علم حقوق یکی از علوم انسانی است که در زندگی امروز ما انسان ها نقش مهمی را ایفا می کند. در کنار سایر علوم، علم حقوق نقش پررنگی در زندگی اجتماعی و متمدنانه ما برعهده دارد. رشته حقوق به ما کمک می کند تا تعارضات منافع‌مان را به شکلی متمدنانه و با پرهیز از خشونت، رفع کنیم.

ما در این مقاله به معرفی علم حقوق و اصلی‌ترین شاخه های آن مثل حقوق جزا، حقوق مدنی، حقوق تجارت و … همچنین زیر و بم مشاغل رشته حقوق و آزمون های حقوقی مثل آزمون وکالت و کارشناسی ارشد حقوق خواهیم پرداخت ؛ تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

معرفی رشته حقوق

رشته حقوق شاخه ای از علوم انسانی است که در آن به تحلیل قواعد و قوانین و سیر تحول و تکامل آن می پردازد. بلا شک بدون وجود علم حقوق، دنیای ما جای ترسناکی خواهد بود؛ چرا که علم حقوق در راستای زندگی اجتماعی انسان ها و تحکیم بر روابط اشخاص جامعه با یکدیگر و اشخاص با دولت ها و همچنین دولت ها با یکدیگر گام بر می دارد و در صورت نبودن ساختار حاکم حقوقی، تمامی تعارضات منافعی که بین اشخاص و دولت ها شکل می گیرد، رنگ خشونت به خود خواهد گرفت و در نهایت منجر به اقدامات غیر انسانی و به دور از تمدن مانند خودسرانه وجنگ خواهد شد.

تقسیم‌بندی رشته حقوق

همان طور که پیشتر نیز ذکر گردید، رشته حقوق از منظر روابط به دو بخش حقوق خصوصی و عمومی تقسیم شده و از منظر قلمروی اجرایی نیز به حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل تقسیم می گردد. حوزه‌هایی که زیرمجموعه حقوق خصوصی هستند، عبارت‌اند از: حقوق مدنی، حقوق تجارت و حقوق بین‌الملل خصوصی. همچنین مواردی که زیرشاخه حقوق عمومی هستند نیز عبارت‌اند از: حقوق جزا، حقوق اساسی، حقوق اداری و حقوق مالیه.

حقوق مدنی چیست؟

حقوق مدنی (برگردان شده کلمه انگلیسی Civil Law) یکی از شاخه های بسیار مهم و پرکاربرد علم حقوق است که از نوع حقوق خصوصی و داخلی می باشد. وظیفه حقوق مدنی بیشتر تحکیم بر روابط قراردادی و خارج از قرارداد اشخاص جامعه با یکدیگر است؛ اما اهمیت حقوق مدنی به این دلیل است که شاخه های دیگر حقوق را نیز تحت تأثیر قرار می دهد؛ به عنوان مثال در قانون تجارت ایران، در بسیاری از موارد به قانون مدنی رجوع شده است و در مواردی که برای موضوعی حقوق تجارت به صورت صریح قانونی وضع نکرده باشد، حقوق مدنی حکم‌فرما خواهد بود.

حقوق مدنی از نظر جنس قوانین، به بخش های زیر تقسیم می شود:

