سریال آتشسوزی جنگل‌های ایران ادامه دارد!
آتش‌سوزی‌ها هرسال سطح گسترده‌ای از جنگل‌ها و مراتع را تخریب و نابود می‌کنند. این امر در اثر بی‌توجهی انسان و یا به دلیل عوامل طبیعی اتفاق می‌افتد، به‌تازگی مقام‌های محلی در استان گیلان از آتشسوزی جنگل‌های گیلان خبر داده‌اند. این آتش‌سوزی‌ها از عصر پنج‌شنبه ۱۷ بهمن‌ماه در جنگل‌های رضوانشهر، تالش، آستارا، شفت، فومن، رودبار و سیاهکل آغاز و وزش باد گرم و باد فصلی گیلان، ضمن تشدید حریق سبب شد تا دامنه آتشسوزی در جنگل‌های چند شهرستان گسترش یابد.
همزمان فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی گیلان گفت: «۳۶ آتشسوزی در جنگل‌های ۱۳ شهرستان این استان طی ۴۸ ساعت گذشته رخ‌داده است و هم‌اکنون جنگل‌های بلوکات رودبار نیز دچار حریق شده و تلاش نیروها برای مهار آن ادامه دارد.»
محمد قربانی لرد با بیان این‌که بیشترین حریق جنگل‌های استان گیلان در این مدت با ۹ فقره آتش در شهرستان رودبار به وقوع پیوسته است، گفت: «آتشسوزی در جنگل‌های رودبار به‌جز جنگل‌های بلوکات رودبار مهارشده است که نیروهای حفاظت منابع طبیعی گیلان، هلال‌احمر و نیروهای مردمی برای مهار حریق در محل حضور دارند.»
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی گیلان با اشاره به این‌که بر اساس آمارهای تقریبی حدود ۴۷ هکتار از اراضی جنگلی استان گیلان در ۴۸ ساعت گذشته دچار حریق شده، عنوان کرد: «آتشسوزی در جنگل‌های استان گیلان در این مدت سطحی بود و با حضور به‌موقع نیروها از گسترش حریق جلوگیری و آتش‌سوزی‌ها مهارشده است.»
محمد قربانی لرد همچنین از آماده‌باش تمامی نیروهای حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان گیلان خبر داد و از مردم این استان خواست در صورت مشاهده آتش، آن را به یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی گیلان اطلاع دهند.
منابع محلی گفتند که سازمان هواشناسی قبل از آغاز آتشسوزی در جنگل‌های گیلان در خصوص «وزش باد گرم شدید» هشدار داده بود و در چند روز اخیر که گیلان در معرض باد گرم شدید قرار گرفت آتشسوزی در جنگل‌ها گسترده شده است. اما نکته دیگر این است که، حریق جنگل‌های ایران هرسال در فصل تابستان اتفاق می‌افتد و بخش‌هایی از محیط‌زیست طبیعی این کشور را نابود می‌کند اما این بار در زمستان، حریق به جان جنگل‌های گیلان افتاده و همین مسئله شائبه‌هایی را به ذهن متبادر می‌سازد که این آتشسوزی ها عمدی بوده است! اما پیش از تحلیل این مسئله باید تأکید کرد، ۸/۸ درصد از مساحت کشور را جنگل‌ها تشکیل می‌دهند، از سوی دیگر سرانه جنگل در كشور ۱۷ هكتار و سرانه جهانی جنگل ۶۲ هكتار است و همین سرانه از اهمیت توجه به حفظ، احیاء و توسعه جنگل‌های کشورمان حکایت دارد و این در حالی است که به‌طور میانگین، سالانه حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار هکتار از جنگل‌های کشور طعمه حریق می‌شوند. تاکنون بالاترین میزان وسعت جنگلی که براثر وقوع حریق سوخته، حدود ۴۲ هزار هکتار بوده است. سال گذشته ۷۰۰ مورد آتشسوزی در جنگل‌های مریوان اتفاق افتاده و امسال حدود ۳۰۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های ارسباران دچار حریق شدند. ایران در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا ازنظر میزان نابودی مناطق جنگلی در اثر آتشسوزی، در رتبه چهارم قرار دارد. در سال ۱۳۹۱ در جنگل‌ها و مراتع شمال کشور، ۲۴۹ فقره آتشسوزی رخ داد که منجر به تخریب ۳۴۵/۵ هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی کشور شده است. ۱۷۱ فقره از این آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های طبیعی به وقوع پیوسته که به ۲۴۰ هکتار خسارت وارد نموده است و یا سال ۱۳۸۹ در منطقه مینودشت بیش از ۲۵۰ هکتار از جنگل‌ها دچار حریق شد.
