|راضيه فراهاني|
طلوع کم‌فروغ برجام سرانجام با غروبي دلگيرتر، آرام‌آرام به‌روزهاي پاياني خود نزديک مي‌شود و روزهاي روشني که قرار بود با گرماي حاصل از دستاوردهاي اين قرارداد بي‌سرانجام به سرانجامي نيک ختم شود همچون پرده‌اي تاريک بر سر اين پيمان سايه افکنده است.
از زماني که فريادهاي دلسوزان نظام به‌عنوان زنگ خطر سست بودن اين قرارداد از سوي دولت ناديده انگاشته شد فرارسيدن اين روزها پيش‌بيني مي‌شد و اينک پس از گام‌هاي برجامي ما، دشمن دست به اسلحه شده و انگشت‌بر ماشه به دنبال آخرين روزنه براي شليک مي‌گردد.
چه فرصت‌ها و چه روزها که بي‌حاصل از بدعهدي دشمنان برما گذشت و گوش شنوايي نبود تا به‌جاي دل دادن به دوستان، سر در آغوش دشمنان نهد و به اميد گشوده شدن راه بسته، به وعده‌هاي پوچ آن‌ها دل ببندد.
حالا پس از چند سال دوباره نقطه سرخط؛ ما گام‌به‌گام به‌روزهاي نخست برمي‌گرديم و آن‌ها هروله کنان.
 دل بستن به دشمن قدار و حيله‌گر غلط است و اينک که پرده‌ها به‌واسطه خون پاک شهداي اين روزهاي کشور آرام‌آرام کنار مي‌رود روبه صفتان و گردنکشان چشم آبي بهتر و بيشتر از هميشه خود را نشان ملت مي‌دهند.
روز گذشته خبرگزاري رويترز به نقل از ديپلمات‌ها مدعي شد، فرانسه، انگليس و آلمان سازوکار حل اختلاف توافق هسته‌اي ايران موسوم به «مکانيسم ماشه» را فعال خواهند کرد. اين موضوع به دنبال خبري مبني بر آن است که در اواخر آذرماه، رويترز به نقل از ۶ ديپلمات غربي و اروپايي گزارش داد، کشور‌هاي اروپايي باقي‌مانده در برجام، احتمالاً مکانيسم حل‌وفصل اختلافات در برجام (مکانيسم ماشه) را در ماه ژانويه (دي-بهمن) ۲۰۲۰ فعال خواهند کرد. اين خبر در حالي مطرح است که تروئيکاي اروپايي(آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، امانوئل ماکرون، رئيس‌جمهور فرانسه و بوريس جانسون، نخست‌وزير انگليس)  طي بيانيه‌اي گستاخانه صنعت هسته‌اي و توان موشکي و قدرت منطقه‌اي ايران را موردحمله قرار داده‌اند. حال سؤال آن است که جمهوري اسلامي ايران در واکنش به اين تهديدات چه اقدامي انجام خواهد داد و در اين ميدان چه کسي پيروز خواهد شد. در همين راستا روزنامه «رسالت» گفت‌وگويي با صاحب‌نظران در عرصه بين‌الملل داشته که در ادامه مي‌خوانيد.
* اروپا بازنده بازي در رقابت با ايران است
هادي محمدي، کارشناس مسائل بين‌الملل در گفت‌وگو با «رسالت» اظهار داشت: «فضاي منازعه ميان جمهوري اسلامي ايران و غرب به مراحل حساس و تعيين‌کننده‌اي رسيده است چراکه غربي‌ها احساس مي‌کنند با استفاده از سياست اهرم فشار براي تحقق اهدافي مشخص عليه ايران نه‌تنها موجب تسليم ايران در مقابل آن‌ها نشده بلکه توانسته تا ايران از ابزارهاي مختلف خود براي بازيابي و بازسازي قدرت حتي ارتقاي قدرت و مقابله با غرب استفاده و در شرايط برتري قرار گيرد.»
اين تحليلگر مسائل سياسي با اشاره به حوادث دو هفته اخير در ايران تصريح کرد: «اين مسائل ثابت مي‌کند، غرب به رهبري آمريکا و اروپا که تاکنون نقاب بر چهره داشتند و با استراتژي متفاوت در تاکتيک‌هاي سياسي کنار ايالات‌متحده بود، به اين نتيجه رسيدند که بايد فشار به شکل غيرعادي افزايش و از قواعد بازي گذشته عبور کنند تا ايران را از جنبه‌هاي مختلف براي رسيدن به هدف خاص خود تحت‌فشار قرار دهند.»