1. حقوق اشخاص: هر شخص در یک جامعه، در طول زندگی خود دارای حقوق و تکالیفی است؛ اشخاص از نظر قانون می توانند شخص حقیقی یا حقوقی (اجتماعی از چند شخص حقیقی) باشند که این دو دسته، دارای بعضی از حقوق و تکالیف مشترک و بعضی تکالیف مختص به خود هستند.
2. حقوق اموال: این بخش از حقوق مدنی به بررسی مباحث پیرامون اموال اشخاص و نقل و انتقال آن نظارت دارد.
3. حقوق قراردادها و تعهدات: افراد جامعه دائما با هم در تعامل هستند، با یکدیگر قراردادهایی می بندند و به تبع آن نسبت به یکدیگر مسئولیت و تعهد پیدا می کنند؛ این تعهدات و مسئولیت ها محل بروز تعارضات زیادی خواهد بود که حقوق مدنی وظیفه کنترل و حکمیت در این روابط و قرارادادها را بر عهده دارد.
4. حقوق مسئولیت مدنی: گاهی اوقات مسئولیت‌هایی برای اشخاص ایجاد می شود که ناشی از قرارداد یا تعهد ذکر شده در قرارداد نیست اما بر عهده شخص است، مثلا تخریب دیوار همسایه بر اثر سهل انگاری هنگام تعمیر خانه؛ به این نوع از حقوق مدنی، حقوق مسئولیت مدنی یا الزامات خارج از قرارداد می گویند.
5. حقوق خانواده: رابطه افراد درون خانواده با یکدیگر نیز نوعی از ارتباط درون جامعه بوده و مستلزم وجود قواعد و قوانینی است که این قواعد و قوانین نیز در حقوق مدنی تحت عنوان حقوق خانواده وجود دارد.
6. حقوق ارث و وصیت: در این بخش مسائلی مانند نحوه تقسیم ماترک، نحوه عمل به وصیت و … بررسی می شود.

لازم به ذکر است که مهم‌ترین منبع حقوق مدنی در ایران، عبارت‌اند از:

1. قانون مدنی ایران؛
2. قانون امور حسبی؛
3. قانون مسئولیت مدنی

حقوق جزا چیست؟

حقوق جزا شاخه‌ای از حقوق عمومی و داخلی می باشد و مجموعه قواعد و قوانینی است که نقش حمایتی از شهروندان و جامعه در برابر اشخاص مرتکب جرایم را ایفا کرده و مجازات متناسب با هر جرم کیفری را مشخص می نماید. حقوق جزا را با نام های حقوق کیفری یا حقوق ارزش ها هم معرفی می کنند. همان‌طور که از اسم حقوق کیفری مشخص است، این جنبه از علم حقوق نقش تنبیه کیفری را ایفا می کند و همواره یک سوی آن دولت قرار دارد.

حقوق جزا نیز همانند حقوق مدنی دارای تقسیم‌ندی است که اقسام آن عبارت‌اند از:

1. حقوق جزای عمومی: شاخه‌ای از حقوق کیفری است که قواعد کلی و مشترک جرایم و مجازات های مربوطه را مورد بررسی قرار می دهد و در حالت کلی بر همه جرایم نظارت دارد.
2. حقوق جزای اختصاصی: این شاخه، بر خلاف حقوق جزای عمومی در جرایم خاصی از قبیل کلاهبرداری، دزدی، قتل و … ابراز وجود کرده و به بررسی جرایم می پردازد. بنابر تعبیر حقوق‌دانان، حقوق جزای اختصاصی را می توان مهم‌ترین بخش حقوق کیفری دانست چرا که در آن اعمال و رفتارهای مجرمانه توصیف، ارکان آن تعریف و مجازات آن مشخص می گردد.

منابع حقوق جزا در ایران عبارت‌اند از:

1. منابع قانونی: قانون مجازات اسلامی، قانون آیین دادرسی کیفری، قوانین خاص مرتبط با جرایم و …
2. منابع شرعی: مثل کتب دینی مانند قرآن کریم و یا اجماع نظر حقوق‌دانان اسلامی.
3. عرف و عادت: به این معنی که چنانچه در نظر عرف و عادت جامعه عملی جرم تلقی شود، این عمل مستلزم مجازات است.

حقوق اساسی چیست؟

حقوق اساسی را مهم‌ترین شاخه حقوق عمومی می نامند که در آن تعیین ساختار و شکل حکومت، سازمان ها و نهادهای سیاسی، تعیین وظایف و اختیارات قوای سیاسی کشور و همچنین روابط قوا با یکدیگر و در نهایت نحوه ارتباط دولت با شهروندان مورد بررسی قرار می گیرد. با توجه به توضیح ذکر شده، مشخص است که حقوق اساسی نوعی از حقوق داخلی محسوب می شود. حقوق اساسی را گاهی اوقات با نام حقوق سیاسی هم معرفی می کنند. منبع حقوق اساسی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده که مشتمل بر ۱۷۷ اصل می باشد.

