حسن شجاعي
برگزاري مناسبت‌هاي فرهنگي در هر قوم و ملتي سبقه‌اي طولاني داشته و براساس باورها و نظرات مردم هر دياري شکل مي‌گيرد. آداب و رسوم و خرده فرهنگ‌ها در بين جوامع مختلف هرکدام به فراخور اعتقادات و آيين آن مرز و بوم تعريف شده و لزوما نمي‌تواند مورد قبول همگان قرار گيرد.
بااين‌حال برخي از اين برنامه ها از ديوارهاي فرهنگي کشورها عبور کرده و در بين ساير ملل نيز جايگاه پيدا کرده و مورد اقبال واقع مي‌شود.
در عين حال توجه به اين موضوع حائز اهميت است که هر ملتي ريشه و تاريخ خود را دارد و بايستي متوليان فرهنگي آن در برابر ورود کالاهاي فرهنگي وارداتي اعم از برنامه‌ها و جشن‌هاي مختلف تا کالاها و ابزار مختلف حساس بوده و از جانب احتياط با آن برخورد کنند.

آنچه طي ساليان اخير نه به صورت گسترده بلکه جسته و گريخته در بين جوانان کشورمان مشاهده مي شود رواج برخي مناسبت هاي فرهنگي غربي است که بدون توجه به آثار و تبعات آن و نيز ريشه و خاستگاه آن ترويج پيدا کرده و آرام آرام جاي خود را در بين برخي خانواده ها پيدا مي کند.
بانگاهي به صفحات اجتماعي اين روزهاي جوانان شاهد هستيم که برخي مناسک غربي در روز و موعد خاص خود در ميان جوانان هوادار پيدا کرده و براي قبل و بعد آن برنامه ريزي هم صورت مي گيرد.
يکي از اين مناسبت ها هالوين است که قدمتي ديرين در تاريخ مسيحيت داشته و در کشورهاي غربي و اين روزها در بسياري از کشورها طرفداراني دارد.
هالووين يک جشن مسيحيت غربي و بيشتر سنتي است که با عيد مقدسان مرتبط است و مراسم آن سه شبانه‌روز ادامه دارد و در روزهاي پاياني ماه اکتبر برگزار مي‌شود. بسياري از افراد در اين شب با چهره‌هاي نقاشي شده، لباس‌هاي عجيب يا لباس‌هاي شخصيت‌هاي معروف، چهره و ظاهري که به‌نظرشان ترسناک باشد خود را آماده جشن مي‌کنند؛ همچنين کودکان براي قاشق‌زني براي جمع‌آوري نبات و آجيل به در خانه ديگران مي‌روند. اين جشن را مهاجران ايرلندي و اسکاتلندي در سده نوزدهم با خود به قاره آمريکا آوردند. از نمادهاي هالوين يک کدو تنبل است که درون آن را خالي کرده و براي آن چشم و ابرو و دهان به صورتي ترسناک درمي‌آورند و با روشن کردن شمع در درون کدوتنبل به آن جلوه‌اي ترسناک مي‌دهند.
دکتر داود نعمتی انارکی استاد ارتباطات و مدرس دانشگاه در پاسخ به این پرسش «رسالت» که آیا برگزاری اینگونه مراسم ها در جامعه ایرانی می تواند موجب آسیب های فرهنگی و اجتماعی به ویژه برای نسل جوان محسوب شود می گوید: خوشبختانه جامعه ایرانی از فرهنگ غنی و بسیار محکمی شکل گرفته که به نظر نمی رسد اینگونه برنامه ها بتواند به ساختار آن لطمه ای وارد آورد. با اینحال این نکته را هم باید مدنظر داشت که جوان امروزی به دلیل شتابی که در عصر ارتباطات و توسعه بوجود آمده به اطلاعات و اتفاقات روز دنیا به خوبی واقف است و بر اساس همین آگاهی تلاش می کند تا نیازها و خواسته های خود را بر این مبنا تأمین نماید.
