه‌ها شاهد است، کشور چندان امکانی برای سرمایه‌گذاری جدید ندارد؛ بر این اساس اقدامات مهمی باید در دستور کار قرار گیرد. اول، استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود است؛ طبق گزارش بانک مرکزی، در تاریخ اسفند ۹۸، ۵۷ درصد ظرفیت انبارها اشباع‌شده بود. بر این اساس شرایط بازار و وفور ظرفیت‌های خالی در واحدهای صنعتی مشکل‌ساز است. »
حسینی در پایان این گفت وگو اظهار داشت: «اگر خواهان تحقق شعار جهش تولید هستیم، باید راندمان اقتصاد را افزایش داده و مشکل بهره‌وری و کارایی را در شرکت‌های بزرگ تولیدی رفع کنیم. در حوزه صادرات نیز باید با برنامه‌های منسجم بازار کشورهای همسایه و حتی دیگر کشورهای دنیا را به دست آوریم. برای این کار سازمان توسعه تجارت می‌تواند با در نظر گرفتن تشویق هایی برای صادرکنندگان، آن‌ها را به سمت قوت بخشیدن به حوزه صادرات سوق داده و امتداد آن جهشی در اقتصاد کشور به وجود آورد.»