حقوق تجارت چیست؟

حقوق تجارت عبارت است از مجموعه قوانینی که اعمال تجاری تجار و روابطشان با یکدیگر را بررسی می کند. این شاخه از علم حقوق، تنها در خصوص تجار اعمال نظر کرده و تمامی اشخاص جامعه را در برنمی‌گیرد. تجار دائماً در حال مراودات مالی با یکدیگر هستند و از این رو وجود قوانینی برای تحکیم بر این مراودات نقشی بسیار مهم دارد.

حقوق تجارت دارای دو زیرشاخه کلی می باشد که عبارت‌اند از:

1. حقوق تجارت داخلی: دربرگیرنده اعمال تجاری و روابط تجار در داخل مرزهای کشور؛
2. حقوق تجارت بین‌الملل: در برگیرنده اعمال تجاری و روابط تجار در خارج از مرزهای کشور.

منابع حقوق تجارت نیز عبارت‌اند از:

1. متن قانون: (قانون اساسی، قوانین عادی مانند قانون تجارت، قانون مدنی و …، مصوبات مراجع خاص مثل شورای نگهبارن، مجمع تشخیص مصلحت نظام و …)؛
2. عمل فعالان تجاری: (عرف و عادت تجاری و رسم تجاری)؛
3. آرای وحدت رویه؛
4. دکترین.

مشاغل رشته حقوق

با توجه به مجموع توضیحات ذکر شده، مشخص است که دایره نفوذ رشته حقوق در زندگی همه ما انسان ها بسیار گسترده و اجتناب‌ناپذیر است. به واسطه این میزان اهمیت، مشاغل رشته حقوق بسیار محبوب هستند و افراد زیادی را به خود جذب می کند. اصلی‌ترین و محبوب‌ترین مشاغل رشته حقوق عبارت‌اند از وکالت، قضاوت، سردفتری اسناد رسمی، کارشناس حقوقی، مشاور حقوقی و …

در بین مشاغل ذکر شده پردرآمدترین شغل رشته حقوق، وکالت است که هر ساله علاقه‌مندان زیادی را به خود جذب می نماید. در صورتی که تمایل به اشتغال در حوزه رشته حقوق دارید، می توانید در آزمون های مورد نظر این مشاغل مانند آزمون وکالت، آزمون قضاوت، آزمون سردفتری و … شرکت نمایید.

آموزش دروس حقوقی

موسسه استاد آنلاین به عنوان نخستین مرجع آموزش‌ تصویری حقوق، سال‌هاست نسبت به تهیه آموزش دروس حقوق فعالیت داشته و شما همراهان گرامی می توانید در هر جای دنیا که باشید با پرداخت هزینه‌ای مقرون به صرفه، بدون نیاز به رفت و آمد تا کلاس حضوری از آموزش های تولید شده این موسسه بهره‌مند گردید. هدف استاد آنلاین ارتقای سطح علمی جامعه حقوقی کشور و ایجاد عدالت آموزشی برای کلیه علاقه‌مندان رشته حقوق فارغ از شهر و استان و جنسیت و … می باشد.

جمع‌بندی

معرفی رشته حقوق در این بخش به اتمام رسید؛ رشته حقوق پرطرفدارترین شاخه علوم انسانی است که مسئول مدیریت تعارضات و روابط افراد با یکدیگر و با حکومت ها را بر عهده دارد. ما در این مقاله به طور مفصل به بررسی رشته حقوق و شاخه های مهم آن مثل حقوق جزا، حقوق مدنی، حقوق تجارت و حقوق اساسی پرداختیم و گفتیم که علم حقوق از منظر روابط به دو شاخه اصلی حقوق خصوصی و عمومی و از منظر قلمروی اجرایی به دو بخش حقوق داخلی و خارجی منشعب می گردد. در نهایت نیز مشاغل محبوب در زمینه علم حقوق را معرفی کردیم. امیدواریم که مطالعه این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.

استاد آنلاین مرجع آموزش مجازی دروس رشته حقوق