وی ادامه داد: یکی از مشکلاتی که امروزه در حوزه فرهنگی با آن روبه رو هستیم عدم توجه به علایق و سلایق نسل جوان است و باتوجه به کمبود تفریحات و فضای شاد مجاز برای آنها شاهد هستیم که برخی از آنها به سمت وسوی مناسبت ها و جشن های غربی گرایش پیدا کرده و بدون اینکه از چند و چون آن مطلع باشند به آن گرایش پیدا می کنند.
این استاد دانشگاه تهاجم فرهنگی دشمنان را در مقاطع مختلف یادآور شد و خاطر نشان کرد: اگر به نامه های فرهنگی متناسب با هنجارها و آداب وسنن قوی ملی و مذهبی خودمان متمرکز نشویم و توجه نشان ندهیم، آنوقت نمی توان انتظار داشت که مردم و به خصوص جوانان تحت تاثیر مؤلفه ها و نشانه های فرهنگ غرب قرار نگیرند. بپذیریم که فرهنگ ایرانی از قوت و اعتبار بالایی برخوردار است و بر مسئولان است که بر مؤلفه های آن متمرکز شوند و سرمایه گذاری کنند. اگر در این خصوص سهل انگاری شود که تا حدودی هم سهل انگاری و بی توجهی شده است، آن وقت شاهد گسست فرهنگی در جامعه و بین نسل های مختلف خواهیم بود. باید با شناخت جامع و کامل از داشته هایمان شرایطی را فراهم کنیم تا نسل جوان بتواند خلأ های خود را پر کرده و نیازی به پرداختن به جشن هایی نظیر هالوین و ولنتاین نداشته باشد. وي ادامه داد: يکي از مشکلاتي که امروزه در حوزه فرهنگي با آن روبه رو هستيم عدم توجه به علايق و سلايق نسل جوان است و باتوجه به کمبود تفريحات و فضاي شاد مجاز براي آنها شاهد هستيم که برخي از آنها به سمت وسوي مناسبتها و جشن هاي غربي گرايش پيدا کرده و بدون اينکه از چند و چون آن مطلع باشند به آن گرايش پيدا مي کنند.
اين استاد دانشگاه تهاجم فرهنگي دشمنان را در مقاطع مختلف يادآور شد و خاطر نشان کرد: اگر براي برنامه هاي فرهنگي دشمنان که همگي براي تخريب نسل جوان و از بين بردن داشته هاي فرهنگي ما صورت مي گیرد چاره جويي نکنيم شاهد گسست فرهنگي در جامعه خواهيم بود. به عقيده من بر متوليان فرهنگي کشور واجب است تا با شناخت جامع و کامل از داشته هاي فرهنگي کشورمان شرايطي را فراهم آورند تا نسل جوان بتواند خلأ هاي خود را پر کرده و نيازي به پرداختن به جشن هايي نظير هالوين و ولنتاين نداشته باشد.
در ادامه دکتر عليرضا شريفي يزدي جامعه شناس و استاد دانشگاه نيز در گفت و گو با «رسالت» ضمن بيان اين نکته که متأسفانه طي سال هاي اخير نتوانسته ايم آن‌چنان که بايد و شايد براي جوانان‌مان جشن ها و مراسم هاي شاد تدارک ديده که امروزه شاهد گرايش آنها به سمت و سوي برنامه هاي مناسبتي غربي هستيم خاطرنشان کرد: طبق آمار معتبر جهاني کشور ما از لحاظ شادي و شادماني در رتبه هاي بسيار پاييني قرار دارد و جوانان ما در عطش بهانه اي براي شادي قرار دارند. مطالعات نشان مي دهد نسل دهه ۶۰ تا ۸۰ علاقمندي زيادي به شادي و نشاط دارند و اين تمايل در نسل هاي دهه ۷۰ و ۸۰ بسيار بيشتر است و اين نگاه آنها به اين حوزه بسيار متفاوت تر از ساير نسل هاست.
