|نفيسه امامي|
افزايش شديد بهاي ارزهاي خارجي و کاهش پول ملي در ايران، بسياري از ايرانيان را از انجام سفرهاي خارجي بازداشته است اما نمي توان آمار درستي از ميزان کاهش گردشگران خارجي ارائه داد زيرا آمار گردشگري سال گذشته نه تنها در سايت رسمي سازمان ميراث فرهنگي منتشر نشده که معاون اين سازمان نيز در اين زمينه اعلام کرده «به دليل اعمال تحريم‌ هاي آمريکا عليه جمهوري اسلامي ارائه جزئيات آمار گردشگران ورودي به ايران به صلاح نيست.»اما با اين وجود، بررسي‌ ها درباره تأثير تغيير نرخ دلار بر جريان ورود و خروج توريست در بازار گردشگري ايران نشان مي ‌دهد رابطه قوي و معناداري بين نرخ ورود و خروج مسافر و نرخ ارز وجود دارد و آمارها وجود اين رابطه را تاييد مي کند. ولي تيموري معاون گردشگري وزارت ميراث فرهنگي در گفت و گو با «رسالت» کاهش سفر ايراني ها به خارج از کشور را ۳۰ درصد اعلام مي کند و مي گويد: «پايين آمدن ارزش پول ملي نسبت به ارزهاي خارجي، تشويق وزارت ميراث فرهنگي به گردشگري داخلي و افزايش تورهاي ورودي و همچنين افزايش عوارض خروج از کشور، باعث کاهش سفر ايرانيان به خارج از کشور شد.»وي با اشاره به اينکه در پايان مردادماه امسال به توازن ورود گردشگر رسيده ايم، مي افزايد: «اکنون به همان ميزاني که گردشگر به داخل آمده، گردشگر به خارج از کشور فرستاده ايم. امروز بخش گردشگري خروجي از رکود خارج شده و به توازن در حوزه گردشگري رسيده ايم. سياست دولت ها، تقويت گردشگر داخلي است اما جلوي گردشگر ورودي هم گرفته نمي شود زيرا اين بده و بستان بين المللي است. به عنوان مثال ۱۰ کشوري که به ما بيشترين گردشگر را داده اند، کشورهاي منطقه و همسايه هاي ما هستند که ما نيز به آنها بيشترين گردشگر را فرستاده ايم.»
تيموري تصريح مي کند: «وقتي در کشوري گردشگري خروجي رونق مي گيرد، يعني مردم جامعه از نظر اقتصادي و رفاه اجتماعي داراي وضعيت مناسبي هستند و سفرهاي خارج از کشور را هم تجربه مي کنند، ولي بعد از اتخاذ سياست هاي نادرست و بالارفتن نرخ ارز، با کاهش گردشگري خارجي روبه‌رو شديم، اما اکنون اين روند رو به بهبود است و به کشورهاي اروپايي گردشگر مي فرستيم اما تعداد آن به اندازه گردشگراني که در گذشته از اروپا مي گرفتيم، نيست.»معاون گردشگري وزارت ميراث فرهنگي بيان مي کند: «گردشگر ورودي و گردشگر خروجي از ايران به اروپا کاهش پيدا کرده و اين نشان گر تأثير متقابل بازارها به يکديگر است. تعداد سفر اروپايي ها به دليل تحريم هاي آمريکا کمتر شده اما بعد از يک دوره رکود، روند رو به افزايش در حوزه ورودي و خروجي به وجود آمده است.»
*رهاسازي نرخ بيلت ها در کشور
کاهش تعداد سفرهاي خارجي ايرانيان علاوه بر بالا رفتن نرخ دلار و يورو، به عدم وجود نظارت صحيح بر قيمت ها از جمله نرخ بليت هواپيماها بر مي گردد، زيرا همان طور که شاهديم ايرلاين هاي مختلف بدون دلايل موجه، اقدام به افزايش قيمت بليت‌ها کرده اند که هيچ توجيه منطقي ندارد.