وي با اشاره به ترور شهيد سردار سليماني و ابومهدي المهندس توسط آمريکا افزود: «واکنش ايران به حمله تروريستي آمريکايي‌ها اگرچه به‌شدت محاسباتشان را برهم زده و در اعمال سياست‌هاي جديد مرددشان کرده است اما هنوز نمي‌دانند در مقابل ايران بايد از چه راهبردي استفاده کنند. اين سرفصل موجب شده تا آمريکا شانس خود را براي افزايش فشار بر ايران بيازمايد؛ به اين معنا که اکنون ايران در عرصه نظامي و قدرت‌ سخت حتي در بخشي از عرصه‌هاي قدرت تکنولوژي، عرصه‌هاي منطقه‌اي و سياست خارجي قابل‌مهار و قابل تسليم نيست و آمريکا و جبهه غرب به‌عنوان محور شرارت غربي بايد از تمام ابزارهايشان استفاده کنند تا شايد ايران تسليم شود. اين موضوعات فضاي کلي ميان ايران با غرب به معناي عام يعني آمريکا، اروپا و دوستانشان است.»
محمدي تأکيد کرد: «آن چيزي که مسلم است، نه اروپا و
 نه آمريکا در شرايط دهه‌هاي گذشته قرار ندارند. ايالات‌متحده با هزاران مشکل اقتصادي، سياسي، امنيتي و شکاف درون ساختاري تا اشکالاتي که به شکل راهبردي ميان آمريکا و قدرت‌هاي جهاني مواجه است؛ حتي در سياست جهاني احساس مي‌شود که آمريکا تمام قواعد را به هم مي‌زند. تمام اين مشکلات باعث شده است تا اروپا مشمول شرايط افول و ضعف شود. آن‌ها احساس مي‌کنند اگر اين مسير (فشار حداکثري بر ايران) را ادامه ندهند در عرصه نظم جهاني و منطقه‌اي صد درصد خواهند باخت، به همين دلیل چاره‌اي ندارند جز آن‌که به‌شدت در مقابل ايران بايستند.»
اين تحليلگر مسائل سياسي با طرح سؤالي مبني بر اين‌که نظام مکانيسم ماشه چه کارکردي در شرايط فعلي خواهد داشت، ابراز کرد: «تاکنون هيچ‌چيزي نبوده تا آمريکايي‌ها در عرصه‌هاي تحريمي و ابزارهاي فشار حداکثري مورداستفاده قرار نداده باشند، لذا تهديد به اعمال نظام ماشه مستقلا نيازمند بحثي حقوقي و سياسي است. اين‌که اصلا اين مکانيسم در شوراي امنيت بايد چه مسيري را طي کند، به لحاظ عملي آثار چنداني براي ما ندارد. آن‌ها فکر مي‌کنند اراده و جسارتي که ايران در کاهش تعهدات برجام (به‌ويژه گام پنجم) در مقابل آمريکا از خود نشان داد و پايگاه‌ آن‌ها را شخم زد و ويران کرده است بنابراين بايد ابزارهاي فشار خود را به‌کارگيرند، بنابراين به‌جز فشار منطقه‌اي و هسته‌اي که بارها ايران از زبان مقام معظم رهبري و ديگر مقامات کشور اعلام کرده است، آمريکا بايد از منطقه خارج شود و اين موضوع اولين ضربه را به آن‌ها وارد کرد که اراده خود را نشان داديم. »
وي افزود: «در اين رابطه نيز گروه‌هاي مقاومت در سطح منطقه صد درصد آماده هستند تا آمريکا را ازآنجا خارج کنند. آمريکا نيز به‌هرحال تا حد زيادي تحت تأثير اين فضا عقب‌نشيني را مي‌پذيرد. با توجه به انتقال تجهيزات آمريکايي به ديگر نقاط عقب‌نشيني در حال انجام است چراکه آن‌ها از افغانستان قطعا خارج خواهند شد، عقب‌نشيني‌شان از عراق و بخش‌هايي از سوريه نيز به شکل تدريجي آغازشده است. آن‌ها براي اين‌که نظام منطقه و موازنه قدرت و نظم جهاني را از دست ندهند، مي‌گويند چاره‌اي نداريم و بايد فشارهايمان را به‌جز عرصه هسته‌اي و منطقه‌اي در عرصه‌هاي موشکي گسترش دهيم.»
محمدي در ادامه افزود: «نکته بعدي که حائز اهميت است، آيا جمهوري اسلامي ايران در مقابل اقدامات آمريکا و اروپا دست‌بسته باقي مي‌ماند يا به‌سرعت در مقابل اقدام منافقانه و منطبق با سياست‌هاي آمريکايي ساکت مي‌نشيند؟ قطعا اين‌گونه نيست. واکنش ايران همان‌طور که در مرحله نظامي و جنگ سخت، کوبنده و مؤثر بود در عرصه مربوط به تهديد اروپايي‌ها نيز مشابه پاسخ‌هاي ديگر خواهد بود.»اين تحليلگر مسائل سياسي با تأکيد بر اين‌که غربي‌ها در سطح منطقه بازي را باخته‌اند، افزود: «ايران در مقابل در عرصه اقتصادي زمينه همکاري با قطب‌ها و قدرت‌هاي جديد جهاني را سرعت مي‌دهد و به همين منوال عرصه‌هاي جديدي براي خود باز مي‌کند. با اخراج آمريکا از منطقه بسياري از پارامترهاي اقتصادي تغيير خواهد کرد لذا آن‌ها در بخش اقتصادي دستاورد قابل‌ذکري نخواهند داشت.»