وي ادامه داد: به همين دليل و اينکه نتوانسته ايم اين خلأ را پر کنيم شاهد گرايش آنها به سمت مناسبت هاي غربي که عموما با شادي و نشاط همراه هستند قرار داريم و برنامه هايي نظير هالوين و ولنتاين مورد اقبال آنها قرار گرفته است.
دکتر شريفي يزدي با اشاره يه اين نکته که با اين اتفاق بيشتر از آنکه شاهد تهاجم فرهنگي باشيم شاهد ناتواني در پر کردن اوقات فراغت جوانان هستيم ادامه داد: براي اينکه بتوانيم در برابر اين مشکل چاره جويي کنيم نيازمند يک برنامه ريزي واقع بينانه هستيم تا براساس آن برنامه ريزي هاي حوزه فرهنگي جوانان ما براساس نيازها و خواسته هاي آنان شکل بگيرد نه براساس ذهنيات ما بزرگترها که عموما در دهه ۱۰ تا ۴۰ به دنيا آمده ايم.
اين استاد دانشگاه با بيان اينکه بايد از همه ظرفيت هاي فرهنگي خود براي پاسخگويي به نياز جوانان بايد استفاده شود گفت: اگر اين اتفاق نيفتد جامعه جوان ما دچار از خود بيگانگي شده و از فرهنگ غني خود دور مي شويم. اگر اين اتفاق بيفتد به قول معروف جامعه دچار اتميزه يا ذره اي شدن پيش مي رود و جامعه از درون تخليه شده و ذره ذره از فرهنگ خود دور مي شود. از اثرات اين اتفاق برتر پنداشتن فرهنگ ديگران و کوچک شمردن فرهنگ داخلي است که اثرات بسيار منفي به دنبال خواهد داشت. شريفي يزدي سپس به اباهه گري در برگزاري جشن هايي نظير هالوين در بين جوانان و خانواده ها پرداخت و تأکيد کرد: شايد در نگاه اول به نظر بيايد که يک جشني برگزار شده و تمام مي شود اما اين جشن آداب رسومي دارد، نشست و برخاستي دارد که به همراه آن مي آيد. در نتيجه شاهد حمله به سبک زندگي ايراني اسلامي هم خواهيم بود و آرام آرام و با گسترش آن مناسبت ها و فرهنگ خانواده ما را تغيير مي دهد که قطعا به ضرر ما و به سود کشورهايي است که صادر کننده اين فرهنگ هستند.
اين جامعه شناس همچنين به گسست بين نسلي در صورت رونق برگزاري اينگونه جشن ها در خانواده هاي ايراني اشاره کرده و مي گويد: اگر براي مقابله با باب شدن اينگونه برنامه ها چاره انديشي نشود در بلند مدت تبديل به تفاوت ميان نسلي و پس از آن به شکاف بين نسلي و در نهايت به گسست ميان نسلي خواهيم رسيد که در آن والدين با فرزندان خود به زبان مادري حرف مي زنند اما حرف هم را درک نمي کنند و باعث انقطاع فرهنگي مي شود، درحالي که بايد ارزش ها و هنجارها در طول زمان و آرام آرام نسل به نسل با زباني که براي هردوطرف قابل فهم باشد منتقل شود. شريفي يزدي سپس به بيان راهکار براي حل اين مشکل پرداخته و با اشاره به اينکه بايد خلأها را بشناسيم و با استفاده از متخصصيني که در اين حوزه ها مطالعه دارند و عالمان ديني که به علم روز آشنا هستند براي رفع اين معضل گام برداريم گفت: به عقيده من براي شناخت نيازهاي نسل امروزي بايد متخصصاني که از نظر سني قرابت و نزديکي بيشتري با آنها دارند وارد عمل شده و فرهنگ سازي
کنند. اينکه نسل دهه ۱۰ و ۲۰ بخواهند براي نسل جوان نسخه فرهنگي بپيچند چندان معقول به نظر نمي رسد و بايد مناسب ترين برنامه ها و جشنها و برنامه هاي شاد مجاز براي نسلي که تشنه نشاط و شادابي است تعريف و ترسيم شود.