گفته می‌شود، «طی ۵۰ سال گذشته وسعت جنگل‌های ایران بیش از ۳۰ درصد کاهش‌یافته و امروز به حدود ۱۴ میلیون هکتار رسیده است. آتشسوزی مهم‌ترین تهدید و خطر برای جنگل‌هاست. خطری که عامل آن انسانی بوده، به‌گونه‌ای که ۹۰درصد علت آتشسوزی جنگل‌ها انسانی گزارش‌شده‌اند.»
اما مهار آتش که اغلب در مناطق جنگلی کوهستانی اتفاق می‌افتد، معمولا به دلیل نبود تجهیزات لازم به‌سختی و با تأخیر انجام می‌گیرد و باعث خسارت بیشتر می‌شود. به اذعان صاحب‌نظران، بالگردهای موجود در کشور فاقد ابزارهای موردنیاز برای اطفای حریق مراتع و جنگل‌ها هستند. آتشسوزی در تمامی کشورها رخ می‌دهد اما کشورهای پیشرفته با ایجاد ناوگان پیشرفته و واکنش سریع، آتش‌سوزی‌ها را به گونه ای مهار می‌کنند که حداقل خسارات را به همراه دارند اما در ایران به علت نبود سیستم آمایش و کنترل لحظه‌ای و نیروی انسانی متخصص و همچنین تجهیزات اطفای حریق ابتدایی و قدیمی خسارات آتش‌سوزی‌ها بسیار گسترده و غیرقابل‌جبران است.
* ممکن است تعارضات انسانی، عامل آتشسوزی باشد
حال به‌منظور واکاوی و بررسی دقیق‌تر آتشسوزی جنگل‌های گیلان و عدم دارا بودن تجهیزات مناسب برای مهار آتش با محمد درویش، پژوهشگر محیط‌زیست و اسماعیل کهرم، مشاور اسبق سازمان محیط‌زیست به گفت‌وگو پرداختیم. درویش در تحلیل این موضوع به «رسالت» گفت: «طی روزهای اخیر هوا به‌شدت گرم شده و با توجه به این‌که پوشش‌های گیاهی منطقه انبوه است، احتمال این‌که چنین آتش‌سوزی‌هایی اتفاق بیفتد، وجود دارد. ضمن این‌که مناطق غرب استان گیلان همواره با مشکل تعارضات انسانی هم روبه‌رو بوده و دامدارها به‌طور مرتب با مأمورین در سازمان جنگل‌ها درگیر می‌شوند، بر سر این‌که
«تاج پوشش» گونه‌های گیاهی منطقه را ببرند تا آفتاب بیشتری به کف جنگل بتابد و علوفه بیشتری تأمین بکنند و این درگیری و تعارض در برخی مواقع به لجبازی منجر می‌شود و به‌عمد جنگل را آتش می‌زنند، متأسفانه این بار هوا گرم بوده و باد شدیدی هم وزیده و حتی اگر ریشه آتشسوزی عمدی هم بوده باشد، این دو عامل کمک کرده که حریق از کنترل خارج شود، به‌هرروی مسئولین سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور موظف هستند تا موضوع این آتشسوزی را موردبررسی قرار بدهند تا ببینند چه بخشی از این ماجرا، ریشه انسانی داشته و چه بخشی طبیعی بوده است اما در گزارشی که سازمان جنگل‌ها سال گذشته منتشر کرد، اعلام نمود بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌هایی که شکل می‌گیرد، منشأ انسانی دارد و ممکن است هم‌وطنی ته سیگار روشنی را در کنار جاده پرتاب بکند و یا این‌که آتشی در جنگل روشن کرده و بعد خاموش نکند و یا این‌که کشاورزان برای این‌که اراضی کشاورزی‌شان را گسترش بدهند و دامدارها به‌عمد این آتش‌سوزی‌ها را هم انجام بدهند اما در مورد این موضوع مشخص باید بررسی دقیق‌تری صورت بگیرد تا به یک جمع‌بندی نهایی برسیم و بعد قضاوت کنیم.»
