|نفيسه امامي|
خبر افزايش نرخ بنزين علي‌رغم آنکه دولت پيش از اين اعلام کرده بود در سال جاري قصد افزايش آن را ندارد به يک بار مخابره شد و نرخ بنزين آزاد ليتري ۳ هزار تومان و بنزين سهميه‌اي ليتري ۱۵۰۰ تومان به طور رسمي توسط شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي اعلام شد. اين افزايش نرخ بنزين اگرچه در نگاه اول نارضايتي مردم را در پي دارد، اما بايد پذيرفت که واقعي نبودن قيمت سوخت و حامل هاي انرژي در کشور يکي از دلايل اصلي قاچاق آن از مرزهاي کشور و رفتن سودهاي کلان به جيب قاچاقچيان است.
علاوه بر اين با مديريت بهينه مصرف سوخت بنزين، ايران مي‌تواند از خام‌فروشي که سال ها گريبان کشور را گرفته فاصله بگيرد و به يکي از صادرکنندگان بنزين در منطقه تبديل شود، چنانچه امروز هم به اين جايگاه دست پيدا کرده، اما مي تواند با توجه به پتانسيل بالاي پالايشگاه‌هاي کشور به مراتب بيشتر از ظرفيت فعلي صادرات و در نتيجه ارزآوري به کشور داشته باشد.
علاوه بر اين وجود خودروهاي تک سرنشين و سفرهاي غيرضرور در سطح شهرها که آلودگي هواي کلانشهرها را به دنبال داشته و همين روزها همه ما را درگير خود کرده است را مي توان به فهرست ارزان بودن سوخت و بنزين افزود، زيرا به زعم بسياري از کارشناسان، آزاد شدن نرخ بنزين و کاهش مصرف آن به پاک ماندن هواي شهرهاي بزرگ و تنفس سالم شهروندان کمک شاياني مي کند.
اما همه اين موارد در صورتي تحقق مي پذيرد که دولت سناريوي هدفمندي يارانه ها را در افزايش نرخ بنزين اجرا نکند و درآمدهاي حاصل از اين افزايش را صرف ساخت و تکميل زيرساخت هاي کشور نمايد تا بالا رفتن قيمت بنزين، نه تنها به ضرر مردم عادي بلکه براي آينده کشور مفيد باشد.
براي بررسي تبعات اين تصميم دولت، «رسالت» گفت‌وگویي با تعدادي از کارشناس اقتصادي ترتيب داده که در ادامه مي خوانيد.
حسن بهرام نيا عضو کميسيون انرژي مجلس در گفت وگو با «رسالت» گفت: پيش از اين صحبت هايي در مجلس و کميسيون انرژي مبني بر افزايش قيمت بنزين شد ، اما اين تصميم گيري به سال آينده موکول گرديده بود، اما ظاهرا تصميم گيري براي افزايش نرخ بنزين به شوراي هماهنگي سران سه قوه سپرده شده و اکنون اجرايي شده است.
وي با اشاره به افزايش نرخ بنزين، افزود: مابه التفاوت افزايش قيمت بنزين را اگر در قالب کمک به معيشت مردم که طبق گفته آقاي نوبخت شامل ۱۸ هزار خانوار مي شود، در نظر بگيريم، مي تواند کمک به اقشار ضعيف جامعه داشته باشد، اما در صورتي که اين مابه‌التفاوت به درستي و در مسير صحيح هدفمندي قرار بگيرد و به سرنوشت هدفمندي يارانه ها دچار نگردد، مي‌تواند اين افزايش نرخ بنزين به صنعت و توليد کنندگان کمک برساند.
بهرام نيا در ادامه گفت: اگر اين مازاد درآمد صرف امور زيرساختي مانند ايجاد خطوط ريلي و ناوگان حمل و نقل جاده اي و بين شهري شود، تا مردم کمتر از وسايل نقليه شخصي استفاده کنند و به ناوگان حمل و نقل عمومي مراجعه داشته باشند، قابل توجيه است و مي تواند مردم رابه تدريج در آينده قانع کند، اما درصورتي که دولت به هيچ کدام از اين موارد عمل نکند، نارضايتي و بي‌اعتمادي مردم را در پي خواهد داشت.