اين کارشناس مسائل بين‌الملل در پايان گفت: «ابزارهاي ايران در بخش هسته‌اي ازجمله خروج ايران از NPT، متوقف کردن بازرسي‌هاي سازمان ملل تا افزايش غني‌سازي در پرونده هسته‌اي متنوع است. ايران قطعاً در اين زمينه‌ها تصميم‌گيري و واکنش خود را اعلام خواهد کرد. قدرت‌هاي غربي که در سراشيبي، افول و فرسايش قرار دارند بازنده اين بازي هستند و با اقدامات اين‌چنيني عليه ما همبستگي و وحدت ملي را افزايش مي‌دهند که درنهايت زمينه‌هاي همگرايي ايران و قدرت‌هاي ديگر را نيز بيشتر فراهم مي‌کنند فلذا بازنده اين بازي جديد غرب است که بايد از هم‌اکنون به آن‌ها هشدار دهيم.»
* ايران از برجام و NPT خارج مي‌شود
فؤاد ايزدي، کارشناس مسائل بين‌الملل نيز در اين رابطه به «رسالت» گفت: «اگر مکانيسم ماشه به انتها برسد و تحريم‌‌هاي سازمان ملل بازگردد، ايران بايد هم از برجام و هم از NPT خارج شود. اين موضوع بدان معنا است که ايران بايد اقدامي انجام دهد تا طرف مقابل به يقين برسد که اين اقدام ضدايراني برايشان هزينه خواهد داشت.» 
وي در پاسخ به سؤالي مبني بر اين‌که واهمه اروپا از دستيابي ايران به فعاليت‌هاي هسته‌اي چيست، گفت: «اروپا مانند آمريکا سال‌ها عليه جمهوري اسلامي ايران فعاليت کرده  و اين موضوع جاي تعجب ندارد زيرا با شفافيت بيشتري همکاري‌شان را با آمريکا اعلام مي‌کنند جاي تعجب آنجاست که دوستاني در داخل کشور در انتظار برجام اروپايي بودند بنابراين نبايد نسبت به رفتارهاي دشمن درباره کشور متعجب بود.»
* اروپا برجام را به پوسته‌اي از مرگ کشاند
همچنين ابوالفضل ظهره‌وند، سفير سابق ايران در بريتانيا دراين‌باره به «رسالت» گفت: «ايران بايد کماکان تعهدات زمين‌مانده اروپايي‌ها را به آن‌ها يادآوري کند و با گام برجامي خود هشدار دهد که اين اقدامات تنها براي متوازن‌سازي تعهدات و برخورداري‌ها است.»
وي ادامه داد: «اگر اروپايي‌ها معتقدند که برجام به‌عنوان توافقنامه‌اي مؤثر در حفظ امنيت محيط بين‌الملل است بايد گام‌هاي عملي و تعهدات خود را عملياتي کنند بنابراين اگرچه قرار باشد مسير انکار واقعيات را در پيش بگيرند ايران گام‌هاي بعد را برخواهد داشت.»
اين کارشناس مسائل بين‌الملل تصريح کرد: «دومينيک راب، وزير خارجه بريتانيا که مدعي است از برجام تنها يک پوسته باقي‌مانده بايد از وي پرسيد که پوسته‌اي شدن برجام آيا به اقدامات ايران بازمي‌گردد يا به کوتاهي‌هاي سه کشور اروپايي!؟ بنابراين براي اين‌که اين برجام از حالت پوسته‌اي به مرگ کشيده نشود بايد مسير درست و معقول را اروپايي‌ها طي کنند و آن عمل به تکاليف شان است.»
ظهره‌وند گفت: «اروپايي‌ها از ايران قدرتمند واهمه دارند چراکه اين ايران به نفع سياست‌هاي منطقه‌اي و استعماري آن‌ها گام برنمي‌دارد. تيم مذاکره‌کننده در تنظيم توافق برجام بايد به واقعيت‌هاي مبني بر بدعهدي، اهداف استعماري و غيرقابل‌اعتماد بودن اروپايي‌ها توجه مي‌کردند.» سفير سابق ايران در بريتانيا افزود: «ايران بايد يادآور شود که قطعا در مسير مقاومت ايستادگي خواهد کرد و اگر قرار باشد مسير فشار را کماکان بر ما ادامه دهند بايد در انتظار گام‌هاي بعدي‌مان باشند چراکه اين فضا براي اروپايي‌ها در محيط بين‌الملل خوب نخواهد بود.»
وي در پايان تأکيد کرد: «تاکنون اروپا و آمريکا با هر روشي  تحريم بر ايران تحميل کرده‌اند، چه اقدام جديدتري را مي‌توانند بر ايران پياده کنند؟ افکار بين‌الملل امروز ناظر به نوع برخورد قانوني ايران و برخورد خلاف غيرقانوني طرف مقابل است.»