او با اشاره به گستردگی آتشسوزی جنگل‌های ایران در مقایسه با سایر نقاط جهان، توضیح داد: «آتشسوزی جنگل‌ها در ایران، هیچ‌گاه به فراگیری سایر نقاط جهان نبوده و از میانگین جهانی وضعیت بهتری دارد زیرا رشته‌های جنگلی ایران، عمدتا پهن‌برگ با فواصل زیاد از یکدیگر است یعنی آن انبوهی که در جنگل‌های کالیفرنیا و شمال اروپا و یا استرالیا وجود دارد، در کشور ما نیست. مضاف بر این‌که در استرالیا گونه غالب، سوزنی‌برگ اکالیپتوس است که این گونه‌ها به‌شدت به آتش حساس‌اند و اگر آتشسوزی رخ بدهد به‌راحتی خاموش نمی‌شوند. به همین علت این مقایسه درست نیست. نکته مهم‌تر این‌که اگرچه تعداد آتش‌سوزی‌ها و وسعت آن در ایران کمتر است اما چون وسعت رویشگاه‌های جنگلی هم در ایران بسیار کم است، یعنی کمتر از ۷ درصد خاک این کشور رویشگاه جنگلی دارد، باید حساسیت‌ها برای نگهداری از این جنگل‌ها بسیار بیشتر از متوسط جهانی باشد چون سهم هر ایرانی از جنگل به‌طور متوسط، ۱۸ صدم هکتار است. درصورتی‌که سهم هر شهروند کره زمین از جنگل، بیش از ۸ دهم هکتار است یعنی ما کمتر از یک‌چهارم میانگین جهانی از جنگل سهم داریم بنابراین دستکم توجه ما به حفظ جنگل باید چهار برابر متوسط جهانی باشد درصورتی‌که این‌گونه نیست و حتی یک یگان اطفای حریق، مختص جنگل نداریم و حتی یک هواپیمای مخصوص خاموش کردن آتش در رویشگاه‌های جنگلی و رویشگاه‌های طبیعی نداریم و این امر نشان می‌دهد که دستگاه‌های متولی منابع طبیعی و محیط‌زیست به این مسئله توجه جدی ندارند. این مسئله به کمبود بودجه بازنمی‌گردد، چراکه نرخ یک هواپیمای مخصوص اطفای حریق هوایی از یک خودروی آخرین‌مدلی که در تهران می‌چرخد، کمتر است اما اراده‌ای وجود ندارد و اهمیتی به محیط‌زیست و منابع طبیعی داده نمی‌شود، تا بدان‌جا که فقیرترین دستگاه‌های ما در بدنه دولت، همین دستگاه‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی هستند.»
*حریق جنگل‌های گیلان، آتش زیرخاکستر است
اسماعیل کهرم هم به مسئله فقدان تجهیزات و امکانات برای اطفای حریق جنگل‌ها اشاره کرد و گفت: «زمستان که فصل آتشسوزی نیست، زمین‌ها تر است و برگ‌های خشکی هم که کف جنگل‌ها ریخته، باعث حریق نمی‌شود اما متولیان امر می‌گویند که باد گرم علت این مسئله بوده اما باید تأکید کرد، این باد گرم نمی‌تواند شروع‌کننده آتش باشد. طبعا وقتی آتش روشن شد، آنگاه باد گرم، حریق را منتشر و اشاعه می‌دهد ولی نمی‌تواند شروع‌کننده باشد. بنابراین تجربه‌ها در جهان نمای گلستان نشان می‌دهد که عامل دیگری می‌تواند در آتش‌سوزی‌هایی ازاین‌دست نقش داشته باشد، به‌عنوان نمونه، به کشاورزان گلستانی گفتند سندهای قدیمی‌تان را بدهید تا به شما سند منگوله‌دار بدهیم و وقتی این اتفاق افتاد، مسئولان ۵ تا ۱۵ درصد از زمین‌ها را برای خود برداشتند ، این اقدام باعث عصبانیت آن‌ها شد و جنگل را آتش زدند، چون تصور می‌کردند با این اقدام به دولت ضرر می‌زنند و اکنون در این فصل، جنگل‌های اطراف رشت، سیاهکل و رودبار و فومن و تالش و لنگرود آتش‌گرفته بنابراین یک دلخوری و عصبانیتی در چند نقطه ایجادشده و باعث آتشسوزی شده است، گرچه گفته می‌شود حدود ۹۰ درصد این آتش مهار و خاموش شده اما اگر براثر دلخوری و عصبانیت باشد، آتش زیرخاکستر است و دوباره این اتفاق رخ می‌دهد.»
کهرم تأکید کرد: مطابق آمارها ۸۵ تا ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها از سوی انسان به‌صورت عمدی یا سهوی انجام می‌شود. اما در عامل طبیعی، یک قطره شبنم روی شاخه درخت مثل ذره‌بین عمل می‌کند و امواج خورشید را روی برگ خشک می‌اندازد و آتش می‌گیرد.
به گفته او، گستردگی آتشسوزی در سایر نقاط جهان بیشتر است، منتها ازنظر تعداد و میزان حریق جنگل در ایران بیشتر است، به‌طوری‌که سال گذشته ۷۰۰ مورد آتشسوزی در جنگل‌های مریوان صورت گرفته است.
آتشسوزی , آتشسوزی جنگل‌های گیلان , جنگل , مریم رمضانی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.