اين عضو کميسيون انرژي مجلس به مزاياي افزايش نرخ بنزين اشاره کرد و گفت: با افزايش نرخ بنزين به سه هزار تومان، مردم ناچار به مديريت مصرف سوخت هستند و از رفت و آمدهاي بي دليل با خودروهاي تک سرنشين اجتناب مي نمايند و بيشتر از ناوگان حمل و نقل عمومي استفاده مي کنند.
وي اضافه کرد: افزايش نرخ بنزين مي‌تواند از قاچاق سوخت نيز که به وفور در مرز هاي کشور وجود دارد، جلوگيري کند، زيرا نرخ بنزين به نرخ واقعي خود نزديک مي شود و بالطبع مديريت بهينه اي براي استفاده از وسائط نقليه عمومي و دولتي ايجاد مي شود.
بهرام نيا افزود: چنانچه پولي که ناشي از درآمد افزايش بنزين حاصل مي شود، کمک به رفاه حال مردم نمايند، توجيه پذير خواهد بود، هرچند که در شرايط فعلي و با وجود تورم زياد در جامعه پذيرش اين افزايش نرخ بنزين براي مردم دشوار است، اما به مرور و با عملکرد دولت، اعتماد مردم جلب خواهد شد.
بهرام نيا با بيان اينکه کاهش بودجه تورم زاست، گفت: هر زمان بودجه کشور با کسري مواجه شده تورم نيز به همراه خود داشته است. در سال آينده دولت با کسري بودجه مواجه است و اين افزايش نرخ بنزين مي تواند بخشي از اين کسري بودجه را ترميم کند.
* دولت مسير قاچاق سوخت از مرزها را مسدود کند
آلبرت بغزيان استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادي در گفت وگو با «رسالت» هدف از افزايش نرخ بنزين را برشمرد و گفت: افزايش قيمت بنزين مي تواند با هدف افزايش درآمدزايي براي دولت، کاهش قاچاق سوخت و کاهش مصرف بنزين اعمال شده باشد، اما اين در حالي است که قيمت فعلي بنزين با قيمت اصلي سوخت همچنان فاصله دارد و مي تواند اين نرخ باز هم براي قاچاقچيان سودآور باشد. دولت مي‌بايست براي مبارزه با قاچاق بنزين، مبادي اصلي قاچاق سوخت را شناسايي کند و جلوي قاچاق را از مرزهاي کشور ببندد.
بغزيان با اشاره به اهميت مصرف بهينه بنزين در کشور افزود: اگر قيمت بنزين بر ساير کالاها تأثير بگذارد و کرايه ها را نيز بالا برده و نرخ ناوگان حمل و نقل عمومي را نيز افزايش دهد، باز هم مردم از ماشين هاي شخصي خود استفاده مي کنند. در نتيجه دولت بايد تلاش کند تا نرخ‌هاي فعلي را حفظ نمايد.
وي اضافه کرد: نتيجه قطعي که افزايش نرخ بنزين به همراه دارد افزايش درآمد براي دولت است. دولت با اين درآمد زايي بايد به سمت بهبود وضعيت ناوگان حمل و نقل عمومي و خودروسازي ملي برود تا آلودگي هوا نيز کاهش پيدا کند.
بغزيان با ابراز نگراني از بروز تورم و افزايش قيمت کالاهاي اساسي در پي افزايش نرخ بنزين گفت: آنچه نگران کننده است تورمي است که با اين افزايش بنزين خواهيم داشت و سوء استفاده غير منطقي که از اين مسئله براي افزايش قيمت‌ها خواهيم داشت.
اين استاد دانشگاه اظهار کرد: دولت مي بايست با اين افزايش نرخ، نظارت خود بر قيمت ها را بسيار جدي تر دنبال کند تا از سوء استفاده هاي احتمالي جلوگيري به عمل آيد.
