|راضيه فراهاني|
هفته گذشته گاردين طي خبري عنوان کرد، اروپايي‌ها به ايران هشدار داده‌اند تا در صورت برداشتن گام چهارم از برجام خارج خواهند شد. گويا پس از خروج آمريکا از برجام توسط دونالد ترامپ رئيس‌جمهور اين کشور، اروپايي‌ها قصد داشتند تا به هر طريق حتي ارائه پيشنهادهاي اقتصادي به ايران از برجام محافظت کنند؛ اما اروپايي‌ها پس از يک سال و نيم همچنان نتوانستند از دستاوردشان محافظت کنند زيرا قدرتي براي مقابله با آمريکا و بازگرداندنش به اين توافق نداشتند. آنها حتي به تعهدات خود در اين توافق عمل نکردند به همين جهت ايران نيز طبق توافق برجام گام به گام تعهدات خود را کاهش داد.
* طي ماه‌هاي آينده تنها نامي از برجام باقي خواهد ماند
عبدالرضا فرجي راد، سفير اسبق ايران در مقر اروپايي سازمان ملل(ژنو) در اين باره به «رسالت» گفت: «با خروج آمريکا از برجام نخستين ضربه به اين توافق وارد شد. بيش از يک سال انتظار مي‌رفت تا اروپا ضعف به وجود آمده از سوي آمريکا را جبران کند. در اين راستا گفت‌وگوهاي متفاوتي از سوي اروپا از جمله ساز و کار مالي مطرح شد اما آمريکايي‌ها تنها به مخالفت با پيشنهادات مطروحه پرداختند.»
استاد حقوق بين‌الملل افزود: «ايران نيز پس از خروج آمريکا از برجام و عدم عملياتي شدن تعهدات اروپا بر اساس بند ۳۶ برجام به اجراي گام‌هاي يک، دو و سوم پرداخت به اين صورت اگر طرف‌هاي مقابل به تعهدات خود عمل نکنند طرف ايراني نيز مي‌تواند از تعهدات خود بکاهد.»
وي تصريح کرد: «گام سوم ايران در برجام بسيار حساس‌تر از گام‌هاي ديگر بود چون اروپايي‌ها در تلاش بودند تا ايران وارد اين فاز يعني تحقيقات و توسعه نشوند. ايران مطرح کرد در فاز ۴ از طريق گفت‌وگو براي کمک‌هاي اقتصادي وارد مي‌شود. اکنون اروپايي‌ها مطرح مي‌کنند اگر ايران وارد فاز ۴ شود ديگر نمي‌توانند به تعهداتي که تاکنون (عمل نکرده‌اند) عمل کنند و از برجام خارج مي‌شوند.»
فرجي‌راد افزود: «هنگامي که تمام طرف‌ها به تدريج تعهدات خود را عملياتي نکنند تنها از برجام نامي باقي مي‌ماند. اگر اروپا به مسير خود ادامه دهد و آمريکا حاضر به لغو تحريم‌ها نباشد، ايران نيز در مقابل اقدامات نسنجيده آنها تعهداتش را کاهش داده درنتيجه برجامي باقي نخواهد ماند، يعني در آن زمان بايد پذيرفت که پيچ و مهره‌هاي برجام سست شده و در آستانه فروپاشي است. طي ماه‌هاي آينده اگر توافقي صورت نگيرد تنها از برجام نامي باقي مي‌ماند.»
سفير اسبق ايران در مقر اروپايي سازمان ملل(ژنو) در پاسخ به اين سوال که گام چهارم برجام از سوي ايران به معناي خروج از اين توافق است، گفت: «نمي‌توان گفت ايران به خودي خود از برجام خارج مي‌شود چون ما براساس بند ۳۶ برجام تعهدات را کاهش داديم اما عملا آن چيزي که اروپا از ايران انتظار داشت ديگر عملياتي نيست و به قول خودشان نگراني‌هايي که از برنامه هسته‌اي ايران داشتند، بازمي‌گردد بنابراين بازگشت از برجام به معناي اجراي فاز ۴ و خروج از برجام مي‌شود.»
وي در پاسخ به اين سوال که چرا اروپا به جاي افزايش فشار به ايران سراغ آمريکا نمي‌رود، گفت: «اروپايي‌ها با آمريکا گفت‌وگوهاي بسياري انجام دادند از جمله پيشنهاد ۱۵ ميلياردي ماکرون اما بايد دانست که زورشان به آمريکا نمي‌رسد، آن هم آمريکايي‌ که رئيس‌جمهورش ترامپ خودسر است. به زبان ساده‌تر بايد گفت، آمريکا از کشورهايي مانند عربستان باج مي‌گيرد تا سياست‌هاي آنها را در کاخ سفيد اعمال کند.»
فرجي‌راد در پايان گفت: «به طور کل بايد در نظر گرفت موضع اروپا درباره ورود ايران به گام چهارم تنها نوعي تهديد محسوب مي‌شود چون آن چيزي که از برجام مي‌خواستند، محقق نشد.»