حرمت الله رفيعي رئيس انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرت هوائي و جهانگردي ايران نيز در گفت و گو با «رسالت» به گراني بليت هواپيماها اشاره مي کند و مي گويد: «هواپيمايي ايران اير و ماهان با وجود تحريم ها بسيار محدود شدند و بسياري از ايرلاين هاي خارجي از ايران رفتند که اين
به دليل گراني بليت هاي هواپيما بود. عوارض خروج از کشور هم تأثير خود را در کاهش سفرهاي خارجي داشت اما نه به اندازه اي که گراني بليت ها به همراه آورد.»
رفيعي ادامه مي دهد: «علاوه بر اين موارد، کاهش ارزش پول ملي از دلايل اصلي تأثيرگذاري در بالا رفتن قيمت ها و کاهش سفرها بود زيرا دلار از سه هزار تومان به يازده هزار تومن رسيد و ارزش پول ملي ملي به يک سوم کاهش يافت و قيمت دلار و يورو سه برابر شد. اکنون بليت هواپيمايي که در گذشته دو ميليون تومان قيمت داشت به هشت ميليون تومان رسيده است.»وي با تأكيد بر اينکه در ايرلاين هاي کشور، يک هواپيما چند کلاس قيمت دارد که سرويس اضافه اي هم نمي دهد، مي گويد: «متاسفانه ايرلاين هاي ديگر از اين وضعيت در ايران سوء استفاده کرده اند و فروش کلاس هاي با نرخ پايين خود را بسته اند و بليت هاي خود را با نرخ هاي بالا به فروش مي رسانند و قيمت ها را به چند برابر رسانده اند.»
رفيعي با اشاره به اينکه ايرلاين هاي داخلي به دليل عدم وجود نظارت، قيمت هاي مختلفي را اعمال مي کنند، بيان مي کند: «هر ايرلاين به دليل عدم رسيدگي هر قيمتي را تعيين مي کند. در ايران آزادسازي نرخ بليت ها شده اما در واقع رهاسازي نرخ ها انجام شده است. ايرلاين ها براي خريد هواپيما از بانک ها وام هاي کلان مي گيرند و دست در جيب مردم مي برند و مجددا براي تعمير هواپيماهاي فرسوده خريداري شده، وام مي گيرند و باز هم دست در جيب مردم مي برند و بليت يک طرفه ۲۰۰ هزار توماني را به قيمت يک ميليون تومان به فروش مي رسانند. چنين کاري خيانت به مردم محسوب مي شود.»
رئيس انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرت هوائي و جهانگردي ايران، ورود و خروج به کشور را برابر عنوان مي کند و مي افزايد: «ساليانه به طور ميانگين، هشت ميليون خروجي و ورودي به کشور داشته ايم اما اين آمار با افت ۳۰ درصدي مواجه شده است و به همين ميزان کاهش پرواز داشته ايم. اگر از اين هشت ميليون نفر، مسافران کشور عراق و افراد دولتي را خارج کنيم، در حدود سه ميليون نفر از کشور براي گردشگري خارج شدند.»
رفيعي تعداد آژانس هاي کشور را بسيار بالا مي داند و مي گويد: «اکنون دفاتر ما در حدود ۴۰ درصد خودتعليقي داشته اند و بسياري از جوانان شاغل در آژانس ها بيکار شده اند.»
*بازرگانان بيشترين مشتري سفرهاي خارجي
بر خلاف اعلام کاهش ۳۰ درصدي سفرهاي خارج از کشور ايرانيان، در بعضي از گزارش ها اين ميزان ۵۰ تا ۶۰ درصد برآورد شده است که رقم بالايي محسوب مي شود. ضمن اينکه تعداد زيادي از اين مسافران را بازرگانان و افراد مدعو از سوي شرکت ا و کشورهاي ديگر تشکيل مي دهند.
