«سور»پردردسر
مليحه زرين پور
به روزهاي پاياني سال رسيده ايم. روزهايي که هر ساله در آئيني اختتامي؛ چهارشنبه سوري هاي خاطره ساز را در اذهان تداعي مي کند. بايد گفت چهارشنبه سوري يکي از جشن هاي ايراني است که در غروب سه شنبه شب پيش از آخرين چهارشنبه ماه اسفند برگزار مي‌شود. مشخصه اي که حالا سال هاست براي سود عده اي و شايد هم تفريح ناسالم عده اي ديگر تغيير شکل داده و به سوري دردسرساز و پرحادثه تبديل شده است و معلوم نيست سود عايد از فروش آنها به جيب چه کسي مي رود که با وجود آمار مجروحان و کشته شدگان و آسيب ديدگان و صحنه هاي دلخراش هر ساله آن، باز هم پر رونق تر و پر فروش تر از سال قبل پاي در بازار مي گذارد.
نگاهي به تيتر جرايد، سايت هاي خبري و روزنامه ها در چهارشنبه هاي آخر سال مؤيد اين مطلب است که ديگر چهاشنبه سوري ها، خاطر انگيز نيست و بايد عنوانش را از سور و جشن چهارشنبه به چهارشنبه سوزي هاي مولد صحنه هاي دلخراش تغيير داد.
از مجروحان تا سودجويان ترقه هاي آخر سال آنچه آمار مصدومان، مجروحان و کشته شدگان در اين روزها و روزهاي قبل و بعد از آن هم روايت مي کند مهر تاييد ديگري است که ثابت مي کند سودجويان کاري به تبعات و حوادث ناشي از ترقه هايي که وارد بازار کرده يا مواد آن را براي ساخت دستي در اختيار مي گذارند، ندارند و تنها به فکر جيب خود و سوء استفاده از آييني باستاني هستند که اگر روال خود را طي مي کرد امروز به جاي دلهره آور بودن، شادي آفرين بود. وقتي در روزهاي پاياني سال خبرهايي از اين دست که «انفجار مواد محترقه دست ساز سبب نابينايي پسر نوجواني در تبريز شد» يا «انفجار ترقه دست ساز در خيابان سبز آباد بوشهر منجر به سوختگي ۱۰۰ درصدي سه نفر شد» سرتيتر حوادثي مي شود و سالي که مي رود با شادي آغاز گر روزهاي پر اميد شود ، به کام خانواده هاي بسياري نه تنها تلخ بلکه زهر مي شود.
پيرحسين کوليوند، رئيس اورژانس کشور در ۲۳ اسفند ۹۶ خبر از دو هزار و ۸۲ مجروح در جريان حوادث و آتش سوزي هاي چهارشنبه آخر سال ۹۶ مي دهد، هر چند وي عنوان مي کند اين آمار به نسبت سال هاي گذشته ۳۰ درصد کاهش داشته است، اما قرارگيري ۶۷ درصدي رنج سني ۶ تا ۱۸ سال که ۷۹ درصد استفاده کننده و ۱۹ درصد عابر بوده اند خطر مهمي را گوشزد مي‌کند ،خطري که سودجويان حتي کاري به رنج استفاده کنندگان مواد محترقه و شور و شوق کودکي ندارند و تنها و تنها به سود جيب خود مي انديشند.
تغيير چهارشنبه سوري به نفع واردکنندگان ترقهاين مسئله که مواد محترقه چهارشنبه سوري حالا چه تحت عنوان استاندارد يا غير استاندارد از مرزهاي رسمي کشور يا قاچاق وارد مي شود در برابر سودي که عايد جيب سودجويان مي کند خيلي تفاوتي ندارد اما باز همان علامت سؤال در ذهن شکل مي گيرد که چرا آييني کهن و جشني ملي در چهارشنبه آخر سال که نمادي براي شادي سال آينده بوده بدين شکل تغيير کرده و حالا مواد محترقه و ترقه هاي دردسر ساز حرف اول را در آن مي زند؟
ليلا صدر، پژوهشگر اجتماعي در اين خصوص به رسالت مي گويد: «اصل چهارشنبه سوري بيش از آنکه آتش بازي مطرح باشد نماد سلامتي و شادابي براي سال آينده مد نظر بوده است. اما حالا ترقه هاي خطرناک از نارنجک هاي دستي تا ترقه هاي سيگاري باب شده امري که نه تنها با اصل و ماهيت اصلي سنت چهارشنبه سوري مغاير است بلکه بيماري و رنج و صدمات و آسيب هاي جسمي و روحي بسياري با خود به همراه مي آورد.»
اين پژوهشگر بر اين اعتقاد است که سود حاصل از فروش ترقه يکي از عوامل اصلي بوده که سبب تغيير شکل آيين چهارشنبه سوري از پريدن از آتش تا آتش بازي و ترقه بازي شده است.
محموله هاي غير قانوني در چنگال قانون
نگاهي به خبرهاي کشف و ضبط محموله هاي غير قانوني ترقه در همين روزهاي اخير نظر اين پژوهشگر را تأييد مي کند. چنانچه همين چند روز پيش خبر کشف بي سابقه ترين محموله مواد محترقه در جنوب پايتخت توسط رئيس پليس امنيت تهران اعلام شد. در اين خبر آمده است: «با بررسي هاي پليسي مشخص شد فردي در روستاي خانلق فشافويه مشغول تهيه اين مواد براي روزهاي پاياني سال است. در بررسي خودرو متهم ۲۴ ميليون و ۷۵۰ هزار ترقه پيازي کشف شد.