وي با اشاره به اعلام يکباره دولت در افزايش نرخ بنزين گفت: اين نوع اعلام دولت يک مزيت داشت و آن هم جلوگيري از ازدحام مردم در پمپ بنزين ها بود. دولت مي‌بايست در طول سال افزايش قيمت بنزين را به مردم اطلاع رساني مي کرد، تا فعالان اقتصادي بر اين اساس برنامه ريزي هاي شغلي خود را داشته باشند، اما اينکه يک شبه دولت اين افزايش نرخ را اعلام مي کند باعث ايجاد بي اعتمادي شده فعالان اقتصادي را با مشکل مواجه مي‌کند.
* زودتر از اينها بايد قيمت واقعي بنزين اعلام مي شد
ناصر رئيسي فرد رئيس هيئت مديره انجمن شرکت هاي زنجيرهاي تامين و عرضه فرآورده هاي نفتي در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به ضرورت واقعي شدن قيمت سوخت گفت: من سالها از واقعي شدن قيمت سوخت حمايت کردم اما گلايه من اين است که چرا ما به عنوان آخرين زنجيره توزيع در جريان افزايش نرخ بنزين قرار نگيريم و دولت بدون هماهنگي و بهره گيري از تجربه ما اين مسئله را به يکباره مطرح مي کند و جايگاه داران را با برخوردهاي تند مردم مواجه مي کند.
وي ادامه داد: ما همواره به غلط اظهار کرده ايم بنزين کالاي سرمايه اي است در حاليکه اينگونه نيست و بسيار زودتر از اينها بايد قيمت واقعي بنزين اعلام مي شد، تا جلوي قاچاق سوخت گرفته شود و پول آن در زير ساخت هاي جامعه استفاده گردد.
رئيسي فرد افزود: با افزايش نرخ بنزين واحدهاي توليدي مي توانند فعال شوند و کشاورزي توسعه پيدا کند و اشتغال زايي نيز صورت بگيرد.
وي با انتقاد از اينکه درآمد حاصل از افزايش حامل هاي انرژي در اختيار دولت قرار مي‌گيرد، گفت: به جاي اينکه اين درآمدزايي صرف پرداخت يارانه به مردم شود مي تواند با فعال شدن توليدي ها و توسعه اقتصاد، اشتغالزايي براي جوانان ايجاد کند تا آنها با کرامت زندگي کنند. قيمت سوخت بايد واقعي شود اما نه اين که شامل بودجه دولت و يارانه گردد، بلکه بايد صرف رفاه مردم شود.
وي با اشاره به ارتباط افزايش نرخ بنزين و افزايش قيمت کالاهاي اساسي در جامعه گفت: همواره درباره نرخ بنزين جو رواني در جامعه ايجاد شده است، در حالي که نرخ بنزين کمتر از ۲ درصد سبد خانوار ها را تشکيل مي دهد. دولت بايد نظارت کافي بر افزايش قيمت ها را داشته باشد، اما متأسفانه همواره در سال هاي گذشته در زمان اعلام افزايش نرخ بنزين جو رواني در کشور ايجاد شده که افزايش بنزين افزايش قيمت هاي ديگر کالاها را نيز به دنبال دارد درحالي که دولت مي تواند جلوي سوء استفاده گران را بگيرد و سازمان نظارتي قوي را ايجاد کند تا در برابر اخلالگران با قاطعيت بايستد.
رئيسي فرد به نقش کاهش مصرف بنزين در شرايط فعلي وجود تحريم‌هاي يک جانبه بر کشور اشاره کرد و گفت: اگر مردم مصرف بنزين را مديريت کنند مي توانيم آن را نقطه عطفي در کارنامه واقعي سازي قيمت سوخت محسوب کنيم. واقعي شدن قيمت سوخت جذابيت قاچاق آن را از بين مي برد و ما نيز به تدريج از خام‌فروشي فاصله مي گيريم. اکنون با توجه به افتتاح پالايشگاه خليج فارس مجموعا به همراه پالايشگاه هاي کشور، روزانه ۱۱۰ ميليون ليتر بنزين توليد مي شود که بخشي از آن صادر مي گردد و افزايش نرخ بنزين مي تواند به کاهش مصرف سوخت و صادرات بيشتر آن منجر شود.