عليرضا شيخ الاسلامي رئيس مرکز توسعه گردشگري کشورهاي اسلامي در گفت و گو با «رسالت» با اشاره به کاهش ۶۰ درصدي سفرهاي خارج از کشور ايرانيان،
مي گويد: «در حال حاضر بيشتر تجار و بازرگانان به واسطه شغل شان به ديگر کشورها سفر مي کنند که بالطبع هزينه سفر را بر اجناس و کالاهاي وارداتي، اضافه مي کنند و يا پزشکان، محققان و کساني که به دعوت شرکت ها و کشورهاي ديگر به خارج سفر مي کنند، شامل گردشگران خارجي مي شوند. به جز اين موارد، مسافرت مردم عادي به کشورهاي ديگر از ۱۰ درصد تجاوز نمي کنند.»
وي ادامه مي دهد: «من به عنوان محقق و کارشناس که تا پيش از گراني هاي اخير، در طول سال، چهار يا پنج بار به ديگر کشورها سفر مي کردم، طي سه سال گذشته به هزينه خود هيچ سفر خارجي نرفته ام، به جز دو مورد سفري که به دعوت ديگر کشورها انجام گرفت.»
شيخ الاسلامي به هزينه هاي بالاي سفر به کشورهاي خارجي اشاره مي کند و مي گويد: «هزينه سفر به کشوري اروپايي براي يک هفته در حدود ۵۰ ميليون تومان برآورد مي شود. سفر به ترکيه و دوبي هم براي انجام کارهاي تجاري و يا خريد صورت مي گيرد که نسبت به دو يا سه سال قبل، در حدود ۵۰ درصد کاهش داشته است. به عنوان مثال تعدادي از شهرهاي ما هر روز به ترکيه پرواز مستقيم داشتند اما اکنون به هفته اي يک يا دو بار رسيده است.»
وي بالا رفتن نرخ بليت هواپيما را بر ميزان مسافرت هاي داخلي نيز تأثيرگذار مي داند و اضافه مي کند: «با افزايش قيمت بليت هواپيما، ميزان افرادي که از قطار يا اتوبوس استفاده مي کنند، بيشتر شده است و اين مسئله را مي توان به سفرهاي خارجي نيز تعميم داد. در گذشته هزينه سفر به ترکيه در زمان کاهش مسافر به کمتر از يک ميليون تومان مي رسيد ولي اکنون نرخ سفر از ۵/۴ ميليون تومان پايين تر نيست که افزايش چهار برابري داشته است. سفر به کشورهاي اروپايي نيز هزينه اي در حدود ۵۰ ميليون دارد در حاليکه در گذشته همين سفر حدود ۱۲ ميليون تومان هزينه داشت.»
رئيس مرکز توسعه گردشگري کشورهاي اسلامي تصريح مي کند: «نرخ سفر به کشورهاي زيارتي نيز بالا رفته است به عنوان مثال در سال ۹۵ نرخ سفر حج واجب ۱۰ ميليون تومان بود اما اکنون به ۳۰ ميليون تومان رسيده و سه برابر شده است. سفر به عراق نيزهزينه ۲۰۰/۱ هزار توماني داشت اما اکنون نرخ فقط پرواز به اين کشور در حدود ۵/۲ تا ۳ ميليون تومان مي شود و نرخ سفر زميني بيشتر از يک ميليون تومان شده که در گذشته درحدود ۴۰۰ هزار تومان بود.»وي سفرهاي بومگردي را در کشور رو به افزايش اعلام مي کند و مي گويد: «با توجه به افزايش قيمت بليت ها و هزينه سفرهاي خارجي، سفرهاي يک روزه بسيار رواج پيدا کرده اند که هزينه اي۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار توماني دارند و مردم براي يک روز به مناطق مختلف سفر کنند.»
نوسانات ارزي مي‌ تواند نبض يک بازار همچون گردشگري را تحت کنترل خود داشته باشد. اگر نرخ ارز با سياست‌ گذاري درست، از شوک‌ هاي ناگهاني در اقتصاد ايران در امان بماند و نظارت صحيحي بر عملکرد ايرلاين ها در فروش و عرضه بليت صورت بگيرد، مي‌ توان پيش‌ بيني کرد جريان ورود و خروج گردشگر در تراز مناسب قرار بگيرد و صنعت گردشگري را با کاهش گردشگر مواجه نکند.