با هماهنگي قضائي دو انبار متهم در منطقه کهريزک شناسايي شد، در بازرسي از اين انبارها ۳۰ ميليون ترقه پيازي کشف شد. همچنين ۱۰ هزار و ۹۶۰ ترقه آبشار نيز در اين محل کشف و ضبط شد.»
در خبر ديگري هم مي خوانيم: «با هوشياري و رصد ماموران گمرک گناوه دو کانتينر ۴۰ فوت ترقه کشف شد. بر اساس اين گزارش اين ماموران با رصد محموله ها
و بررسي ميداني به کمک رصد اطلاعات سامانه جامع گمرکي موفق شدند، دو کانتينر ۴۰ فوت ترقه کشف کنند.»
در همين راستا سرهنگ سهراب بهرامي، رئيس پليس مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته است: «يک طرح با عنوان مبارزه با قاچاق کالا با اولويت کالا‌هاي ممنوعه که يکي از آنها مواد محترقه است، در کشور اجرايي شده است و آمارها نشان مي‌دهد که کشفيات تاکنون به ۱۰ ميليون عدد موادمحترقه دست ساز در کشور رسيده است.»
از اينکه آئين کهن چهارشنبه سوري براي استفاده از ترقه و مواد محترقه تغيير يافته گفتيم اما سوالي که خيلي باعث آزار است اينکه سود اين ترقه فروشي ها به جيب چه کسي مي رود؟
گردش مالي ترقه در جيب چشم بادامي ها
در پاسخ به اين سؤال بايد گفت که بيش از ۹۰ درصد مواد محترقه از کشور چين به ايران وارد مي شود و نکته جالب اين است که حجم قابل توجهي از اين کالا از مبادي غير رسمي و به صورت قاچاق به کشور وارد مي شود
و اين يعني گردش مالي و سود بالاي فروش ترقه در چهارشنبه هاي آخر سال تنها جيب چشم بادامي ها را آباد مي کند.
واقعيت اين است که اگرچه آمار و ارقامي در اين زمينه وجود ندارد اما با يک حساب سرانگشتي و ساده مي‌توان به سود کلاني که در اين رابطه نصيب چيني‌ها مي‌شود پي برد. با وجود بازار مکاره و زيرزميني که در اين زمينه هم وجود دارد و با توجه به اينکه ترقه‌هاي دست‌ساز ايراني نيز با خطر زيادي همراه هستند، با تبليغاتي که از ترقه‌هاي بي خطر چيني مي شود، بازار چيني‌ها در ايران رونق گرفته و حال پاي چيني‌ها بيشتر در بازار ايران باز شده است.
گزارش ها حاکي از آن است که اگر به طور ميانگين فقط در شهرهاي بزرگ هر خانواده حداقل ۱۰ هزار تومان براي خريد مواد محترقه هزينه کند سود ميلياردي در جيب واردکنندگان و دلالان اين بازار خواهد رفت. با اين حال چيني‌ها بزرگ ترين بازار فروش آتش زاها، محترقه و انفجاري را در جهان دارند که شامل کپسول‌هاي آتش‌زا، ديناميت، سيگارت، لانچرهوايي و صدها اقلام ديگر است که همگي غيرمجاز و خطرناک هستند.
بنا بر گزارشات غير رسمي و گزارش رسمي مرکز آمار ايران اگر هر خانواده ايراني فقط يک نوع از مواد محترقه ارزان قيمت، ۳ تا ۷ هزار توماني خريداري کنند، گردش مالي اين مواد محترقه در روزهاي پاياني سال به بيش از ۵۰ تا ۱۲۰ ميليارد ميليون تومان مي‌رسد؛ امري که در اوضاع بغرنج اقتصادي اين روزها درد بزرگي بر دل اقتصاد کشور مي نشاند و آن خروج ميلياردها دلار ارز از کشور است.
چهارشنبه سوري از بازخواني آييني تا خروج ارز
نکته قابل توجه در اين ميان نبود فرهنگ درست برگزاري چهارشنبه سوري با وجود آيين باستاني در ميان مردم است؛ امري که نشئت گرفته از افسردگي و کاهش شادي و نشاط و نهادينه نشدن آن در ميان مردم است؛ امري که صدر، پژوهشگر اجتماعي در خصوص آن عنوان مي کند: «متاسفانه عدم فرهنگ سازي مناسب براي شادي و نشاط در ميان مردم سبب شده آنها دست به شادي هاي مخرب مانند ترقه بازي که جايي در آئين کهن ما ندارد، بزنند و آسيب ها و صدمات جبران ناپذيري برايشان به بار بيايد.»
غلامحسين طاهري، نماينده ادوار گذشته مجلس شوراي اسلامي هم گفته است:«اين موضوع بايد ميان مردم فرهنگ سازي و براي مسئولان نهادينه شود تا افراد و شهروندان منتظر يک روز از سال نباشند که بخواهند از خانه بيرون بيايند و شادي‌هاي مخرب در قالب چهارشنبه سوري داشته باشند. با به روز کردن قوانين و اجراي درست آنها، با استفاده از مواد آتش‌زاي بي‌خطر و همسو با فرهنگ و تاريخ ايراني و ملي و فراهم آوردن موجبات شادي و نشاط عمومي مردم، مي‌توان از ظهور بسياري از آسيب‌هاي خطرناک وضعيت موجود در چهارشنبه سوري پيشگيري کرد.»
به باور کارشناسان فرهنگي اگر آيين کهن چهارشنبه سوري بازخواني و در جهات درستش هدايت شود ديگر شاهد سود هاي بادآورده چشم بادامي ها، خروج ارزاز کشور و مجروح و آسيب ديدن جسمي و روحي خانواده ها در پايان سال نخواهيم بود.
جشن هاي ايراني , چهارشنبه سوري
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.